Diariusz Senatu RP: spis treści, następna część dokumentu

W dniach 11 i 12 lutego 2004 r. odbyło się 56. posiedzenie Senatu. Posiedzeniu przewodniczyli marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie - Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz. Na sekretarzy posiedzenia powołano senatorów Alicję Stradomską i Krzysztofa Szydłowskiego; listę mówców prowadziła senator A. Stradomska.

Zaakceptowany przez Senat porządek posiedzenia obejmował 14 punktów:

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu oraz o zmianie niektórych ustaw*,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o usługach turystycznych oraz o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń*,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o towarach paczkowanych,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców oraz ustawy o opłacie skarbowej,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego*,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej,

________________

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 67. posiedzeniu, 22 stycznia br., a 27 stycznia przekazano ją do Senatu. Następnego dnia, 28 stycznia, zgodnie z regulaminem Izby, marszałek skierował ustawę do trzech komisji: Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Wszystkie komisje rozpatrzyły ten projekt ustawy i przygotowały swoje sprawozdania.

W imieniu Komisji Ustawodawstwa i Praworządności sprawozdanie przedstawiła senator Teresa Liszcz. Senator przypomniała, że ustawa sejmowa z 22 stycznia br. jest kolejną nowelizacją ustawy z 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu, nazywanej popularnie ustawą o praniu brudnych pieniędzy.

Aspekt dostosowawczy tej ustawy wyraża się przede wszystkim w rozszerzeniu kręgu podmiotów zobowiązanych. Chodzi o nałożenie obowiązku informowania o transakcjach, których dotyczy ustawa, na osoby wykonujące tak zwane zawody prawnicze i dotyczy - oprócz czysto prawniczych zawodów adwokata i radcy oraz prawników zagranicznych - także doradców podatkowych oraz biegłych rewidentów.

Inna zmiana dostosowawcza polega na dodaniu definicji wprowadzania do obrotu wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych bądź nieujawnionych źródeł, czyli - mówiąc językiem dyrektywy - definicji prania brudnych pieniędzy. Chodzi o dostosowanie do dyrektywy nr 2001/97. W art. 2 w pkt 9 została dodana definicja wprowadzona wyłącznie na użytek tej ustawy. Nie zmienia ona niczego w przepisach kodeksu karnego dotyczących przedmiotu omawianej ustawy.

Senator T. Liszcz poinformowała, że Komisja Ustawodawstwa i Praworządności odbyła posiedzenie dotyczące tej ustawy 29 stycznia br. W posiedzeniu brał udział generalny inspektor informacji finansowej, który bardzo lojalnie i twórczo współpracował z komisją. Na posiedzeniu byli także obecni przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego i Krajowej Rady Radców Prawnych, z uwagi na uczynienie między innymi radców podmiotami obowiązanymi. Z zaproszenia nie skorzystał przedstawiciel Naczelnej Rady Adwokackiej.

Z dyskusji wynikało, że to, iż przedstawiciele tych dwóch ostatnich zawodów nie korzystają z tego dobrodziejstwa, wynikało raczej z tego, że nie zostali zaproszeni do konsultacji, ponieważ ustawy ich dotyczące nie przewidują takiego obowiązku. I wobec tego uzyskano przyzwolenie ze strony osoby głównie odpowiedzialnej za realizację tej ustawy, czyli generalnego inspektora, na to, żeby te przywileje rozciągnąć także na przedstawicieli tych zawodów. W związku z tym komisja przyjęła i zarekomendowała Izbie dwie poprawki, które rozciągają zwolnienia od obowiązku rejestrowania oraz uprawnienia do przekazywania informacji za pośrednictwem samorządów zawodowych na biegłych rewidentów i doradców podatkowych.

Jak stwierdziła senator T. Liszcz, najżywsza dyskusja dotyczyła tego, w jakim zakresie radcowie prawni i adwokaci mają obowiązek informowania. Ustawa, zgodnie z dyrektywą, zwalnia ich z obowiązku informowania w tych wypadkach, gdy reprezentują klienta w postępowaniu. Jednak przedstawiciele Krajowej Rady Radców Prawnych, którzy w tym zakresie reprezentowali także adwokatów, uważali, że to jest złamanie tajemnicy zawodowej adwokackiej i radcowskiej, ogromnie ważną ze względu na budowę zaufania między klientem a adwokatem czy radcą. Proponowali oni, by zwolnienie dotyczyło także sytuacji, gdy radca czy adwokat udzielają porady prawnej. W opinii senator sprawozdawcy, proponowana przez radców prawnych zmiana spowodowałaby, że przepis właściwie pozostałby bez desygnatu; to by oznaczało, że w praktyce ani adwokaci, ani radcowie prawni nigdy nie mieliby tego obowiązku, bo działają jako przedstawiciele, pełnomocnicy bądź udzielają porad prawnych. Nie widać innego pola działania, którego by dotyczył przepis nakładający obowiązek informowania, i dlatego nie przyjęto sugerowanej poprawki. Przedmiotem dyskusji była także zmiana dotycząca Najwyższej Izby Kontroli. Mianowicie w zmianie piątej w art. 1 ustawy sejmowej przewiduje się obowiązywanie wobec Najwyższej Izby Kontroli art. 34 ustawy, który zabrania tego, by instytucja współpracująca, w tym wypadku także Najwyższa Izba Kontroli, podawała informacje o przekazaniu informacji generalnemu inspektorowi informacji finansowej, w szczególności informacji ze swojej kontroli. Części senatorów takie bezterminowe zablokowanie możliwości informacji w wypadku instytucji zaufania publicznego i konstytucyjnego organu, jakim jest Najwyższa Izba Kontroli, wydawało się niezasadne. Stąd propozycja skreślenia zmiany piątej, która nie uzyskała poparcia, stała się więc wnioskiem mniejszości.

Kolejna kwestia, która była przedmiotem żywej dyskusji, to sprawa nałożenia na Narodowy Bank Polski obowiązku bycia w określonym zakresie podmiotem obowiązanym. Narodowy Bank Polski nie bronił się przed tym, ale kwestionował datę wejścia w życie tego obowiązku w stosunku do niego. Z przepisów końcowych ustawy sejmowej wynika, że byłby obowiązany od dnia wejścia w życie traktatu akcesyjnego, od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Przedstawiciele Narodowego Banku Polskiego przedstawili argumenty, które przemawiałyby za tym, żeby odroczyć ten termin w stosunku do banku odroczyć. Bank przebudowuje obecnie swój system informatyczny i dla potrzeb przekazywania informacji, wykonania tego obowiązku, musiałby przyspieszyć tę procedurę i poczynić pewne nakłady, które już się nie zwrócą. Te nakłady nie byłyby konieczne, gdyby doczekać do końca roku, bo wtedy bank i tak przebuduje swój system i będzie mógł bez dodatkowych nakładów wykonać także ten obowiązek. Te racje przekonały senatorów między innymi dlatego, że obarczenie NBP tym obowiązkiem wykracza ponad to, czego wymaga od Polski Unia Europejska. Polska mogła to zrobić, ale nie musiała, a skoro nie musiała wcale, to może wprowadzić ten obowiązek w życie z opóźnieniem. I stąd propozycja komisji, żeby w stosunku do Narodowego Banku Polskiego obowiązki wynikające z bycia w pewnym zakresie podmiotem obowiązanym weszły w życie od 1 stycznia 2005 r., a nie od dnia wejścia do Unii Europejskiej, jak to jest w ustawie sejmowej.

Wniosek mniejszości Komisji Ustawodawstwa i Praworządności w zastępstwie senatora Zbigniewa Romaszewskiego przedstawiła senator T. Liszcz. Dotyczył on zmiany piątej w art. 1 ustawy nowelizującej, która wprowadzała zmianę do art. 7 ustawy nowelizowanej i stanowiła, że w wypadku kontroli Najwyższej Izby Kontroli stosuje się art. 34 ustawy o praniu brudnych pieniędzy. Art. 34 mówi, że zabronione jest ujawnianie osobom nieuprawnionym, w tym także stronom transakcji, faktu poinformowania generalnego inspektora o transakcjach, których okoliczności wskazują, że wartości majątkowe mogą pochodzić z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł, albo o rachunkach podmiotów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mają związek z dokonaniem aktów terrorystycznych. Wniosek mniejszości polegał na skreśleniu tej zmiany, czyli skreśleniu wyraźnego odesłania, że do Najwyższej Izby Kontroli stosuje się art. 34. Argumenty są takie, że Najwyższa Izba Kontroli jest organem konstytucyjnym, działającym na podstawie ustawy, w tej zaś ustawie - ustawie o Najwyższej Izbie Kontroli - są szczegółowe regulacje dotyczące przestrzegania wszelkich tajemnic, w tym tajemnicy zawodowej, a tajemnicą zawodową są wszystkie informacje powzięte w związku z kontrolą. Tak więc, w opinii wnioskodawców, takie odesłanie wydaje się zbędne. Oprócz tego jest jeszcze jedno niebezpieczeństwo. Takie bezterminowe zabronienie Najwyższej Izbie Kontroli umieszczenia w jej dokumentach, chociażby w informacji z kontroli, wzmianki o tym, że izba w związku ze swoją kontrolą poinformowała generalnego inspektora o takich transakcjach, jest w pewnym sensie niebezpieczne i może oznaczać brak zaufania do Najwyższej Izby Kontroli, przy pełnym, absolutnym zaufaniu do generalnego inspektora. Poza tym art. 34 odnosi się do wszystkich, dlaczego więc wskazywać akurat na to, że obowiązuje on Najwyższą Izbę Kontroli? Z tych powodów mniejszość Komisji Ustawodawstwa i Praworządności zaproponowała skreślenie zmiany piątej, czyli skreślenie odesłania do stosowania art. 34 w odniesieniu wyraźnie do Najwyższej Izby Kontroli.

W imieniu Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych głos zabrał senator Bogusław Mąsior. W swoim wystąpieniu podkreślił, że kraje Unii Europejskiej miały wyznaczony do 15 czerwca 2003 r. termin wdrożenia dyrektywy z 2001 r., zmieniającej dyrektywę nr 308 z 1991 r. w zakresie zapobiegania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy. Ponieważ jest to projekt rządowy, w Sejmie pojawił się zarzut, że rząd zbyt opieszale podchodził do nowelizacji ustawy. Okazuje się, że decyzja o terminie wprowadzenia nowelizacji pod obrady Sejmu wynikała z racjonalnego podejścia do sprawy. Po prostu rząd oczekiwał, że kraje Unii Europejskiej same wcześniej uporają się z wdrożeniem dyrektywy, a zwłaszcza czekał na to, w jaki sposób te kraje rozwiążą kwestię wprowadzenia w życie instytucji tak zwanego donosu adwokackiego.

W opinii sprawozdawcy Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, przedłożona ustawa w sposób jasny precyzuje definicję wprowadzenia do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł, poszerza katalog podmiotów wskazanych jako instytucje obowiązane o Narodowy Bank Polski, fundacje, podmioty prowadzące działalność w zakresie gier na automatach o niskich wygranych. Zgodnie z dyrektywą z 2001 r. do instytucji obowiązanych ustawa zalicza tak zwane wolne zawody prawnicze, to jest adwokatów, radców prawnych, prawników zagranicznych - jeżeli wykonują zawód lub świadczą pomoc prawną poza stosunkiem pracy - oraz biegłych rewidentów i doradców podatkowych.

Ustawa wprowadza wyjątki od zasady obowiązku rejestracji transakcji powyżej 15 tysięcy euro. Dotyczy to zakupu lub sprzedaży żetonów w kasynach gry - obowiązek rejestracji powstaje już przy zakupie czy sprzedaży żetonów o wartości 1 tysiąca euro lub wyższej - oraz umów ubezpieczenia na życie i polis ubezpieczeniowych związanych z ubezpieczeniem emerytalnym.

Jak poinformował senator B. Mąsior, Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych na posiedzeniu 29 stycznia szczegółowo zapoznała się z materią ustawy, wysłuchała opinii rządu, zapoznała się również z opiniami Związku Banków Polskich, Krajowej Rady Radców Prawnych oraz Narodowego Banku Polskiego. W wyniku dyskusji komisja wypracowała stanowisko, w którym zaproponowała Senatowi wprowadzenie 3 poprawek, z których dwie doprecyzowują słownictwo ustawy, a trzecia daje instytucjom obowiązanym podstawę do weryfikacji tożsamości osób zlecających oraz ich beneficjentów.

W tej części swojego wystąpienia senator B. Mąsior omówił dyskusję na temat rozpatrywanej nowelizacji sejmowej, przeprowadzoną na posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Dotyczyła ona m.in. argumentów przedstawionych przez Narodowy Bank Polski. Jak przypomniał senator, senator T. Liszcz mówiła o stanowisku Komisji Ustawodawstwa i Praworządności w sprawie przesunięcia terminu, w którym Narodowy Bank Polski będzie wprowadzał rejestrację określonych operacji. Senatorowie z Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej, wiedząc o tym, że taka poprawka została zgłoszona, postanowili podczas debaty plenarnej dać szansę przedstawienia stanowiska nie tylko ministrowi finansów, ale również przedstawicielowi Narodowego Banku Polskiego. W opinii senatora sprawozdawcy, racje ekonomiczne wskazują, aby tę poprawkę, dotyczącą Narodowego Banku Polskiego, przyjąć, ponieważ Narodowy Bank Polski musiałby wyłożyć określone dodatkowe pieniądze na przyspieszenie prac związanych z wprowadzeniem systemu, a równocześnie ta sama instytucja jest zobowiązana do odprowadzenia zysku do budżetu państwa.

W debacie nad ustawą o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu oraz o zmianie niektórych ustaw senatorowie Adam Graczyński, Krzysztof Jurgiel, B. Mąsior zgłosili wnioski o charakterze legislacyjnym. Ogółem w debacie zaproponowano wprowadzenie 14 poprawek. Podczas przerwy w obradach odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Połączone komisje ustosunkowały się do postulowanych w debacie zmian i w przyjętym stanowisku poparły 7 spośród z nich.

W kolejnych głosowaniach Senat poparł zmiany zawarte w sprawozdaniu połączonych komisji, a następnie 78 głosami, przy 1 głosie przeciw i 1 wstrzymującym się, podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu oraz o zmianie niektórych ustaw:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 67. posiedzeniu, 29 stycznia 2004 r., a do Senatu została przekazana 2 lutego. Tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 regulaminu Izby, skierował ją do Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie.

