Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 6 i 7 marca 2002 r. odbyło się 11. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie Jolanta Danielak i Ryszard Jarzembowski. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Sławomira Izdebskiego i Zbigniewa Gołąbka; listę mówców prowadził senator Z. Gołąbek.

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy budżetowej na rok 2002,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o finansowym wspieraniu inwestycji,

Na wstępie senator sprawozdawca zwrócił uwagę na pewne wielkości podstawowe zapisane w ustawie. Są nimi przede wszystkim przewidywane dochody budżetu państwa na rok 2002, które, zgodnie z załącznikiem nr 1, przewiduje się w kwocie 145 miliardów 79 milionów 109 tysięcy zł, oraz przewidywane wydatki w kwocie 185 miliardów 79 milionów 109 tysięcy zł, co jest równoznaczne z tym, że kwota deficytu w roku bieżącym nie może być większa niż 40 miliardów zł.

Senator sprawozdawca zwrócił również uwagę na inne zapisy określające w sposób zasadniczy parametry graniczne, którymi posługiwali się twórcy ustawy budżetowej oraz ustawodawca, zawarte przede wszystkim w art. 5 ustawy budżetowej. Artykuł ten mówi, że: przyrost zadłużenia na dzień 31 grudnia bieżącego roku z tytułu emisji i wykupu skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym nie może być większy niż 65 miliardów zł; przyrost zadłużenia na koniec bieżącego roku z tytułu zaciągniętych kredytów i uzyskanych pożyczek zagranicznych nie może przekroczyć 20 miliardów zł; wartość nominalna nie może być wyższa od kwoty 72 miliardów zł z tytułu wydatków przeznaczonych na spłatę na rynkach zagranicznych przedterminowego wykupu zobowiązań skarbu państwa i spłaty zobowiązań skarbu państwa wynikających z ustaw, orzeczeń i z innych tytułów. Jeszcze jedna bardzo istotna wielkość jest zapisana w ustawie budżetowej w art. 8, gdzie mówi się o wielkości poręczeń i gwarancji, jakie mogą być udzielone przez skarb państwa w roku 2002. Zamykają się one kwotą nie większą niż 29 miliardów zł.

Senator J. Markowski zwrócił też uwagę na art. 26 ustawy budżetowej, w którym zapisano ogólną rezerwę budżetową w kwocie 70 milionów zł. Podkreślił, że jest to kwota na tyle niewielka, iż trudno przewidywać, że mogłaby się stać źródłem pokrycia wydatków przeznaczonych na inne tytuły, ponieważ źródło to byłoby po prostu iluzoryczne.

Senator poinformował, że Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych nie zaakceptowała poprawki Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego dotyczącej części 42 i, co za tym idzie, części 83 ustawy budżetowej ze względu na to, iż uznała, że ten wydatek może być sfinansowany w perspektywie bieżącego roku z innych źródeł, a zwłaszcza ze wskazanego zarówno przez komisję gospodarki, jak i komisję obrony narodowej źródła, jakim jest "Rezerwa z tytułu działań integracyjnych".

Senator sprawozdawca zwrócił uwagę na to, że wpływy z tytułu zwiększonego zysku Narodowego Banku Polskiego już w roku 2001 stały się alternatywnym źródłem zwiększonych wpływów do budżetu państwa w roku bieżącym. Okazało się to o tyle istotne, że od samego początku nie udawało się uzyskiwać powiększonego wpływu z tytułu wprowadzenia akcyzy na energię elektryczną. Tak więc to źródło finansowania okazało się niespodziewanym bardzo pozytywnym źródłem finansowania w roku 2001, ale nie można zakładać, że się to powtórzy w roku 2002, i konstruować opartych na nim potencjalnych wydatków.

Nie została zaakceptowana poprawka zgłoszona przez tę samą komisję, zmierzająca do zwiększenia wydatków urzędów centralnych o kwotę 1 miliarda zł, co miałoby dać jednoznaczny efekt w postaci radykalnego podniesienia komfortu przejazdów i bezpieczeństwa w ruchu kolejowym. Komisja nie dała wiary temu, iż za 1 miliard zł można uzyskać tak wielki efekt, i w związku z tym odrzuciła wniosek, uznając jednocześnie, że jego sfinansowanie prowadziłoby tylko do zwiększenia deficytu. To zresztą wprost zostało potraktowane jako źródło sfinansowania zwiększonych wydatków.

Trzecia z nieprzyjętych poprawek tej komisji dotyczyła części 85 "Budżety wojewodów ogółem" działu 010. Ta poprawka nie została przyjęta, ponieważ zakładała pozbawienie wojewodów środków, w kwocie około 3 milionów zł, które zaplanowali już na współfinansowanie przedsięwzięć realizowanych w ramach projektów Phare. Komisja gospodarki jest przeciwna zmniejszeniu rezerwy na koszty tego przedsięwzięcia między innymi dlatego, że właśnie od tego wkładu będzie zależała skala pomocy zewnętrznej dla tego sektora.

Odrzucono poprawkę Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia do art. 47, nie wyrażając tym samym zgody na zmniejszenie wydatków na drogi, autostrady, po to, aby przeznaczyć je na inny cel, określony w art. 47. To samo dotyczy poprawki do załącznika nr 2 w części 46. Komisja gospodarki zaproponowała przy tym inne rozwiązanie, które służy realizacji tego samego celu, ale wskazuje inne źródło finansowania, i przyjęła stosowną poprawkę.

Podobnie postąpiła komisja w wypadku poprawki do załącznika nr 2 w części 83 "Rezerwy celowe". Doceniając merytoryczną wartość tej poprawki, a jednocześnie musząc ją oddalić ze względu na to, iż ograniczałaby wydatki na zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne, komisja postanowiła zrealizować ten sam cel, wskazując środki z rezerw celowych zapisanych w poz. 45 "Środki na wsparcie dla osób chorych psychicznie".

Senator sprawozdawca, omówiwszy poprawki nie przyjęte przez komisję, zwrócił uwagę, że komisja gospodarki, po zapoznaniu się ze wszystkimi stanowiskami przedstawionymi przez właściwe merytorycznie komisje, zobowiązana jest przekazać informację, iż Komisja Kultury i Środków Przekazu nie wniosła zastrzeżeń do zapisów ustawy budżetowej. Podobnie uczyniły, to znaczy nie wniosły zastrzeżeń poprzez zmianę zapisów w tejże ustawie, Komisja Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej, Komisja Emigracji i Polaków za Granicą oraz Komisja Nauki, Edukacji i Sportu.

Następnie senator sprawozdawca przedstawił i uzasadnił 29 poprawek do ustawy rekomendowanych Izbie przez Komisję Gospodarki i Finansów Publicznych. W imieniu komisji senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie projektu ustawy budżetowej wraz z zaproponowanymi poprawkami.

Senator J. Markowski przedstawił także wniosek mniejszości Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Poinformował, że w trakcie debaty na posiedzeniu tej komisji, przy stosunku głosów 4:4, nie uzyskał poparcia wniosek przeciwny do stanowiska Komisji Ochrony Środowiska, a dotyczący planu finansowego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W stanowisku Komisji Ochrony Środowiska znajduje się zapis, różny od zawartego w przedłożeniu sejmowym, zmniejszający o ponad 20 milionów zł nakłady na roboty likwidacyjno-rekultywacyjne w zagłębiu siarkowym w rejonie Tarnobrzega.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu przeprowadzono kolejne głosowania nad poszczególnymi poprawkami, a następnie Senat 75 głosami, przy 13 przeciw i 4 wstrzymujących się, powziął uchwałę w sprawie ustawy budżetowej na 2002 rok:

