Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 7 i 8 lutego br. odbyło się 8. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie: Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz.

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów.

Wymieniając czynności poprzedzające nowelizację ustaw samorządowych, senator sprawozdawca przypomniał, że 22 listopada 2001 r. grupa trzydziestu pięciu posłów z SLD wniosła cztery projekty ustaw: o zmianie ustaw o samorządzie gminnym, samorządzie powiatowym i samorządzie województwa, o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, samorządzie powiatowym i samorządzie województwa, o zmianie ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, oraz o bezpośrednim wyborze wójta gminy. Niespełna miesiąc później, 17 grudnia 2001 r., grupa czterdziestu pięciu posłów Platformy Obywatelskiej wniosła dwa projekty ustaw - o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz innych ustaw i o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Pierwsze czytanie poselskich projektów ustaw i skierowanie ich do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz do Komisji Ustawodawczej odbyło się 21 grudnia 2001 r. Następnie, 24 stycznia 2002 r., odbyło się drugie czytanie projektów ustaw o zmianie ustaw dotyczących samorządów oraz ordynacji wyborczej. Komisje powołały podkomisję, uznały, że projekty ustaw związane z propozycją bezpośredniego wyboru wójta, burmistrza i prezydenta rozpatrzą w terminie późniejszym. 23 stycznia komisje sejmowe zajęły się projektami ustaw, czego owocem jest ustawa z 25 stycznia. W czasie drugiego czytania zgłoszone zostały liczne poprawki i projekty ustaw ponownie zostały skierowane do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Ustawodawczej. Posiedzenie odbyło się 24 stycznia. 25 stycznia w Sejmie odbyły się trzecie czytanie i głosowania. Sejm uchwalił ustawę, przyjmując czternaście poprawek zgłoszonych przez posłów. Rezultatem trzeciego czytania i głosowania jest ustawa rozpatrywana przez Senat.

Senator G. Matuszak podkreślił też, że nowo powołane rady, wybrane w trzecią niedzielę czerwca, a więc 16 czerwca, będą miały czas na przygotowanie założeń budżetowych na rok 2003, wnikliwą dyskusję w komisjach oraz na zbilansowanie potrzeb i możliwości w zakresie inwestycji samorządowych oraz wszelkich innych zadań własnych.

Ponadto w wielu gminach i miastach zapewne konieczne będzie dopracowanie się zasad kohabitacji rad z wójtami, burmistrzami i prezydentami, którzy będą pochodzić z bezpośrednich wyborów powszechnych. Wprawdzie Sejm jeszcze nie przyjął ustawy w tej sprawie, ale należy się spodziewać, że niebawem taka ustawa zostanie uchwalona i trafi do Senatu. Wypracowywanie zasad tego rodzaju kohabitacji na przełomie roku, kiedy trzeba przygotowywać budżet, przygotowywać sprawozdanie z wykonania budżetu, czyli przygotowywać się do absolutorium, będzie niewątpliwie w kolizji z rutynowymi, a zarazem przecież bardzo ważnymi uchwałami samorządów o budżecie i absolutorium. Zdaniem senatora sprawozdawcy, ulokowanie tego rodzaju procesu adaptacji organu stanowiącego i wykonawczego w okresie od lipca do września, czyli po wyborach czerwcowych, będzie zdecydowanie korzystniejsze niż ulokowanie go w listopadzie, grudniu i styczniu kolejnego roku.

I ostatni z podanych przez senatora argumentów to fakt, że w programie wyborczym Sojuszu Lewicy Demokratycznej i Unii Pracy została wyraźnie wyartykułowana obietnica wiosennego terminu wyborów do samorządów i parlamentu. A będąc koalicją dotrzymującą swych przedwyborczych obietnic - pragnie i tej dotrzymać.

Druga kwestia zawarta w projekcie uchwały Senatu, czyli skrócenie kadencji samorządów wybranych w 1998 r., jest, jak wskazał senator sprawozdawca, konsekwencją przyjęcia zasady, że wybory odbywają się w pierwszym półroczu, czyli w terminie wiosennym.

