Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzednia część dokumentu, następny fragment

Ustawę uchwalił Sejm na 48. posiedzeniu, 8 maja 2003 r., a 10 maja trafiła ona do Senatu. Marszałek skierował ją do dwóch komisji: Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych przedstawił senator Jerzy Markowski. Senator wskazał, iż uchwalona przez Sejm ustawa zawiera wyrażenie zgody na wykonanie przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikacji wskazanej umowy międzynarodowej. Konieczność wyrażenia zgody na ratyfikację wynika z treści ustaw, dotyczą one bowiem spraw regulowanych w ustawie lub w wypadku których konstytucja wymaga ustawy (chodzi o art. 89 ust. 1 pkt 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).

Senator podkreślił, że konwencja, podpisana 26 lipca 1999 r., będzie sprzyjać wymianie dóbr, kapitałów i osób. Stworzy ona w dwustronnych stosunkach sytuację prawną, dzięki której dochód osób mieszkających lub mających siedzibę na obszarze jednego państwa, a osiągających dochody na obszarze drugiego będzie w wielu wypadkach opodatkowany tylko w jednym państwie, a nie w obydwu.

Wyeliminowanie podwójnego opodatkowania ma szczególne znaczenie dla zaktywizowania stosunków dwustronnych, zwłaszcza w dziedzinie gospodarki. Nie jest to bez znaczenia ze względu na historyczną obecność polskich inwestorów przede wszystkim w Republice Libańskiej. Miało to miejsce jeszcze niedawno, a z nadzieją oczekiwane jest w najbliższym czasie nie tylko przez polskich inwestorów, ale i przez podmioty tam funkcjonujące. Nadzór nad realizacją konwencji będzie sprawował minister finansów i zapisy będą mieć zastosowanie do wszystkich przedsiębiorstw i osób fizycznych uczestniczących w dwustronnych stosunkach między Polską a Libanem.

Sprawozdawca Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej senator Zbigniew Zychowicz w imieniu komisji wniósł o przyjęcie ustawy o ratyfikacji Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Libańską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisanej w Bejrucie 26 lipca 1999 r.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że konwencja, wchodząca w życie po podpisaniu przez obie strony, może zdynamizować współpracę gospodarczą, gdyż unikanie podwójnego opodatkowania jest elementem stymulującym współpracę międzynarodową. Jest to znana powszechnie forma aktywizacji gospodarczej i takich umów Rzeczpospolita zawarła już ponad osiemdziesiąt z wieloma krajami na świecie. Kapitał inwestycyjny libański dzisiaj zaczyna być aktywny w Polsce, dlatego też, aby dać szansę dynamicznemu rozwojowi, zdaniem senatora, ze wszech miar słuszne będzie przyjęcie takiej konwencji.

Ponadto w Republice Chile jest bardzo silna Polonia, która z zainteresowaniem patrzy na Polskę jako partnera gospodarczego. Trzeba więc potraktować bardzo poważnie zarówno ten pierwszy impuls, polityczny, jak i wręcz rodzinne stosunki z Polonią chilijską. Dlatego, w opinii komisji, celowe jest, aby Senat przychylił się do stanowiska Sejmu i uchwalił ustawę w sprawie ratyfikacji konwencji.

Sprawozdawca Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej senator Zbigniew Zychowicz przypomniał, że nasze stosunki formalne z Chile datują się od 1920 r., jeśli zaś chodzi o stosunki dyplomatyczne, to przed wojną mieliśmy tylko konsulat Chile w Gdańsku, a interesy RP reprezentowała ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Argentynie. Senator sprawozdawca zaakcentował, że w ostatnich latach te ożywiły się i zważywszy na potencjał Chile, zwłaszcza gospodarkę morską, bogactwa naturalne, a także liczną tam Polonię, należy sądzić, że po przyjęciu ratyfikacji rozpatrywanej konwencji stosunki te będą się dalej rozwijać. W imieniu komisji senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie konwencji.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 48. posiedzeniu, 8 maja 2003 r. Do Senatu została przekazana 10 maja. Marszałek skierował ją do Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje te po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania.

Sprawozdawca Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej senator Bogusław Mąsior podkreślił, że rozpatrywany akt to nowa ustawa, której celem jest stworzenie norm prawnych umożliwiających przekształcenie obowiązującej organizacji rynku pocztowego, zdominowanego przez monopole państwowe, w system wykorzystujący atuty gospodarki rynkowej. Ma zapewnić lepsze zaspokojenie popytu rynkowego na usługi pocztowe, ma również dostosować polskie prawo w dziedzinie usług pocztowych do ustawodawstwa Unii Europejskiej.

Senator B. Mąsior poinformował, że w czasie prac w Sejmie komisja nadzwyczajna starała się pogodzić konieczność liberalizacji rynku pocztowego zgodnie z kierunkami zawartymi w wymienionej dyrektywie z zabezpieczeniem interesu i utrzymaniem wiodącej pozycji operatora narodowego, to jest Poczty Polskiej. Zapewnienie rozwoju Poczty Polskiej jest ważne z wielu powodów. Jednym z nich, może najważniejszym, jest zatrudnianie przez nią ponad stu tysięcy osób w całej Polsce, nawet w najmniejszych miejscowościach.

W celu zapewnienia interesu operatora publicznego w ustawie wprowadzono dwa etapy liberalizacji rynku pocztowego. Jeden - przed wejściem Polski do Unii Europejskiej, drugi - po uzyskaniu w niej członkostwa. Wprowadzono w ustawie zapis o liberalizacji usług pocztowych, jeżeli chodzi o przesyłki do 500 g, do czasu wejścia Polski do Unii, a do 350 g - po wejściu. Liberalizacja usług pocztowych, jeżeli chodzi o przesyłki do 350 g, jak to pierwotnie zakładano w przedłożeniu rządowym, w pierwszym roku po wejściu ustawy w życie przyniosłaby obniżenie dochodu poczty o 90 milionów zł, a w konsekwencji doprowadziłaby do deficytu i uniemożliwiłaby utrzymanie sieci placówek pocztowych, szczególnie na obszarach wiejskich. Niepotrzebnie przyspieszana liberalizacja stworzyłaby operatorom z innych krajów dogodną sytuację do wejścia na nasz rynek.

Senator podkreślił, że od dziesiątków lat poczta przyjmuje wpłaty na rachunki bankowe, na przykład opłaty za RTV, rozmowy telefoniczne, energię, gaz, wypłaca renty i emerytury. Zgodnie z zarządzeniem ministra łączności poczta ma prawo do przyjmowania w imieniu banków i na podstawie zawartych z nimi umów wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych oraz wykorzystywania i wykonywania operacji czekowych i wekslowych. W ramach praw nabytych poczta realizuje obrót gotówkowy w wysokości około 100 miliardów zł rocznie, świadcząc usługi z korzyścią zarówno dla ludności, jak i dla banków, które korzystają z sieci poczty.

Operacje finansowe wykonuje nie tylko polska poczta; na przykład w Niemczech dochody z tego tytułu dla poczty, dla operatora narodowego, wynoszą ponad 30%.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej w czasie swego posiedzenia zapoznała się z opiniami i uwagami przedstawicieli rządu oraz Poczty Polskiej. Dyskusję wywołała opinia Komitetu Integracji Europejskiej, ponieważ zmienił on opinię z pozytywnej na inną, którą sygnowano datą 19 maja. W konkluzji tej opinii stwierdzono, iż ustawa - Prawo pocztowe jest niezgodna z prawem Unii Europejskiej. Obecny na posiedzeniu reprezentujący rząd minister Heller przyznał, że nie do końca mógł się zapoznać z nową opinią Komitetu Integracji Europejskiej.

Senator Józef Sztorc przedstawił sprawozdanie Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury. Senator podkreślił, że ideą ustawy jest uregulowanie całokształtu spraw związanych z usługami pocztowymi na terenie naszego państwa przed zbliżającą się akcesją do Unii Europejskiej. W ustawie określono pewne zasady, obowiązki przedsiębiorstwa państwowego, jakim jest Poczta Polska, w stosunku do obywatela. Zostały uregulowane sprawy wykonywania usług i konkurowania przez Pocztę Polską. Również dość dobrze, bardzo dokładnie, doprecyzowana została sprawa przesyłek pocztowych, ich wagi i terminu, w jakim dostosujemy polski rynek usług pocztowych po wejściu do Unii Europejskiej. Chcemy, żeby przez pierwsze trzy lata obowiązywała w odniesieniu do przesyłek pocztowych waga 350 g, następnie 100 g, później 50 g, aż do całkowitego uwolnienia rynku pocztowego.

Bardzo drażliwą kwestią była sprawa ustalenia kar za nierzetelne wykonywanie usług pocztowych. Ustalono ich wysokość na dwukrotne średnie wynagrodzenie dla osób fizycznych, a dla innych podmiotów - na 250 tysięcy euro.

Najwięcej emocji budziła sprawa art. 82, który dopuszcza wykonywanie przez pocztę usług finansowych i bankowych w ośmiu tysiącach placówek pocztowych zlokalizowanych na terenie kraju. Protestowały w tej sprawie banki spółdzielcze; istnieje jeszcze siedemset sześćdziesiąt banków spółdzielczych i one obawiają się konkurencji ze strony poczty. Uznano jednak wspólnie, że istnieje potrzeba wprowadzenia tego pakietu usług, żeby zejść bliżej obywatela, umożliwić mu korzystanie z całokształtu usług, jakie oferuje poczta.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 48. posiedzeniu, 9 maja 2003 r. Do Senatu została przekazana 10 maja. W tym samym dniu marszałek, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Ustawa znosi powszechnie krytykowany wymóg, aby okres związania umową o odpłatne używanie lokalu wynosił co najmniej trzy lata. Oznacza to, że strony umowy będą mogły zawrzeć ją na czas oznaczony lub nieoznaczony bez żadnych ograniczeń. Wyjątek stanowią umowy o odpłatne używanie lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy lub innych jednostek samorządu terytorialnego, które to umowy w zasadzie będą mogły być zawierane wyłącznie na czas nieoznaczony, chyba że lokator zażąda zawarcia umowy na czas oznaczony. Wyjątek ten nie obejmuje lokali socjalnych i służbowych.

Druga część nowelizacji stanowi realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2 października 2002 r. Orzekł on, że art. 35 ust. 1 ustawy jest niezgodny z konstytucją z tego powodu, że bez merytorycznego uzasadnienia sytuacja prawna osób, których eksmisję orzeczono w okresie od 31 grudnia 2000 r. do 9 lipca 2001 r., jest gorsza od sytuacji osób, które otrzymały wyroki eksmisyjne przed dniem 31 grudnia 2000 r. lub od dnia 10 lipca 2001 r., a był to dzień wejścia w życie ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Wynika to z zastosowania w wypadku pierwszej z wymienionych kategorii osób art. 36 ust. 4 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, podczas gdy nowa ustawa, obecnie nowelizowana, objęła z mocy art. 35 ust. 1 swoimi korzystniejszymi postanowieniami również osoby, wobec których zapadły wyroki eksmisyjne przed 31 grudnia 2000 r. Osoby, które otrzymały wyroki eksmisyjne w okresie od 31 grudnia 2000 r. do 9 lipca 2001 r., a wyroki te nie zostały w tym czasie wykonane, będą mogły w wyniku nowelizacji wystąpić do sądu o przyznanie prawa do lokalu socjalnego, jeżeli spełniają warunki określone w art. 14 ust. 4 obowiązującej ustawy.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że prezentowana nowelizacja jest tak zwaną małą nowelizacją, epizodyczną, ponieważ inne kwestie Sejm odłożył do czasu osiągnięcia uzgodnień między rządem, reprezentowanym przez Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, a organizacjami lokatorów, właścicieli nieruchomości i ich administratorów. Prawdopodobnie w wyniku tych uzgodnień na początku drugiego półrocza bieżącego roku powstanie projekt dużej nowelizacji, którą objętych zostanie więcej problemów.

Senator G. Matuszak poinformował, że komisja po wysłuchaniu opinii prawnych oraz stanowiska rządu jednomyślnie zaakceptowała treść ustawy z  9 maja br. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz postanowiła rekomendować Izbie jej przyjęcie bez poprawek.

Senator sprawozdawca poinformował, że komisja po rozpatrzeniu ustawy postanowiła wnieść o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Sprawozdanie połączonych komisji przedstawił senator Zbigniew Gołąbek. Senator przypomniał, że rozpatrywana ustawa jest projektem rządowym. Po latach obowiązywania ustawy o strażach gminnych zaistniała potrzeba jej nowelizacji, wynikająca z konieczności dostosowania jej przepisów do nowych aktów prawnych (w szczególności do przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także do zaleceń pokontrolnych Najwyższej Izby Kontroli, zawartych w informacji NIK z lipca 2001 r. o wynikach kontroli funkcjonowania straży gminnych czy miejskich), jak również ze zdobytych doświadczeń umożliwiających usprawnienie pracy strażników gminnych i miejskich.

Większość przepisów porządkuje jedynie istniejący stan rzeczy. Podstawowym celem regulacji jest zwiększenie kompetencji i efektywności działania straży gminnych oraz ułatwienie straży wykonywania nałożonych na nią obowiązków. Intencją rządu było, aby straż gminną, stanowiącą olbrzymią grupę ludzi działających w miastach i gminach, wykorzystać jak najlepiej i stworzyć taki instrument działania, by ta straż była pomocna prezydentowi, burmistrzowi czy wójtowi gminy.

Jak stwierdził senator Z. Gołąbek, analiza ustawy prowadzi do wniosku, że wiele jej przepisów budzi zasadnicze wątpliwości zarówno z punktu widzenia zgodności z Konstytucją RP, jak i z zasadami techniki legislacyjnej. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy nowelizowanej nadzór nad działalnością straży sprawuje wójt, burmistrz, prezydent miasta, a w zakresie fachowym - komendant główny Policji poprzez właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Na mocy zmienionego ustawą ust. 2 tego artykułu minister właściwy do spraw wewnętrznych został zobowiązany do określenia w drodze rozporządzenia zakresu sprawowania przez komendanta głównego Policji nadzoru w zakresie fachowym nad działalnością straży, z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia stosowania przepisów prawnych dotyczących użycia i przechowywania broni palnej bojowej, środków przymusu bezpośredniego oraz wykonywania przez strażników czynności określonych w ustawie.

Art. 171 ust. 1 i 2 konstytucji stanowi, iż działalność samorządu terytorialnego podlega wyłącznie nadzorowi z punktu widzenia legalności, a jedynymi organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych - regionalne izby obrachunkowe. Za niekonstytucyjne należy więc uznać uregulowanie, które zakłada nadzór komendanta wojewódzkiego Policji nad strażami gminnymi.

Z tych względów, w opinii senatora sprawozdawcy, należy postulować zarówno skreślenie wymienionych przepisów, przewidujących nadzór komendanta głównego Policji nad strażami, jak i dokonanie w tym zakresie odpowiedniej modyfikacji w ustawie o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 r. Nie będzie to jednak skutkować brakiem wpływu organów Policji na działalność staży. Policja uzyskała bardzo duży wpływ na działalność straży miejskich. Będzie to zarówno wpływ o charakterze władczym, na przykład wydawanie decyzji administracyjnych w sprawie dopuszczenia strażnika do wykonywania zadań z bronią palną bojową czy paralizatorem elektrycznym, jak również niewładczym, na przykład wpływ na szkolenie strażników miejskich. Ustawa przewiduje bowiem wiele form oddziaływania Policji na straże, form zarówno o charakterze władczym, jak i niewładczym.

Drugi przykład niezgodności z konstytucją dotyczył dodanego w ustawie art. 10a, który stanowi, iż straż w celu realizacji ustawowych zadań może przetwarzać dane osobowe w rozumieniu ustawy o ochronie danych osobowych bez wiedzy i zgody osoby, której te dane dotyczą, uzyskane w wyniku wykonywania czynności podejmowanych w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, a także z rejestrów ewidencji zbiorów, do których straż ma dostęp na podstawie odrębnych przepisów. Jak stwierdził senator sprawozdawca, akceptacja takiego uregulowania oznacza, iż w zakresie przetwarzania danych osobowych straże uzyskają szersze kompetencje niż Policja. Będą one mieć również prawo do przetwarzania tak zwanych danych osobowych wrażliwych (są to dane ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne itd., o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych). Art. 10a nie tylko budzi zastrzeżenia co do racjonalności przyjętych w nim rozwiązań, lecz także wydaje się sprzeczny z art. 51 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. W związku z tym komisje zaproponowały poprawkę do wskazanego przepisu, polegającą na wyłączeniu z jego zakresu tak zwanych danych osobowych wrażliwych.

Oprócz zastrzeżeń natury konstrukcyjnej senator sprawozdawca przedstawił również zastrzeżenia o charakterze legislacyjnym i redakcyjnym.

Zdaniem senatora sprawozdawcy, modyfikacji wymagał dodany do art. 9 ust. 1a, zgodnie z którym wójt, burmistrz, prezydent miasta może zawierać z właściwym terytorialnie komendantem Policji porozumienie określające formy i sposoby współpracy Policji i straży, zważywszy na postanowienie zawarte w ust. 2 tego artykułu, który statuuje delegację do wydawania przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych rozporządzenia określającego zakres i sposoby współpracy Policji ze strażami. Modyfikacja polegałaby na zastąpieniu sformułowania zawartego w ust. 1a sformułowaniem "porozumienie o współpracy straży i Policji".

Zdaniem komisji, ewidentny błąd został popełniony w art. 25 ust. 2, który stanowi, że zatrudnienie strażnika na czas określony może nastąpić po ukończeniu przez niego z wynikiem pozytywnym szkolenia podstawowego. Z porównania treści ust. 1 i 2 wynika, że chodzi tutaj o zatrudnienie strażnika na czas nieokreślony.

Senator Z. Gołąbek zwrócił też uwagę na błędne uregulowanie w art. 3 pkt 1 ustawy, który wprowadza odpowiednio zmianę w ustawie o Policji. Niedopuszczalne jest regulowanie w ustawie o strażach miejskich problematyki dotyczącej tylko i wyłącznie Policji. Nastąpiło tutaj naruszenie zasady techniki legislacyjnej, która stanowi, iż ustawa nie może zmieniać lub uchylać przepisów regulujących sprawy, które nie należą do jej zakresu przedmiotowego lub podmiotowego albo się z nimi nie wiążą.

Poprawki do ustawy zgłosili także senatorowie podczas dyskusji.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 48. posiedzeniu, 8 maja 2003 r. Do Senatu została przekazana 10 maja i tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca komisji senator Aleksandra Koszada przypomniała, że omawiana ustawa jest projektem rządowym. Zasadniczym celem ustawy jest uregulowanie spraw związanych ze zgłaszaniem urodzenia, a także prawne określenie wzoru formularza informującego o urodzeniach dzieci, funkcjonującego w praktyce i rejestrowanego przez urzędy stanu cywilnego. Uregulowanie tej kwestii jest także konieczne ze względu na przetwarzanie danych osobowych, które są zawarte w zgłoszeniu urodzenia dziecka i zaświadczeniu o urodzeniu dziecka.

Ustawa zrównuje również obywateli w zakresie kosztów ponoszonych w związku z zawarciem związku małżeńskiego. Rzecznik praw obywatelskich zwracał uwagę na to, że łamana jest podstawowa konstytucyjna zasada równości obywateli wobec prawa.

Poprawkę do ustawy zgłosił także senator Mieczysław Janowski podczas dyskusji.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 48. posiedzeniu, 8 maja 2003 r. Do Senatu została przekazana 10 maja. Tego samego dnia marszałek, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Senator sprawozdawca przypomniała, że w ubiegłym roku w toku prac nad ostatnią nowelizacją omawianych ustaw padały zapewnienia ze strony resortu finansów, że wprowadzane zmiany mają na celu usystematyzowanie istniejących zwolnień, to jest przeniesienie ich z ustawy o pracowniczych ogrodach działkowych do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych tak, aby w tej ustawie znalazł się pełny katalog przedmiotów i podmiotów zwolnionych z tegoż podatku. Podobne wyjaśnienia dotyczyły dwóch pozostałych ustaw. Praktyka pokazała jednak coś zupełnie odmiennego.

Dlatego proponowane w nowelizacji zmiany mają na celu utrzymanie na dotychczasowym poziomie funkcjonowania Polskiego Związku Działkowców oraz zrzeszonych w nim członków. W art. 2 ustawy przywraca się zwolnienie z tytułu użytkowania oraz użytkowania wieczystego gruntów pracowniczych ogrodów działkowych bez względu na klasę ich bonifikacji, nadając temu zwolnieniu charakter zwolnienia podmiotowego. Z kolei w zakresie podatku od nieruchomości zwolnieniem przedmiotowym objęto budynki o określonej powierzchni, a zwolnieniem podmiotowym - Polski Związek Działkowców.

Senator sprawozdawca zaznaczyła, iż omawiana ustawa podczas prac komisji wywołała burzliwą dyskusję, podczas której zwracano uwagę, że podatek rolny płacony od działki wyniósłby średnio 3 zł. Byłby on płacony przez pracownicze ogrody działkowe. Szacuje się, że jest to w skali kraju kwota około 2 milionów 300 tysięcy zł. Jeśli zaś chodzi o skutki opodatkowania budynków, to resort nie posiada takich informacji, gdyż Polski Związek Działkowców nie prowadzi ewidencji budynków. Można jedynie powiedzieć, że obciążenie za typową altanę, a więc mającą do 25 m² w mieście i 35 m² poza miastem, wyniosłoby w granicach do 150 zł rocznie, oczywiście płatne jednorazowo, co również jest istotne z punktu widzenia działkowców, szczególnie emerytów i rencistów.

Dyskusja wśród członków komisji dotyczyła również terminu wejścia w życie proponowanych zmian, ponieważ zwolnienie z podatku od nieruchomości to ubytek dochodów gmin. Podczas prac komisji przedstawiciel resortu finansów nie potrafił powiedzieć, jakie z tego tytułu dochody przyjęły gminy w swoich budżetach. Podawano jedynie szacunkowe dane, że chodzi o 50 milionów zł w skali kraju. Członkowie komisji nie uzyskali też informacji, czy gminy są przygotowane do takiej akcji w zakresie wydawania decyzji i ile wydanie tych milionów decyzji będzie gminy kosztowało.

Senator sprawozdawca zaznaczyła, że wejście w życie ustawy z dniem ogłoszenia, z mocą od 1 stycznia 2003 r., zapobiegnie wielu nieporozumieniom, które by wystąpiły, gdyby nowelizacja została wprowadzona od 1 stycznia 2004 r. Jeżeli zaś chodzi o niezapłacone podatki, to wielu działkowiczów nie byłoby stać na uregulowanie podatku od nieruchomości, byłoby też wiele innych problemów.

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawił senator Andrzej Spychalski. Senator podkreślił, że celem nowelizacji jest przywrócenie stanu prawnego dotyczącego Polskiego Związku Działkowców w zakresie ulg i zwolnień podatkowych w podatkach lokalnych, to jest w podatku od nieruchomości i w podatku rolnym. Zmiany w tym zakresie zostały dokonane z dniem 1 stycznia bieżącego roku w związku z wejściem w życie pakietu ustaw dotyczącego reformy finansów publicznych, a obejmującego podatek rolny, leśny oraz podatki i opłaty lokalne. Pakiet tych ustaw miał na celu między innymi uporządkowanie stanu prawnego w zakresie ulg i zwolnień podatkowych. W praktyce okazało się, że skutki tej regulacji były bardzo niekorzystne. Zmiany wprowadzone od stycznia br. objęły podatkiem rolnym grunty pracowniczych ogrodów działkowych o lepszej klasie bonitacji gleby niż klasy I-IV, a podatkiem od nieruchomości - budynki położone na terenie pracowniczych ogrodów działkowych.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że nowelizacja zawiera wprawdzie niewielką liczbę zmian, ale jest aktem skomplikowanym, gdyż podatki, których dotyczy, są dochodami jednostek samorządu terytorialnego, a dochody utracone z tytułu ustawowych ulg i zwolnień w tych podatkach są, zgodnie z art. 24 pkt 2 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2003, rekompensowane subwencją ogólną dla gmin. Z tych względów zwolnienia i ulgi podatkowe, określone w art. 2 i 3 nowelizacji, powinny być uwzględnione w wymienionej ustawie w dochodach jednostek samorządu terytorialnego, co wymaga jej zmiany.

Sytuację komplikuje jeszcze przepis końcowy, który stanowi, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą wsteczną od 1 stycznia 2003 r. Jak zauważył senator A. Spychalski, w tym kontekście nowelizacja jak gdyby lekceważy sprawę uszczerbku finansowego gmin, co przy braku rekompensaty i niezmiennym poziomie zadań oznacza naruszenie art. 167 konstytucji i stoi w jaskrawej sprzeczności z orzeczeniem z 12 kwietnia 2000 r. o sygnaturze akt K/8/98.

W opinii senatora sprawozdawcy, wejście tych zmian w życie z mocą wsteczną, co narusza zasadę niedziałania prawa wstecz, z punktu widzenia zasady państwa prawnego może być uznane za naruszenie konstytucyjnego porządku prawnego. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wypowiadał się, że przepisy podatkowe nie powinny być zmieniane w trakcie roku podatkowego, tym bardziej z mocą wsteczną. Mówi o tym wyrok trybunału z 17 grudnia 1996 r. Jak stwierdził senator A. Spychalski, rozwiązanie tego problemu ma na celu poprawka przyjęta przez Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, zmieniająca przepis końcowy, w myśl której ustawa miałaby wejść w życie z początkiem przyszłego roku.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej z ogromną życzliwością odniosła się do bolesnego problemu milionowej rzeszy polskich działkowców. Potwierdziła to dyskusja wszystkich członków komisji, którzy odwoływali się, jako do przykładu pozytywnego, do poprawek zgłoszonych podczas nowelizacji prawa budowlanego. Akcentowano potrzebę szczególnej ochrony tej grupy ludzi, często o niskim statusie materialnym, dla których działka jest ważnym elementem w uzupełnianiu rodzinnego budżetu.

Mimo tej życzliwości komisja stanęła na gruncie legalizmu, stanowienia dobrego prawa, i jednogłośnie postanowiła rekomendować Senatowi nowelizację ustawy z poprawką wprowadzającą znowelizowane przepisy od 1 stycznia 2004 r.

Przedstawił je senator Mieczysław Mietła. Senator zaznaczył, że przyjęta przez Sejm 22 maja br. ustawa wprowadza cztery nowe rozwiązania. Po pierwsze, podwyższa współczynnik odnoszący się do stopy redyskontowej weksli, przyjmowanych przez Narodowy Bank Polski, do redyskonta stanowiącego podstawę do określenia oprocentowania kredytów obrotowych udzielanych przez banki komercyjne na cele produkcji rolniczej z 1,15 do 1,25 punktu.

Po trzecie, wprowadza zmianę wysokości dopłat do oprocentowania kredytów udzielanych na finansowanie zadań związanych z restrukturyzacją przedsiębiorstw przemysłu lekkiego z połowy stopy redyskontowej weksli Narodowego Banku Polskiego do wysokości równej stopie redyskontowej weksli Narodowego Banku Polskiego.

Po czwarte, zostaje wydłużony okres dopłat do preferencyjnych kredytów na restrukturyzację przemysłu lekkiego do 31 grudnia 2007 r. bez zwiększania kwoty dotacji budżetowych zaplanowanych na ten cel zgodnie ze strategią dla przemysłu lekkiego, opracowaną na lata 2000-2005. To wydłużenie jest możliwe ze względu na niewykorzystanie dotychczasowych kwot przeznaczonych na te cele.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, podkreślenia wymaga fakt, że w odniesieniu do kredytów na cele rolne wzrost ich oprocentowania nie obciąży rolników, ponieważ zgodnie z przepisami art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy dopłaty z budżetu państwa mogą być stosowane do kredytów na cele rolne oprocentowanych dla kredytobiorcy w wysokości nie mniejszej niż 4% w skali rocznej. Przy obecnej stopie redyskontowej oprocentowanie kredytów na te cele wynosi 4%.

Na podstawie ustawy oprocentowanie kredytów rolniczych przeznaczonych na zakup rzeczowych środków do produkcji oraz na skup i przechowywanie produktów rolnych wzrośnie o 0,65 punktu procentowego i przy obecnej stopie redyskonta weksli wyniesie 8,125%, w tym dopłata z budżetu osiągnie poziom 4,125%. W odniesieniu do kredytów udzielanych na finansowanie zadań związanych z restrukturyzacją przedsiębiorstw przemysłu lekkiego wprowadzenie proponowanych zmian spowoduje, iż udział przedsiębiorcy w spłacie kredytu zmniejszy się z 3,9% do 1,95%, a oprocentowanie kredytu wzrośnie do 8,45%. Źródłem finansowania projektowanych zmian wysokości oprocentowania kredytów będą środki budżetu państwa przewidziane na te cele w ustawie budżetowej na rok 2003.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, w trakcie dyskusji członkowie komisji zastanawiali się nad przyczynami tego, że przemysł lekki nie zaciąga preferencyjnych kredytów: czy przedsiębiorstwa nie są w stanie spełnić warunków stawianych przez banki, czy też jest to świadome działanie banków, by nie udzielać kredytów, bo przecież powszechnie wiadomo, że prawie wszystkie firmy wykazują duże zapotrzebowanie na kapitał.

Podnoszono również kwestię, że banki stale zwiększają utrudnienia w dostępie do kredytów dla rolnictwa i przemysłu lekkiego. Postawiono więc pytanie, czy sytuacja na rynku kredytowym jest przez Ministerstwo Finansów i rząd monitorowana i jakie wynikają z tego wnioski. Złożenie w skali roku zaledwie siedmiu wniosków o kredyty preferencyjne wydaje się bowiem wysoce niepokojące. W dodatku kredyt przyznano w odpowiedzi tylko na jeden wniosek, i to na kwotę 200 tysięcy zł.

W imieniu Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Sprawozdawca komisji senator Marian Lewicki zaznaczył, że rozpatrywana ustawa jest przedłożeniem rządowym i ma na celu uchylenie delegacji ustawowej, nakładającej na Radę Ministrów obowiązek wydania rozporządzenia, którego zakres ma obejmować materię uregulowaną obecnie w ustawie z 28 września 1991 r. o lasach i w aktach wykonawczych, w ustawie z  4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze, w ustawie z  18 lipca 2002 r. - Prawo wodne i w ustawie z  6 września 2001 r. o rybołówstwie morskim.

Ustawa z  6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju została wypracowana w wyniku inicjatywy ustawodawczej, przysługującej obywatelom na mocy art. 118 ust. 2 konstytucji. Projekt obywatelski miał na celu zapewnienie większej dbałości i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych, przede wszystkim takich jak lasy, kopaliny energetyczne, zasoby wód, oraz innych cennych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym zasobów kraju.

Rozpatrywany projekt ustawy został wniesiony przez grupę senatorów 3 października 2002 r. Marszałek Senatu 3 października 2002 r., zgodnie z art. 79 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia. Pierwsze czytanie projektu ustawy zostało przeprowadzone, zgodnie z art. 80 ust. 2, 3 i 4 Regulaminu Senatu, na wspólnych posiedzeniach komisji w dniach 17 grudnia 2002 r., 5 lutego, 4 marca, 1 kwietnia oraz 6 maja br. Komisje po rozpatrzeniu projektu ustawy przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia przedstawił senator Andrzej Jaeschke. Senator zaznaczył, że prace nad projektem trwały w istocie osiem miesięcy. Jak stwierdził, była to bardzo ciężka praca, ponieważ senatorowie stanęli przed trzema wyzwaniami. Wyzwanie pierwsze to ogromny, zupełnie zresztą zrozumiały nacisk środowisk zainteresowanych tym projektem ustawy. Wyzwanie drugie - jakby kontrapunktujące to pierwsze - to możliwości finansowe budżetu państwa. I wreszcie wyzwanie trzecie to kwestia związana z ustaleniem pewnych spraw podstawowych.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że długi czas, przy bardzo wydatnej pomocy Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, kierownictwa Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie, Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę i innych organizacji, starano się określić, jak duża byłaby grupa osób objętych tą ustawą. Kiedy okazało się, że ta grupa liczyłaby około dwustu tysięcy osób, a w aktualnej sytuacji budżetowej nie można abstrahować od rzeczywistości, prace komisji poszły w kierunku ustawy o charakterze raczej socjalnym.

Dlatego też uznano, że oprócz kryterium faktycznego, czyli udowodnienia, że zalicza się daną osobę do grupy represjonowanych, trzeba przyjąć drugie, bardzo ostre kryterium finansowe, a mianowicie, że uprawnionymi będą ci, których miesięczny dochód nie przekracza najniższej emerytury. I tylko te osoby, jeśli oczywiście spełniają wymogi formalne czy prawno-formalne, będą mogły ubiegać się o to świadczenie. Będzie to kategoria licząca trzydzieści, czterdzieści tysięcy osób.

W trakcie dyskusji nie zostały złożone wnioski przeciwne do wniosku przedstawionego przez komisję w sprawozdaniu. W związku z tym Senat przystąpił do trzeciego czytania projektu ustawy, obejmującego jedynie głosowanie nad przedstawionym projektem. W jego wyniku Senat 69 głosami, przy 2 przeciw i 5 wstrzymujących się, podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o świadczeniu pieniężnym
dla małoletnich ofiar wojny 1939-1945:

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzednia część dokumentu, następny fragment