W imieniu Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia sprawozdanie przedstawiła senator Alicja Stradomska, która stwierdziła, że istotą zmian proponowanych przez rząd jest rozszerzenie możliwości otrzymywania dodatku z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania. Zmiana doprecyzowuje również to, iż chodzi o naukę w szkole ponadpodstawowej i ponadgimnazjalnej. Wprowadza się zróżnicowanie w związku z częściowym pokryciem wydatków związanych z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której jest siedziba szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej, w kwocie 80 zł miesięcznie na dziecko albo pokryciem wydatków związanych z zapewnieniem dziecku dojazdu do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły, w kwocie 40 zł miesięcznie. Powoduje to, iż około trzystu osiemdziesięciu pięciu tysięcy uczniów może skorzystać z tego dodatku, a wiemy, jak bardzo ważne w budżetach domowych są koszty związane z dojazdami dzieci do szkoły. Jest to również wsparcie procesów wyrównywania szans edukacyjnych, szczególnie w wypadku młodzieży z małych miejscowości, ze wsi i z rodzin o bardzo małych dochodach. Jak podkreśliła senator B. Stradomska, bardzo dobrze - i tu ukłon w stronę rządu za inicjatywę - że znalazły się w budżecie środki na ten cel. Komisja jednogłośnie poparła zmiany w art. 15.

Celem uchwalonej przez Sejm 29 stycznia br. nowelizacji jest powrót do stanu prawnego obowiązującego do 31 grudnia 2003 r. W opinii sygnatariuszy porozumienia, ustawa uchwalona 22 listopada 2002 r., która weszła w życie 1 stycznia br., zmienia obowiązujący stan prawny. Powoduje w szczególności, że porozumienie między stronami uprawnionymi do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy, między pracodawcą a działającymi u niego związkami zawodowymi, ustalające przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia u przedsiębiorcy w danym roku, może być zawarte dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego tego przedsiębiorcy za poprzedni rok obrotowy. Stosownie do przepisów o rachunkowości powinno to nastąpić nie później niż w szóstym miesiącu po zakończeniu roku obrotowego, przy czym, jak wykazuje praktyka, wcześniejsze zatwierdzenie sprawozdania finansowego należy do rzadkości. W tym stanie porozumienie ustalające przyrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia u przedsiębiorców najczęściej byłoby zawierane nie wcześniej niż w maju, w czerwcu, a były wypadki, że również w lipcu.

Senator F. Bobrowski przypomniał, że dotychczas przeciętne wynagrodzenie ustalane jest w pierwszym kwartale każdego roku. W tym stanie rzeczy spowodowałoby to unicestwienie wieloletnich dążeń partnerów dialogu społecznego w zakładach pracy, to znaczy pracodawców i związków zawodowych, do ustalenia możliwego wzrostu wynagrodzeń na początku lub jak najbliżej początku roku obrotowego. Ponadto nowelizacja ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnego wynagrodzenia, która weszła w życie 1 stycznia br., zabrania jakichkolwiek przyrostów przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców, którzy w danym roku obrotowym nie osiągnęli zysku.

Sprawozdawca Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia stwierdził, że w dyskusji dotyczącej tej kwestii, prowadzonej w ramach prac Komisji Trójstronnej do spraw Społeczno-Gospodarczych, strona rządowa jako jedyny argument w obronie tezy o celowości przyjęcia ustawowej zasady dopuszczającej wzrost wynagrodzeń wyłącznie u przedsiębiorców, którzy w poprzednim roku obrotowym osiągnęli dodatni wynik finansowy, przedstawiła informację o podwyżkach wynagrodzeń dokonywanych przez przedsiębiorców, którzy nie osiągają dodatniego wyniku finansowego z takich sektorów, jak górnictwo, hutnictwo, przemysł obronny czy kolejnictwo. Wymienione sektory są jednak zdominowane przez podmioty z większościowym lub wyłącznym udziałem skarbu państwa i, według przewodniczącego OPZZ Macieja Manickiego, można przyjąć, że dla takich wypadków rządowa inicjatywa ustawodawcza z 2002 r. nie była konieczna.

Jak poinformował senator F. Bobrowski, Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia z ideą porozumienia się zgadza, jednak poprawki zaproponowane przez Biuro Legislacyjne spowodowały, że komisja stanęła przed dylematem: albo przyjąć nowelizację bez poprawek i  ewentualnie narazić czystość i przejrzystość tworzenia prawa, albo przyjąć z poprawkami i opóźnić czas wejścia w życie tej nowelizacji ustawy, co może wywołać duże niepokoje społeczne.

Sprawozdanie mniejszości Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia przedstawiła senator Olga Krzyżanowska. Jak stwierdziła senator, w ustawie sejmowej przyjęto rozwiązanie, którego istota jest ze wszech miar słuszna. Sprawozdanie mniejszości odnosi się jednak do sformułowań prawnych użytych w nowelizacji, do których zastrzeżenia zgłosiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. W sprawozdaniu zawarto 4 wnioski.

Pierwszy dotyczył zapisu, że zgodnie z art. 4 ust. 1 przyrost przeciętnego wynagrodzenia w danym roku strony ustalają w drodze porozumienia, przy czym porozumienie to powinno uwzględnić sytuację finansową i możliwości finansowe przedsiębiorcy oraz wskaźniki ustalone zgodnie z art. 3 ust. 3 lub 5, a także z art. 4a. Mniejszość wniosła o skreślenie art. 4a. Odesłanie do art. 4a, niewystępujące w poprzednim systemie prawnym, należy bowiem uznać za błąd legislacyjny, gdyż ust. 1 tego artykułu nie dotyczy ustalenia jakichkolwiek wskaźników, a ust. 2 wprawdzie zawiera stosowne postanowienia w tym zakresie, ale dotyczą one wyłącznie roku 2002, czyli norma prawna została wykonana.

Drugi wniosek mniejszości dotyczył uchylenia art. 4c. W art. 1 pkt 2 ustawy uchyla się art. 4b, zgodnie z którym w wypadku gdy przedsiębiorca nie osiągnął dodatkowego wyniku finansowego za poprzedni rok obrotowy, jeżeli w trakcie tego roku sytuacja finansowa ulega poprawie, strony uprawnione do zawarcia porozumienia mogą ustalić w drodze porozumienia przyrost wynagrodzeń nie wyższy jednak niż określony wskaźnikami ustawowymi - zgodnie z art. 3 ust. 3 lub art. 3 ust. 5. Z legislacyjnego punktu widzenia ustawodawca powinien konsekwentnie uchylić art. 4c, który jest jakby sprzeczny z poprzednim artykułem.

Mniejszość zgłosiła także zmianę dotyczącą vacatio legis. Zgodnie z projektem nowelizacji ustawa ma wejść w życie z dniem ogłoszenia. Wniosek mniejszości wskazywał, że powinno to być czternaście dni, zgodnie z ogólną zasadą ogłaszania aktów normatywnych zawierających przepisy powszechnie obowiązujące. Rzeczywiście, istnieje możliwość, że dniem wejścia w życie aktu normatywnego jest dzień jego ogłoszenia: "o ile ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego". W opinii senator O. Krzyżanowskiej, należy więc odpowiedzieć na pytanie, czy pośpiech, konieczny w tym wypadku ze względu na terminy zawarte w nowelizacji i podnoszony w czasie debaty w komisji interes społeczny, to znaczy potrzeba szybkiego uregulowania zasad podnoszenia wynagrodzenia, czy też zastrzeżenia legislacyjne powinno się brać pod uwagę. Ponadto mniejszość Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia zgłosiła dwie zmiany o charakterze porządkującym.

Jak stwierdziła senator, ten problem wywołał długą dyskusję na posiedzeniu Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia, bo właściwie należy odpowiedzieć na dwa pytania: czy zasadniczym zadaniem Senatu jest tworzenie prawa, które jest poprawne, jasne, czytelne i nie budzi żadnych legislacyjnych zastrzeżeń, czy też powinien on stosować taryfę ulgową w wypadkach, kiedy projekt przychodzi zbyt późno, gdyż czy to rząd, czy wnioskodawcy, czy Sejm nie potrafią tego czasu Senatowi zostawić. Gdyby nie ten pośpiech, to poprawki proponowane przez mniejszość mogłyby być spokojnie zgłoszone i przez Senat przyjęte, i nie byłoby tego zasadniczego sporu.

Zgodnie z Regulaminem Senatu pierwszy pod głosowanie poddano wniosek najdalej idący - dotyczący odrzucenia ustawy sejmowej. Za odrzuceniem opowiedziało się 6 senatorów, 62 było przeciw, a 11 osób wstrzymało się od głosu. Wobec wyników głosowania przystąpiono do głosowania nad wnioskiem Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia o przyjęcie bez poprawek ustawy zmieniającej ustawę o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw. Uchwałę w tej sprawie podjęto 59 głosami, przy 8 głosach przeciw i 13 wstrzymujących.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, nowelizacja sejmowa ma na celu ograniczenie obowiązku powiadamiania policji o zaistnieniu zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym posiadaczy pojazdów mechanicznych, rolników oraz ubezpieczeniem budynków rolniczych, w sytuacji gdy doszło do wypadku z ofiarami w ludziach lub w okolicznościach nasuwających przypuszczenie, że zostało popełnione przestępstwo.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 67. posiedzeniu, 23 stycznia 2004 r. Do Senatu przekazano ją 27 stycznia. Marszałek Senatu 28 stycznia br., zgodnie z art. 68 ust. 1 regulaminu, skierował ją do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych oraz do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie z prac Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych nad ustawą o zmianie ustawy o usługach turystycznych oraz o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń złożył senator Mieczysław Mietła. Jak stwierdził, zmiany wprowadzone w ustawie mają na celu dostosowanie polskiego systemu prawa do norm prawa europejskiego, szczególnie w zakresie jednej z podstawowych zasad wspólnotowego porządku prawnego, jaką jest zasada swobody świadczenia usług.

W opinii senatora sprawozdawcy, istotną zmianę wprowadza zapis mówiący, że w sprawach udzielania, odmowy udzielania, zmiany, stwierdzenia wygaśnięcia lub cofnięcia zezwolenia albo ograniczenia zakresu terytorialnego zezwolenia na prowadzenie działalności organizatora turystycznego lub pośrednika turystycznego przedsiębiorca zagraniczny mający siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej może wystąpić do dowolnie wybranego wojewody. Osoby będące obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej uzyskują uprawnienia przewodnika turystycznego i pilota wycieczek od wojewody właściwego dla miejsca zamieszkania. W wypadku osoby nieposiadającej miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej organem właściwym jest wojewoda wybrany przez taką osobę. Przepisy te są przystosowaniem ustawy do przepisów ustawy z 10 maja 2002 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania niektórych działalności oraz do ustawy z 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych. Wymienione ustawy wprowadzają do polskiego systemu prawnego wspólnotowy system uznawania kwalifikacji zawodowych i pozostają w zgodzie z zasadą swobody świadczenia usług.

Senator M. Mietła poinformował, że przedmiotowa ustawa była szeroko konsultowana z przedstawicielami stowarzyszeń zrzeszających przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne, a także pilotów wycieczek i przewodników turystycznych. Ustawa w znacznym zakresie uwzględnia zgłaszane propozycje, ponieważ w trakcie procesu legislacyjnego w Sejmie wprowadzono ponad trzydzieści zmian, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom organizatorów działalności turystycznej, a także uwzględniono możliwie najpełniejszą ochronę interesów konsumenta.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych na swym posiedzeniu 29 stycznia br. szczegółowo zapoznała się ze sprawozdaniem przedłożonym przez przedstawicieli ministerstwa gospodarki oraz z opinią senackiego biura legislacyjnego i po wnikliwej analizie zgłosiła 4 poprawki.

Poprawka pierwsza zmierzała do określenia właściwości wojewody wydającego decyzję administracyjną w sprawie upoważnienia do prowadzenia szkolenia przewodników turystycznych lub pilotów wycieczek. Wojewodą tym ma być wojewoda właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu ubiegającego się o upoważnienie, a w wypadku jednostek organizacyjnych lub osób mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej - wojewoda przez nich wybrany.

Poprawka trzecia miała na celu zapewnienie w ustawie konsekwencji, zmierzając do tego, aby naruszenie przez prowadzącego szkolenie przewodników turystycznych lub pilotów wycieczek obowiązków określonych ustawą lub prowadzenie szkolenia niezgodnie z wydanym upoważnieniem skutkowało cofnięciem upoważnienia, a nie decyzją stwierdzającą naruszenie obowiązków określonych ustawą lub prowadzenie szkolenia niezgodnie z wydanym upoważnieniem.

Ostatnia, czwarta poprawka, dodawała do ustawy przepis przejściowy, zgodnie z którym postępowania w sprawach o udzielenie zezwolenia na organizowanie imprez turystycznych oraz o udzielenie zezwolenia na pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy, będą się toczyły zgodnie z dotychczasowymi przepisami.

W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej sprawozdanie przedstawił senator Zbigniew Kulak. Jak poinformował, komisja debatowała nad ustawą o zmianie ustawy o usługach turystycznych oraz o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń na posiedzeniu 6 lutego. Ustawa nie wywołała szerszej dyskusji, w najmniejszym stopniu nie była kontrowersyjna. Komisja przyjęła poprawki jednobrzmiące z tymi, które przed zaprezentował w imieniu Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych senator M. Mietła.

Dyskusja skoncentrowała się na szczegółowych rozwiązaniach dotyczących opłat egzaminacyjnych za sprawdzanie kwalifikacji kandydatów na przewodników turystycznych i pilotów wycieczek. Postawiono problem, czy te opłaty w jakimś sensie nie są formą nadmiernego obciążania kosztami osób egzaminowanych. Senatorowie otrzymali od strony rządowej wyjaśnienie, że kryteria stosowane na egzaminach są jasne i czytelne, a wymóg osiągnięcia punktowego progu, od którego egzamin uważa się za zdany, jest wyraźnie określony przed egzaminem. Jeżeli więc nawet dochodzi do kolejnych egzaminów poprawkowych, to dzieje się tak z winy samych zdających.

Uchwała

Treść ustawy uzgodniono ze wszystkimi resortami oraz konsultowano z wieloma organizacjami gospodarczymi, takimi jak: Krajowa Izba Gospodarcza, Polska Federacja Producentów Żywności, Stowarzyszenie Producentów Kosmetyków i Chemii Gospodarczej, Naczelna Rada Zrzeszeń Handlu i Usług, Polska Organizacja Handlu i Usług. Ustawa konsultowana była również z organizacjami reprezentującymi interesy konsumentów: Krajową Radą Federacji Konsumentów, Krajową Radą Rzeczników Konsumentów oraz ze Stowarzyszeniem Konsumentów Polskich. Jest ona zgodna z prawem unijnym. Ma na celu przede wszystkim uproszczenie krajowego systemu nadzoru i kontroli towarów paczkowanych i butelek miarowych oraz wprowadzenie przepisów umożliwiających uregulowanie szczegółowych warunków przeprowadzania przez organ administracji miar kontroli u paczkującego lub u producenta butelek miarowych. Doprecyzowuje również brzmienie niektórych przepisów, w tym kluczowego pojęcia "towar paczkowany".

Jak stwierdził senator B. Mąsior, uproszczenie krajowego systemu nadzoru i kontroli towarów paczkowanych polega na wyeliminowaniu dodatkowego obowiązku zgłaszania przez paczkującego do akceptacji odpowiedniemu organowi administracji miar opisu przyjętego przez niego systemu kontroli wewnętrznej towaru paczkowanego. Obowiązkiem paczkującego, oprócz zorganizowania i przeprowadzenia kontroli wewnętrznej ilości towaru paczkowanego, pozostaje jedynie zgłoszenie faktu paczkowania, a w wypadku oznaczenia znaczkiem "E" w zgłoszeniu powinna zostać umieszczona informacja w tym zakresie. Ocena tego systemu będzie dokonywana w ramach kontroli planowych, przeprowadzanych przez organ administracji miar nie częściej niż raz w roku.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych podczas posiedzenia 29 stycznia i 10 lutego br. przyjęła stanowisko, w którym zaproponowano wprowadzenie 10 poprawek, przede wszystkim o charakterze legislacyjnym, niezmieniających ducha i treści ustawy. Senator zwrócił się o przyjęcie poprawek zgłoszonych przez komisję, które w czasie prac komisji uzyskały akceptację strony rządowej.

Uchwała

Sejm uchwalił rozpatrywaną ustawę na swoim 67. posiedzeniu, 29 stycznia 2004 r. Do Senatu przekazano ją 2 lutego. Marszałek skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, która przeanalizowała ustawę i przygotowała swoje sprawozdanie.

W obecnym stanie prawnym minister właściwy do spraw wewnętrznych wydaje zezwolenie na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca po uzyskaniu zgody ministra obrony narodowej, a w wypadku nieruchomości rolnych - również zgody ministra rolnictwa, chyba że minister właściwy do spraw wewnętrznych w ogóle odmawia wydania zezwolenia. Zamiast zgody odpowiednich ministrów nowelizacja wprowadza ustawowe prawo wniesienia sprzeciwu w terminie czternastu dni od dnia doręczenia wystąpienia ministra udzielającego zezwolenia. Pozwala to chronić interes obronności i bezpieczeństwa państwa oraz interes publiczny w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących obrotu nieruchomościami rolnymi, a w szczególności regulacji dotyczących powierzchni maksymalnej gospodarstwa rolnego oraz ściśle określonych warunków, od których spełnienia jest uzależnione nabycie gruntów rolnych. Dotyczy to zwłaszcza ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z 11 kwietnia 2003 r.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, omawiana nowelizacja ma także na celu przyspieszenie postępowania administracyjnego i ograniczenie udziału organów naczelnych w tym postępowaniu. Minister spraw wewnętrznych i administracji może, mimo braku sprzeciwu, wydać decyzję odmowną w ramach przysługującego mu uznania administracyjnego na podstawie zebranego materiału w sprawie, mając na uwadze bezpieczeństwo państwa, na przykład po zasięgnięciu opinii w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego czy generalnego inspektora informacji finansowej.

W art. 1 ust. 3 noweli określono uściśloną i zawężoną definicję spółki handlowej kontrolowanej przez cudzoziemca poprzez odesłanie do kodeksu spółek handlowych. Definicja ta częściowo straci na znaczeniu w momencie wejścia Polski do Unii Europejskiej, gdyż spółka taka uzyska w praktyce status przedsiębiorstwa Unii Europejskiej. Obecnie definicja ta ma jednak istotne znaczenie w obrocie udziałami spółek holdingowych oraz akcjami i udziałami w spółce, która staje się spółką kontrolowaną, a więc staje się w wyniku objęcia akcji, udziałów użytkownikiem wieczystym danej nieruchomości.

Zmiany przepisów, a zwłaszcza art. 3e ust. 1, mają na celu uniemożliwienie obejścia tej definicji i zapewnienie naczelnym organom państwa kontroli nad przejmowaniem wpływów przez cudzoziemców w spółkach z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej. Zasygnalizowane dwie zmiany w prezentowanej nowelizacji ustawy o opłacie skarbowej dotyczą właśnie tej materii. Nowelizacja obniża wysokość opłaty, jeśli chodzi o nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej bądź inne czynności prawne, z kwoty 2 tysięcy 82 zł do kwoty 1 tysiąca 400 zł.

Senator A. Spychalski poinformował, że nowela wprowadza także definicję nabycia tak zwanego drugiego domu. Odpowiada ona opisowej definicji przekazanej przez stronę polską w kwietniu 2001 r. Komisji Europejskiej. Definicja ta obejmuje przeznaczoną pod zabudowę mieszkalną lub na cele rekreacyjno-wypoczynkowe nieruchomość, która nie będzie stanowić stałego miejsca zamieszkania cudzoziemca. Nie dotyczy to nabycia samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali.

Nowela w dodanym art. 1a określa także stabilne, przejrzyste i obiektywne kryteria wydawania zezwoleń. Dotychczas ustawa nie określała kryteriów, jakimi powinien kierować się minister przy wydawaniu zezwolenia na wniosek cudzoziemca. Ujawniły się one w praktyce i zostały zaaprobowane przez Sejm podczas rozpatrywania sprawozdań z realizacji ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.

W opinii senatora A. Spychalskiego, określone kryteria odnoszące się do narodowości polskiej nie są dyskryminujące wobec cudzoziemców, gdyż w praktyce są kryteriami alternatywnymi, ani nie są dyskryminujące wobec obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, gdyż poza wyjątkami, które precyzuje ustawa, są oni zwolnieni z wymogu uzyskania zezwolenia, a osobom narodowości polskiej niebędącym obywatelami Unii Europejskiej stwarzają możliwości zakupu nieruchomości i powrotu do ojczyzny.

Mając na uwadze interes stron postępowania i długość niektórych procesów cywilnych, w nowelizacji przedłużono okres ważności zezwolenia na nabycie nieruchomości do dwóch lat i przyrzeczenia wydania zezwolenia, czyli popularnej, funkcjonującej w obiegu promesy, do jednego roku.

W nowelizacji zawarto także postanowienia uwzględniające zobowiązania negocjacyjne Polski dotyczące zwolnienia cudzoziemców będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego z wymogu uzyskania zezwolenia, z wyjątkiem nieruchomości rolnych i leśnych - w ciągu dwunastu lat od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, oraz drugiego domu - w ciągu pięciu lat od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Nowela przewiduje odstępstwa od wymogu uzyskania zezwolenia w okresach dwunasto- i pięcioletnim. Przesłanki zwolnienia są zróżnicowane i zależą od miejsca położenia nieruchomości, zwłaszcza od województwa. Takie województwa, jak: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, opolskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie mogą mieć skrócony ten okres do siedmiu lat od dnia zawarcia umowy. W wypadku pozostałych województw - po upływie trzech lat od zawarcia umowy dzierżawy. W obu jednak wypadkach zobowiązani muszą osobiście prowadzić na tej nieruchomości działalność rolniczą oraz legalnie zamieszkiwać na terytorium Rzeczypospolitej. W wypadku nabycia drugiego domu - jeżeli nieprzerwanie i legalnie przebywali cztery lata na terytorium Rzeczypospolitej.

Komisja wniosła dwie poprawki. Jedna z nich miała charakter doprecyzowujący. Druga eliminowała z zapisu słowa "w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego". Praktyka funkcjonowania wykazuje bowiem, że około 60% jednostek samorządu terytorialnego nie ma jeszcze miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wprowadzenie tego zapisu komplikowałoby przyjęte procedury prawne.

Podczas debaty nad ustawą o zmianie ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców oraz ustawy o opłacie skarbowej senatorowie Henryk Dzido, Sławomir Izdebski, Krzysztof Jurgiel, Jan Szafraniec i Józef Sztorc zgłosili wniosek o odrzucenie rozpatrywanej ustawy w całości. Wprowadzenie poprawek do nowelizacji sejmowej postulował senator K. Jurgiel. Ogółem w debacie zaproponowano wprowadzenie 8 zmian.

Wobec takich wyników przystąpiono do głosowania poprawek zaproponowanych w stanowisku Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Uzyskały one akceptację Izby. Uchwałę w sprawie przyjęcia ustawy o zmianie ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców oraz ustawy o opłacie skarbowej wraz z przegłosowanymi poprawkami podjęto 67 głosami, przy 12 przeciw i 1 wstrzymującym się:

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, następna część dokumentu