U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 7 marca 2003 r.
w sprawie ustawy o referendum ogólnokrajowym
Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 13 lutego 2003 r. ustawy o referendum ogólnokrajowym, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:
1) |
w art. 4: a) ust. 2 otrzymuje brzmienie: "2. Głosowanie w referendum może być przeprowadzone w ciągu jednego albo dwóch dni.", b) ust. 3 otrzymuje brzmienie: "3. Jeżeli głosowanie w referendum przeprowadza się w ciągu dwóch dni, termin głosowania określa się na dzień wolny od pracy oraz dzień go poprzedzający."; |
2) |
w art. 5: a) ust. 3 otrzymuje brzmienie: "3. Jeżeli głosowanie w referendum przeprowadza się w ciągu jednego dnia, głosowanie odbywa się bez przerwy od godziny 6.00 do 22.00.",b) ust. 4 otrzymuje brzmienie: "4. Jeżeli głosowanie w referendum przeprowadza się w ciągu dwóch dni, głosowanie odbywa się każdego z tych dni bez przerwy od godziny 6.00 do 20.00, a przerwa następuje od godziny 20.00 pierwszego dnia do godzin y 6.00 drugiego dnia."; |
3) |
w art. 6 w ust. 4 skreśla się wyrazy "lub siedzib obwodowych komisji do spraw referendum,"; |
4) |
w art. 6 w ust. 5 po wyrazach "ust. 1 i 2" dodaje się wyrazy "oraz w art. 7 ust. 2"; |
5) |
w art. 7 w ust. 1 po wyrazach "w domach studenckich" dodaje się wyrazy "lub zespołach domów studenckich"; |
6) |
po art. 7 dodaje się art. 7a w brzmieniu: "Art. 7a. 1. Osoby, którym przysługuje prawo udziału w referendum, wpisuje się do spisu osób uprawnionych do udziału w referendum. 2. Osoba, o której mowa w ust. 1, może być wpisana tylko do jednego spisu.";
|
7) |
w art. 8 w ust. 1 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu: "Spis jest sporządzany na podstawie stałego rejestru wyborców w gminie, prowadzonego na zasadach określonych w przepisach ustawy - Or dynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej."; |
8) |
w art. 8 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu: "2a. Dla osób kończących 18 lat w drugim dniu głosowania sporządza się dodatkowy spis."; |
9) |
w art. 11 pkt 4 otrzymuje brzmienie: "4) dostarczanie komisjom obwodowym kart do głosowania w trybie określonym przez Państwową Komisję Wyborczą;"; |
10) |
w art. 12: a) w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie: "1) od 4 do 8 osób, a jeżeli termin głosowania w referendum został wyznaczony na dwa kolejne dni - od 6 do 10 osób, spośród kandydatów zgłoszonych przez podmioty uprawnione, o których mowa w art. 48, albo upoważnione przez nie osoby;", b) w ust. 4 po wyrazach "8 kandydatów" dodaje się wyrazy "lub, gdy termin głosowania w referendum został wyznaczony na dwa kolejne dni - więcej niż 10,", c) w ust. 5 po wyrazach "niż 4" dodaje się wyrazy "lub, gdy termin głosowania w referendum został wyznaczony na dwa kolejne dni - mniejsza niż 6"; |
11) |
w art. 14 w pkt 2 skreśla się wyraz y "w dniu referendum"; |
12) |
w art. 18: a) w ust. 1 po wyrazach "mężu zaufania" dodaje się wyrazy "i jego zastępcy", b) w ust. 1 dodaje się zdanie trzecie w brzmieniu: "Do zastępcy męża zaufania stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące męża zaufania.", c) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu: "1a. Przy czynnościach komisji może być obecny mąż zaufania albo jego zastępca.", d) w ust. 2 wyrazy "Przepis ust. 1" zastępuje się wyrazami "Przepisy ust. 1 i 1a"; |
13) |
w art. 19 w ust. 1 zdanie wstępne otrzymuj e brzmienie:"Na urzędowej karcie do głosowania umieszcza się:"; |
14) |
w art. 20 w ust. 1 skreśla się wyraz "pozytywnej" i wyraz "negatywnej"; |
15) |
w art. 24 w ust. 2 w pkt 7: a) wyraz "pozytywnych" zastępuje się wyrazem "na", b) wyraz "negatywnych" zastępuje się wyrazem "na"; |
16) |
skreśla się art. 31; |
17) |
art. 32 otrzymuje brzmienie: "Art. 32. 1. Jeżeli termin przeprowadzenia referendum został wyznaczony na dwa kolejne dni, ustalenie wyników głosowania przez komisję obwodową następuje po zakończeniu głos owania w drugim dniu przeprowadzania referendum.2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, komisja obwodowa po zakończeniu głosowania w pierwszym dniu: 1) zapieczętowuje otwór urny, 2) ustala protokolarnie: - liczbę niewykorzystanych kart do głosowania, - liczbę kart wydanych - na podstawie podpisów osób w spisie osób uprawnionych do udziału w referendum. 3. Po wykonaniu czynności, o których mowa w ust. 2, komisja obwodowa umieszcza w opieczętowanych pakietach odrębnie karty niewykorzystane i spis osób uprawnionych do udziału w referendum, które wraz z urną pozostają w lokalu komisji. 4. Po zakończeniu głosowania w pierwszym dniu przeprowadzania referendum i wykonaniu czynności, o których mowa w ust. 2 i 3, przewodniczący komisji zamyka lokal komisji i opieczętowuje wejście do lokalu pieczęcią komisji. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) zapewnia ochronę lokalu komisji w czasie przerwy w głosowaniu. 5. Przed rozpoczęciem głosowania w drugim dniu komisja obwodowa stwierdza protokolarnie, czy pieczęcie na wejściu do lokalu komisji, a także na pakietach z kartami do głosowania oraz ze spisem osób uprawnionych do głosowania są nienaruszone. 6. Minister właściwy do spraw administracji publicznej, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania w zakresie ochrony lokalu komisji w czasie przerwy w głosowaniu, w tym również zasady udzielania przez Policję pomocy wójtom, burmistrzom (prezydentom miast) w celu prawidłowej ochrony tych lokali. 7. Szczegółowy sposób wykonywania przez komisję obwodową czynności, o których mowa w ust. 2-5, określa, w drodze uchwały, Państwowa Komisja Wyborcza, zapewniając poszanowanie zasad przeprowadzania referendum oraz ochronę urny, pakietów i dokumentów związanych z referendum. 8. Przepisy ust. 2-7 stosuje się do obwodów głosowania utworzonych na polskim statku morskim i za granicą, z tym że: 1) obowiązek zapewnienia ochrony lokalu komisji, o którym mowa w ust. 4, spoczywa odpowiednio na kapitanie statku i konsulu, 2) minister właściwy do spraw gospodarki morskiej, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania oraz obowiązki kapitana polskiego statku morskiego w zakresie ochrony lokalu komisji w czasie przerwy w głosowaniu, 3) minister właściwy do spraw zagranicznych, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymagania oraz obowiązki konsula w zakresie ochrony lokalu komisji w czasie przerwy w głosowaniu.";
|
18) |
w art. 36 w ust. 5 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu: "Uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej podaje się do wiadomości publicznej i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej."; |
19) |
w art. 36 w ust. 6 wyrazy "i Prezesa Rady Ministrów" zastępuje się wyrazami ", Prezesa Rady Ministrów oraz Sąd Najwyższy"; |
20) |
skreśla się art. 44 i 45; |
21) |
w art. 48 w ust. 7 wyrazy "5 sędziów" zastępuje się wyrazami "3 sędziów"; |
22) |
w art. 63 ust. 6 otrzymuje brzmienie: "6. Jeżeli po przeprowadzeniu postępowania, o którym mowa w ust. 5, liczba prawidłowo złożonych podpisów przez osoby popierające wniosek jest mniejsza niż ustawowo wymagana, Marszałek Sejmu wyznacza termin 14 dni na uzupełnienie brakującej liczby podpisów. Postanowienie w tej sprawie wraz z uzasadnieniem doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi."; |
23) |
w art. 63 dodaje się ust. 6a w brzmieniu: "6a. W przypadku nieuzupełnienia podpisów w wyznaczonym terminie Marszałek Sejmu odmawia przyjęcia wniosku. Postanowienie w tej sprawie wraz z uzasadnieniem doręcza się niezwłocznie pełnomocnikowi."; |
24) |
w art. 63 w ust. 7 wyrazy "o którym mowa w ust. 6" zastępuje się wyrazami "o którym mowa w ust. 6 i 6a"; |
25) |
w art. 65: a) w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie: "3) termin przeprowadzenia referendum;", b) ust. 2 otrzymuje brzmienie: "2. Jeżeli głosowanie w referendum przeprowadza się w ciągu dwóch dni, uchwała Sejmu lub postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej, o których mowa w ust. 1, określają również terminy przeprowadzenia głosowania."; |
26) |
w art. 71 w ust. 3 po wyrazach "art. 64" dodaje się wyrazy "i 65 |
27) |
art. 95 otrzymuje brzmienie: "Art. 95. W ustawie z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 499, Nr 74, poz. 786 i Nr 154, poz. 1802 oraz z 2002 r. Nr 14, poz. 128, Nr 113, poz. 984, Nr 127, poz. 1089 i Nr 153, poz. 1271) wprowadza się następujące zmiany: 1) art. 21 otrzymuje brzmienie: "Art. 21. 1. Żołnierze pełniący zasadniczą lub okresową służbę wojskową oraz pełniący służbę w charakterze kandydatów na żołnierzy zawod owych lub odbywający ćwiczenia i przeszkolenie wojskowe, a także ratownicy odbywający zasadniczą służbę w obronie cywilnej poza miejscem stałego zamieszkania są dopisywani, na swój wniosek, do wybranego przez nich spisu wyborców, sporządzonego dla miejscowości, w której odbywają służbę. Wniosek składa się między 21 a 14 dniem przed dniem wyborów, chyba że osoby, o których mowa w zdaniu pierwszym, przybyły do miejsca ich aktualnego zakwaterowania po tym terminie. We wniosku podaje się dane wymienione w art. 11 ust. 4.2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do policjantów z jednostek skoszarowanych, funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby Więziennej pełniących służbę w systemie skoszarow anym.3. Dowódcy jednostek wojskowych, komendanci oddziałów obrony cywilnej i dowódcy jednostek policyjnych oraz przełożeni funkcj onariuszy Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby Więziennej są obowiązani zapewnić żołnierzom, ratownikom, policjantom oraz funkcjonariuszom możliwość wykonania uprawnień wynikających z przepisu ust. 1.4. Minister Obrony Narodowej, minister właściwy do spraw wewnętr znych oraz Minister Sprawiedliwości, każdy w zakresie swojej właściwości, po porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą, określą sposób realizacji obowiązków, o których mowa w ust. 3, uwzględniając konieczność zapewnienia wyborcom, o których mowa w ust. 1 i 2, możliwości wykonywania funkcji członków obwodowych komisji wyborczych i mężów zaufania.";2) po art. 43 dodaje się art. 43a w brzmieniu: "Art. 43a. 1. Państwowa Komisja Wyborcza wykonuje czynności wynikające ze sprawowanego nadzoru nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców oraz sporządzaniem spisów wyborców, a w szczególności: 1) kontroluje prawidłowość prowadzenia i aktualizowania rejestru wyborców oraz sporządzania spisów wyborców, 2) bada zgodność danych rejestru wyborców i spisów wyborców z danymi ewidencji ludności i aktów stanu cywilnego w gminie, 3) występuje z urzędu do właściwych organów o wykreślenie z rejestru wyborców lub spisu wyborców osób, które zostały wpisane do rejestru lub spisu z naruszeniem przepisów prawa, 4) gromadzi i podaje do publicznej wiadomości, nie rzadziej niż raz na kwartał, informację o liczbie wyborców objętych rejestrem wyborców w gminach, 5) podaje do publicznej wiadomości, według gmin, informację o liczbie wyborców wpisanych do spisów wyborców według stanu na dzień ich sporządzenia dla da nych wyborów.2. Czynności, o których mowa w ust. 1, Państwowa Komisja Wyborcza wykonuje przy pomocy Krajowego Biura Wyborczego. Szczegółowy sposób wykonywania tych czynności, w celu zapewnienia właściwego ich wykonania, określa regulamin Państwowej Komisj i Wyborczej.3. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej, w drodze rozporządzenia, obowiązki organów prowadzących sprawy ewidencji ludności w zapewnieniu Państwowej Komisji Wyborczej wykonania jej zadań związanych z nadzorem nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców oraz sporządzaniem spisów wyborców, w tym tryb udostępniania dokumentów oraz przekazywania informacji o liczbie mieszkańców ujętych w ewidencji ludności i liczbie wyborców wpisanych do rejestru wyborców i spisów wyborców oraz zasady i formy współdziałania organów administracji rządowej z Krajowym Biurem Wyborczym w tym zakresie.".". |
WICEMARSZAŁEK SENATU
Kazimierz KUTZ
Uzasadnienie
Senat wprowadził do ustawy o referendum ogólnokrajowym dwadzieścia siedem poprawek. Izba zgodziła się z przyjętym przez Sejm rozwiązaniem przewidującym dla organu zarządzającego referendum możliwość wyboru jednodniowego lub dwudniowego referendum. Jednocześnie Senat dostrzegł potrzebę wprowadzeni
a niezbędnych zmian do przyjętego przez Sejm rozwiązania. Znalazło to wyraz między innymi w poprawkach dotyczących kwestii liczenia terminów czynności referendalnych. Senat wprowadził pojęciowe rozróżnienie terminu przeprowadzenia referendum oraz terminów (dni) głosowania w referendum. Izba miała na celu podkreślenie, że termin referendum musi być konkretny i jednodniowy, ponieważ od tej daty liczą się wstecz terminy czynności referendalnych. Dwudniowego referendum dotyczy także poprawka do art. 4 ust. 3, w której Senat przyjął, że głosowanie może się odbyć w dzień wolny od pracy oraz dzień go poprzedzający, a nie alternatywnie - także dzień następujący, jak uchwalił Sejm. Senat uznał takie rozwiązanie za właściwe, ponieważ większość komisji obwodowych ma swoje siedziby w miejscach, w których przeprowadzanie głosowania w poniedziałek dezorganizowałoby pracę (na przykład w szkołach).Wśród poprawek Senatu odnoszących się do dwudniowego referendum znajduje się także poprawka do art. 12 przewidująca zwiększenie składu komisji obwodowej z 4 do 6 oraz z 8 do 10 osób, a także poprawka dotycząca spisu dla osób kończących 18 lat w drugim dniu głosowania oraz poprawka określająca zasady postępowania z urną i dokumentami wyborczymi w czasie przerwy po pierwszym dniu gło
sowania. Senat podzielił wątpliwości związane z brakiem w ustawie regulacji dotyczącej sporządzania spisów dla obywateli kończących najpóźniej w dniu głosowania 18 lat. Przyjmując, że osoba kończąca 18 lat w drugim dniu głosowania tylko w tym dniu (a nie w pierwszym dniu głosowania) może wziąć udział w referendum, Senat wprowadził poprawkę do art. 8, zgodnie z którą dla tej grupy osób będzie sporządzany dodatkowy spis.Senat podzielił także opinie wskazujące, że przekazywanie w depozyt urny z dokumentami wyborczymi nie gwarantuje ich bezpieczeństwa w czasie przerwy w głosowaniu oraz uniemożliwia komisji obwodowej sprawowanie pieczy nad urną. Z tych względów Izba uznała, że urna oraz pakiety z niewykorzystanymi kartami do głosowania i spis osób uprawnionych d
o udziału w referendum muszą pozostać w lokalu komisji. Po wykonaniu przez komisję obwodową czynności wymienionych w poprawce do art. 32, lokal komisji zostanie zamknięty, wejście do niego opieczętowane pieczęcią komisji, a ochronę lokalu w czasie przerwy w głosowaniu zapewni wójt lub burmistrz (prezydent miasta) przy pomocy Policji.Senat w swoich poprawkach zajął się także kwestią przeprowadzania głosowania na polskim statku morskim i za granicą w przypadku dwudniowego referendum. Izba przyjęła, że będą tu miały zastosowanie zasady określone w poprawce do art. 32, z tym że ochronę lokalu komisji zapewni odpowiednio kapitan statku i konsul. Natomiast odrębności w ochronie lokalu i szczegółowe obowiązki kapitana polskiego statku morskiego oraz konsula w tym
zakresie zostaną określone w rozporządzeniach.Spośród pozostałych poprawek do mogących mieć istotne znaczenie w praktyce należy poprawka umożliwiająca wyznaczenie zastępcy męża zaufania. Senat uznał, że obserwacja przebiegu głosowania i ustalenia wyników głosowania, szczególnie w czasie dwudniowego głosowania, wiąże się z wieloma uciążliwościami i będzie celowe dzielenie się tymi obowiązkami między mężem zaufania i jego zastępcą.
Do pozostałych poprawek należą poprawki doprecyzowujące niektóre rozwiązania ustawowe, jak również takie, w których Senat dał wyraz odmiennym poglądom, jak poprawka skreślająca art. 44, a tym samym szczególny przyspieszony tryb postępowania sądowego w przypadku rozpowszechniania nieprawdziwych informacji w materiałach dotyczących r
eferendum.