Trzecia kwestia, będąca ważnym problemem do rozstrzygnięcia w stanowisku Senatu, to metoda podziału mandatów d'Hondta. Senator sprawozdawca, odwołując się do swoich doświadczeń samorządowych, stwierdził, że nadmierne rozdrobnienie polityczne w radach jest zjawiskiem zdecydowanie szkodliwym, uniemożliwia bowiem budowanie racjonalnej większości w samorządzie i prowadzi do moralnie nagannych, niespodziewanych konwersji politycznych radnych. Znane są wypadki, gdy radni trzy-, czterokrotnie w ciągu pierwszej kadencji samorządu zmieniali swoją przynależność polityczną i wystawiali na przetarg swój głos w radzie. Owo rozdrobnienie ogranicza także możliwość podejmowania decyzji zgodnych z potrzebami i interesami wspólnot samorządowych.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, znajdujemy się w okresie porządkowania polskiej sceny politycznej, ciągle jeszcze nadmiernie rozdrobnionej i zatomizowanej. Zamiast pięciu, siedmiu, dziesięciu partii zagospodarowujących całą społeczną przestrzeń aktywności politycznej jest kilkanaście albo więcej rozmaitych znaczących podmiotów politycznych, co i tak stanowi ogromny postęp wobec blisko trzystu partii zarejestrowanych na początku lat dziewięćdziesiątych.

Senator G. Matuszak wyraził przekonanie, że polski parlament, a zwłaszcza Senat Rzeczypospolitej, wprowadzając do ustawy metodę liczenia głosów i podziału mandatów d'Hondta, może przyczynić się do przyspieszenia procesu racjonalizacji liczby ugrupowań politycznych, ich umocnienia i obecności w strukturach samorządowych. Partie lub komitety wyborcze tworzone doraźnie, na użytek najbliższych wyborów dezorientują obywateli i w konsekwencji przyczyniają się do powstania negatywnych opinii o polityce i politykach oraz do obniżenia autorytetu samorządów. Przyjęcie metody d'Hondta w wyborach samorządowych pozwoli, zdaniem senatora sprawozdawcy, na zaistnienie w radach reprezentacji poważnych, liczących się sił politycznych, a wyeliminuje partie i stronnictwa efemerydy, których istnienie zwykle jest krótsze niż czteroletnia kadencja rady gminy czy miasta.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Senatorowie: Franciszek Bachleda-Księdzularz, Andrzej Chronowski, Mieczysław Janowski, Anna Kurska, Janina Sagatowska przedstawili wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 12. posiedzeniu, 25 stycznia br. Do Senatu została przekazana 28 stycznia. W tym dniu marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca komisji senator Genowefa Ferenc wskazała, że proponowane w ustawie zmiany wynikają przede wszystkim z obecnej, bardzo trudnej sytuacji finansowej państwa i mają na celu zwiększenie dochodów budżetowych, poprawę ściągalności podatku od towarów i usług oraz uszczelnienie systemu podatkowego. Ponadto w projekcie przewiduje się zmiany, które mają na celu zapewnienie zgodności przepisów ustawy z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz dostosowanie ich do wymogów Unii Europejskiej. Są tam również przepisy o charakterze porządkowym. Wprowadzone zmiany można podzielić na trzy grupy: pierwsza - zmiany o charakterze czysto fiskalnym, druga - zmiany sprzyjające przedsiębiorczości, trzecia - zmiany mające charakter porządkowy.

Jak podała senator sprawozdawca, na skutek przyjęcia proponowanych zmian do budżetu państwa powinny wpłynąć dochody z podatków pośrednich w kwocie 2 miliardów 600 milionów zł. Główna część tej kwoty - 2 miliardy 300 milionów zł - wynika z wprowadzenia podatku akcyzowego na energię elektryczną. Senator G. Ferenc podkreśliła, że te zmiany w ustawie wywołały wśród członków komisji największą dyskusję, która dotyczyła głównie wątpliwości związanych z umiejscowieniem tego podatku: dlaczego właśnie w sektorze wytwarzania, a nie na przykład w sektorze dystrybucji? Senator sprawozdawca zaznaczyła, że jeżeli akcyza zostanie nałożona na sektor wytwarzania, to przewidywany wzrost cen w związku z wprowadzeniem akcyzy nie powinien przekroczyć 9%. Gdyby zaś akcyzę umieścić w sektorze przesyłu i dystrybucji, wówczas należałoby założyć, że ceny energii elektrycznej wzrosną w granicach 13-15%. Różnica jest więc widoczna. Komisja interesowała się również informacją, jaki wpływ ten wzrost cen będzie miał na poziom inflacji. Szacunki wskazują, że będzie to około 0,2-0,3%. Z tych danych wynika, że w propozycji rządowej wybrano wariant najłagodniejszy dla odbiorcy finalnego, jeśli chodzi o wzrost cen.

Kolejne zmiany dotyczą systemu odliczania VAT. Sprzyjają one przedsiębiorcom, wprowadzając możliwość korekty deklaracji VAT 7. Zmiana dotyczy VAT, który nie został odliczony. Zmierza ona do tego, aby naliczony VAT mógł być odliczony w ciągu roku od upływu ostatecznej daty, dopuszczalnej przy zasadzie ogólnej, pod warunkiem że naliczony VAT został zapłacony. Członkowie komisji zapoznali się z informacją dotyczącą tej problematyki w krajach Unii Europejskiej, gdzie obecnie obowiązuje pięcioletni okres przedawnienia. Obecnie jest jednak przygotowywany projekt korekty tej dyrektywy, wprowadzający ograniczenie okresu tego zwrotu do roku.

Senator sprawozdawca zaznaczyła, że przy systemie odliczania VAT została wprowadzona w propozycji rządowej jeszcze jedna bardzo istotna zmiana, dotycząca zwrotu nadwyżki VAT naliczonego nad należnym w okresie sześćdziesięciu dni, co stanowi 2/3 standardowego terminu europejskiego, wynoszącego dziewięćdziesiąt dni. Jednocześnie, aby nie pogarszać płynności wielu podatników, rząd zaproponował wprowadzenie zasady, iż jeśli w deklaracji VAT 7 w pozycji "VAT naliczony" wykazywany jest podatek wynikający z opłaconych faktur, możliwy jest zwrot w ciągu dwudziestu pięciu dni. W opinii senator G. Ferenc, to rozwiązanie należy traktować jako antyzaporowe. Uchwalona w poprzedniej kadencji ustawa o terminach płatności w obrocie gospodarczym jest daleka od doskonałości i nie rozwiązuje problemu, wręcz odwrotnie - umacnia pozycję monopolistów. Termin sześćdziesięciodniowy nie został w Sejmie przyjęty - pozostał termin dwudziestopięciodniowy. Powstała więc sytuacja polegająca na tym, że to, co miało być przywilejem podatnika, straciło charakter przywileju, a nawet spowodowało pogorszenie stanu dotychczasowego. W związku z tym komisja postanowiła zaproponować Izbie powrót do rozwiązania rządowego.

Jak poinformowała senator sprawozdawca, kolejnym tematem, będącym przedmiotem dyskusji podczas obrad komisji, było podwyższenie stawek podatku na towary dla dzieci. Zdaniem senator, to bardzo trudna decyzja, ale wynika ona nie tylko z wyjątkowej sytuacji finansowej państwa, lecz również z dokumentów podpisanych przez poprzedni rząd w 1999 r., w których zobowiązano się do wprowadzenia podstawowych stawek podatku od towarów i usług z dniem przystąpienia do Unii Europejskiej, bez okresu przejściowego i bez stawek preferencyjnych nawet w odniesieniu do małych dzieci. A to oznacza dwudziestodwuprocentową stawkę. Proponowana stawka dwunastoprocentowa na pewne towary, które na pewno nie są artykułami pierwszej potrzeby, jest etapem przejściowym na drodze naszego wywiązywania się z przyjętych zobowiązań. W jednej z poprawek komisja zaproponowała też wyrównanie stawek VAT na te same wyroby z importu i zastosowanie wobec nich stawki dwunastoprocentowej.

Senator G. Ferenc podkreśliła, że taka luka prawna mogłaby kosztować budżet państwa nawet 5 miliardów 500 milionów zł, gdyż w rzeczywistości nastąpiłoby zwolnienie z podatku akcyzowego olejów napędowych. W Polsce bowiem nie ma takiej produkcji i nie opracowuje się norm, wystarczyłoby więc do cysterny oleju napędowego dolać butelkę oleju roślinnego, na przykład do smażenia placków ziemniaczanych, żeby uzyskać olej napędowy z domieszką oleju pochodzenia roślinnego, oczywiście zwolniony z akcyzy.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 12. posiedzeniu, 25 stycznia br. Do Senatu została przekazana trzy dni później. Marszałek Senatu 28 stycznia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Propozycje poprawek zgłosili też senatorowie Andrzej Jaeschke i Teresa Liszcz.

Senatorowie: F. Bachleda-Księdzularz, Mieczysław Janowski, Anna Kurska, Zbigniew Religa, Janina Sagatowska, Jan Szafraniec przedstawili wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 11. posiedzeniu, 17 stycznia br. Do Senatu została przekazana nazajutrz. Marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, 18 stycznia skierował ją do Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca komisji senator Krzysztof Szydłowski przypomniał, że proponowana przez Sejm nowelizacja ustawy dotyczy zmiany zapisów art. 61 i 63 w przepisach przejściowych i końcowych, zawartych w rozdziale 9 ustawy z 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów. Celem ustawy nowelizującej jest ustanowienie nowych zasad organizowania się samorządów zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów. Dodatkowo uregulowano zadania i tryb działania komitetów organizacyjnych, których celem jest przygotowanie i przeprowadzenie pierwszych zjazdów. Propozycje tych rozwiązań zostały zawarte w ust. 4-9 art. 61 ustawy.

Senator sprawozdawca podkreślił, że nowe przepisy usuwają niejasności dotyczące między innymi prawa uczestnictwa w zjazdach, wyboru delegatów na zjazdy okręgowych izb i delegatów na krajowe zjazdy izb. Zmierzają one także do usunięcia przeszkód, które utrudniają sprawne powołanie izb samorządowych wymienionych grup zawodowych. Znowelizowana ustawa zobowiązywać będzie komitety do zwołania, zgodnie z przepisami ustawy, pierwszych zjazdów okręgowych izb oraz krajowych zjazdów izb do 31 grudnia 2002 r. W myśl znowelizowanych przepisów komitety wybierają spośród swoich członków pełnomocników okręgowych do 31 marca 2002 r., ustalając dla nich okręgi i siedziby oraz terminy składania wniosków do pełnomocników o wpisanie na listę członków okręgowej izby wraz z dokumentami poświadczającymi posiadane uprawnienia. Przepisy te stanowią także o trybie dokonania wpisu na listę członków okręgowej izby i sposobie postępowania w razie odmowy wpisu na tę listę. Ustanowione zostaną także obowiązkowe opłaty za wpis na listę członków w wysokości 50 zł, zaliczane na poczet składki członkowskiej izby, z których wpływy zostaną przeznaczone na pokrycie kosztów działania komitetów, a w szczególności na organizację i przeprowadzenie pierwszych zjazdów okręgowych izb oraz krajowych zjazdów izb. Zmiana ta spowoduje, że wymienione koszty organizacji samorządów zawodowych nie będą ponoszone przez budżet państwa. Zmienione przepisy art. 61 ustawy miałyby obowiązywać z dniem ogłoszenia ustawy nowelizującej.

Senator K. Szydłowski poinformował, że komisja postanowiła zaproponować poprawkę do art. 1 pkt 2 dotyczącego art. 62 rozpatrywanej ustawy. Powodem wprowadzenia poprawki jest brak w ustawie przepisów przejściowych dotyczących osób, które miały określone w ustawie uprawnienia w przededniu wejścia w życie ustawy o samorządach zawodowych. Zaproponowana przez komisję poprawka wprowadza zapis mówiący, że do dnia zwołania pierwszych zjazdów okręgowych izb i krajowych zjazdów izb oraz przez okres trzech miesięcy od tego dnia prawo wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie oraz samodzielnego projektowania przestrzeni w skali regionalnej i lokalnej lub kierowania zespołem prowadzącym takie projektowanie przysługuje na zasadach dotychczasowych. Ponadto ust. 2 art. 62 w zaproponowanym przez komisję brzmieniu uściśla zasady wykonywania zadań oraz nadawania uprawnień urbanistycznych oraz prowadzenia postępowań w sprawie odpowiedzialności zawodowej przez dotychczasowe organy na podstawie przepisów dotychczasowych do dnia zwołania pierwszych zjazdów okręgowych izb i krajowych zjazdów izb oraz przez okres trzech miesięcy od tego dnia.

Poprawkę do ustawy zaproponowali też senatorowie Marian Noga i Jerzy Suchański.

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment