Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

• W dniach 29 i 30 września oraz 14 października br. odbyło się 69. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie - Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Janusza Bargieła i Krystynę Doktorowicz; listę mówców prowadził senator J. Bargieł.
• Przed przystąpieniem do obrad senatorowie: Krystyna Bochenek, Kazimierz Jaworski, Zofia Skrzypek-Mrowiec i Wojciech Saługa, wybrani w wyborach uzupełniających do Senatu RP, przeprowadzonych 12 września br., złożyli ślubowanie senatorskie.
• Izba minutą ciszy uczciła pamięć zmarłego 26 sierpnia br. senatora czwartej i piątej kadencji Adama Graczyńskiego, przewodniczącego Komisji Ochrony Środowiska, członka Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych.
• Przewodniczący posiedzeniu marszałek L. Pastusiak przypomniał, iż mija miesiąc od tragicznych wydarzeń, jakie miały miejsce w Osetii, w szkole w Biesłanie, od 1 do 3 września br. Ofiarami terrorystów stały się bezbronne dzieci i ich rodzice.
• Senat minutą ciszy uczcił pamięć ofiar tego zamachu terrorystycznego.
• Zatwierdzony przez Izbę porządek obrad obejmował:
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o włączeniu Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy do Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o dodatkach mieszkaniowych,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Trójstronnej Komisji do spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz o zmianie niektórych innych ustaw,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Kodeks karny wykonawczy,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Konwencji o pozbawianiu uprawnień do kierowania pojazdami, sporządzonej w Luksemburgu dnia 17 czerwca 1998 r.,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Azerbejdżańskiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisanej w Warszawie dnia 26 sierpnia 1997 r.,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Armenii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisanej w Warszawie dnia 14 lipca 1999 r.,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisanej w Wiedniu dnia 13 stycznia 2004 r.,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o wypowiedzeniu Porozumienia między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Węgierskiej Republiki Ludowej o wzajemnym uznawaniu równorzędności dokumentów o wykształceniu i stopniach naukowych, wydawanych w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Węgierskiej Republice Ludowej, podpisanego w Warszawie dnia 25 kwietnia 1980 r.,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o wypowiedzeniu Porozumienia między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rządem Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii o wzajemnym uznawaniu równoważności świadectw szkolnych i dyplomów szkół wyższych, uzyskiwanych w obu państwach, podpisanego w Belgradzie dnia 15 września 1978 r.,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zasadach finansowania nauki,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny i ustawy - Kodeks karny wykonawczy,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Porozumienia dotyczącego trzeciej zmiany Porozumienia w sprawie utworzenia i funkcjonowania Międzynarodowego Ośrodka Rozwoju Polityki Migracyjnej (ICMPD), sporządzonego na Rodos dnia 25 czerwca 2003 r.,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Tajlandii o wzajemnej pomocy w sprawach karnych, sporządzonej w Bangkoku dnia 26 lutego 2004 r.,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii, przyjętego w Nowym Jorku dnia 25 maja 2000 r.,
• drugie czytanie projektu ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich,
• drugie czytanie projektu uchwały w sprawie powstania pomnika "Macierz - Polonii",
• drugie czytanie projektu uchwały w sprawie 65. rocznicy utworzenia państwa podziemnego,
• odwołanie z funkcji członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Tomasza Gobana-Klasa,
• sprawozdanie Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich w sprawie wniosku Ministra Sprawiedliwości - Prokuratora Generalnego o wyrażenie przez Senat zgody na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej senatora Jerzego Pieniążka.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 82. posiedzeniu, 27 sierpnia br., a 30 sierpnia przekazana do Senatu. Tego samego dnia, zgodnie z regulaminem, marszałek skierował tę ustawę do dwóch komisji: Polityki Społecznej i Zdrowia oraz Nauki, Edukacji i Sportu. Komisje, po rozpatrzeniu ustawy, przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia przedstawiła senator Krystyna Sienkiewicz. Senator poinformowała, że komisja na swym posiedzeniu 14 września, po rozpatrzeniu ustawy o włączeniu Akademii Medycznej imienia Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy do Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, uznała, że dla dobra obu uczelni, dla rozwoju nauk medycznych, dla unowocześnienia struktury uczelni, dla zapewnienia lepszych warunków konkurowania z międzynarodową nauką wizjonerska, śmiała i przejrzysta decyzja senatów obu uczelni zasługuje na szacunek i poparcie.

Senat Akademii Medycznej w Bydgoszczy w swojej uchwale z 14 października 2003 r. uznał, że jedynie połączenie z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu pozwoli na tworzenie nowych kierunków, zwiększenie potencjału naukowego i zdynamizowanie rozwoju uczelni. Senat Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu 28 października 2003 r. odpowiedział na to również pozytywną uchwałą, ponieważ połączenie z akademią pozwoli stworzyć szerokoprofilowy uniwersytet, silny ośrodek badawczo-edukacyjny o standardzie europejskim.

Senator sprawozdawczyni zaznaczyła, że Uniwersytet Mikołaja Kopernika ma znakomity wydział prawa, biologii, chemii, biochemii i biofizyki. Ma też wyjątkowe osiągnięcia - na przykład naukowcy z Instytutu Biologii Ogólnej i Molekularnej stworzyli jedyną w Polsce pracownię i jedyne w Polsce urządzenie do diagnozowania zmian nowotworowych skóry. Zyska na tym najmłodsza w Polsce, dwudziestoletnia dopiero, akademia medyczna, ambitna, upatrująca szansy na swą konkurencyjność w ramach szerokoprofilowego uniwersytetu. Zapewni to akademii inną pozycję.

Połączeniu uczelni sprzyjają: zarząd województwa, marszałek województwa, wojewoda kujawsko-pomorski oraz prezydent Bydgoszczy. Prawno-organizacyjne konsekwencje tego połączenia polegać będą na tym, że uniwersytet przejmie prawa i zobowiązania akademii, jednostki organizacyjne Akademii Medycznej staną się jednostkami organizacyjnymi Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, studenci Akademii Medycznej staną się studentami Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, a pracownicy Akademii Medycznej - pracownikami Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Senator K. Sienkiewicz zaznaczyła, że Komisję Polityki Społecznej i Zdrowia, z uwagi na zakres przedmiotowy jej działania, szczególnie interesował przyszły los włączonej do uniwersytetu Akademii Medycznej, przyszłego Collegium Medicum, zorganizowanego na wzór tego, które istnieje w strukturach Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wyjaśnień w tych sprawach udzielali obecni na posiedzeniu komisji minister edukacji narodowej i sportu oraz minister zdrowia, a także rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Podczas dyskusji na posiedzeniu komisji wskazywano, że po pierwsze, połączenie obu uczelni to sprawa dosyć trudna, gdyż doświadczenia z przeszłości pokazują, jak trudne jest łączenie uczelni wyższych. Należy więc podejść do tej sprawy bardzo spokojnie, bez emocji, bez niepotrzebnego zacietrzewienia, rozważając tylko fakty, które towarzyszą temu połączeniu.

Inicjatywa ta została zaakceptowana przez Sejm, który jej nie zmienił, przyjął bez poprawek. Za przyjęciem przedmiotowej ustawy głosowało 265 posłów, przeciw - 87, a 54 wstrzymało się od głosu. Za ustawą opowiedziała się więc zdecydowana większość. Decyzja ta, w rozumieniu komisji, została podjęta w imię dobrze pojętego rozwoju Akademii Medycznej, wówczas już Collegium Medicum, jak również w imię tego, by jej absolwenci mogli sprostać wyzwaniom konkurencyjnego rynku otwierającej się Europy.

Wyjaśniając kwestię, dlaczego nie nastąpiła fuzja uczelni bydgoskich, senator sprawozdawca przypomniał, że przed dwoma laty akademia bydgoska podjęła taką inicjatywę, ale nie spotkała się ona z aprobatą pozostałych uczelni. Poza tym inicjatywa senatu Akademii Medycznej wynika również z tego, iż w odróżnieniu od uczelni bydgoskich, na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika bardzo silnymi kierunkami są biologia molekularna, biochemia, wysokospecjalistyczne działy chemii oraz fizyka medyczna. W ten sposób, we współpracy naukowców obu tych uczelni, będzie można podjąć w stosunkowo krótkim czasie decyzję o prawie nadawania habilitacji i stopni doktorskich na Wydziale Farmacji i Wydziale Nauki o Zdrowiu. Będzie to istotny postęp w rozwoju tej części medycznej uniwersytetu.

Senator M. Żenkiewicz zaznaczył, że cały majątek Akademii Medycznej pozostaje w Bydgoszczy, podobnie jak wszyscy pracownicy, a zgodnie z oświadczeniem rektora, złożonym na inauguracji roku akademickiego w Bydgoszczy, w Toruniu nie będą rozwijane kierunki medyczne, Toruń będzie za to wspierał swoim potencjałem kadrowym rozwój tych kierunków w Bydgoszczy.

Poprawki do ustawy zgłosili natomiast senatorowie podczas dyskusji.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie ustawy (Izba 54 głosami, przy 9 za i 17 wstrzymujących się, odrzuciła ten wniosek). Następnie przegłosowano wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek (wniosek ten Izba odrzuciła 55 głosami, przy 8 za i 15 wstrzymujących się) oraz poszczególne poprawki i całość projektu ustawy wraz ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek.

Uchwała

Ustawa została uchwalona przez Sejm na 82. posiedzeniu, 27 sierpnia br. Do Senatu została przekazana 30 sierpnia i tego samego dnia marszałek, zgodnie z regulaminem, skierował ją do Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia przedstawiła senator Wiesława Sadowska. Senator zaznaczyła, że parlament zajmuje się delikatną i newralgiczną sprawą dodatków mieszkaniowych z powodu zaskarżenia przez rzecznika praw obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego rozporządzenia wykonawczego do tej ustawy, wydanego przez Radę Ministrów w grudniu ubiegłego roku. Rozporządzenie to wyłączało z wydatków stanowiących podstawę do obliczania dodatku mieszkaniowego: ubezpieczenie, podatek od nieruchomości i opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów. Zdaniem rzecznika praw obywatelskich, było to przekroczenie ustawowego upoważnienia i niedopuszczalna modyfikacja przepisów. Rozpatrywana ustawa naprawia ten błąd, tj. uwzględnia w swoich przepisach wyłączenie wymienionych wydatków z wydatków stanowiących podstawę do obliczenia wysokości dodatku mieszkaniowego, a jednocześnie wyłącza z wydatków stanowiących tę podstawę także opłaty za gaz i energię elektryczną dostarczaną na cele bytowe.

Ponadto rozpatrywana ustawa reguluje i doprecyzowuje to, co w poprzedniej ustawie budziło pewne zastrzeżenia, a mianowicie: komu przysługuje dodatek mieszkaniowy i kiedy taki dodatek przysługuje. Chodzi o precyzyjne określenie, co jest bazą dochodową, od której ów dodatek się przyznaje. Ustawodawca ustala, że tą bazą jest kwota najniższej emerytury obowiązująca w dniu złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego, dla gospodarstw rolnych zaś bazą jest dochód z 1 ha przeliczeniowego.

Senator sprawozdawca podkreśliła, że nowością w ustawie (choć dla tej grupy, którą jakoby tu się wyróżnia, czyli dla niepełnosprawnych, bardziej kłopotliwą niż dotychczasowe przepisy) jest wprowadzenie konieczności uzyskania orzeczenia z powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności wówczas, gdy osoba niepełnosprawna stara się o dodatkową powierzchnię mieszkalną, a jest to 15 m² ponad przepisowy normatyw. Dotychczas wystarczało zaświadczenie lekarskie potwierdzające taką konieczność.

Zapisem dość kontrowersyjnym, ale zapewne spełniającym oczekiwania co do uszczelnienia systemu udzielania tego typu pomocy społecznej, jest zapis o możliwości odmowy przyznania dodatku w wyniku przeprowadzonego wywiadu środowiskowego. Upoważniony przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta pracownik samorządowy przeprowadzający wywiad będzie miał upoważnienie do żądania pisemnego oświadczenia o stanie majątkowym lokatora, w wypadku gdy stwierdzi rażącą, czyli widoczną gołym okiem, różnicę między wykazanymi niskimi dochodami a faktycznym stanem zamożności. Z odmowy przyznania dodatku będzie można skorzystać również wówczas, gdy liczba osób zamieszkujących z wnioskodawcą jest mniejsza niż podana w deklaracji.

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawił senator Andrzej Spychalski. Senator podkreślił, że komisja, rozpatrując ustawę, zauważyła, iż realizowanie polityki dodatków mieszkaniowych jest niezwykle poważnym problemem, dotyczy ono bowiem 7% gospodarstw domowych, a środki, które w myśl nowych uregulowań prawnych wydatkują na ten cel gminy, sięgają kwoty 1 miliarda 400 milionów zł. Jest to zatem sprawa ważna i dlatego komisja z uznaniem odniosła się do tego, że nowelizacja dotyczy nie tylko naprawienia sprawy zaskarżonej do trybunału, ale wprowadza wiele rozwiązań, które uszczelniają system i spowodują lepsze wykorzystanie środków.

Poszczególne poprawki poddano pod głosowanie, po czym Izba 78 głosami, przy 1 wstrzymującym się, podjęła uchwałę:

Uchwała

Sejm uchwalił tę ustawę 27 sierpnia br. Do Senatu wpłynęła trzy dni później. Marszałek skierował ją do Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia, która rozpatrzyła ustawę i przygotowała sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawiła je senator Zdzisława Janowska. Senator zaznaczyła, że rozpatrywana regulacja nie jest ustawą starą, obowiązuje bowiem zaledwie od trzech lat. Samo życie wymusiło przez te trzy lata jednak konieczność wprowadzenia dość istotnych zmian.

Ustawa porządkuje też i - czego domagały się organizacje związkowe - modyfikuje przesłanki reprezentatywności, które muszą spełniać organizacje związkowe uczestniczące w pracach komisji trójstronnej. Dotychczasowy zapis dotyczył udziału organizacji związkowych o zasięgu ogólnopolskim o składzie członkowskim w liczbie pięciuset tysięcy, obecnie zaś proponuje się, ażeby były to organizacje, które są organizacjami ogólnopolskimi i mają skład członkowski w liczbie trzystu tysięcy.

Wprowadza się też modyfikację tej części ustawy o organizacjach pracodawców, w której mówi się o listach mediatorów. W art. 11 podaje się wyraźnie, że mediatorem może być osoba z listy ustalonej przez ministra właściwego do spraw pracy, nie tylko w uzgodnieniu z organizacjami związkowymi - tak było poprzednio - ale również z organizacjami pracodawców.

Kolejna, istotna dla organizacji pracodawców zmiana, dotyczy art. 16 ². Zostaje tu zmieniony art. 11 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Chodzi o prawo reprezentatywnych organizacji pracodawców do występowania z wnioskami o wydanie lub zmianę aktu prawnego, analogiczne do uprawnienia, które w obecnym stanie prawnym przysługuje reprezentatywnym organizacjom związkowym (dotyczy to również kwestii mediatorów).

Senator Z. Janowska poinformowała, że Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia postanowiła zaproponować Izbie wprowadzenie do ustawy 10 poprawek. Miały one na celu wzmocnienie, dla dobra partnerów, pewnych zapisów i ich uporządkowanie oraz ujednolicenie terminologii ustawowej zgodnie z terminologią konstytucyjną.

Uchwała

Rozpatrywaną ustawę Sejm uchwalił 27 sierpnia br. Do Senatu trafiła ona 30 sierpnia. Marszałek skierował ją do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności; komisja ją rozpatrzyła i przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca komisji senator Gerard Czaja zaznaczył, że nowelizacja jest związana z wejściem w życie Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego. Polska ratyfikowała ten statut 12 listopada 2001 r. Moment ratyfikacji to moment, od którego państwa strony zobowiązane są do przestrzegania przepisów zawartych w statucie. Statut ten precyzyjnie, szczególnie w art. 86, zobowiązuje strony do zapewnienia w ustawodawstwie wewnętrznym procedur umożliwiających realizowanie przepisów i form współpracy zawartych w statucie. Obowiązujący kodeks postępowania karnego w sposób niewystarczający mógłby realizować zobowiązania wynikające z tego statutu. Stąd też wynikła propozycja, aby w kodeksie postępowania karnego i w kodeksie karnym wykonawczym dokonać takich zmian, które byłyby zgodne z art. 86 statutu. W nowelizacji chodzi zatem o dostosowanie przepisów prawa wewnętrznego do wymagań związanych z wejściem w życie Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego.

Co do kwestii technicznych, senator sprawozdawca wyjaśnił, że jedna z najistotniejszych spraw, którą reguluje projekt zmiany ustawy, dotyczy obowiązku dostarczenia, lub też obowiązku przekazania osoby. Dotychczas obowiązujący w kodeksie postępowania karnego przepis dotyczył jedynie instytucji ekstradycji, a ta w bardzo zasadniczy sposób różni się od instytucji przekazania osoby. Ekstradycja polega bowiem na przekazaniu osoby z państwa do państwa, a więc jest to instytucja, która reguluje stosunki między dwoma państwami. To zaś, co wymagało regulacji w przepisie kodeksu postępowania karnego, dotyczy przekazania osoby z państwa do trybunału. Stąd też w art. 611 wprowadzono obowiązek przekazania tej osoby.

Uchwała

Sejm uchwalił tę ustawę 27 sierpnia br., 30 sierpnia trafiła ona do Senatu. Marszałek skierował ją do Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury, które rozpatrzyły ustawę i przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych przedstawił senator Władysław Mańkut. Senator przypomniał, że podstawą przyjęcia przedmiotowej konwencji była potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa na drogach Unii Europejskiej w związku ze wzrostem natężenia ruchu drogowego, będącym konsekwencją utworzenia wspólnego rynku i zniesienia kontroli na granicach wewnętrznych Unii. Uznano, iż decyzja o pozbawieniu uprawnień do kierowania pojazdami powinna obowiązywać na terenie całej Unii Europejskiej, a nie tylko w państwie członkowskim, w którym tę decyzję podjęto. Uznając doniosłość omawianego zagadnienia, państwa członkowskie przyjęły, że zasadniczą kwestią jest wzajemne uznawanie i wykonywanie orzeczeń pozbawiających sprawców czynów zabronionych uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. Za niedopuszczalną uznano możliwość uniknięcia przez sprawców skutków orzeczenia jedynie z uwagi na fakt zamieszkiwania przez nich w państwie innym niż to, w którym popełniono czyn.

Sprawozdawca Komisji Skarbu Państwa i Infrastruktury senator Kazimierz Drożdż zaznaczył, że celem przedmiotowej umowy międzynarodowej jest ustanowienie podstaw prawnych współpracy państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń o pozbawieniu uprawnień do prowadzenia pojazdów, wydanych przez sądy albo inne organy państw członkowskich. W związku z tym konwencja, oprócz postanowień o charakterze proceduralnym, zawiera definicje pojęć: "zakaz prowadzenia pojazdów", "państwo popełnienia czynu zabronionego", "państwo pobytu" oraz "pojazd mechaniczny", a także statuuje katalog czynów, których popełnienie w państwie innym niż to, na którego terytorium dana osoba zwykle przebywa, skutkować będzie obowiązkiem powiadomienia, jeżeli wobec tej osoby zostało wydane orzeczenie o zakazie prowadzenia pojazdów.

Ze względu na to, że przedmiotowa umowa międzynarodowa dotyczy wolności i praw określonych w konstytucji oraz praw uregulowanych w ustawie i spraw, w wypadku których konstytucja wymaga ustawy, jest konieczne ratyfikowanie jej przez prezydenta Rzeczypospolitej po uprzedniej zgodzie parlamentu, wyrażonej w ustawie, zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2 i 5 konstytucji.

Senator sprawozdawca poinformował, że po rozpatrzeniu ustawy na posiedzeniu 21 września Komisja Skarbu Państwa i Infrastruktury postanowiła rekomendować Izbie przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Trzy wymienione ustawy Senat rozpatrywał łącznie. Sejm uchwalił je 27 sierpnia br., a 30 sierpnia zostały one przekazane do Senatu. Marszałek skierował je do Komisji Spraw Zagranicznych oraz do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisje po rozpatrzeniu ustaw przygotowały swoje sprawozdania.

W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych głos zabrał senator Zbigniew Zychowicz. Przedstawiając sprawozdanie komisji z debaty nad ustawą o ratyfikacji Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Republiki Azerbejdżańskiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisanej w Warszawie dnia 26 sierpnia 1997 r., senator przypomniał, że po rozpadzie Związku Radzieckiego i Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej straciły ważność wielostronne umowy podatkowe zawarte pod auspicjami tej rady. Zaszła zatem konieczność zawarcia dwustronnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania nie tylko z Federacją Rosyjską, lecz również z byłymi republikami Związku Radzieckiego. Do chwili obecnej umowy takie zostały zawarte z wszystkimi oprócz Turkmenistanu państwami Wspólnoty Niepodległych Państw.

Konwencja w swoich rozwiązaniach oparta jest, podobnie jak konwencje z innymi państwami Wspólnoty Niepodległych Państw, na modelowej konwencji podatkowej OECD, co umożliwia jednolitą praktykę podatkową w stosunkach ze wszystkimi państwami Wspólnoty Niepodległych Państw. Jej szczegółowe postanowienia określają, które podmioty i na jakich zasadach będą opodatkowane w jednym lub drugim umawiającym się państwie. Konwencja wprowadza identyczne przywileje i ułatwienia dla podmiotów w obu państwach.

Następnie senator Z. Zychowicz stwierdził, że identyczna argumentacja dotyczy ustawy z 27 sierpnia br. o ratyfikacji Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Armenii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodów i majątku, podpisanej w Warszawie dnia 14 lipca 1999 r.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, zupełnie inne względy niż w wypadku dwóch wymienionych ustaw, sprawiły, że Sejm uchwalił ustawę o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisanej w Wiedniu dnia 13 stycznia 2004 r. Przedmiotowa ustawa dotyczy zmiany umowy podpisanej w 1972 r., która - jak przypomniał - była pierwszą umową podpisaną przez Polskę od 1945 r., jeśli chodzi o umowy w tej materii.

Senator Z. Zychowicz zaznaczył, że obowiązująca obecnie umowa została zawarta w diametralnie innych warunkach gospodarczych, jeśli chodzi o Polskę, i w zupełnie innych okolicznościach i uwarunkowaniach międzynarodowych. W nowych warunkach gospodarczych w Polsce okazało się, że wiele zawartych w latach siedemdziesiątych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania nie odpowiada nowej jakościowo międzynarodowej współpracy gospodarczej Polski. Zasady opodatkowania w wielu umowach są bardzo korzystne głównie dla naszych partnerów i były one przez pewien czas traktowane jako formy zachęty dla inwestorów z owych państw działających w Polsce. Cztery lata temu Ministerstwo Finansów podjęło działania mające na celu renegocjowanie umów z kilkoma państwami w celu doprowadzenia do stanu zrównoważenia wpływów z podatków od podmiotów umów w umawiających się państwach. Nowe umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zostały ratyfikowane i podpisane przez Polskę z Królestwem Niderlandów, Belgii, z Danią i Niemcami. W roku bieżącym będą renegocjowane umowy ze Szwecją oraz Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Tekst umowy oparty jest na ostatniej, najnowszej wersji Modelowej Konwencji OECD. W tym miejscu sprawozdawca Komisji Spraw zagranicznych wskazał na przykłady korzystnych uregulowań zawartych w nowej umowie. Skrócono m.in. okres dwudziestoczteromiesięcznego zwolnienia od podatku od dochodów z tytułu prac budowlanych, montażowych i instalacyjnych do dwunastu miesięcy. Beneficjentami tego zapisu byli głównie Austriacy. Dotyczy to również opodatkowania odsetek u źródła - dotychczas odsetki były opodatkowane w miejscu zamieszkania - a także wprowadzenia opodatkowania u źródła należności licencyjnych. Dotychczas należności licencyjne były regulowane w miejscu zamieszkania, a więc też głównie w Austrii. Dotyczy to także leasingu, poważnej pozycji w podatku - te opłaty również trafiały do Austrii, a teraz będą opodatkowane także w Polsce.

O ile w dotychczasowej umowie główne źródła dochodu są opodatkowane przede wszystkim w państwie odbiorcy dochodu, to jest w Austrii, o tyle nowa umowa przewiduje rozsądne opodatkowanie u źródła dochodów bądź w państwie położenia majątku. Umowa ta zdecydowanie poprawia pozycję Polski, zapewniając jej dochód ze źródeł podatkowych.

Następnie senator Mieczysław Mietła przedstawił w imieniu Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych sprawozdanie w sprawie ustawy o ratyfikacji Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Azerbejdżańskiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodów i majątku, podpisanej w Warszawie dnia 26 sierpnia 1997 r., oraz ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisanej w Wiedniu dnia 13 stycznia 2004 r.

Senator M. Mietła podkreślił, że ze względu na brak wcześniejszych uregulowań traktatowych między Polską a Azerbejdżanem wszystkie uregulowania zawarte w konwencji wprowadzają nowy stan prawny w stosunkach podatkowych między naszymi krajami. Wejście w życie tej konwencji będzie oznaczać oparcie dwustronnych stosunków podatkowych między Polską a Azerbejdżanem na aktualnych międzynarodowych stosunkach podatkowych, zawartych w modelowej konwencji podatkowej OECD, co umożliwia jednolitą praktykę podatkową.

W konwencji sprecyzowano, jakie podmioty i na jakich zasadach będą opodatkowane w jednym lub drugim państwie. Umowa przewiduje opodatkowanie niektórych dochodów w obydwu państwach, ale w państwie, w którym znajduje się źródło dochodu, należny podatek zostanie obniżony w stosunku do ogólnie obowiązujących stawek w danym państwie. Konwencja zawiera także klauzulę narodową równego traktowania, stanowiącą, że obywatele jednego państwa nie zostaną poddani w drugim państwie opodatkowaniu ani związanym z tym obowiązkom, które są inne lub bardziej uciążliwe niż opodatkowanie i związane z nim obowiązki w drugim państwie.

W imieniu Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych zwrócił się o przyjęcie bez poprawek ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisanej w Wiedniu dnia 13 stycznia 2004 r.

W sprawie ustawy o ratyfikacji Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Armenii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisanej w Warszawie dnia 14 lipca 1999 r. głos zabrała, w imieniu Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, senator Genowefa Ferenc.

Senator G. Ferenc przypomniała, że w czasach Związku Radzieckiego Armenia była republiką o rozwiniętym przemyśle i wyższym poziomie życia od przeciętnego poziomu w Związku Radzieckim. Katastrofalne trzęsienie ziemi w 1988 r. i zerwanie więzi kooperacyjnych spowodowało, że na początku lat dziewięćdziesiątych gospodarka Armenii znalazła się w stanie zapaści. Armenia jednak stosunkowo szybko rozpoczęła proces transformacji rynkowej, sprywatyzowała rolnictwo i od 1995 r. w tym kraju jest odnotowywany wzrost gospodarczy. Armenia pozostaje jednym z najmniejszych partnerów handlowych Polski spośród byłych republik radzieckich.

W głosowaniu Senat jednomyślnie, 76 głosami, opowiedział się za przyjęciem bez poprawek ustawy o ratyfikacji Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Azerbejdżańskiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodów i majątku, podpisanej w Warszawie dnia 26 sierpnia 1997 r.

Dwie wymienione ustawy sejmowe Senat rozpatrywał łącznie. Sejm uchwalił je 27 sierpnia br., a 30 sierpnia wpłynęły one do Senatu. Marszałek Senatu skierował je do Komisji Spraw Zagranicznych oraz do Komisji Nauki, Edukacji i Sportu, które rozpatrzyły ustawy i przygotowały swoje sprawozdania.

Senator rozpoczął swoje wystąpienie od przedstawienia kwestii uznawalności dyplomów wydawanych przez jednostki naukowe Węgierskiej Republiki Ludowej. Obecnie jest to Republika Węgier, a umowę podpisywała jeszcze Węgierska Republika Ludowa. Co prawda, Republika Węgierska jest spadkobierczynią zobowiązań Węgierskiej Republiki Ludowej, niemniej jednak zmieniła się sytuacja w szkolnictwie wyższym Węgier, podobnie jak we wszystkich krajach byłego bloku państw demokracji ludowej. Bardzo rozwinęło się szkolnictwo prywatne, a także szkolnictwo państwowe, ma ono jednak znacznie niższy poziom niż poprzednio, za czasów Węgierskiej Republiki Ludowej. Mimo że tylko nieliczne z tych uczelni utrzymały wysoki poziom, przedmiotowa umowa zobowiązywała Polskę do uznawania wszystkich dyplomów. Stwierdzono, że utrzymanie takiego stanu jest nie do przyjęcia i w związku z tym uchwała rekomendowana przez Komisję Spraw Zagranicznych upoważnia prezydenta RP do wypowiedzenia konwencji o uznawalności stopni i tytułów naukowych wydawanych w Republice Węgier.

Jak stwierdził, z jednej strony, ta kwestia wydaje się łatwiejsza, ale z drugiej - bardziej złożona. Słowenia, jedna z republik Federacyjnej Republiki Jugosławii, jest członkiem Unii Europejskiej, tak jak Polska. Z partnerami z Unii Europejskiej wiążą nas zupełnie inne umowy, wobec czego ta podpisana z Socjalistyczną Federacyjną Republiką Jugosławii jest nieaktualna. Poza tym pozostałe państwa, które powstały z Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, przyjęły zupełnie inny od obowiązującego w niej system szkolnictwa wyższego. Szczególnym problemem, podobnie jak na Węgrzech, choć w tym wypadku znacznie trudniejszym, jest kształcenie lekarzy. Otóż poziom kształcenia lekarzy nie odpowiada wymaganiom Unii Europejskiej i chociażby z tego powodu trzeba wypowiedzieć tę konwencję.

W imieniu Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia glos zabrała senator Alicja Stradomska. Jak stwierdziła, komisja uznała za zasadne wypowiedzenie porozumień zawartych między rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a rządem Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii oraz rządem Węgierskiej Republiki Ludowej, ponieważ dzisiejsze uregulowania prawne odbiegają od stanu prawnego obowiązującego w okresie ich podpisywania. Były to lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte, a od tego czasu nastąpiły zmiany w systemach i politycznych, i gospodarczych, i edukacyjnych tych państw. Pojawiły się również duże różnice w programach kształcenia uczelni medycznych.

Senator A. Stradomska zaznaczyła, że wypowiedzenie tych porozumień zlikwiduje automatyzm w uznawaniu świadectw. W nowej sytuacji uznawanie wykształcenia będzie się odbywało dla celów akademickich na podstawie konwencji lizbońskiej z 11 kwietnia 1997 r., a dla celów zawodowych - w wypadku Słowenii i Węgier - na podstawie odpowiednich regulacji unijnych, w odniesieniu do republik Chorwacji, Bośni, Hercegowiny, Serbii i Czarnogóry - zaś w trybie nostryfikacji, na podstawie naszych odpowiednich przepisów.

Na zakończenie swojego wystąpienia senator wniosła - w imieniu Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia - o przyjęcie rozpatrywanych ustaw sejmowych bez poprawek.

Sprawozdanie Komisji Nauki, Edukacji i Sportu przedstawił senator Marian Żenkiewicz. Senator poinformował, że komisja, po przeanalizowaniu wszystkich aspektów ustawy, postanowiła wnieść o przyjęcie przez Izbę trzech poprawek.

Dwie pierwsze miały charakter czysto formalnoprawny. W trzeciej poprawce komisja zaproponowała, aby vacatio legis, określone w art. 48 tej ustawy na sześć miesięcy, zmienić na trzy miesiące. Senator sprawozdawca podkreślił, że ten wniosek uzyskał pełną aprobatę rządu, co wynikało z faktu, iż rząd podczas prac nad tą ustawą przyjął, dla pewności, dłuższe vacatio legis, spodziewając się większych trudności z przygotowaniem aktów wykonawczych. Zgodnie z oświadczeniem rządu, akty te zostały już przygotowane i dlatego trzymiesięczne vacatio legis jest całkowicie wystarczające.

Sprawozdawca Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych senator Władysław Mańkut poinformował, że komisja, rozpatrując projekt ustawy w sprawie zasad finansowania nauki, przeprowadziła szeroką dyskusję z udziałem zainteresowanych środowisk, Polskiej Akademii Nauk, a także przedstawicieli instytutów badawczo-rozwojowych. W trakcie dyskusji rozważono wszystkie proponowane uwagi i poprawki, również biura legislacyjnego. W wyniku tej dyskusji i po przeanalizowaniu wniesionych uwag oraz wysłuchaniu pewnych obaw, które były formułowane, komisja zaakceptowała dwie poprawki, takie same jak dwie pierwsze poprawki Komisji Nauki, Edukacji i Sportu.

Propozycje zmian w ustawie rozpatrzyły dwie komisje senackie. Połączone komisje poparły 5 spośród 24 zgłoszonych ogółem poprawek.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 83. posiedzeniu, 10 września br. Do Senatu została przekazana 13 września, a 14 września marszałek, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca komisji senator Mirosław Lubiński przypomniał, że ustawa ta była projektem poselskim. Projekt w pierwotnym kształcie zawierał regulacje dotyczące obliczenia świadczeń emerytalno-rentowych od kwoty bazowej, stanowiącej mniej niż 100% przeciętnego wynagrodzenia, czyli zmierzające do likwidacji tak zwanego starego portfela. Wobec uchwalenia 16 lipca br. przez Sejm ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych proponowane rozwiązania stały się bezprzedmiotowe.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że ustawa wprowadza jednorazowe uregulowanie, przewidziane na przyszły i następny rok, obejmujące emerytów i rencistów otrzymujących świadczenia w wysokości najniższej. Ustawa przewiduje wypłacenie emerytom jednorazowego świadczenia w marcu 2005 r. i 2006 r. w wysokości 100 zł, a osobom pobierającym rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy - w wysokości 75 zł w roku, w którym nie zostanie przeprowadzona waloryzacja. Analogiczne uprawnienia przyznano uprawnionym na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Ponieważ nie orzeka się częściowej niezdolności do pracy w wypadku emerytur i rent rolniczych, ujednolicono jednak świadczenie tak, że wynosi ono 100 zł.

Senator M. Lubiński podkreślił, że istotą ustawy jest wypłacenie jednorazowego świadczenia, wynoszącego 100 zł lub 75 zł, najgorzej uposażonym, rekompensata za brak waloryzacji w danym roku. Dotyczyć to będzie ponad miliona stu tysięcy emerytów i rencistów otrzymujących środki z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz około sześciuset pięćdziesięciu tysięcy osób pobierających najniższe świadczenie z KRUS. Łącznie daje to ponad milion siedemset tysięcy uprawnionych.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że członkowie Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia zauważyli, że jeśli chodzi o system emerytalno-rentowy, to rozpatrywane uregulowanie nie burzy go, ale stanowi w nim wyłom. Jest ono rozwiązaniem epizodycznym, świadczenie to ma charakter jednorazowego dodatku i z pewnością nie rozwiązuje problemu małej zasobności portfeli emerytów i rencistów.

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment