Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 23 i 24 czerwca 2004 r. odbyło się 64. posiedzenie Senatu. Posiedzeniu przewodniczyli marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie - Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Andrzeja Jaeschkego i Krzysztofa Szydłowskiego; listę mówców prowadził senator K. Szydłowski.

Marszałek L. Pastusiak przypomniał, że 13 czerwca br. po raz pierwszy wybierano w Polsce posłów do Parlamentu Europejskiego. Wśród nowo wybranych eurodeputowanych znalazło się czworo senatorów: Adam Gierek, Genowefa Grabowska, Mieczysław Janowski i Grażyna Staniszewska. Marszałek w imieniu całej Izby złożył im serdeczne gratulacje.

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej oraz niektórych innych ustaw,

- informację Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu o działalności Instytutu Pamięci Narodowej w okresie od dnia 1 lipca 2002 r. do dnia 30 czerwca 2003 r.,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz ustawy o kredycie konsumenckim,

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 77. posiedzeniu, 18 czerwca 2004 r. i tego samego dnia przekazana do Senatu. 21 czerwca, zgodnie z regulaminem Izby, marszałek skierował tę ustawę do Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego oraz do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Senator poinformował, że omawiany projekt rządowy został przygotowany z uwagi na fakt, iż zapisy dotychczasowej ustawy z 29 listopada 2000 r. nie przystają do obowiązującego prawa Unii Europejskiej. Obecna ustawa dostosowuje do prawa unijnego polskie przepisy w zakresie kontroli eksportu towarów podwójnego zastosowania. Od 1 maja bowiem obowiązuje wprost w polskim porządku prawnym rozporządzenie Rady Unii Europejskiej nr 1334/2000 ustanawiające wspólnotowy system kontroli eksportu produktów i technologii podwójnego zastosowania. Fakt ten spowodował konieczność usunięcia z obowiązującej ustawy przepisów dublujących się lub sprzecznych z przepisami wspomnianego rozporządzenia.

Do ustawy dołączono projekty rozporządzeń obejmujące listę eksportową rodzajów uzbrojenia, określającą uzbrojenie i jego import, listę państw, z którymi obrót towarami o znaczeniu strategicznym jest zakazany lub ograniczony. W opinii senatora, ustawa wraz z projektami druków, certyfikatów i zezwoleń jest dobrze przygotowanym aktem prawnym.

W art. 6 pkt 5 czytamy, że minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zagranicznych i ministrem obrony narodowej, po zasięgnięciu opinii szefa ABW i szefa Agencji Wywiadu, określi w drodze rozporządzenia wykaz uzbrojenia, na obrót którym jest wymagane zezwolenie, uwzględniając przy jego sporządzaniu wykazy międzynarodowe.

Sprawozdawca Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego poinformował, że komisja zgłosiła do ustawy sześć poprawek, a następnie krótko je omówił. W imieniu komisji zwrócił się o uchwalenie ustawy o zmianie ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz o zmianie niektórych ustaw wraz z przedłożonymi poprawkami.

W kolejnych głosowaniach Senat zaakceptował 6 zmian zaproponowanych w stanowiskach przedstawionych przez Komisję Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego oraz Komisję Gospodarki i Finansów Publicznych. Uchwałę w sprawie przyjęcia ustawy o zmianie ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz o zmianie niektórych ustaw wraz z zaakceptowanymi przez Izbę poprawkami podjęto jednomyślnie, 82 głosami:

Uchwała

Senator przypomniał, że ustawa była projektem rządowym. Jej celem było wydłużenie w bieżącym roku do 30 czerwca br. terminu składania wniosków o jednolite i uzupełniające płatności bezpośrednie do gruntów rolnych, przewidziane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, oraz płatności z tytułu wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Możliwość przedłużenia terminu składania tych wniosków dopuściła Komisja Europejska. Korzysta z niej nie tylko Polska, ale większość lub wszystkie kraje, które uzyskały członkostwo 1 maja br. Skutkiem nowelizacji będzie zwiększenie dostępu polskich producentów rolnych do środków z pomocy Unii Europejskiej.

W imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senator J. Dziemdziela zwrócił się o przyjęcie omawianej nowelizacji bez poprawek. Takie stanowiska komisja przyjęła jednomyślnie.

Projekt ustala również korzystniejsze warunki uznania danej grupy za producencką i korzystania z praw tej ustawy w zakresie dotyczącym zmniejszenia tylko do 50% przychodów ze sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach rolnych, które stanowią więcej niż połowę przychodów grupy.

W związku z tym, że ta ustawa zmierza do tego, aby korzystać ze środków wewnętrznych, krajowych, jak również zewnętrznych, europejskich, w szerszym zakresie, jeśli chodzi o fundusze, w imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jak również środowisk rolników i ich związków, senator J. Pieniążek zwrócił się o przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez poprawek, jednogłośnie, tak jak komisja rolnictwa, i żeby ewentualne poprawki, które w czasie debaty zostałyby sformułowane, zawierały tylko elementy legislacyjne.

Ponadto senator sprawozdawca poinformował, że Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu nie wniosło do tego projektu żadnych uwag.

Senator zaakcentowała, że ustawa, której inspiracją były dwie inicjatywy poselskie, jest odpowiedzią na doraźne potrzeby podatników dotyczące uproszczenia systemu aktualizacji danych. Inicjatywy te, z których pierwsza miała na celu zniesienie obowiązku podawania w postępowaniu o nadanie numeru identyfikacji podatkowej rodzaju i numeru dowodu osobistego, a druga zakładała, iż obowiązek aktualizowania danych wynikający z faktu wydania nowego dowodu osobistego będzie realizowany z urzędu przez organ wydający dowód osobisty, były jedynie kanwą opracowania tej ustawy.

Rozpatrywana ustawa, rezultat prac sejmowych będący swoistym kompromisem, wychodzi naprzeciw oczekiwaniom obywateli, którzy, zobowiązani do wymiany dowodów osobistych, napotykali dotychczas wiele problemów, łącznie z sankcjami karnoskarbowymi, jakie nakładano na nich za niezrealizowanie obowiązku dostarczenia do właściwych urzędów skarbowych deklaracji NIP-3 ze zmianami wynikającymi z wymiany dowodu osobistego. Powszechny obowiązek wymiany dowodów osobistych wydanych przed 1 stycznia 2001 r. przewiduje ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz ustawy o działalności gospodarczej.

Wynikający z tej wymiany obowiązek aktualizowania numeru dowodu tożsamości, podanego w postępowaniu o nadanie numeru identyfikacji podatkowej, był także przedmiotem wystąpienia rzecznika praw obywatelskich do ministra finansów w listopadzie 2003 r. Z tym wystąpieniem komisja zapoznała się dzięki przedstawionej opinii prawnej. W wystąpieniu tym rzecznik zwrócił uwagę na wątpliwość, jaka pojawiła się w związku z tą sprawą. Wątpliwość dotyczyła celów, którym ma służyć przekazywanie organom skarbowym informacji o rodzaju i numerze dowodu tożsamości pod groźbą kary. Zdaniem rzecznika, cechą jednoznacznie identyfikującą osobę fizyczną jest zamieszczony w dowodzie osobistym numer PESEL, który nie ulega zmianie. Dlatego rzecznik postawił pytanie, czy niezbędne jest żądanie aktualizacji tych danych przez podatnika, i sugerował, że obowiązek powiadamiania powinien spoczywać na organach państwowych, które przekazywałyby stosowne dane o nowym dokumencie tożsamości do urzędu skarbowego właściwego dla miejsca ostatniego zameldowania podatnika. Podkreślono, że skoro możliwe jest przekazywanie przez organy prowadzące ewidencję ludności pisemnych informacji o zgonach podatników do właściwych dla ich ostatniego miejsca zamieszkania urzędów skarbowych, to tym bardziej możliwe jest przekazywanie informacji o nowych numerach dowodów osobistych. Dlatego nie należy przerzucać tego obowiązku na podatników.

Omawiając zmiany wprowadzone przez Sejm, senator A. Klepacz podkreśliła, że ustawa umożliwia rencistom i emerytom dokonanie zgłoszenia aktualizacyjnego za pośrednictwem płatnika, czyli organu emerytalnego czy rentowego, jakim jest ZUS, a ZUS zobowiązany jest do przekazania zmian zgłoszonych przez podatnika w terminie siedmiu dni do odpowiedniego urzędu skarbowego.

Na zakończenie swojego wystąpienia senator A. Klepacz poinformowała, że ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca i podkreśliła, że wychodzi ona naprzeciw oczekiwaniom obywateli. W imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zwróciła się o przyjęcie jej bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 76. posiedzeniu, 27 maja 2004 r. i tego samego dnia przekazana do Senatu. 31 maja, zgodnie z regulaminem, marszałek skierował ją do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie.

Przedstawił je senator Gerard Czaja. Przystępując do sprawozdania, senator przypomniał, że w obecnym stanie prawnym kwestia odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest uregulowana ustawą z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych, gdzie znajduje się odesłanie w zakresie postępowania w tych sprawach do ustawy z 1971 r., czyli do kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, który został uchylony w 2003 r. Nowelizacja z 14 listopada 2003 r., dotycząca omawianej ustawy, umożliwia stosowanie przepisów o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, o której mówi się w art. 170 ustawy o finansach publicznych, nie dłużej niż do 30 czerwca 2004 r. Tak więc do tego dnia można stosować stare przepisy kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, gwarantujące obwinionemu - na zasadach domniemania niewinności - prawo do obrony, ustanowione w rozdziale II konstytucji. Po 30 czerwca bieżącego roku, jeśli nie zostanie wprowadzona poprawka zawarta w rozpatrywanej przez Senat nowelizacji i nie zostanie przedłużony ten termin, nie będzie obowiązywał żaden tryb orzekania o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych, nie będzie więc można stosować również sankcji za te czyny.

Po wysłuchaniu wniosku, zgodnie z art. 69 ust. 3 Regulaminu Senatu, Izba rozstrzyga o przystąpieniu do drugiego czytania projektu ustawy z wyłączeniem stosowania art. 79 oraz art. 80 ust. 1, 2 i 4 Regulaminu Senatu. W wypadku przyjęcia wniosku drugie czytanie przeprowadza się na tym samym posiedzeniu jako odrębny punkt porządku obrad. Niepodjęcie uchwały w sprawie przystąpienia do drugiego czytania oznacza skierowanie projektu do rozpatrzenia w trybie określonym w dziale IX Regulaminu Senatu.

Sprawozdanie Komisji Ustawodawstwa i Praworządności w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, a także wniosku komisji o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego przedstawiła senator Teresa Liszcz.

Zmiany dotyczące zasad postępowania to przede wszystkim zmiany do części pierwszej, czyli postępowania rozpoznawczego. Bardzo ważna jest zmiana dotycząca postępowania zabezpieczającego, które jak gdyby zostaje odłączone od postępowania egzekucyjnego, z którym w świadomości wielu osób łączyło się nierozerwalnie. Zmiana ta daje wyraz pewnej samoistności, autonomii tego postępowania, które występuje nie tylko w związku z postępowaniem egzekucyjnym.

Jak stwierdziła senator sprawozdawca, na posiedzeniu komisji najwięcej wątpliwości wzbudziły sprawy dotyczące postępowania rozpoznawczego. Zmiany w tej części kodeksu postępowania cywilnego zmierzają bowiem do pełnej realizacji zasady kontradyktoryjności w postępowaniu cywilnym, wolności dysponowania uprawnieniami, prawami prywatnymi. Zasadnicza zmiana w tym kierunku nastąpiła we wczesnych latach dziewięćdziesiątych, ale w tym czasie pozostawiono jeszcze pewne przepisy, które obowiązywały sąd cywilny do działania z urzędu, do wspierania stron działających bez profesjonalnego pełnomocnika. Według tego nowego, czystego modelu postępowania kontradyktoryjnego sąd się zachowuje neutralnie, jest właściwie biernym obserwatorem zmagań stron, ich pojedynku na argumenty, na dowody, nie działa ex officio. Ten czysty model postępowania kontradyktoryjnego zakłada równość stron. Oczywiście jest to formalna równość stron, bo równie oczywiste jest to, że bardzo często spotykają się w sądzie strony nierówne w sensie materialnym. Z jednej strony może to być przedsiębiorstwo, które dysponuje fachowymi siłami prawnymi albo zatrudnia prawnika na etacie, albo stać je na adwokata, na radcę prawnego pracującego na zlecenie, a z drugiej strony jest człowiek, który dochodzi często roszczeń mających znaczenie dla jego egzystencji i którego nie stać na pomoc prawną. Przydział tej pomocy z urzędu jest obecnie dosyć skąpy, ze względu na znane trudności budżetu wymiaru sprawiedliwości, dlatego realizacja czystej zasady kontradyktoryjności i niemieszania się sądu, pozostawania przez sąd całkowicie biernym i neutralnym, wzbudziły w wielu członkach komisji duży sprzeciw.

Zmiany te, idące w kierunku zadania - jak powiedział jeden z ekspertów - ostatecznego ciosu zasadzie poszukiwania prawdy obiektywnej, to zmiany dotyczące między innymi art. 5, który w obecnym brzmieniu zobowiązuje sąd do udzielania stronom i uczestnikom postępowania występującym w sprawie bez profesjonalnego pełnomocnika wskazówek co do czynności prawnych oraz pouczania ich o skutkach tych czynności bądź zaniedbań. W wersji uchwalonej przez Sejm tylko w razie uzasadnionej potrzeby sąd może udzielić niezbędnych pouczeń. Jak stwierdziła senator T. Liszcz, użycie wyrazu "może" oznacza, że prawdopodobnie nie będzie tego robił, skoro zależy to od jego swobodnego uznania, gdyż wiadomo, że już dzisiaj, mimo istnienia tego obowiązku, rzadko jest on wykonywany. Jeżeli ten obowiązek zniknie, sąd prawdopodobnie w ogóle nie będzie podejmował takiego działania.

W tym samym kierunku idzie zmiana art. 224. Według obowiązującego brzmienia tego przepisu przewodniczący zamyka rozprawę, gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną. Taki zapis sugeruje, że obowiązkiem sądu jest jednak zmierzanie do rzeczywistego wyjaśnienia sprawy, czyli dążenie do ustalenia tak zwanej prawdy obiektywnej, czyli inaczej prawdy materialnej. Według zapisów uchwalonych przez Sejm, "Przewodniczący zamyka rozprawę po przeprowadzeniu dowodów przedstawionych przez strony i udzieleniu głosu stronom". Znika więc jak gdyby ostatni ślad odpowiedzialności sądu za dążenie do ustalenia - bo samo ustalenie nie zawsze jest możliwe - prawdy obiektywnej.

Bardzo daleko idąca zmiana dotyczy również art. 321, który pozwalał sądowi w określonych sytuacjach, najbardziej newralgicznych, życiowych, gdy chodzi o alimenty i roszczenia w sprawie naprawienia szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, orzekać także co do roszczeń, które nie były objęte żądaniem albo były objęte żądaniem w mniejszym rozmiarze, jeżeli z faktów przytoczonych przez strony wynikało, że należą się takie roszczenia albo roszczenia w wyższym wymiarze. Ten przepis ma zniknąć, a skromną rekompensatą, substytutem, ma być tylko uprawnienie sądu do pouczenia strony dochodzącej alimentów albo naprawienia szkody wyrządzonej przez czyn niedozwolony o tym, że z faktów przez niego przytoczonych wynikają roszczenia w większym wymiarze lub inne roszczenia, których on w żądaniu nie zamieścił.

Jako wręcz dramatyczną określiła senator sprawozdawca odpowiednią zmianę dotyczącą art. 477 i 477¹ w przepisach o postępowaniu odrębnym w sprawach ze stosunku pracy. Skreśla się przepis, który zobowiązywał sąd do orzekania na rzecz pracownika także roszczeń wynikających z faktów przytoczonych przez pracownika, jeżeli nie były one objęte żądaniem albo to żądanie było w mniejszym rozmiarze. Dotychczas było tak, że wystarczyło, aby pracownik - a on zwykle dochodzi elementarnych środków do życia, wynagrodzenia albo choćby przywrócenia do pracy i z reguły nie stać go na pełnomocnika - przedstawił fakty, dowody. Nie musiał znać prawa, ponieważ to sąd niejako troszczył się o to, żeby wszystko, co pracownikowi się należało w tej sytuacji, miał on zasądzone. W opinii senator, ma to głęboką motywację w nierówności stron stosunku pracy: w znacznie mocniejszej, w typowych wypadkach, pozycji pracodawcy oraz słabszej pozycji drugiej strony. Ta zmiana jest więc bardzo trudna do przyjęcia, zwłaszcza dla człowieka uczulonego na sprawy pracownicze.

Jak poinformowała senator sprawozdawca, kolejnym przepisem, który był bardzo żywo dyskutowany na posiedzeniu komisji, dotyczącym już tej drugiej grupy zmian, czyli odnoszących się do postępowania zabezpieczającego, był przepis art. 753^1.. Ten nowo dodany przepis dotyczy szczególnie efektywnego sposobu zabezpieczenia, przez zobowiązanie prawdopodobnie zobowiązanego do zapłaty pewnych kwot pieniężnych. Jest to najpełniejsze z możliwych zabezpieczeń, ponieważ dochodzi do zaspokojenia roszczenia, przynajmniej w części, zanim sąd rozstrzygnie sprawę. Dotychczas, w obowiązującym stanie prawnym, ten sposób zabezpieczenia był stosowany tylko wtedy, gdy chodziło o roszczenia dotyczące dostarczenia środków utrzymania, a więc alimenty, renty z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia czy utratę żywiciela. W nowo wprowadzanym art. 753¹ pojawia się wiele roszczeń niebędących roszczeniami o dostarczenie środków utrzymania, dla których jednak przewiduje się ten najdalej idący środek zabezpieczenia. Może się jednak zdarzyć, iż zgodnie z rozstrzygnięciem sądu świadczenie nie będzie się należało powodowi. Jeśli on już w jakiejś części je otrzymał, to ten, który w istocie nie był zobowiązany, a jednak zapłacił przed rozstrzygnięciem, będzie się musiał troszczyć o to i martwić, jak odzyskać te niesłusznie zapłacone świadczenia.

Senator poinformowała, że bardzo żywą dyskusję wywołał też art. 53, dotyczący wniosku o wyłączenie sędziego. Sejm uchwalił przepis, według którego odrzuceniu podlega nie tylko wniosek o wyłączenie sędziego niespełniający pewnych formalnych przesłanek, ale także wniosek oczywiście bezzasadny. Odrzucenie zaś oznacza, że sędzia, którego dotyczy wniosek, nie musi nawet składać wyjaśnień, przede wszystkim zaś, i to jest najważniejsze, nie służy od tego środek odwoławczy. Duża część komisji stanęła na stanowisku, że to jest nieodpowiednie rozstrzygnięcie. Uznała, że chodzi tutaj o sprawę merytoryczną, a nie formalną i że właściwe jest oddalenie, a nie odrzucenie wniosku.

W trakcie dyskusji komisja dostrzegła potrzebę zmiany jeszcze jednego przepisu kodeksu postępowania cywilnego. Przepis ten nie był zmieniany przez Sejm i w związku z tym nie można było zgłosić do niego poprawki. Członkowie komisji postanowili więc skorzystać z możliwości uproszczonego trybu inicjatywy ustawodawczej, którą daje art. 69 ust. 1 Regulaminu Senatu, i zaproponować nowelizację jeszcze jednego przepisu.

Mianowicie art. 954 w obecnym brzmieniu jest w praktyce dużą przeszkodą, jeśli chodzi o sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji. W pkt 2 jest mowa o tym, że obwieszczenie o licytacji doręcza się między innymi organowi gminy lub urzędowi skarbowemu, z wezwaniem, aby najpóźniej w terminie licytacji zgłosiły zestawienie podatków i innych danin publicznych należnych aż do dnia licytacji, i to pod rygorem utraty prawa dochodzenia zaległych świadczeń od nabywcy. Końcówka tego przepisu dała podstawę do takiej interpretacji, że organy podatkowe mogą się domagać zapłaty zaległych podatków i innych danin publicznych także od nabywcy, który nabył nieruchomość na licytacji. I to sprawiało, że ludzie obawiali się dokonywać zakupu na licytacjach, obawiając się, iż potem będą musieli spłacać jakieś bardzo duże nieraz zaległości podatkowe z ustawowymi odsetkami, a to mogą być bardzo wysokie sumy. Co prawda to nie była jedyna możliwa interpretacja, ona ulegała zmianie, ale dla uzyskania pewnej jasności, żeby usunąć ten hamulec przy dokonywaniu zakupów na licytacji i tym samym zwiększyć skuteczność egzekucji, komisja zaproponowała zmianę art. 954 pkt 2 w taki sposób, że skreśla się te zdania, które dały asumpt do tej niebezpiecznej dla egzekucji interpretacji. Mianowicie skreśla się wyrazy "pod rygorem utraty prawa dochodzenia zaległych świadczeń od nabywcy" i konsekwentnie uchyla się w związku z tym §3 w art. 999.

W imieniu komisji senator T. Liszcz wniosła o poparcie przedstawionej inicjatywy i wprowadzenie tego punktu do porządku obrad bieżącego posiedzenia.

Zaproponowane zmiany poddano pod głosowanie, a następnie Izba 73 głosami, przy 2 przeciw i 3 wstrzymujących się, podjęła uchwałę:

Uchwała

Sprawozdawca Komisji Ustawodawstwa i Praworządności senator Teresa Liszcz przypomniała, że w czasie dyskusji nad ustawą zmieniającą kodeks postępowania cywilnego senatorowie doszli do wniosku, iż bardzo potrzebna jest zmiana jeszcze jednego artykułu kodeksu postępowania cywilnego, artykułu, którego nie zmieniał Sejm. W związku z rygorystyczną wykładnią Trybunału Konstytucyjnego, ograniczającą prawo Senatu do zgłaszania poprawek tylko w odniesieniu do tych przepisów, które były zmieniane przez Sejm, Izba nie mogła dokonać tej zmiany w trybie poprawki. Postanowiono wobec tego skorzystać z szybszej ścieżki inicjatywy ustawodawczej, przewidzianej w art. 69 ust. 1 Regulaminu Senatu.

Proponowana zmiana odnosiła się do art. 954 k.p.c., dotyczącego pewnych czynności poprzedzających licytację nieruchomości. W świetle tego przepisu obwieszczenie o licytacji doręcza się uczestnikom postępowania i organom podatkowym. Przepis w pkt 2 stanowi, że gmina, urząd skarbowy, organy podatkowe najpóźniej w dniu wyznaczonym na przeprowadzenie licytacji powinny przedstawić zestawienie podatków i innych danin publicznych należnych do dnia licytacji od licytowanego dłużnika. Jest też dodatek: "pod rygorem utraty prawa dochodzenia zaległych świadczeń od nabywcy". Z tej końcówki wyprowadzany jest wniosek, że nabywca nieruchomości z licytacji może być obciążony obowiązkiem zapłaty zaległych podatków i innych danin publicznych, co powstrzymuje wiele osób przed uczestniczeniem w licytacji i dokonaniem zakupu. Tym samym często pozbawia to egzekucję skuteczności.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 76. posiedzeniu, 28 maja 2004 r. Do Senatu została przekazana 31 maja i tego samego dnia marszałek, zgodnie z art. 68 ust. 1 regulaminu Izby, skierował ją do Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Wiesław Pietrzak. Senator przypomniał, że nowelizacja była projektem rządowym. Obejmuje ona zmiany w ustawach: o ochronie granicy państwowej, o Straży Granicznej, o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium, Prawo lotnicze oraz o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej.

W ustawie przewidziano możliwość zniszczenia uprowadzonego statku powietrznego, jeżeli z posiadanych informacji wynika, że będzie on użyty jako środek ataku terrorystycznego, wskazano organ właściwy do podjęcia decyzji o zastosowaniu środków przymusu wobec obcego statku powietrznego, a także wskazano organ właściwy do wydania zezwolenia na wykonanie lotu w polskiej przestrzeni powietrznej przez obcy wojskowy statek powietrzny.

Senator sprawozdawca podkreślił, że rozwiązania przyjęte w ustawie pozostają w zgodzie z dyrektywą Komitetu Wojskowego NATO rozstrzygającą o tym, że za reagowanie na próbę użycia uprowadzonego statku powietrznego do wykonania ataku terrorystycznego odpowiadają władze narodowe. Rozwiązania te opierają się również na przyjętej przez Radę Północnoatlantycką koncepcji operacyjnego wzmocnienia systemu obrony powietrznej NATO przeciwko ewentualnemu atakowi terrorystycznemu z wykorzystaniem cywilnych statków powietrznych, w której rozróżnia się trzystopniowy system klasyfikowania statków: podejrzany, prawdopodobny i potwierdzony. Rozwiązania te mieszczą się ponadto w zapisach art. 3² konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym oraz w art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych w zakresie stosowania środków przymusu wobec statków powietrznych.

Omawiając ustawę, senator zaznaczył, że z uwagi na złożoność problematyki przeciwdziałania zagrożeniom terrorystycznym z wykorzystaniem uprowadzonych cywilnych statków powietrznych niezbędne jest wskazanie osoby odpowiedzialnej za podejmowanie decyzji o działaniu w takich sytuacjach. Decyzje te, zgodnie z ustawą, będzie mógł podjąć minister obrony narodowej.

Art. 1 ustawy traktuje o zezwoleniach na przekroczenie granicy państwowej. W aktach wykonawczych jest zawarty wzór wniosku o takie zezwolenie, określa się tam także, co taki wniosek powinien zawierać. W ust. 2 i 3 w art. 18a wymieniono, kiedy takie zezwolenie nie jest potrzebne. W ust. 3 jest też mowa o tym, kiedy wojskowy statek powietrzny może bez zezwolenia wykonywać lot. Ponadto w ustawie powiedziano także, jaka jest procedura, jeżeli statek powietrzny bez zezwolenia wykonuje lot nad naszym terytorium - chodzi tu o lot nieuzgodniony, gdyż wyjątki, kiedy można wykonać lot bez zezwolenia, zostały uzgodnione. Procedura jest taka, że statek może być wezwany przez państwowy organ zarządzania ruchem lotniczym do opuszczenia przestrzeni, do zmiany kierunku czy wysokości lotu, do lądowania na wskazanym lądowisku lub do wykonania innych poleceń.

W art. 4 znajduje się zapis mówiący o podejmowaniu decyzji w ostateczności, to znaczy kiedy wymagają tego względy bezpieczeństwa państwa. Jeżeli organ dowodzenia obroną powietrzną po uwzględnieniu w szczególności informacji przekazanych przez państwowy organ zarządzania ruchem lotniczym stwierdzi, że dany statek jest użyty jako środek ataku terrorystycznego, to statek ten może być zniszczony na zasadach określonych w przepisach o ochronie granicy państwowej.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 77. posiedzeniu, 18 czerwca 2004 r. i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek 21 czerwca, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz do Komisji Spraw Zagranicznych. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił senator Marian Kozłowski. Senator zaznaczył, iż w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej zmienia się zakres i charakter zobowiązań prawnomiędzynarodowych Polski, w tym również zakres zobowiązań wynikających z wielostronnych konwencji dotyczących rybołówstwa. Od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej interesy Polski w tym zakresie reprezentuje Komisja Europejska. W związku z tym w celu wypełnienia postanowień aktu dotyczącego warunków przystąpienia Polski i innych państw do Unii Europejskiej konieczne jest podjęcie kroków proceduralnych w celu wystąpienia z umów wielostronnych, których dotyczy ta norma.

Senator podkreślił, że w stanowisku negocjacyjnym Polska potwierdziła, iż akceptuje zasady Wspólnej Polityki Rybackiej w zakresie dostępu do zasobów. Nie przewiduje się, aby wypowiedzenie konwencji spowodowało inne skutki w kwestii wykonania niektórych przepisów ustawy o umowach międzynarodowych.

Sprawozdawca Komisji Spraw Zagranicznych senator Zbigniew Zychowicz podkreślił, że wypowiedzenie przedmiotowej konwencji w niczym nie zmieni naszych możliwości, jeśli chodzi o pozyskiwanie ryb na wymienionych w niej akwenach, ponieważ te kwestie będzie regulować porozumienie czy konwencja między Unią Europejską a innymi podmiotami, które są zainteresowane rybołówstwem na północno-zachodnim Atlantyku. Poza tym poławiamy tam niedużo, niewiele ponad 1 tysiąc ton. A szybkie uchwalenie tej ustawy potrzebne jest po to, żeby nie płacić następnej składki za przyszłe półrocze.

W imieniu komisji senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Jednobrzmiące wnioski obu komisji senackich poddano pod głosowanie. W jego wyniku Izba 82 głosami, przy 3 wstrzymujących się, podjęła uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przedstawia co roku Sejmowi, Senatowi i prezydentowi sprawozdanie ze swej działalności w roku poprzednim oraz informację o podstawowych problemach radiofonii i telewizji. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o radiofonii i telewizji Sejm i Senat uchwałami przyjmują lub odrzucają to sprawozdanie.

Mniejszość Komisji Kultury i Środków Przekazu wniosła o odrzucenie sprawozdania Krajowej Rady. Wniosek mniejszości przedstawił wicemarszałek Kazimierz Kutz.

Uchwała

Informacja prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu o działalności Instytutu Pamięci Narodowej w okresie od 1 lipca 2002 r. do 30 czerwca 2003 r.

Podczas posiedzenia Izby Leon Kieres, prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, przedstawił informację i odpowiadał na pytania senatorów.

Przewodniczący obradom wicemarszałek Kazimierz Kutz stwierdził, że Senat zapoznał się z informacją o działalności Instytutu Pamięci Narodowej w okresie od 1 lipca 2002 r. do 30 czerwca 2003 r.

Na wniosek senatora Jerzego Markowskiego 12. i 13. punkt porządku obrad rozpatrywano łącznie.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej została uchwalona przez Sejm na 76. posiedzeniu, 28 maja 2004 r. i 31 maja przekazana do Senatu. Ustawa - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej została uchwalona przez Sejm na 77. posiedzeniu, 18 czerwca br. i tego samego dnia przekazana do Senatu.

Przedstawił je senator J. Markowski. Senator zaznaczył, że ustawa o swobodzie działalności gospodarczej ma zastąpić obowiązującą od 1 stycznia 2001 r. ustawę, która funkcjonuje pod nazwą prawo działalności gospodarczej. Ideą tego przedłożenia było uproszczenie i ułatwienie wszystkiego, co się da, oraz wyeliminowanie tego wszystkiego, co może przeszkadzać w sprawnym rozpoczynaniu działalności gospodarczej, a potem w prowadzeniu tej działalności.

Ustawa, po pierwsze, zastępuje swego rodzaju reglamentację niektórych rodzajów działalności gospodarczej, w których dotychczas wszystko zaczynało się od wydawania zezwoleń, wpisu do rejestru działalności regulowanej.

Ponadto ustawa wprowadza obowiązek przeprowadzania przetargów w sytuacji, gdy liczba przedsiębiorców spełniających warunki do udzielenia koncesji i dających rękojmię prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją jest większa niż liczba koncesji przewidzianych do udzielania.

Wszystkie propozycje zmian w ustawach rozpatrzyła komisja senacka podczas przerwy w obradach.

W odniesieniu do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej komisja poparła 17 z 32 zgłoszonych ogółem poprawek. Poszczególne poprawki poddano pod głosowanie, po czym Izba 82 głosami, przy 2 wstrzymujących się, podjęła uchwałę:

Uchwała

W odniesieniu do ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej komisja poparła 11 spośród 19 zaproponowanych poprawek.

Wszystkie poprawki poddano pod głosowanie, a następnie Izba 82 głosami, przy 3 wstrzymujących się, powzięła uchwałę:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 77. posiedzeniu, 17 czerwca 2004 r. Do Senatu została przekazana 18 czerwca. Marszałek 21 czerwca, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Jerzy Markowski. Senator sprawozdawca podkreślił, że ideą tej regulacji prawnej jest przede wszystkim położenie tamy procederom, które powszechnie opisywane są w dokumentacjach jako kryminogenne, jako czyny, które właściwie, jak wynika z raportu Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, bardzo często doprowadzają do sytuacji, w których podejmowane są czynności prawne przez organa ścigania i postępowania na podstawie art. 171 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe oraz art. 286 §1 ustawy - Kodeks karny.

Chodzi o tzw. system argentyński. W nowelizacji został on zaklasyfikowany jako działalność nielegalna i w razie kontynuowania tego procederu, w zależności od skali obrotu finansowego, obrotu środków, które są zgromadzone w tym systemie, podlega się karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat, a w wypadku zgromadzenia większej ilości środków - w wymiarze od sześciu miesięcy do ośmiu lat.

Senator J. Markowski podkreślił, że rozpatrywana ustawa to akt, który właściwie odpowiada na zapotrzebowanie społeczne. Poza tym jest świadectwem reakcji ustawodawcy na pojawiające się wypadki łamania prawa, formalnie zaś jest nowelizacją ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jej istotą jest zakazanie tego, co zdefiniowano w art. 1 jako nieuczciwą konkurencję, polegającą na gromadzeniu środków w ramach grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjnym, czyli tzw. systemie argentyńskim.

Zgodnie z regulaminem w sprawie wyboru przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych przeprowadzono głosowanie tajne

Wobec wyników głosowania przewodniczący posiedzeniu wicemarszałek Ryszard Jarzembowski stwierdził, że Senat podjął uchwałę w sprawie wyboru przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych i wybrał na to stanowisko senatora Z. Kulaka.

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment