Diariusz Senatu RP: spis treści, następna część dokumentu

W dniach 28 i 29 maja 2003 r. odbyło się 41. posiedzenie Senatu. Posiedzeniu przewodniczyli marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie: Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Zbigniewa Gołąbka i Krystynę Doktorowicz; listę mówców prowadził senator Z. Gołąbek.

________

* Ustawa zawiera przepisy dostosowujące polskie prawodawstwo do prawa Unii Europejskiej.

Senator sprawozdawca wskazała, że charakterystyczny dla naszych trudnych lat, trudnych przemian nierówny dostęp do dóbr i usług społecznych spycha część obywateli na margines. Może to, w razie braku działań ratunkowych, prowadzić do wykluczenia społecznego. Są grupy osób, których nikt nie chce zatrudnić, w których kolejne pokolenie dziedziczy biedę. Jak stwierdziła senator, często doświadczamy poczucia bezradności i bezsilności, mając naprzeciw siebie takiego człowieka, doświadczamy poczucia bezsilności i bezradności państwa oraz prawa.

Instytucją i narzędziem do realizacji celów tej ustawy będą centra integracji społecznej. Jest to nowe zjawisko w życiu publicznym. Centra te będą tworzone przez samorządy lokalne. Jeżeli centrum powoła gmina, będzie ono miało status gospodarstwa pomocniczego w rozumieniu ustawy o finansach publicznych. Programy realizowane w centrum integracji społecznej będą mogły otrzymać wsparcie finansowe z Funduszu Pracy, z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, z Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, która już wkrótce, 16 lipca, zmieni swoją nazwę.

Jak zaakcentowała senator K. Sienkiewicz, sprawą najważniejszą są finanse, decydujące o powodzeniu każdego przedsięwzięcia. Ten problem był szczególnie dokładnie przedyskutowany w Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia. Pieniądze na realizację programów tych centrów będą pochodziły między innymi z dochodów własnych samorządu gminnego, przeznaczonych na profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień, czyli z zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Z tych pieniędzy byłyby finansowane koszty utworzenia centrum, przystosowania do potrzeb uczestników miejsc pracy, zakupu maszyn, surowców, narzędzi.

W ten sposób najpierw sejmowa komisja polityki społecznej, a następnie  senacka Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia, która kontynuowała ten kierunek prac, zachowując tożsamość programów rozwiązywania problemów alkoholowych, doprowadziły do włączenia ich w system zabezpieczenia społecznego poprzez reintegrację podmiotów działania tych programów, czyli osób uzależnionych od alkoholu. Zachowano też rolę gminnych pełnomocników, ale umiejscowiono ich w gminnej polityce społecznej. Do dochodów z koncesjonowania hurtowego i detalicznego obrotu alkoholem dołączone będą środki, a więc i dotychczas ponoszone wydatki gmin, samorządu wojewódzkiego, Funduszu Pracy. I to będzie podstawa, punkt zaczepienia do uzyskania środków unijnych.

W kategoriach osób, które wymienia pkt 2 w art. 1, czyli adresatów ustawy o zatrudnieniu socjalnym, nie znalazły się samotne matki. Dyskutowano o tym również podczas posiedzenia komisji. Senator sprawozdawca poinformowała, że po głębokim merytorycznym uzasadnieniu poseł sprawozdawcy Alicji Murynowicz, a następnie reprezentującej rząd minister Jolanty Banach, senatorowie zgodzili się z argumentacją, iż do samotnych matek, nie zawsze przecież znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, nie są skierowane te działania, które proponuje ustawa o zatrudnieniu socjalnym. One są podmiotem zupełnie innego obszaru działań, nakreślonych w ustawie o pomocy społecznej. Ich te działania centrów, niejako uczących życia od podstaw, raczej nie dotyczą. Innym rodzajem będą działania prowadzone przez kluby integracji społecznej.

Każde nadanie statusu centrum do 31 grudnia 2004 r. będzie wymagało opinii ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. W opinii senator sprawozdawcy, ma to swoje głębokie uzasadnienie. Nie może bowiem być tu zarzutu o arbitralność urzędu wojewody, który będzie wydawał zezwolenia, nie ma też miejsca na jakiekolwiek spory w bardzo przecież upolitycznionych samorządach. To musi być bezstronny organ. Początkowo, w latach 2003-2004, powstanie szesnaście centrów, w każdym z nich ma być mniej więcej po pięćdziesięciu uczestników. Stopniowo, w miarę zasilania środkami, pochodzącymi również z Unii Europejskiej, będą rozwijały się następne.

Kończąc swe wystąpienie, senator sprawozdawca podkreśliła, że nie należy mylić ustawy o zatrudnieniu socjalnym z ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, a zatrudnienia socjalnego z normalnym zatrudnieniem, z normalną pracą. Rozpatrywana ustawa jest adresowana do osób, które nie mieszczą się w obszarze pomocy społecznej, a nie znajdują też sobie miejsca na bardzo trudnym rynku pracy. Ustawa ma szlachetne, humanitarne przesłanie. Ma ona za zadanie przywrócenie godności ludziom poprzez możliwość ich zatrudnienia, integrację ludzi odrzuconych. Tworzy też nowe pola współpracy samorządu lokalnego z organizacjami pożytku publicznego. Daje nowe wyzwania pracownikom socjalnym.

Senator sprawozdawca poinformowała, że komisja zaproponowała trzy poprawki do ustawy. Pierwsza wyjaśniała ewentualne wątpliwości co do tego, kto jest realizatorem programu centrum integracji społecznej, poprawki druga i trzecia dotyczyły zmian wprowadzonych przez ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego i skorelowania ich w czasie z wejściem w życie ustawy o zatrudnieniu socjalnym tak, by te dwie ustawy były kompatybilne.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Uchwała

Sejm uchwalił tę ustawę na 47. posiedzeniu, 23 kwietnia 2003 r., a 29 kwietnia trafiła ona do Senatu. Marszałek skierował ją do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności, która przeanalizowała ustawę i przygotowała sprawozdanie.

Sprawozdawca komisji senator Ewa Serocka podkreśliła, że rozpatrywane zagadnienie jest jednym z najtrudniejszych w doktrynie prawa karnego. Na całym świecie trwają dyskusje, w jaki sposób połączyć kwestie domniemania niewinności oskarżonego i ochrony praw człowieka z pozbawieniem sprawcy przestępstwa możliwości korzystania z owoców tego przestępstwa. W jaki sposób połączyć to, żeby owoce przestępstwa nie przynosiły korzyści, co jest niezbędne dla normalnego funkcjonowania państwa, z ochroną praw człowieka i praw majątkowych, co z kolei jest niezbędne dla normalnego funkcjonowania demokratycznego państwa.

Senator sprawozdawca wskazała też, że na wyczerpaniu jest już cierpliwość społeczeństwa wobec nieustannego i narastającego poczucia zagrożenia przestępczością i korupcją, a także wobec bezczelnego wręcz korzystania przez przestępców z owoców popełnionych przez nich czynów kryminalnych. Uczciwych ludzi, żyjących z pracy własnych rąk, a także bezrobotnych, doprowadza do wściekłości obraz, który widzą na co dzień, kiedy to przestępcy, zagarnąwszy majątek w drodze bezprawnej, w sposób bezczelny publicznie się z nim obnoszą. Mówią o tym ludzie w pociągach, w autobusach, w programach telewizyjnych i radiowych. W obliczu prawa majątki uzyskane z kryminalnego źródła przepisywane są na żonę, dzieci czy inne zaufane osoby. Nie może być tak, że przestępca, który wraca z więzienia po odbyciu kary za korupcję, wie, że w domu będzie na niego czekała wspaniała willa, luksusowy samochód, basen i stado ludzi do usług.