Uchwała

Ustawa o finansowym wspieraniu inwestycji została uchwalona przez Sejm 15 lutego 2002 r. Trzy dni później, 18 lutego, została przekazana do Senatu, a 19 lutego, zgodnie z art. 68 regulaminu, marszałek Senatu skierował ten projekt ustawy do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisja rozpatrzyła ustawę i przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawczyni komisji senator Genowefa Ferenc podkreśliła, że rozpatrywany projekt ustawy jest bardzo oczekiwany przez środowiska przedsiębiorców. Ma on szczególne znaczenie w obecnej sytuacji gospodarczej naszego kraju, w sytuacji tak znacznego spowolnienia tempa rozwoju gospodarczego, charakteryzującego się między innymi coraz niższym wzrostem produktu krajowego brutto, olbrzymim spadkiem produkcji przemysłowej i budowlanej, szybkim wzrostem bezrobocia. Nastąpiło bardzo duże osłabienie aktywności inwestycyjnej, systematycznie spada udział procentowy nakładów inwestycyjnych w przemyśle w stosunku do nakładów ogółem.

Senator G. Ferenc wskazała, że rozpatrywany projekt ustawy ma na celu zwiększenie aktywności inwestycyjnej przedsiębiorców, a tym samym zwiększenie liczby nowych miejsc pracy. Brak specjalnych preferencji dla inwestorów skutkował dotychczas mniejszym zainteresowaniem przedsiębiorców inwestowaniem w kraju, a to w zasadniczy sposób przyczyniało się do zmniejszenia ogólnego poziomu inwestycji. Dlatego rząd uznał za konieczne wprowadzenie, za pomocą tej ustawy, nowych instrumentów.

Senator sprawozdawca zaznaczyła również, że udzielanie przez państwo pomocy publicznej przedsiębiorcom obwarowane jest wieloma regulacjami prawnymi, nie tylko krajowymi, ale również międzynarodowymi, co jest szczególnie istotne w kontekście przyszłego członkostwa Polski w Unii Europejskiej.

Według proponowanych rozwiązań możliwe jest wsparcie finansowe na utworzenie miejsc pracy w wysokości do 3,5 tysiąca euro na jedno miejsce oraz na szkolenie - maksymalnie do 1 tysiąca 150 euro na jednego szkolonego pracownika. Ponadto ustawa przewiduje udzielanie wsparcia finansowego tym przedsiębiorcom, którzy zainwestowali co najmniej 10 milionów euro. W wypadku rozbudowy lub modernizacji istniejącego zakładu, proponowany jest pułap wartości inwestycji w wysokości 500 tysięcy euro, przy jednoczesnym utrzymaniu stu miejsc pracy lub pięćdziesięciu w obszarach wsparcia. Przewidywane są też dotacje dla inwestycji wprowadzających innowacje technologiczne lub przedsięwzięcia poprawiające stan środowiska naturalnego.

Ostatecznie Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych zdecydowała rekomendować Izbie osiemnaście poprawek. Poprawki te udoskonalają ustawę. Większość została przyjęta jednogłośnie. Niektóre poprawki nasuwały wiele wątpliwości, co znajdowało również wyraz w wynikach głosowania.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji. Senatorowie Andrzej Chronowski i Robert Smoktunowicz przedstawili wniosek o odrzucenie ustawy.

W pierwszej kolejności głosowano nad wnioskiem o odrzucenie ustawy (Izba 72 głosami, przy 10 za i 5 wstrzymujących się, odrzuciła ten wniosek), następnie poddano pod głosowanie poszczególne poprawki i całość projektu uchwały w sprawie rozpatrywanej ustawy ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 13. posiedzeniu, 15 lutego br., i przekazana do Senatu 18 lutego. Marszałek Senatu 19 lutego, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała sprawozdanie w tej sprawie.

Druga kwestia dotyczy nowych regulacji w art. 21 ustawy z 1991 r. Chodzi o przekazywanie instytucji kultury w ramach jednostek samorządu terytorialnego. Do tej pory w ustawie z 1991 r. takie prawo miał tylko minister bądź kierownik urzędu centralnego. Obecnie ustawa wprowadza regulacje, które pozwalają na przekazywanie instytucji kultury przez jednostki samorządu terytorialnego. Jest to istotne z punktu widzenia organizacji, ale również z finansowego punktu widzenia. Organizatorzy instytucji kultury na poziomie regionalnym, na poziomie samorządów terytorialnych, domagali się, ażeby taka regulacja się pojawiła.

Trzecia, najważniejsza regulacja, którą wprowadza ustawa, dotyczy czasu pracy. Ustawodawca wprowadził tutaj do ustawy nowy rozdział: "Czas pracy w instytucjach kultury". Chodzi o to, ażeby w instytucjach kultury można było stosować wyjątki od kodeksu pracy, szczególnie od tej nowelizacji, która 1 marca 2001 r. wprowadziła dość rygorystyczny system czasu pracy, a mianowicie pięciodniowy tydzień pracy oraz trzymiesięczny okres rozliczenia. Jak podkreśliła senator sprawozdawca, nie może to mieć zastosowania do instytucji kultury, które pracują w zupełnie innym systemie pracy. Jak wiadomo, instytucje kultury pracują w systemie sezonowym, to znaczy teatry grają w sezonie, podobnie jak filharmonie. Stosowanie tych regulacji kodeksu pracy do instytucji kultury powodowało, że nie można było stosować elastycznego czasu pracy. W miesiącach, które stanowią sezon dla działalności kulturalnej, generowało to nadgodziny, z kolei w innych miesiącach, w których instytucje kultury mają przerwę w swojej działalności, powodowało to, iż pracownicy po prostu nie wypełniali czasu pracy, który wynikał z odpowiednich regulacji.

W opinii senator K. Doktorowicz, te wszystkie regulacje pozwalają na normalne funkcjonowanie instytucji kultury właśnie poprzez dysponowanie elastycznym systemem czasu pracy. Senator poinformowała, że regulacje te zostały przyjęte przez senacką Komisję Kultury i Środków Przekazu z dużym zadowoleniem, ponieważ rzeczywiście były one bardzo często artykułowane w tym środowisku. Niejednokrotnie do komisji docierały głosy w tej sprawie, zarówno ze strony organizatorów instytucji kultury, jak i pracowników.

Senator sprawozdawca zaznaczyła, że członkowie komisji zastanawiali się nad tym, czy rzeczywiście efektywne będzie przekazywanie instytucji kultury między jednostkami samorządu terytorialnego, zważywszy na bardzo trudną obecnie sytuację finansową tych jednostek. Uznano jednak, że to samorządy muszą decydować, czy rzeczywiście będzie to opłacalne. Dotyczy to również różnej sytuacji tych instytucji w różnych regionach, ich zakresu pracy i poziomu artystycznego. Kwestia ta pozostaje więc do dyspozycji samorządów, przy czym bardzo ważne było to uelastycznienie czasu pracy w instytucjach kultury.

Jak wskazała senator sprawozdawca, na posiedzeniu komisji dyskusję powodowała jeszcze jedna kwestia. Ponieważ ustawodawca pozwala również na to, ażeby mógł być stosowany przerywany czas pracy w instytucjach kultury, w związku z czym zapewnia w ciągu doby nie więcej niż jedną przerwę w pracy trwającą nie dłużej niż pięć godzin, kierowane były postulaty ze strony środowiska teatralnego i filharmoników, aby czas tej przerwy również był określony jako nie dłuższy niż pięć godzin i nie krótszy niż trzy godziny. Komisja postanowiła zadać pytanie w tej kwestii zarówno ministrowi kultury, jak i ministrowi pracy i spraw socjalnych.

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment