Senat Rzeczypospolitej Polskiej a instytucja petycji

Petycje są formą bezpośredniego uczestnictwa obywateli w procesie sprawowania władzy. W ramach petycji obywatele indywidualnie lub zbiorowo mogą zgłaszać prośby, wnioski lub propozycje odnoszące się do wszelkich spraw związanych z życiem publicznym.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483) w dziale "Wolności i prawa polityczne", w art. 63 przewiduje możliwość składania przez obywateli petycji, wniosków i skarg. W tym przepisie stwierdza się, że każdy ma prawo składać petycje, wnioski, skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami. Ponadto przepis ten zawiera upoważnienie do uregulowania w ustawie trybu rozpatrywania petycji.

Organizacje pozarządowe od dawna postulowały skorzystanie z konstytucyjnego upoważnienia do wprowadzenia w życie prawa do składania petycji. Petycje stały się przedmiotem rozważań Parlamentarnego Zespołu do spraw Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, któremu przewodniczy Marszałek Senatu. Wnioski z dyskusji wskazały na potrzebę przygotowania ustawy o petycjach, która gwarantowałaby realizację tego konstytucyjnego prawa.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej na 22. posiedzeniu 20 listopada 2008 r. debatował nad instytucją petycji. Izba pragnąc umożliwić obywatelom korzystanie z prawa do petycji zmieniła swój Regulamin. Głównym celem zmian, które weszły w życie 1 stycznia 2009 r., było rozszerzenie kompetencji senackiej Komisji Praw Człowieka i Praworządności o zagadnienia petycji oraz dodanie do nazwy tej komisji petycji. Ponadto do Regulaminu Senatu wprowadzony został nowy dział Xa "Rozpatrywanie petycji", w którym został określony tryb pracy Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji w sprawach petycyjnych.

Senat na 74. posiedzeniu w dniu 14 kwietnia 2011 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o petycjach.