Senator zaznaczyła, że do tej pory skuteczne metody pozbawiania sprawców niektórych kategorii przestępstw owoców tych przestępstw, w szczególności w wypadku przestępczości zorganizowanej, opracowało tylko kilka krajów - Niemcy, Austria, Szwajcaria. Niektórzy jednak uważają, że najlepsze prawo w tym zakresie jest w Stanach Zjednoczonych, które od lat borykają się z tymi problemami.

Senator E. Serocka zaznaczyła, że obecne zmiany w kodeksie karnym są ukierunkowane na zwiększenie represji za przestępstwa korupcyjne, żeby walka z nią była skuteczna. Jedną z zasad wprowadzonych w ustawie jest zniesienie zmowy między dającym a biorącym, pomiędzy tym, kto czynnie popełnia przestępstwo łapówkarstwa, a tym, kto robi to biernie.

Ustawodawca dużą wagę przywiązuje do problemu przestępstw korupcyjnych popełnianych przez osoby pełniące funkcje publiczne. Ustawa wprowadza jasną i wyraźną definicję takiej osoby. Sejm wprowadził również bardziej nowoczesne definicje umożliwiające skuteczniejsze ściganie przestępstw korupcyjnych. Ponadto wprowadzono nowe kategorie przestępstw korupcyjnych. Po pierwsze, wprowadzono kategorię przestępstw polegających na głosowaniu na żądanie, czyli głosowaniu, które jest wynikiem łapówki. Chodzi o sytuację, gdy ktoś, będąc uprawnionym do głosowania, przyjmuje korzyść osobistą lub majątkową albo żąda takiej korzyści za głosowanie w określony sposób. Po drugie, wprowadzono przepisy antykorupcyjne dotyczące korupcji w sporcie.

Senator sprawozdawca poinformowała, że Komisja Ustawodawstwa i Praworządności na posiedzeniu 20 maja br. dokonała wnikliwej analizy nowelizacji ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy o świadku koronnym i uchwaliła siedemnaście poprawek do tekstu ustawy. Senator przedstawiła i uzasadniła proponowane poprawki oraz wniosła o ich przyjęcie.

Uchwała

Obie ustawy, na wniosek senatora Andrzeja Anulewicza, rozpatrywano łącznie.

Ustawa o ochronie prawnej odmian roślin została uchwalona przez Sejm na 47. posiedzeniu, 24 kwietnia 2003 r. Do Senatu została przekazana 29 kwietnia. Ustawa o nasiennictwie została uchwalona przez Sejm na 48. posiedzeniu, 8 maja br. Do Senatu została przekazana 10 maja. Marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, 30 kwietnia skierował do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej ustawę o ochronie prawnej odmian roślin, a 10 maja - ustawę o nasiennictwie. Komisje po rozpatrzeniu ustaw przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej w sprawie ustawy o nasiennictwie przedstawił senator Władysław Mańkut. Jak wskazał, ma ona na celu dostosowanie dotychczas obowiązujących przepisów do ustawodawstwa Unii Europejskiej w kilku dziedzinach, to jest: rejestracji odmian gatunków roślin uprawnych, wytwarzania tych odmian, oceny i kontroli materiału siewnego gatunków roślin uprawnych oraz gatunków odmian roślin ozdobnych i obrotu nim.

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie ustawy o nasiennictwie przedstawił senator Andrzej Anulewicz. Senator podkreślił, że ustawa ta była rządowym projektem i ma na celu dostosowanie ustawodawstwa polskiego do wymogów prawa Unii Europejskiej. Stwarza ona podstawy prawne dotyczące badania i oceny odmian w celu ich rejestracji. Stwarza również podstawy prawne do prowadzenia rejestru odmian uprawnych, prowadzenia produkcji oraz obrotu materiałem siewnym.

Tylko te odmiany roślin rolniczych i warzywnych, które będą wpisane do krajowego rejestru, mogą być dopuszczane do obrotu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej - pod warunkiem, że znajdują się one we wspólnych katalogach roślin rolniczych i warzywnych. Wpis do rejestru wymaga spełnienia wymogów odrębności, wyrównania i trwałości oraz zachowania odmiany i nadania jej odpowiedniej nazwy.

Senator sprawozdawca poinformował, że w posiedzeniach i pracach Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi brali udział przedstawiciele rządu, to jest Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Finansów, Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, a także izb rolniczych, Związku Twórców Odmian Roślin Uprawnych, Polskiej Izby Nasiennej, Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych, Związku Szkółkarzy Polskich, Stowarzyszenia Producentów Wysokiej Jakości Materiału Szkółkarskiego.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej w sprawie ustawy o ochronie prawnej odmian roślin przedstawił senator Władysław Mańkut.

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie ustawy o ochronie prawnej odmian roślin przedstawił senator A. Anulewicz. Senator zaznaczył, że jest to rządowa propozycja uregulowań prawnych przede wszystkim w zakresie dostosowywania polskiego prawa do przepisów Unii Europejskiej. Przejrzyście reguluje ona również sprawy ochrony prawnej odmian roślin, a w szczególności tryb oraz sposób przyznawania i pozbawiania prawa do ochrony wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej przez hodowcę rośliny, a także zarobkowego korzystania z niej. Ustawa określa zakres ochrony tego prawa.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, patrząc na całość ustawy, można powiedzieć, że ustawa o ochronie prawnej odmian roślin określa podmioty uprawnione, tryb przyznawania prawa do ochrony i zarobkowego korzystania z wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej odmiany rośliny oraz zakres tego prawa. Można również powiedzieć, iż ustawa zabezpiecza interesy polskich hodowców, producentów i naukowców.

Po przeprowadzeniu szerokiej dyskusji Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi w głosowaniu jednogłośnie zdecydowała, aby zarekomendować Izbie przyjęcie prezentowanej ustawy wraz z pięcioma poprawkami. Poprawki te miały charakter doprecyzowujący, techniczno-legislacyjny.

W imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senator wniósł o przyjęcie ustawy o ochronie prawnej odmian roślin wraz z rekomendowanymi poprawkami.

Uchwała

Dwie komisje senackie rozpatrzyły także poprawki zgłoszone do ustawy o ochronie prawnej odmian roślin. Komisje poparły 6 z 7 zaproponowanych poprawek.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 47. posiedzeniu, 24 kwietnia br., i przekazana do Senatu 29 kwietnia. Marszałek Senatu 30 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przedstawił senator Władysław Mańkut. Senator podkreślił, że podstawowym celem rozpatrywanej ustawy jest dostosowanie ustawodawstwa polskiego w tym zakresie do przepisów Unii Europejskiej.

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przestawił senator Marian Kozłowski. Senator zaznaczył, że celem rządowego projektu ustawy z  31 stycznia br. o zmianie ustawy o środkach żywienia zwierząt oraz o zmianie niektórych ustaw jest dostosowanie obecnie obowiązującej ustawy z  23 sierpnia 2001 r. o środkach żywienia zwierząt do aktualnych przepisów prawa Unii Europejskiej obowiązujących w tej dziedzinie.

Senator sprawozdawca poinformował, że projekt ustawy został skonsultowany przez rząd z Krajową Radą Izb Rolniczych, ze społeczno-zawodowymi organizacjami rolników oraz związkami zawodowymi rolników, między innymi z Centralnym Laboratorium Przemysłu Paszowego, Federacją Związków Producentów Rolnych, Izbą Gospodarczą Handlowców, Przetwórców Zbóż i Producentów Pasz, Krajową Radą Lekarsko-Weterynaryjną, Krajową Izbą Producentów Drobiu i Pasz, Krajowym Związkiem Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym Rolników Indywidualnych "Solidarność", Polskim Związkiem Producentów Pasz oraz Związkiem Zawodowym Rolnictwa "Samoobrona".

Senator sprawozdawca podkreślił, że Sejm uchwalił tę ustawę z licznymi poprawkami, które wyraźnie ją wzbogaciły. Do najważniejszych zmian wprowadzonych rozpatrywaną ustawą senator zaliczył wprowadzenie od 1 sierpnia br. zakazu wytwarzania mieszanek paszowych z materiałów paszowych, które zawierają substancje niepożądane w ilości przekraczającej ich dopuszczalną zawartość.

Do dnia uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej ustawa zakłada współistnienie uregulowań krajowych i unijnych, a od dnia akcesji Polski do Unii Europejskiej do obrotu będą mogły być wprowadzone wyłącznie dodatki paszowe, na które uzyskano zgodę Komisji Europejskiej i które zostały wpisane do prowadzonego przez tę komisję rejestru. Materiały paszowe typu biobiałka będą mogły być wprowadzane do obrotu, jeżeli zostaną dopuszczone do obrotu w Unii Europejskiej.

W ustawie uregulowano także kwestię wytwarzania środków żywienia zwierząt do wywozu poza polski obszar celny, a po akcesji Polski do Unii Europejskiej - poza obszar celny Unii Europejskiej.

Zgłoszone propozycje rozpatrzyły dwie komisje senackie. Komisje poparły wszystkie zaproponowane zmiany.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa uwzględnia między innymi zmiany wprowadzane i wprowadzone do w.k.c. Wprowadza ona również do naszego kodeksu zapisy zgodne ze wspólnotowym kodeksem celnym; na przykład zamiast pojęcia "cło" - "należności celne przewozowe". Uwzględnia zmiany związane z przekształceniami, jakie dokonały się w administracji celnej, doprecyzowuje kompetencje i zadania organów właściwych w sprawach celnych. Przybliża tym samym Polskę do rozwiązań przyjętych w konwencji neapolitańskiej II, to jest umowie, która wiąże kraje członkowskie w zakresie wzajemnej pomocy i współpracy między administracjami celnymi krajów Unii Europejskiej.

Jak wskazał senator sprawozdawca, celem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks celny oraz o zmianie ustawy o Służbie Celnej jest również usprawnienie w zakresie obrotu towarowego z zagranicą. Zapisy w niej zawarte umożliwiają dokonanie zgłoszenia celnego, zanim zgłaszający przedstawi towar nim objęty; wiąże się to również z ustaleniem terminu odprawy. To ułatwienie będzie szczególnie ważne na przykład przy przesyłkach kurierskich.

Senator sprawozdawca poinformował, że w czasie obrad Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, podczas dyskusji, rozpatrywano wiele problemów, w tym również zwolnienie od cła paliw przewożonych w standardowych zbiornikach naczep i przyczep wyposażonych w układy chłodzenia, przeznaczonych do działalności gospodarczej. Chodziło o to, że takie naczepy są wyposażone w odrębne systemy chłodzenia - chłodziarki, które są zaopatrywane w paliwo ze zbiorników montowanych na tych naczepach. Ustawa przewiduje możliwość zwolnienia z cła do 200 l zawartych w takim zbiorniku. Jest to związane z tym, że bardzo często naczepy i przyczepy muszą pracować, chłodząc towar również w czasie postojów; czasem te naczepy są nawet zostawiane w trakcie przemieszczania ładunku na parkingach.

Pozytywnie oceniła też rozszerzenie katalogu przyczyn obligatoryjnego zwolnienia ze służby funkcjonariuszy celnych o sytuację, gdy na przykład przeciwko któremuś z nich jest wniesiony akt oskarżenia o umyślne popełnienie przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego oraz w wypadku tymczasowego aresztowania funkcjonariusza. Okazywało się bowiem w praktyce, że bardzo często funkcjonariusze celni, na których ciąży szczególna odpowiedzialność, wykonywali swój zawód również wtedy, kiedy byli objęci aktem oskarżenia.

Wątpliwości komisji budził zawarty w ustawie zapis o konieczności ochrony interesów krajowych producentów paliw. Senatorowie zastanawiali się, czy wprowadzić zapis o konieczności ochrony interesów krajowych dystrybutorów paliw. Wyjaśnienia, których w czasie posiedzenia komisji udzielił podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Robert Kwaśniak, rozwiały te wątpliwości.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przedstawił senator Władysław Mańkut. Senator sprawozdawca podkreślił, że podstawowym i najważniejszym celem wprowadzenia w życie nowelizacji kodeksu celnego jest zharmonizowanie przepisów prawa celnego z regulacjami obowiązującymi w krajach Unii Europejskiej. Prawo obowiązujące w Unii, w tym również wspólnotowy kodeks celny, podlega ciągłym zmianom.

Omawiając ustawę, senator wskazał, że w rozpatrywanym projekcie znalazły odzwierciedlenie zmiany wprowadzone w prawie celnym Unii rozporządzeniami Parlamentu Europejskiego z 1999 r. i z listopada 2000 r. Najistotniejsze zmiany o charakterze dostosowawczym, które przewiduje ustawa, polegają na wprowadzeniu regulacji, na podstawie których możliwe będzie przyjęcie przez organ celny zgłoszenia celnego jeszcze przed przybyciem towaru na polski obszar celny.

Senator W. Mańkut podkreślił, że w opinii Komitetu Integracji Europejskiej, ustawa jest w pełni zgodna z prawem Unii Europejskiej. Służy ona ponadto innemu ważnemu celowi, a mianowicie wprowadzeniu rozwiązań sprzyjających rozwojowi gospodarczemu w obszarze związanym z obrotem towarowym z zagranicą. Uszczegółowienie i doprecyzowanie niektórych przepisów ustawy - Kodeks celny wyeliminuje rozbieżności w ich interpretacji i przyczyni się do prawidłowego ich stosowania.

Senator W. Mańkut poinformował, że komisja jednogłośnie przyjęła poprawkę dotyczącą nowego §7 w art. 190 kodeksu celnego, stanowiącego delegację dla ministra finansów do określenia w drodze rozporządzenia ilości paliwa podlegającego zwolnieniu od cła, przewożonego w standardowych zbiornikach przeznaczonych do działalności gospodarczej, naczepach lub przyczepach, wyposażonych w układy chłodzenia. Zastrzeżenia budził bowiem zapis zawarty w wytycznych do wydania przedmiotowego rozporządzenia, wskazujący na konieczność zapewnienia ochrony interesów krajowych producentów paliw. Wprowadzenie tego zapisu mogłoby spowodować zarzut Komisji Europejskiej nieprzestrzegania przez Polskę jednej z naczelnych zasad Unii Europejskiej, to jest zasady swobodnej konkurencji, poprzez uprzywilejowanie krajowych producentów.

Podczas dyskusji poprawkę do ustawy zgłosił także senator Mieczysław Janowski.

Wszystkie wnioski i propozycje poprawek rozpatrzyły dwie komisje senackie. Komisje poparły wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Senat w głosowaniu zaakceptował ten wniosek i 67 głosami, przy 10 przeciw i 2 wstrzymujących się, podjął uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Sejm uchwalił tę ustawę na 47. posiedzeniu, 24 kwietnia 2003 r., i pięć dni później przekazał ją do Senatu. Marszałek skierował ustawę do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Komisje przygotowały swoje sprawozdania.

Sprawozdawca Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej senator Zbigniew Zychowicz zaznaczył, że przedmiotowy protokół wypracowany w ramach prac Rady Europy w 2001 r. jest kontynuacją działań zmierzających do efektywnego wykonywania konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych z 20 kwietnia 1959 r., przyjętej przez Polskę w 1996 r. Polska podpisała protokół 11 września 2002 r. Dotychczas został on podpisany przez dwadzieścia państw członkowskich Rady Europy.

Protokół ma na celu stworzenie ram prawnych dla bardziej efektywnej i dostosowanej do współczesnych potrzeb współpracy międzynarodowej w zakresie pomocy prawnej w sprawach karnych. Jest on odpowiedzią na współczesne wymogi dotyczące regulacji i zakresu udzielania międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych, przewidzianych przez przedmiotową europejską konwencję z 20 kwietnia 1959 r., będącą najszerzej stosowanym w Europie instrumentem prawnym z zakresu pomocy prawnej w sprawach karnych.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że przystąpienie przez Polskę do protokołu pozwoli na podniesienie standardu współpracy międzynarodowej w zakresie obrotu w sprawach karnych. Związanie się przez Polskę protokołem jest ważne także w kontekście negocjacji akcesyjnych z Unią Europejską. Rozwiązania przyjęte w protokole są w ogromnej części tożsame z rozwiązaniami zawartymi w ramach Unii Europejskiej w konwencji z 29 maja 2000 r. o pomocy prawnej w sprawach karnych, określającej standard współpracy między państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

Zmiany obejmują między innymi: zwiększenie zakresu przedmiotowego współpracy o sprawy, których ściganie należy do właściwości organów administracyjnych, jeżeli istnieje możliwość odwołania się do sądu od ich decyzji, modyfikację w zakresie przekazywania wniosków o pomoc prawną, wykorzystanie nowoczesnych metod i wykonywania pomocy prawnej, na przykład w formie wideokonferencji, konferencji telefonicznej, przekazywanie między stronami z własnej inicjatywy informacji przydatnych do wszczęcia postępowania karnego lub uzupełniających w wypadku toczących się postępowań, regulacje dotyczące tymczasowego przekazywania osoby pozbawionej wolności w celu przeprowadzenia czynności śledczej, współpracę transgraniczną, bezpośrednie przysyłanie pism i orzeczeń sądowych osobom przebywającym na terytorium innej strony drogą sądową. Największą nowością w zakresie współpracy prawnej w sprawach karnych jest włączenie w jej ramy form współpracy zastrzeżonych dotychczas dla współpracy policyjnej, takich jak obserwacja transgraniczna, wystawa niejawnie nadzorowana i operacja pod przykryciem.

Senator Z. Zychowicz zaznaczył, że Polska wnosi do Drugiego Protokołu do Europejskiej Konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych z 20 kwietnia 1959 r. jedno zastrzeżenie i cztery oświadczenia. Zastrzeżenie dotyczy nierozciągania współpracy transgranicznej poza organy ścigania na organy sądownicze. Koszty wdrożenia tej ustawy są znikome, dotyczą bowiem zakupu pewnej ilości urządzeń technicznych, by umożliwić wideokonferencje oraz inne techniczne kontakty przewidziane tą ustawą. Przesłuchania odbywają się bowiem na koszt strony wzywającej. Zdaniem senatora sprawozdawcy, nasi sąsiedzi będą z owej formy częściej korzystać.

W imieniu komisji senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Sprawozdanie Komisji Ustawodawstwa i Praworządności przedstawił senator Robert Smoktunowicz. Senator zaznaczył, że Polska nie będzie wykonywała wniosków w zakresie obserwacji transgranicznej, pozostawiając to regulacji i współpracy w ramach poszczególnych państw. Jeśli zaś chodzi o nowoczesne metody przesłuchiwania, czyli wideokonferencje i konferencje telefoniczne, to rzeczywiście następowałaby sprzeczność z polskim prawem. Będzie to jednak stosowane wyłącznie wobec biegłych i świadków, a nie osób podejrzanych lub oskarżonych. Poza tym Polska nie ma żadnego obowiązku, aby zakupywać tego typu środki. Nie będziemy tutaj musieli burzyć budżetu Ministerstwa Sprawiedliwości. Kraj, który nie dysponuje tymi urządzeniami, nie będzie zobowiązany do ich stosowania.

Jednobrzmiące wnioski obu komisji senackich poddano pod głosowanie. W jego wyniku Senat jednomyślnie, 79 głosami, podjął uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Sejm uchwalił tę ustawę 24 kwietnia 2003 r. i 29 kwietnia przekazał do Senatu. Marszałek skierował ją do Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej, które przeanalizowały ustawę i przygotowały sprawozdania.

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia przedstawiła senator Krystyna Sienkiewicz. Senator przypomniała, że Konwencja nr 102 została przyjęta 28 czerwca 1952 r., na trzydziestej piątej sesji Konferencji Ogólnej Międzynarodowej Organizacji Pracy, i weszła w życie w kwietniu 1955 r. Do grudnia ubiegłego roku ratyfikowało ją czterdzieści państw, w tym czternastu obecnych członków Unii Europejskiej. Senator wyraziła nadzieję, że znajdziemy się w  gronie zarówno ratyfikujących konwencję, jak i członków Unii Europejskiej.

Jak wskazała senator sprawozdawca, omawiana konwencja określa szczegółowo zakres minimalnych norm zabezpieczenia społecznego w następujących dziedzinach: opieka lekarska, zasiłki chorobowe, świadczenia w razie bezrobocia, świadczenia na starość, w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz w razie inwalidztwa, a także w razie śmierci żywiciela rodziny.

Senator K. Sienkiewicz stwierdziła, że polski system zabezpieczenia społecznego w zasadzie odpowiada w tym zakresie standardom ustanowionym w konwencji. Jak zaznaczyła, było to przedmiotem dyskusji Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia z udziałem ministra Krzysztofa Patera, który przedstawił również analizę porównawczą do uzasadnienia wniosku ratyfikacyjnego konwencji nr 102. Senatorowi przyznali, że ta konwencja nie rozszerza, ale też nie ogranicza praw i wolności obywatelskich zawartych w konstytucji, a jedynie prawa te potwierdza. Nie zwiększa też wydatków ani nie zmniejsza dochodów podmiotów sektora publicznego.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że system zabezpieczenia społecznego w Polsce obejmuje gałęzie i świadczenia wyszczególnione w konwencji, wyczerpuje  w sposób ogólny, jeśli chodzi o przedmiot i podmioty, ale nie spełnia wszystkich wyszczególnionych tam norm. Przeprowadzona analiza porównawcza polskiego systemu zabezpieczenia społecznego i standardów ustanowionych w konwencji nr 102 pozwala na podjęcie decyzji o ratyfikacji, a tym samym przyjęciu zobowiązań z następujących części konwencji: I, II, V, VII, VIII, X, XI oraz XII w odniesieniu do części wcześniej wymienionych. Część XII dotyczy równouprawnienia mieszkańców kraju podmiotu konwencji z obywatelami innych państw podmiotów konwencji, a części XIII i XIV dotyczą postanowień wspólnych i postanowień różnych.

Polska, ratyfikując konwencję nr 102, potwierdza przyjęte w wyniku ratyfikacji Europejskiej Karty Społecznej zobowiązanie z art. 12 ust. 2 karty, który stanowi, że układające się strony zobowiązują się utrzymać stan zabezpieczenia społecznego na poziomie co najmniej równym poziomowi niezbędnemu do ratyfikacji konwencji nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy, dotyczącej minimalnych norm zabezpieczenia społecznego.

Według Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej postanowienia konwencji nie są sprzeczne z ustawodawstwem Unii Europejskiej, wręcz przeciwnie, są emanacją tego ustawodawstwa.

Wniosek o ratyfikację został skonsultowany z wszystkimi resortami oraz wszystkimi podmiotami, których dotyczy. Przede wszystkim jest to zgodne z konwencją Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 144, dotyczącą trójstronnych konsultacji w zakresie wprowadzania w życie międzynarodowych norm w sprawie pracy z 1976 r. Wniosek o ratyfikację konwencji przedstawiono więc do opinii OPZZ, NSZZ "Solidarność", Business Centre Club, konfederacjom pracodawców, Związkowi Rzemiosła Polskiego. Po wyjaśnieniu przyczyn sprzeciwu (chodziło o to, iż OPZZ sądził, że konwencja powinna również ujmować minimum socjalne) OPZZ również wyraził zgodę na ratyfikację tej konwencji.

W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie ustawy w zaproponowanym kształcie.

Jednobrzmiące wnioski obu komisji senackich poddano pod głosowanie. W jego wyniku Senat 78 głosami, przy 1 wstrzymującym się, podjął uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Diariusz Senatu RP: spis treści, następna część dokumentu