Diariusz Senatu RP: spis treści, następna część dokumentu

W dniach 5, 6 i 7 marca 2003 r. odbyło się 35. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli: marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Andrzeja Jaeschkego i Krystynę Doktorowicz; listę mówców prowadził senator Andrzej Jaeschke.

• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego "Wyposażenie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w samoloty wielozadaniowe" i zapewnieniu warunków jego realizacji,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o referendum ogólnokrajowym,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych ustaw,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o dokonywaniu europejskich zgłoszeń patentowych oraz skutkach patentu europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej*,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium,
• trzecie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami i ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.

Sprawozdawca Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego senator Józef Dziemdziela zaznaczył, że ustawa została wniesiona przez Radę Ministrów w trybie art. 123 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jako pilna. Konieczność pilnego uchwalenia ustawy wynika z faktu, że w najbliższym czasie planowane jest podpisanie umowy w sprawie udzielenia rządowi polskiemu pożyczki na finansowanie dostaw amerykańskich towarów i usług do kwoty 3 miliardów 800 milionów dolarów.

Senator przypomniał, że kiedy w wyniku postępowania przetargowego Polska wybrała ofertę Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej dotyczącą dostawy samolotu wielozadaniowego, rząd amerykański został upoważniony do udzielenia rządowi polskiemu pożyczki na sfinansowanie dostaw amerykańskich towarów do kwoty 3 miliardów 800 milionów dolarów.

Senator sprawozdawca podkreślił, że rozpatrywana regulacja nie wywoła dodatkowych skutków i wydatków na realizację programu z budżetu państwa w stosunku do wielkości nakładów finansowych prognozowanych przy wprowadzeniu programu wieloletniego. Regulacja stworzy dodatkowe gwarancje finansowe w realizacji tego programu i może mieć korzystne skutki ekonomiczne i społeczne dla gospodarki, rynku pracy oraz rozwoju regionów.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych przedstawił senator Mieczysław Mietła. Senator przypomniał, że ustawa jest przedłożeniem rządowym, przedstawionym do rozpatrzenia w trybie pilnym. Została uchwalona przez Sejm 27 lutego br. Konieczność pilnego uchwalenia ustawy wynika z faktu, że planowane jest podpisanie w najbliższym czasie umów w sprawie udzielenia rządowi polskiemu pożyczki na sfinansowanie dostaw amerykańskich towarów i usług do kwoty 3 miliardów 800 milionów dolarów.

Senator przypomniał, że kiedy w wyniku postępowania przetargowego Polska wybrała ofertę Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej na dostawę samolotu wielozadaniowego, rząd amerykański został upoważniony do udzielenia rządowi polskiemu pożyczki na sfinansowanie dostaw amerykańskich towarów i usług do wymienionej kwoty 3 miliardów 800 milionów dolarów. Jak stwierdził senator M. Mietła, propozycja ta ma charakter wyjątkowy, dotychczas wręcz niespotykany w takim zakresie. Pożyczka ta tworzy bezpieczne źródło finansowania całego programu. Jednakże aby skorzystać z zaoferowanej pożyczki, należy stworzyć odpowiedni instrument prawny, zawarty w rozpatrywanym projekcie ustawy.

Poprawkę do ustawy zgłosili natomiast senatorowie Krzysztof Borkowski i Józef Sztorc podczas dyskusji.

Sprawozdanie Komisji Ustawodawstwa i Praworządności przedstawił senator Andrzej Jaeschke. Jak poinformował, komisja na swoim posiedzeniu, choć niejednogłośnie, przyjęła to, co uchwalił Sejm, czyli zgodziła się, że referendum może być przeprowadzone w ciągu jednego lub dwóch dni. Większość członków Komisji Ustawodawstwa i Praworządności uznała wprawdzie - rozumując w kategoriach ustrojowych i politycznych - że przedłużanie referendum do dwóch dni nie jest specjalnie celowe. Gdyby jednak komisja ustawodawstwa przyjęła poprawkę mówiącą o jednym dniu, wtedy nie byłaby prowadzona dalsza część prac nad zagadnieniami dotyczącymi referendum przeprowadzanego w ciągu dwóch dni. A skoro Sejm przytłaczającą większością głosów przyjął art. 4, zawierający alternatywę - jeden dzień lub dwa dni, zapewne odrzuciłby senacką poprawkę i pozostawił zapis dopuszczający jeden dzień lub dwa dni. Doprowadziłoby to do tego, że wiele usterek, które komisja dostrzegła w projekcie w związku z referendum dwudniowym, pozostałoby w ustawie. W związku z tym, bardziej w kategoriach pragmatycznych, senatorowie w komisji doprowadzili do tego, że pozostanie alternatywa: jeden dzień lub dwa dni.

Druga sprawa, poruszona przez senatora sprawozdawcę, dotyczyła również kwestii natury ogólnej. Jeżeli bowiem przyjmuje się referendum dwudniowe, to trzeba ustalić, kiedy ma się ono odbywać. Projekt sejmowy zakładał, że miałby to być dzień wolny od pracy i dzień po nim następujący lub go poprzedzający. W opinii senatora, nie jest to sprawa błaha. Przyjęcie takiego rozstrzygnięcia doprowadziłoby do tego, że na przykład w drugim dniu referendum, który wyznaczono by na poniedziałek, większość, albo nawet wszystkie szkoły w Polsce nie mogłyby prowadzić zajęć lekcyjnych, ponieważ tradycyjnie większość miejsc, gdzie Polacy oddają swoje głosy, to szkoły. Dlatego też komisja zaproponowała, aby zapisać w ustawie, że dniami tymi będą sobota i niedziela.

Senator sprawozdawca podkreślił, że komisja zdaje sobie sprawę, iż referendum dwudniowe pociągnie za sobą większe koszty. Wynika to przede wszystkim z faktu, że trzeba będzie - i taką poprawkę komisja wprowadziła do tekstu - zwiększyć liczbę członków obwodowych komisji referendalnych. Dwudniowe referendum, przy całej bardzo skomplikowanej procedurze, będzie bowiem wymagało od wszystkich członków komisji pozostawania w pełnym pogotowiu przez czterdzieści osiem godzin. W takim składzie, jaki zaproponował Sejm, będzie zbyt mało osób, co może skutkować nie tylko zmęczeniem fizycznym, ale też może rzutować na przykład na sposób przeliczania głosów. Istnieje znacznie większe ryzyko, że zmęczenie członków komisji spowoduje pomyłki czy jakieś błędy formalne, które potem będą wymagały sprostowań i staną się źródłem niepotrzebnych kontrowersji.

Kolejna sprawa to kwestie dotyczące tego, jak zabezpieczyć urnę z głosami w nocy między 22.00 lub 20.00 a 6.00 rano. Komisja Ustawodawstwa i Praworządności zaproponowała znaczne rozszerzenie odpowiednich zapisów w ustawie, aby pokazać wszystkim oponentom czy wszystkim osobom, które wyrażają co do tego pewne obawy, że ustawodawca - w tym wypadku Senat - zrobi wszystko, aby poprzez precyzyjne zapisy ustawowe zapewnić najpełniejszą ochronę dokumentów, które tam pozostaną, i urny z głosami.

Przestawiając argumenty za takim rozwiązaniem, sprawozdawca wniosku mniejszości zwróciła uwagę, że ustawa o referendach ogólnokrajowych odnosi się do wszelkiego rodzaju referendów ogólnokrajowych, a nie tylko do tego jednego, o którym przede wszystkim zdają się myśleć autorzy ustawy, a zwłaszcza zwolennicy rozwiązania dopuszczającego referendum dwudniowe. Jak stwierdziła senator T. Liszcz, wyraźna jest tendencja, żeby niektóre rozwiązania, które mają być trwałymi rozwiązaniami ustawowymi, podporządkować temu jednemu referendum akcesyjnemu, co - w opinii senator - nie wydaje się dobrą praktyką.

Mniejszości komisji wątpliwa wydała się także oczekiwana czy spodziewana korzyść z dwudniowego referendum, polegająca na większej frekwencji. Jeżeli bowiem ktoś uważa, iż referendum akcesyjne to sprawa ogromnej, historycznej wagi dla państwa polskiego, dla społeczeństwa polskiego, to na pewno znajdzie w ciągu jednego dnia czas na to, żeby wykonać swój obywatelski obowiązek i wziąć udział w tym referendum. Jeżeli ktoś nie ma tego przekonania, lekceważy problem, to dwa i więcej dni na pewno niczego nie zmienią w jego postawie. Mniejszość nie widzi więc realnej korzyści, która wynikałaby z tego rozwiązania.

Kolejne argumenty związane były z kwestią zabezpieczenia urny wyborczej w czasie przerwy w głosowaniu między jednym a drugim dniem głosowania. W opinii mniejszości, rozwiązania, które przyjął Sejm, są zdecydowanie niedobre, stąd propozycja większości komisji, aby zmienić metodę zabezpieczenia w ten sposób, żeby urna nie była przewożona, tylko pozostała w lokalu wyborczym. Oznacza to jednak konieczność zmobilizowania sporych sił w celu zapewnienia ochrony lokalu wyborczego. Lokale wyborcze są na parterze, więc łatwo się do nich dostać. Potrzebna jest ochrona policji, i to nie tylko przy wejściu, czyli musi być co najmniej dwóch policjantów jednocześnie. Nie mogą pełnić tej służby przez dziesięć godzin, więc trzeba im zapewnić zmienników. Jak stwierdziła senator sprawozdawca, pobieżny rachunek wskazuje, że w celu zabezpieczenia lokali wyborczych w samej tylko Warszawie trzeba by zmobilizować ponad trzy tysiące policjantów.

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawiła senator Aleksandra Koszada. Jak zaznaczyła, omawiana ustawa ma zastąpić obowiązującą od 1995 r. ustawę o referendum. W początkowych rozdziałach ustawy znajdują się przepisy wspólne dla wszystkich rodzajów referendów, określające osoby uprawnione do udziału w głosowaniu, obwody głosowania, organy właściwe do spraw referendum, zasady i tryb głosowania. Przepisy regulujące zagadnienia związane z konkretnym referendum są zawarte w rozdziałach 8, 9 i 10.

Senator podkreśliła, że wiele dyskusji wywołała sprawa zabezpieczenia urny i pozostałych materiałów wyborczych. Podczas posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej jednogłośnie stwierdzono, że w wypadku dwudniowego referendum nie ma możliwości przewożenia urn, oczywiście i pozostałych materiałów, poza siedziby komisji na czas przerwy w głosowaniu. Na przykład Warszawa ma osiemset obwodów, Kraków - czterysta trzydzieści trzy, Łódź - trzysta dziewięćdziesiąt, więc praktycznie nie byłoby nawet technicznych możliwości przewiezienia i później przywiezienia z powrotem do lokali tych wszystkich materiałów. Komisja zaproponowała, że nastąpi zamknięcie i opieczętowanie lokalu, a wójt lub burmistrz, ewentualnie prezydent, zapewnią ochronę lokalu komisji w czasie przerwy w głosowaniu. Minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania w zakresie ochrony lokalu komisji w czasie przerwy w głosowaniu, w tym również zasady udzielania przez Policję pomocy wójtom, burmistrzom, prezydentom w celu prawidłowej ochrony tych lokali.

Podczas posiedzenia komisji dyskutowano również nad zapisem art. 75, który dotyczy sytuacji, gdy wynik referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej jest niewiążący, czyli gdy frekwencja była niższa niż 50%. Sejm może wtedy ponownie podjąć uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację tej umowy. Po wysłuchaniu argumentów przedstawicieli prezydenta nie wniesiono w tym zakresie żadnych poprawek.

Uchwała

Ustawa została uchwalona przez Sejm 13 lutego br., 17 lutego została przekazana do Senatu. Tego samego dnia marszałek skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, a także do Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury. Obie komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania.

Jako novum wprowadzane ustawą senator wskazał rozwiązanie pozwalające powoływać tak zwaną główną komisję urbanistyczno-architektoniczną. Nie jest to nowy urząd, lecz tylko tak zwany organ doradczy, składający się z fachowców, którzy mogą służyć swoją opinią.

Kolejną zmianą, którą wprowadza ustawa, jest odejście od tak zwanego dwukrotnego zaskarżania do sądu administracyjnego tych samych ustaleń planu już na etapie składania zarzutów do projektu, a taka możliwość była w poprzedniej ustawie. W nowej regulacji jest tak, że może to zrobić tylko ta osoba, która ma w tym interes prawny, i tylko po uchwaleniu planu zagospodarowania przestrzennego. Jak stwierdził senator sprawozdawca, oznacza to duży krok do przodu w kierunku skrócenia czasu na wydanie zezwolenia na budowę i zmniejszenia możliwości blokowania uchwalania planu zagospodarowania przestrzennego. Jest to kierunek słuszny. Poza tym w ustawie rezygnuje się z obligatoryjności sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Następnie wprowadzone zostało pojęcie inwestycji celu publicznego. Chodzi tu o duże inwestycje liniowe, między innymi drogi, co do których stosuje się pewną uproszczoną procedurę wydawania zezwoleń i wprowadzenia tych dróg do planu zagospodarowania przestrzennego. Uważa się, że cała procedura nie powinna trwać dłużej - ewentualnie troszeczkę dłużej - niż dwanaście miesięcy. I to zakłada ustawa.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że proponowane zmiany to w zdecydowanej większości poprawki, które ulepszają tę ustawę, jeśli chodzi o złe odesłania, błędy legislacyjne czy niedoprecyzowanie pewnych przepisów. Jedynie kilka poprawek jest takich, które rzeczywiście sięgają meritum ustawy.

Na skutek obowiązującej ustawy z 31 grudnia 2002 r. utraciły ważność plany uchwalone przed 1 stycznia 1995 r. Dotyczy to większości gmin w Polsce. Próby mające na celu doprowadzenie do nowych regulacji w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego trwają już ponad dwa lata, a ich efektem stało się przedłużanie ważności starych planów o rok. Każdorazowo dokonywano kolejnej nowelizacji ustawy. W tej sytuacji uchwalenie nowej ustawy stało się koniecznością.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, uchwalona przez Sejm ustawa tworzy podstawy prawne bardziej konsekwentnego i zdyscyplinowanego procesu planistycznego, standaryzuje dokumentację planistyczną w celu jej ujednolicenia i uzyskania wyższej jakości merytorycznej, precyzuje funkcje i treści dokumentów planistycznych, upraszcza procedury planistyczne i wreszcie usprawnia lokalizację inwestycji celu publicznego. Ustawa zakłada opracowywanie dokumentów planistycznych na trzech poziomach: gminnym, za który odpowiedzialny jest samorząd gminy, wojewódzkim - odpowiada za niego zarząd sejmiku województwa - i krajowym, za który odpowiedzialna jest Rada Ministrów, minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej oraz rządowe Centrum Studiów Strategicznych.

Politykę przestrzenną gminy, podobnie jak obecnie, będzie się określać w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, opartym na strategii rozwoju gminy, jeżeli gminy posiadają takie strategie, wiadomo bowiem, że większość jeszcze ich nie ma. Zapisy studium i ustalenia planu miejscowego będą musiały być ze sobą zharmonizowane. Tworzeniu studium musi też towarzyszyć społeczna konsultacja, znacznie bardziej rozbudowana niż przy tworzeniu planów na podstawie starych przepisów czy starej ustawy, poprzedzona podaniem studium do publicznej wiadomości.

Ustawa unifikuje i ściśle precyzuje procedurę tworzenia studium i planu. Podstawowym dokumentem planistycznym w gminie w dalszym ciągu będzie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, sporządzony - mówi o tym art. 14 -tak precyzyjnie i szczegółowo, aby mógł stanowić podstawę do wydania pozwolenia na budowę z pominięciem etapu decyzji o warunkach zabudowy.

Bardzo ważnym novum jest znaczne uproszczenie procedury sporządzania i uchwalania planu miejscowego poprzez odejście od istniejącej obecnie możliwości dwukrotnego zaskarżania do NSA tych samych ustaleń planu na etapie składania zarzutów do planu i na etapie jego uchwalania. Na podstawie przepisów ustawy o samorządzie gminnym możliwe będzie jedynie jednorazowe zaskarżenie całego planu, to znaczy uchwały. Ewentualny wyrok NSA przyznający obywatelowi rację będzie oznaczał, że część planu zostanie uchylona. Jak stwierdził senator sprawozdawca, jest to wielki krok do przodu, ponieważ cała procedura uchwalenia planu zostanie podjęta, plan zostanie uchwalony i będzie mógł być realizowany. Oczywiście, gminy będą musiały ponosić ryzyko i spodziewać się, że przyjdzie im płacić odszkodowanie, jeśli obywatel będzie miał rację, a więc jeśli jego skarga będzie zasadna, ale kategoria interesu prawnego eliminuje wszystkich tych, którzy kiedyś z innych powodów zaskarżali wnioski czy uwagi nieuwzględnione przez decydenta na forum gminy.

Art. 35 i 36, stanowiące istotne novum w ustawie i w całym systemie planowania, dają zarówno obywatelowi, jak i gminie możliwość osiągania pewnych beneficjów z tytułu nowego planu zagospodarowania przestrzennego i rekompensowania strat. Jeśli w wyniku ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działka, posesja czy nieruchomość obywatela straci na wartości, będzie on mógł skutecznie dochodzić roszczeń z tego tytułu, jeśli zaś zyska na wartości, gmina będzie mogła w tym partycypować, pobierając opłatę w wysokości do 30% zwyżki.

W opinii senatora Z. Zychowicza, bardzo istotną zmianą jest wprowadzenie obligatoryjnego wymogu dołączenia do uchwały rady o przyjęciu planu miejscowego ustaleń podjętych przez radę gminy, dotyczących planowanych na tym terenie inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej, terminu ich budowy oraz sposobu finansowania, zgodnie z przepisami o finansach publicznych. Miejscowy plan będzie więc miał załącznik w postaci wykazu owych inwestycji, terminu ich realizacji oraz sposobu czy inżynierii finansowania. Nabywca nieruchomości będzie zatem wiedział, czy za pięć, siedem albo dwanaście lat obok jego posesji nie będzie biegł jakiś rurociąg i czy nie powstanie inna inwestycja z zakresu infrastruktury technicznej.

Lepsze efekty planowania i zagospodarowania przestrzennego zostaną uzyskane także dzięki licznym rozporządzeniom regulującym szczegółowe zasady sporządzania planu i jego aktualizacji, określone standardy, rodzaje materiałów kartograficznych, terminy itp. Dzięki temu - zamiast częstego do tej pory niedoprecyzowania - nastąpi duża unifikacja. Na przykład art. 14 jest tak precyzyjny, że plan sporządzony na podstawie zawartych w nim wytycznych i uwarunkowań będzie ustalał nawet wysokość zabudowy w poszczególnych obszarach i wszystkie inne dane techniczne: wielkość i gabaryty brył planowanych budynków itd.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, przesłanką przemawiającą za uchwaleniem nowej ustawy była także konieczność stworzenia podstaw prawnych usprawniających lokalizację inwestycji celu publicznego, z czym w przeszłości bywało różnie i co powodowało niekiedy poważne trudności. Inwestycje celu publicznego to wszystkie inwestycje służące użyteczności publicznej: gazociągi, drogi, a także szpitale, baseny, pływalnie itd., czyli wszystko to, co jest potrzebne obywatelom w wymiarze publicznym. Temu zagadnieniu poświęcono bardzo obszerne fragmenty ustawy.

Wysoki poziom fachowości w planowaniu przestrzennym mają zapewnić organy doradcze w postaci komisji urbanistyczno-architektonicznych, składających się z osób o fachowym wykształceniu i przygotowaniu, związanych bezpośrednio z teorią i praktyką planowania przestrzennego. Komisje co najmniej w połowie powinny się składać z osób rekomendowanych przez branżowe stowarzyszenia i samorządy zawodowe.

Ustawa w części dotyczącej przepisów przejściowych i końcowych, o czym mówi art. 87, stanowi, iż studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz plany miejscowe uchwalone po 1 stycznia 1995 r. zachowują moc. W Polsce około 90% gmin ma takie studia. Nieznana jest liczba gmin, które mają plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego wykonane po 1 stycznia 1995 r. Szacuje się, że stanowi to nie więcej niż 1/3.

Plany zagospodarowania przestrzennego województw, uchwalone po 1 stycznia 1999 r. również zachowują moc. Jakkolwiek istniały wcześniejsze plany, uchwalone po 1 stycznia 1995 r., to nie mogą być brane pod uwagę, gdyż wówczas były inne województwa. Od 1 stycznia 1999 r. jest szesnaście województw i to one muszą opracować plany. Plan nie może bowiem się składać z cząstek dotyczących województw, które wchodzą w skład nowego województwa.

Obowiązujący w dniu wejścia w życie ustawy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, uchwalony przed 1 stycznia 1995 r., mocą tej ustawy zachowuje swój żywot do 31 grudnia br., co daje gminom bezpieczną drogę dochodzenia do nowego planu. Te gminy, które miały plany zagospodarowania czy studia i podjęły decyzję o przystąpieniu do tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego przed 1 stycznia br., również będą mogły skonsumować ten bonus.

W art. 6 komisja dodała art. 6a, w którym expressis verbis stwierdziła, że rozstrzygnięcia wójta, burmistrza, prezydenta miasta, rady gminy albo marszałka województwa o nieuwzględnieniu odpowiednio wniosków dotyczących studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Kwestię tę reguluje odpowiedni przepis ustawy o samorządzie gminnym.

Poprawka piąta, dotycząca art. 15, zmieniała spektrum skal map, które mogą być używane do opracowań i sporządzania planu miejscowego. W ustawie mówi się, że można go sporządzać w skali 1:1000, a w wyjątkowych wypadkach 1:2000. Komisja stanęła na stanowisku, że zważywszy na zróżnicowanie zabudowy, to spektrum powinno być szersze, a więc te plany powinny być sporządzane w skali od 1:500 w wypadku bardzo ścisłej zabudowy miejskiej do 1:5000, gdy chodzi o obszary rolnicze, leśne itd., gdzie takiej precyzji nie potrzeba.

W art. 19 jest mowa o tym, iż do planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego musi być dołączony załącznik w postaci wykazu inwestycji infrastrukturalnych, sposobu ich finansowania, terminu itd. Komisja stanęła na stanowisku, że ze względu na kondycję ekonomiczną gmin polskich dołączenie terminu realizacji tych inwestycji, niekiedy ogromnych, jest zadaniem ponad miarę. Dlatego komisja zaproponowała, żeby zrobić jakiś ramowy harmonogram, ewentualnie sposób finansowania, wykaz tych inwestycji, ale nie umieszczać dokładnego terminu, bo uchwała stanie się bezprzedmiotowa z chwilą, kiedy gminy nie będą mogły tego zrealizować. Każda bowiem data wymieniona w uchwale zobowiązuje.

Uchwała

Ustawa została uchwalona przez Sejm 13 lutego br., 17 lutego została przekazana do Senatu. Tego samego dnia marszałek skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury. Obie komisje przygotowały sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdawca Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury senator Marian Lewicki wskazał, że podstawowym celem nowelizacji jest uproszczenie procesu budowlanego przez rozszerzenie, między innymi, katalogu obiektów i robót budowlanych niewymagających uzyskania pozwolenia na budowę, katalogu zawartego w art. 29 ustawy.

Celem rozszerzenia katalogu jest liberalizacja wymagań i skrócenie drogi do uzyskania prawa legalnego wykonywania robót budowlanych, między innymi w zakresie nowych kategorii obiektów budowlanych i robót budowlanych oraz remontów i przebudowy obiektów liniowych.

W nowelizacji zaproponowano również istotne ułatwienia proceduralne, związane z uzyskaniem pozwolenia na budowę, polegające na wprowadzeniu oświadczenia inwestora o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością. Dzięki tej zmianie inwestor nie będzie zmuszony dołączać do wniosku o pozwolenie na budowę wypisów z księgi wieczystej i aktów notarialnych, określających prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Złożenie nieprawdziwego oświadczenia będzie podlegało odpowiedzialności karnej, zgodnie z art. 233 kodeksu karnego. Przepis ma na celu przyspieszenie postępowania w zakresie uzyskiwania decyzji administracyjnych.

W art. 83 uregulowano kwestie związane z koniecznością uzyskiwania decyzji administracyjnych od różnych organów administracji architektonicznej: wojewody, starosty czy wójta. Zgodnie z projektem w wypadku obowiązku uzyskania decyzji o pozwolenie na budowę od organów niższego i wyższego stopnia organem właściwym do rozpatrzenia wniosku jest organ wyższego stopnia.

W ustawie za konieczne uznano wprowadzenie systemu obowiązkowych kontroli na etapie zakończenia budowy, którymi to objęte zostaną wszystkie obiekty budowlane realizowane na podstawie pozwolenia na budowę. Inwestor powinien mieć świadomość i pewność, że jego budowa na pewno będzie podlegała sprawdzeniu przez nadzór budowlany. Uniemożliwi to ukrycie łamania prawa. Zakłada się, że wprowadzenie systemu obowiązkowych kontroli budów pozwoli wyeliminować lub przynajmniej znacząco ograniczyć wypadki naruszania w trakcie budowy prawa, w tym zwłaszcza przepisów techniczno-budowlanych, jak również wyeliminować lub przynajmniej znacząco ograniczyć przypadki dokonywania odstępstw od warunków pozwolenia na budowę i projektu budowlanego. Celem kontroli jest zbadanie zgodności wykonania obiektu budowlanego z warunkami pozwolenia na budowę. Kontrola ta jest obowiązkowa i płatna. Wysokość opłat za obowiązkowe kontrole ustalana jest na podstawie wzoru zawartego w ustawie. Opłaty wnoszone będą do budżetu państwa i zostaną zróżnicowane w zależności od wielkości i rodzaju obiektu budowlanego. Nie będą stanowiły nadmiernego obciążenia inwestora.

Proponuje się także zmianę przepisów regulujących sprawę samowoli budowlanych, polegających na budowie obiektów budowlanych bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia. Celem wprowadzenia tych zmian jest umożliwienie odstąpienia od obowiązku orzekania nakazu bezwarunkowej rozbiórki samowolnie wybudowanego obiektu budowlanego, jeśli jego istnienie nie narusza przepisów. Jednak aby organ nadzoru budowlanego mógł zalegalizować samowolnie wzniesiony obiekt, konieczne jest przedstawienie przez inwestora dokumentów pozwalających ocenić, czy istnieje możliwość legalizacji. Do tego inwestor musi dołączyć na przykład zaświadczenie odpowiedniego organu gminy o zgodności obiektu z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, oraz projekt budowlany ze wszystkimi niezbędnymi uzgodnieniami, a także wnieść opłatę legalizacyjną. Wysokość opłaty i sposób jej naliczania zostały uregulowane w ustawie. Jest to pięćdziesięciokrotność opłaty za przeprowadzenie obowiązkowej kontroli obiektu budowlanego oddawanego do użytkowania. W projekcie ustawy nie przewiduje się jednak automatycznej legalizacji samowoli budowlanej. Niespełnienie przez inwestora któregokolwiek z ustawowych warunków legalizacji powoduje orzeczenie nakazu rozbiórki samowolnie wybudowanego obiektu budowlanego lub jego części.

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawił senator Mieczysław Janowski. Senator zaznaczył, że omawiana ustawa zmienia przepisy następujących ustaw: ustawy - Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r., nowelizowanej do tej pory dziesięciokrotnie; ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 17 czerwca 1966 r., zmienianej siedemnastokrotnie; ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej z 22 czerwca 2002 r., zmienianej trzykrotnie; ustawy - Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997 r., zmienianej piętnaście razy; ustawy o broni i amunicji z 21 maja 1999 r., zmienianej trzykrotnie; ustawy o systemie oceny zgodności z 30 sierpnia 2002 r., nienowelizowanej do tej pory.

Istota przyjętych w tej ustawie rozwiązań sprowadza się do uproszczenia procedur administracyjnych i usunięcia niejednoznaczności w sformułowaniach określających proces budowlany, zasady utrzymania obiektów budowlanych i kompetencje stosownych organów administracji publicznej, a zwłaszcza organów nadzoru budowlanego oraz organów samorządu terytorialnego.

Bardzo ważną zmianę wprowadzono przez nowe brzmienie art. 28 ust. 2. Jest to swego rodzaju lex specialis w odniesieniu do art. 28 kodeksu postępowania administracyjnego. Zdefiniowana bowiem została strona w postępowaniu dotyczącym wydania pozwolenia na budowę.: "Stroną w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu". Tak więc dotychczasowy zapis kodeksu postępowania administracyjnego został tutaj istotnie uszczuplony.

Wiele bardzo racjonalnych uproszczeń wprowadzono do art. 29 i 30. Dotychczas było dziesięć punktów, w których zostały wymienione obiekty niewymagające pozwolenia na budowę, obecnie jest ich dwadzieścia sześć, było dziesięć punktów, w których zostały wymienione roboty budowlane niewymagające takiego zezwolenia, a teraz jest ich piętnaście. Art. 30 precyzuje kwestie, które odnoszą się do obowiązku zgłaszania takiej inwestycji budowlanej.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, kwestią budzącą wiele dyskusji jest dodany art. 35a. Daje on inwestorowi szanse na spokojniejszą pracę i równocześnie nie pozbawia stron możliwości skierowania sprawy do sądu, ale sąd administracyjny może uzależnić wstrzymanie wykonania decyzji dotyczącej pozwolenia na budowę od kaucji na zaspokojenie ewentualnych roszczeń wobec budującego. Dyskusja podczas prac komisji dotyczyła również kwestii konstytucyjnych, równości i dostępu wszystkich obywateli do składania takiej skargi.

W odniesieniu do samowoli budowlanych art. 49 i art. 49a-g inaczej sytuują kwestie, które uprzednio były przedstawione bardzo rygorystycznie, ale - jak pokazała praktyka - nie zawsze równie rygorystycznie były przestrzegane. Nie oznacza to wcale, że każda samowola będzie usankcjonowana. Są w ustawie sprecyzowane warunki, i to rygorystyczne, które pozwolą na uznanie, iż dany obiekt może być potraktowany jako obiekt zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz z innymi przepisami. Chodzi tutaj o kwestie materiałów, kompetencji wykonawców i kompetencji projektu.

Senator M. Janowski zaznaczył, że jeszcze jeden temat wywołał wiele dyskusji i skłonił do zaproponowania poprawki. Poprawka ta dotyczyła art. 82a. Sejm przyjął zapis, że starosta nie może powierzyć gminom w drodze porozumienia spraw z zakresu swych właściwości jako organ administracji architektoniczno-budowlanej. Dotychczasowy zapis umożliwiał staroście takie działania. Komisja skreśliła ten zapis, proponując przywrócenie dotychczasowego stanu.

Senator sprawozdawca poinformował, że poprawki komisji rekomendowane Izbie mają różnoraki charakter. Były wśród nich poprawki precyzujące rozwiązania i zapisy dotychczas przyjęte, poprawki bardzo konkretne, jak np. dotycząca kompetencji starosty i gmin, czy też bardzo szczegółowa poprawka, stanowiąca załącznik, w którym jest zapis o zmniejszeniu współczynników kategorii obiektu. Te współczynniki kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu będą decydowały o stosownych opłatach, a także karach.

Wszystkie wnioski rozpatrzyły dwie komisje senackie. Połączone komisje poparły 73 z 99 zgłoszonych ogółem poprawek.

Uchwała

Sejm uchwalił ustawę 14 lutego br., trzy dni potem przesłał ją do Senatu. Marszałek Senatu skierował ją do Komisji Nauki, Edukacji i Sportu.

Sprawozdanie komisji przedstawił senator Marian Kozłowski. Senator poinformował, że rządowy projekt ustawy z  23 października ub.r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki był konsultowany z Radą Główną Szkolnictwa Wyższego, Państwową Komisją Akredytacyjną, Radą Wyższego Szkolnictwa Artystycznego, Centralną Komisją do spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych, Polską Akademią Umiejętności, Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskich oraz ze związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców.

Sejm 14 lutego br. uchwalił tę ustawę z kilkoma poprawkami. Skreślono w projekcie rządowym art. 12, stwierdzający, że do przewodu doktorskiego może być dopuszczona osoba, która wykazała się uzdolnieniami do pracy naukowej lub artystycznej. Skreślono go, ponieważ w następnych artykułach dokładnie to określono, więc art. 12 był zbędny. Odrzucono też możliwość wyrażenia zgody przez centralną komisję na wszczęcie przewodu habilitacyjnego wyłącznie na postawie wybitnych osiągnięć naukowych lub artystycznych, bez spełnienia obowiązku przedstawienia rozprawy habilitacyjnej.

Po pierwsze, umożliwia przeprowadzanie w zakresie sztuki i dyscyplin artystycznych przewodów doktorskich i habilitacyjnych, będących podstawą nadania stopnia doktora sztuki i doktora habilitowanego sztuki, przy jednoczesnej rezygnacji z dotychczasowych stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego w zakresie sztuki, a także przewodów kwalifikacyjnych I i II stopnia.

Po trzecie, umożliwia pełnienie funkcji promotora i recenzenta pracownikom naukowym zagranicznych uczelni i instytucji naukowych oraz powoływanie współpromotorów, co stanowi realizację oczekiwań środowiska naukowego i umożliwi pełniejszą współpracę międzynarodową.

Po siódme, usuwa wątpliwości interpretacyjne, jakie pojawiały się przy stosowaniu dotychczasowej ustawy.

Uchwała

Ustawa została uchwalona przez Sejm 12 lutego br., 14 lutego została przekazana do Senatu. Tego samego dnia marszałek skierował tę ustawę, zgodnie z  regulaminem, do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisja przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Tadeusz Wnuk. Senator poinformował, że komisja postanowiła rekomendować Izbie podjęcie uchwały o przyjęciu uchwalonej przez Sejm 12 lutego ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego wraz z 5 poprawkami.

Jedynym bankiem mającym taki właśnie status, prowadzącym taką działalność w polskim systemie bankowym, jest Bank Gospodarstwa Krajowego. Już od kilku lat łączy on prowadzenie działalności komercyjnej z misją realizacji bardzo istotnych zadań publicznych, ale związanych z polityką społeczną i gospodarczą państwa. Bank ten zarządza środkami kilku krajowych funduszy celowych oraz wieloma programami rządowymi. Już obecnie stanowi on bardzo ważne ogniwo w finansowaniu i wspieraniu rozwoju mieszkalnictwa, sektora małych i średnich przedsiębiorstw, rynku oszczędności energii, a od kilku miesięcy działa także na rzecz zwiększania krajowego eksportu. Na przykład zaangażowanie kredytowe i finansowe tego banku w obsługę Krajowego Funduszu Mieszkaniowego przekracza ponad 3 miliardy zł, dzięki czemu można było przekazać do użytku ponad czterdzieści tysięcy mieszkań.

Z tytułu pełnionych już zadań publicznych i zamierzonego dalszego ich zwiększania, rząd w trakcie negocjacji dotyczących rozdziału "Swoboda świadczenia usług" uzyskał akceptację państw Unii Europejskiej na wyłączenie Banku Gospodarstwa Krajowego spod działania tak zwanych skonsolidowanych dyrektyw bankowych. Stworzone więc zostały pierwsze warunki do celowego rozszerzenia jego działalności, zwłaszcza w zakresie obsługi bankowej jednostek sektora publicznego. Taką potrzebę państwa wywołuje niewątpliwie przewidywana zmiana funkcji i zadań Narodowego Banku Polskiego w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej, a w przyszłości - do unii monetarnej. Obecnie NBP ma wyłączność na prowadzenie obsługi centralnego rachunku bieżącego budżetu państwa i rachunków jednostek, których budżety Ministerstwo Finansów włącza do budżetu państwa, a także rachunków środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi.

Nowe regulacje zawarte w omawianej ustawie dopuszczają możliwość obsługi bankowej wymienionych rachunków - z wyjątkiem tego ostatniego rachunku - przez Bank Gospodarstwa Krajowego na równi z NBP, a wybór jednego z nich powierza się ministrowi finansów. Będzie to jednak mogło nastąpić nie wcześniej niż po przystąpieniu Polski do unii gospodarczej, a następnie walutowej. Ponadto będzie to uzależnione od wyników analizy i oceny przygotowania tego banku do przejęcia tych zadań, a także, zgodnie z intencją rządu, od wyników analizy i oceny przygotowania banku, poszerzonych o pogłębioną sprawozdawczość budżetową, czy też od wykonania operacji związanych z zarządzaniem płynnością budżetu państwa oraz kosztów wydatków budżetowych.

Senator sprawozdawca podkreślił, że za uzasadnioną nową regulację w rozpatrywanej ustawie Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych uznaje także możliwość wybrania NBP lub Banku Gospodarstwa Krajowego do obsługi bankowej rachunków bieżących zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych, bez konieczności - w przeciwieństwie do tego, co jest stosowane w odniesieniu do banków komercyjnych - stosowania trybu określonego w przepisach ustawy o zamówieniach publicznych. Z trybu tego zwolnione zostają również państwowe osoby prawne tworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, na przykład liczne agencje rządowe, jeżeli wybiorą do obsługi swych rachunków Bank Gospodarstwa Krajowego lub Narodowy Bank Polski. W odniesieniu do tych właśnie regulacji komisja podzieliła pogląd rządu, że występujące w obecnym stanie prawnym i w praktyce rozproszenie środków instytucji pozabudżetowych - a są to często już bardzo znaczące kwoty - a tym bardziej środków agencji rządowych w różnych bankach i na różnych rachunkach utrudnia zasadniczo sprawowanie kontroli nad gospodarką finansową i efektywne zarządzanie tymi środkami publicznymi. Powierzenie obsługi bankowej rachunków tych instytucji jednemu bankowi stwarza możliwość korzystania z ich okresowych nadwyżek, a w konsekwencji także możliwość obniżenia kosztów obsługi długu publicznego. Z kolei ewentualne przejęcie przez Bank Gospodarstwa Krajowego obsługi bankowej rachunków środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, niepodlegających zwrotowi, może zapewnić wynegocjowanie korzystniejszych warunków oprocentowania i kosztów ich prowadzenia oraz rozliczeń kursowych.

Senator T. Wnuk zaznaczył, że proponowane w przedstawionym zakresie rozszerzenie zadań Banku Gospodarstwa Krajowego wymaga nowelizacji ustawy o finansach publicznych, która w rozpatrywanej ustawie sejmowej ograniczona została głównie do zmiany art. 107. Jest to jednak przepis, który ma obowiązywać docelowo. Aktualnym zaś przepisem regulującym kwestię obsługi bankowej budżetu państwa jest art. 190 ustawy o finansach publicznych, który na czas nie dłuższy niż do 31 grudnia 2004 r. przewiduje inną systematykę, rodzaje rachunków bankowych prowadzonych do obsługi budżetu państwa. Brak odpowiedniej nowelizacji tego art. 190 spowoduje, że Bank Gospodarstwa Krajowego nie uzyska na razie dodatkowych kompetencji w zakresie obsługi rachunku budżetu państwa, zgodnie z zasadą stosowania przepisu przejściowego jako przepisu szczególnego.

Jak poinformował senator, z tego powodu Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych postanowiła zaproponować Izbie wniesienie do ustawy uchwalonej przez Sejm poprawek obejmujących zmianę art. 16 pkt 1 oraz dodanie do tego artykułu pkt 3 jako nowelizacji art. 190 ustawy o finansach publicznych. Dzięki temu nastąpi dokładne określenie, który z rachunków wymienionych w ust. 1 tego art. 190 Bank Gospodarstwa Krajowego może obsługiwać od dnia wejścia w życie ustawy oraz w wypadku których rachunków można dokonać wyboru tego banku z pominięciem trybu określonego w przepisach ustawy o zamówieniach publicznych. Zaproponowano również zmianę ust. 5 i 6 tego przepisu, tak aby ujęte zostały w nich również obowiązki sprawozdawcze Banku Gospodarstwa Krajowego.

W art. 14 ustawy sejmowej ustala się, że zasady rachunkowości NBP powinny odpowiadać standardom stosowanym w Europejskim Systemie Banków Centralnych. Kierownictwo NBP wystąpiło do przewodniczącego senackiej Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych o wydłużenie terminu wprowadzenia tych zasad rachunkowości - chodzi o wprowadzenie ich od 1 stycznia 2004 r., a nie w terminie wejścia w życie ustawy. NBP powołało się na fakt nakładania się roku obrachunkowego z rokiem kalendarzowym oraz na wymogi technologiczne obsługi informatycznej systemu rachunkowości w NBP związane z nowymi zasadami. Senator sprawozdawca poinformował, że komisja uznała ten wniosek za uzasadniony, proponując Izbie wniesienie stosownej poprawki do art. 22 omawianej ustawy. Także kierownictwo Ministerstwa Finansów nie wniosło zastrzeżeń do wszystkich przedstawionych poprawek.

Zainteresowanie komisji budziło zachowanie przez Bank Gospodarstwa Krajowego wymaganej adekwatności kapitałowej wobec tak znacznego potencjalnego rozszerzenia zakresu działalności tego banku. Obecnie ta podstawowa relacja, norma bezpiecznego działania banku, nie budzi wątpliwości, ponieważ współczynnik jego wypłacalności przekracza ponad dwadzieścia pięć punktów, a zysk netto za rok ubiegły wynosi ponad 80 milionów zł, która to kwota może być w całości przeznaczona na wzrost funduszy własnych banku.

Wnosząc o przyjęcie przedstawionego sprawozdania Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych wraz z proponowanymi poprawkami do ustawy sejmowej dotyczącej Banku Gospodarstwa Krajowego, senator sprawozdawca przypomniał, że chodzi tu o bank, który powstał w roku 1924 z inicjatywy ówczesnego premiera i ministra skarbu Władysława Grabskiego, bank, który na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych stał się jednym z największych banków II Rzeczypospolitej, pełniąc funkcję podstawowego uczestnika restrukturyzacji gospodarki.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu przeprowadzono kolejne głosowania nad przedstawionymi poprawkami, a następnie Izba 64 głosami, przy 1 wstrzymującym się, podjęła uchwałę:

Uchwała

Ustawa została uchwalona przez Sejm 12 lutego br., dwa dni później została przekazana do Senatu i  tego samego dnia marszałek skierował ją do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych.

Sprawozdanie komisji o rozpatrywanej ustawie przedstawił senator Andrzej Chronowski. Jak zaznaczył, jest to bardzo krótka nowelizacja. Wzięła się stąd, że przy nowelizacji tej ustawy dokonanej w ubiegłym roku intencją rządu, ale również Sejmu i Senatu, było to, aby wszystkie transakcje powyżej 15 tysięcy euro były z dniem 1 stycznia 2004 r. rejestrowane. Niestety, wszystkie te instytucje nie zauważyły, iż 1 grudnia 2002 r. wszedł w życie przepis, który wprowadzał obowiązek rejestracji przez zobowiązane do tego podmioty wszystkich transakcji powyżej 10 tysięcy euro. Te podmioty praktycznie w ogóle nie były przygotowane do takiego obrotu sprawy i dlatego w trybie pilnym - jest to projekt poselski - Izba pracuje nad tym, aby znowelizować tę ustawę, a dokładnie - żeby zawiesić funkcjonowanie tego artykułu, tego ustępu, do 31 grudnia 2003 r.

Senator sprawozdawca podkreślił, że rozpatrywana ustawa stanowi regres w stosunku do dyrektyw unii z 1991 r. w sprawie przeciwdziałania wykorzystywaniu systemu finansowego w celu prania brudnych pieniędzy. W odpowiedzi na ten zarzut można jednak wysunąć argument przeciwny, że będziemy tego przestrzegali w dniu naszego wejścia do Unii Europejskiej, wtedy też będziemy mieli zgodność z prawem unijnym. Zdaniem senatora, trudno nie podzielić takiego poglądu.

Senator A. Chronowski poinformował, że komisja - mimo że jest to tak mała nowelizacja - zdecydowała się wprowadzić do niej dwie poprawki. Poprawka pierwsza wynikała z faktu, że treść dodanego art. 8 ust. 1a ma charakter przejściowy i praktycznie po 31 grudnia br. przepis ten nie będzie miał żadnej treści normatywnej. W związku z tym wydaje się uzasadnione wpisanie tego do przepisów przejściowych. Taka też jest pierwsza poprawka, polegająca na tym, że dodaje się art. 47b w brzmieniu: "W okresie od dnia 1 grudnia 2002 r. do dnia 31 grudnia 2003 r. obowiązku zarejestrowania czynności, o której mowa w art. 8 ust. 1, nie stosuje się".

Druga poprawka wiązała się z faktem, że od 1 grudnia 2002 r. mogło się zdarzać, iż podmioty obowiązane rejestrować transakcje powyżej 10 tysięcy euro, które były do tego przygotowane, mogły już to robić. Jest więc określony stan prawny i nagle tego konkretnego przepisu nie ma, on nie istnieje. Nie było wiadomo, co z tym zrobić, w związku z czym pojawiła się druga poprawka przyjęta przez komisję, w której wprost mówi się o tym, że jeśli od 1 grudnia 2002 r. do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy takie transakcje  zarejestrowane zostały zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 1, to dane o tych transakcjach podlegają usunięciu z rejestru transakcji. Chodzi o to, żeby to stwierdzenie było przejrzyste, jasne, bo za niewykonanie tego artykułu ustawy grożą poważne sankcje karne.

Uchwała

Ustawa została uchwalona przez Sejm 12 lutego br., 14 lutego została przekazana do Senatu. Tego samego dnia, zgodnie z  regulaminem, marszałek skierował ją do Komisji Nauki, Edukacji i Sportu oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Obie komisje przygotowały swoje sprawozdania.

Sprawozdanie Komisji Nauki, Edukacji i Sportu przedstawił senator Adam Gierek, który poinformował, że komisja na posiedzeniu 19 lutego po przeanalizowaniu ustawy sejmowej z 12 lutego wprowadziła do jej tekstu jedną poprawkę. Polegała ona na tym, że w art. 8 zostaje skreślony cały ust. 4, który brzmi następująco: "W części ustalonej, zgodnie z zasadami określonymi Konwencją, opłaty okresowe, o których mowa w ust. 1, stanowią dochód budżetu państwa". Wprowadzony przez Sejm przepis oznaczał, że tylko ustalona część, zgodnie z zasadami określonymi konwencją, to jest 50% opłat okresowych pobieranych przez urząd patentowy za ochronę wynalazku, na który został udzielony patent europejski, będzie stanowiła dochód państwa. Jest to sprzeczne z ustawą o finansach publicznych, gdyż opłaty powinny w całości stanowić dochód budżetu państwa, i to właściwie była główna przyczyna formalna wprowadzenia tej poprawki.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przedstawił senator Zygmunt Cybulski. Jak wskazał, omawiana ustawa w rozdziale 1 "Przepisy ogólne" definiuje używane w niej takie pojęcia, jak "konwencja", "europejskie zgłoszenia patentowe", "patenty europejskie", "prawo własności przemysłowej" itp. Rozdział 2 mówi o skutkach europejskiego zgłoszenia patentowego. W rozdziale 3 ustawa precyzuje te skutki w odniesieniu do Rzeczypospolitej Polskiej. Opłaty okresowe związane z ochroną wynalazku regulowane są w rozdziale 4. Rozdział 5, zawierający jeden artykuł, podaje w przepisie końcowym termin wejścia ustawy w życie.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że europejskie zgłoszenie patentowe jest rozumiane jako zgłoszenie w celu uzyskania patentu europejskiego, dokonane na podstawie konwencji określonej w pkt 1 art. 1 w rozdziale 1. Będzie ono mogło być dokonane zarówno w Europejskim Urzędzie Patentowym, jak i w głównym urzędzie właściwości przemysłowej państwa strony konwencji - u nas jest to Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej. Wynika z tego, że podmiot, którego miejsce zamieszkania, w wypadku osoby fizycznej, lub siedziba, w wypadku osoby prawnej, znajduje się na terytorium Polski, będzie zobowiązany do dokonywania zgłoszeń w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej.

Senator Z. Cybulski podkreślił, że przepis ten jest niezwykle istotny. Ma on zapobiegać temu, by istotne dla państwa wynalazki, na przykład uznane za tajne, były zgłaszane w Europejskim Urzędzie Patentowym wcześniej niż w polskim. Prawa wynikające z patentu europejskiego są równoznaczne z prawami przyznanymi na podstawie ustawy - Prawo własności przemysłowej. Opłaty okresowe za ochronę wynalazku patentowego, patentu europejskiego będą pobierane przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, a 50% dochodów z tego tytułu będzie odprowadzane do Europejskiego Urzędu Patentowego.

Uchwała

Ustawa, uchwalona przez Sejm 12 lutego br., została 14 lutego przekazana do Senatu. Tego samego dnia marszałek skierował ją do Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury oraz Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Obydwie komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że najważniejszym celem ustawy o zmianie ustawy o restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali jest przekazanie nadzoru właścicielskiego nad hutami realizującymi program restrukturyzacji finansowej, zatrudnienia, organizacyjnej oraz majątkowej ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa. Przekazane mu zostało również prawo do wykonywania uprawnień właścicielskich w odniesieniu do Polskich Hut Stali Spółki Akcyjnej i Towarzystwa Finansowego Silesia.

Zgodnie z dotychczas obowiązującymi zapisami ustawy o restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali minister właściwy do spraw gospodarki mógł powierzyć zarządzanie PHS SA podmiotowi wyłonionemu w drodze przetargu. Takie uprawnienia zostaną obecnie przekazane ministrowi Skarbu Państwa. Huta albo PHS SA, którym jest przekazywana dotacja na restrukturyzację zatrudnienia, są zobowiązane do niezatrudniania nowych pracowników, oprócz członków zarządu, co wprowadza nowa ustawa.

Art. 15 w dotychczasowym brzmieniu uniemożliwiał osobom zwalnianym z huty albo z Polskich Hut Stali uzyskanie odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 8 ustawy z  28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy. Obecna ustawa dopuszcza wypłacenie odprawy pracownikom, jeżeli korzystali tylko z doradztwa zawodowego i jednorazowego bezpłatnego szkolenia.

Senator M. Mietła podkreślił, że prowadzony proces restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali wskazał na konieczność pogłębienia procesu restrukturyzacji zatrudnienia. Rada Ministrów 5 listopada 2002 r. przyjęła modyfikację programu restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali. Przewiduje się przeznaczenie w budżecie państwa w latach 2004-2006 na huty kwot w łącznej wysokości 70 milionów zł na restrukturyzację zatrudnienia. Restrukturyzacja hutnictwa żelaza i stali zakończy się do 2006 r. Jest to zgodne z ustaleniami przyjętymi w procesie negocjacji o członkostwo Polski w Unii Europejskiej. W tym też czasie polskie hutnictwo odzyska zdolność do konkurowania z innymi producentami wyrobów hutniczych.

Sprawozdawca komisji senator Janusz Bielawski przypomniał, że nowelizacja ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest jest przedłożeniem rządowym. Jak wskazał, najistotniejszą zmianą wprowadzoną przez kolejną nowelizację ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest jest uporządkowanie zagadnień związanych z opieką zdrowotną nad pracownikami, którzy mieli styczność z azbestem. Zgodnie z art. 7a ustawy nowelizowanej dotyczy to uprawnień do okresowych badań lekarskich określonych w kodeksie pracy, bezpłatnego zaopatrzenia w leki związane z chorobami wywoływanymi pracą przy azbeście oraz korzystania z bezpłatnego leczenia uzdrowiskowego. Wykaz zakładów, które stosowały azbest w produkcji i których pracownicy będą uprawnieni do wymienionych świadczeń, zawarto w załączniku nr 4. Pozostałe zmiany mają charakter porządkujący i precyzujący.

Podczas dyskusji senatorowie złożyli dalsze propozycje poprawek do ustawy.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 41. posiedzeniu, 12 lutego br. Do Senatu została przekazana 14 lutego. Marszałek Senatu 14 lutego, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Grzegorz Niski. Senator wskazał, że uchwalona przez Sejm 12  lutego br. ustawa o zmianie ustawy o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium ma na celu wprowadzenie przepisów, które uproszczą w ściśle określonych wypadkach wymogi proceduralne związane z przyjęciem wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ich przemieszczaniem się, użyciem broni i odszkodowaniami z tytułu wyrządzonych przez nie szkód.

Omawiając projekt ustawy, senator wskazał, że rozszerza ona krąg podmiotów uprawnionych do wyrażenia zgody na pobyt wojsk obcych, a więc wojsk państw, które są członkami NATO, wojsk pozostających pod dowództwem organów organizacji NATO, lub też wojsk uczestniczących w szkoleniu w ramach "Partnerstwa dla Pokoju" na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podmiotami, które uzyskają na podstawie upoważnienia ministra obrony narodowej kompetencje do wyrażania zgody na pobyt wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będą konstytucyjne organy wojskowe, a więc szef Sztabu Generalnego oraz dowódcy rodzajów sił zbrojnych. Upoważnienie tych organów do wyrażania zgody na pobyt wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie możliwe w sytuacjach enumeratywnie wyliczonych w ustawie, a konkretnie w czasie klęski żywiołowej i likwidacji jej skutków, w czasie katastrofy lądowej, morskiej lub lotniczej, w razie konieczności udzielenia pomocy humanitarnej i wreszcie - w czasie realizowania ćwiczenia wojskowego wynikającego z planu zatwierdzonego przez ministra obrony narodowej, ponadto przy ograniczeniu liczebnym wojsk obcych przebywających na terytorium naszego kraju do pięciuset osób i przy ograniczeniu czasowym ich pobytu na terytorium kraju do dwóch miesięcy.

W myśl art. 1 lit. b ustawy nowelizującej proponuje się zmianę ust. 3 w art. 3 ustawy z dnia 23 września 1999 r. Zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu porozumienie w sprawie pobytu wojsk obcych przestanie być jednym aktem, na podstawie którego będą one mogły przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stąd też zmiana sformułowania "zgoda wyrażana jest" na fakultatywne "zgoda może być wyrażona również". Taki sposób regulacji przedmiotowego zagadnienia spowoduje uelastycznienie procedury przyjmowania wojsk obcych, ponieważ pozwoli na wyrażanie zgody na ich pobyt w formie porozumienia z właściwymi organami państwa wysyłającego lub, w sytuacjach wymagających szybkiego działania, w jednostronnym akcie właściwego polskiego organu wskazanego w art. 3 ust. 1 zmienianej ustawy, na przykład szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Tak więc nowelizacja dopuszcza jednostronną formę wyrażania zgody na pobyt wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w przeciwieństwie do obecnie obowiązujących przepisów, które przewidują jedynie zawarcie porozumienia w tym zakresie.

W nowelizowanej ustawie wprowadza się również poprawkę, zgodnie z którą szef Sztabu Generalnego lub dowódcy sił zbrojnych będą mogli na podstawie upoważnienia ministra obrony narodowej wyrażać zgodę na przemieszczanie się przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej określonego sprzętu wojskowego, kolumn pojazdów, taboru pływającego lub statków powietrznych. Rozszerzenie tych uprawnień na szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oraz dowódców rodzajów sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej ma dotyczyć sytuacji związanych z pobytem lub z przemieszczaniem się wojsk obcych w nielicznym składzie, na krótki okres oraz w nagłych wymienionych wcześniej sytuacjach. Pozwoli to skrócić i uprościć proces decyzyjny związany z przyjmowaniem tych wojsk, co, biorąc również pod uwagę sytuację geopolityczną powstałą po dniu 11 września 2001 r., wydaje się konieczne.

Wojska obce uzyskały również prawo do użycia, oprócz broni, środków przymusu bezpośredniego w zmodyfikowanych przez nowelizację wypadkach, to jest na terenie obozów ćwiczebnych, obiektów lub innych nieruchomości, w których wojska obce są zakwaterowane, w czasie ich przemieszczania się w związku z wykonywaniem zadań związanych z realizacją celów określonych w wydanej zgodzie, a także w czasie ćwiczeń wojsk obcych. Umożliwia to skuteczną ochronę obozów, obiektów lub innych nieruchomości, w których wojska te są zakwaterowane, zarówno w czasie ich przemieszczania się, jak i w czasie ćwiczeń.

Poprawkę do ustawy zgłosił natomiast senator Wiesław Pietrzak podczas dyskusji.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przegłosowano wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek (Izba 54 głosami, przy 6 za i 5 wstrzymujących się, odrzuciła ten wniosek), następnie poddano pod głosowanie wniosek o wprowadzenie poprawki do ustawy i całość projektu uchwały ze zmianami wynikającymi z przyjętej poprawki. W wyniku tego ostatniego głosowania Senat 61 głosami, przy 3 wstrzymujących się, podjął uchwałę:

Uchwała

Drugie czytanie rozpatrywanego projektu ustawy odbyło się na 33. posiedzeniu Senatu, 6 lutego br. Izba po przeprowadzonej dyskusji skierowała ten projekt do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności, Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury w celu ustosunkowania się do zgłoszonych w toku dyskusji wniosków. Komisje na wspólnym posiedzeniu 19 lutego rozpatrzyły zgłoszone podczas drugiego czytania wnioski i przygotowały dodatkowe sprawozdanie połączonych komisji w tej sprawie.

Sprawozdanie to przedstawił senator Robert Smoktunowicz. W imieniu połączonych komisji: Ustawodawstwa i Praworządności, Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Skarbu Państwa i Infrastruktury senator sprawozdawca poinformował, że komisje rekomendują przyjęcie projektu ustawy w wersji bez poprawek.

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, następna część dokumentu