Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment

W dniach 13 i 14 stycznia br. odbyło się 54. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie - Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Zbigniewa Gołąbka i Sławomira Izdebskiego; listę mówców prowadził senator Z. Gołąbek.

Zatwierdzony Przez Izbę porządek obrad obejmował:

• stanowisko Senatu w sprawie ustawy budżetowej na rok 2004,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego,
• wybór członków Rady Polityki Pieniężnej,
• złożenie przysięgi przez wybranych przez Senat członków Rady Polityki Pieniężnej.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 65. posiedzeniu, 19 grudnia 2003 r. Do Senatu została przekazana 27 grudnia. Dwa dni później, 29 grudnia, zgodnie z regulaminem, marszałek skierował ustawę budżetową do komisji senackich. Komisje po rozpatrzeniu właściwych części budżetowych przekazały swoje opinie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, która na ich podstawie przygotowała sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie komisji przedstawił senator Jerzy Markowski. Na wstępie senator zaznaczył, że budżet państwa na rok 2004 rozpatrywany jest w innych warunkach makrogospodarczych niż miało to miejsce na początku ubiegłego roku. Rok 2003 to okres, w którym tempo wzrostu produktu krajowego brutto przekroczyło 3,5% - to trzykrotnie więcej niż w roku 2001 - a na 2004 r. cel został zdefiniowany na poziomie 5% przyrostu produktu krajowego brutto. Odnotowano znaczny wzrost obrotu w handlu zagranicznym - eksport wzrósł o 26%, tym samym zmieniło się, znowu na korzyść, saldo obrotów bieżących, które obecnie jest już mniejsze niż 5,3% produktu krajowego brutto. Jak stwierdził senator sprawozdawca, jest to - zdaniem Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych oraz wielu fachowców, którzy wypowiadają się na tematy makrogospodarcze - znakomity dowód na ożywienie gospodarcze w Polsce. Niezwykle użyteczne byłoby, gdyby oprócz tego wskaźnika pojawiły się dwa pozostałe parametry aktywności gospodarczej kraju - przede wszystkim znaczący wzrost inwestycji, a co za tym idzie, ożywienie popytu wewnętrznego nie tylko na inwestycje, ale i na zakupy w obrocie wewnętrznym. W roku 2003, co też jest korzystne dla roku 2004, wzrosła produkcja przemysłowa średnio o 10%. Były okresy, kiedy kwartalnie wzrastała o 8%, były okresy, kiedy kwartalnie wzrastała o 12%. Po raz pierwszy w roku 2003 wzrosły też nakłady na inwestycje. Jest to bardzo ważne z punktu widzenia polityki społecznej, która de facto zmierza przede wszystkim do zmniejszenia poziomu bezrobocia. Senator sprawozdawca przypomniał, że jeśli chodzi o ten obszar, to w roku 2002 i 2003 skuteczniej zostało zahamowane tempo narastania bezrobocia. Bezrobocie na koniec roku 2003 ustabilizowało się na poziomie 17,4%, a jest to wielkość o 1% mniejsza niż była na początku roku 2001. Istotne jest również to, że inflacja ukształtowała się na poziomie niższym niż 1%.

Senator J. Markowski podkreślił, że jednak poza tymi wszystkimi faktami, łatwymi do udokumentowania, zwłaszcza statystycznie, są jeszcze dylematy polityki społeczno-gospodarczej Polski, przede wszystkim dylematy z obszaru polityki społecznej. Tak bowiem trzeba zakwalifikować trzy miliony bezrobotnych, z czego dwa i pół miliona jest pozbawionych zasiłków. Ponad trzy i pół miliona Polaków żyje w warunkach skrajnego ubóstwa.

To są parametry celów gospodarczych, przed którymi staje Polska i przed którymi stanęli autorzy dokumentu: budżet państwa na rok 2004.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, prognozując zachowania polskiej gospodarki i politykę społeczno-gospodarczą na rok 2004, rząd, a później Sejm poruszał się w pewnych warunkach, które określono jako strategiczne. Po pierwsze, to sposób kształtowania i poziom stóp procentowych, po drugie, kurs walut. Przewiduje się wzmocnienie polskiego złotego w stosunku do dolara i pewne osłabienie w stosunku do euro. W założeniach do ustawy budżetowej zaplanowano trzyprocentowy wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej, zaplanowano również przeciętne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej na poziomie 2 tysięcy 290 zł.

Planując dochody budżetu państwa na rok 2004, trzeba uwzględniać też wpływy z dwóch innych trwałych źródeł zasilania budżetu państwa, do których zdążono się już przyzwyczaić się w ciągu ostatnich lat. Są to wpływy z prywatyzacji, w niektórych latach znacznie przeszacowane, w tym również w roku 2003 (w roku 2004 planuje się te wpływy na poziomie 8 miliardów 800 milionów zł), oraz zmniejszone o ponad 50% wpływy z cła (w roku 2004 wszystkie obroty z państwami Unii Europejskiej nie będą przynosiły wpływów celnych).

Omawiając wydatki budżetu państwa, senator sprawozdawca wskazał na podstawową relację między wydatkami budżetu państwa a przychodami składającymi się na produkt krajowy brutto - stanowi to mniej więcej 23%. Grupując te wydatki, senator sprawozdawca wymienił, po pierwsze, wydatki na świadczenia społeczne i emerytalne, które stanowią ponad 31% łącznych wydatków budżetu państwa. Jest to mniej więcej 7,2% produktu krajowego brutto. Po drugie, wydatki na zadania państwa jako całości, czyli na wymiar sprawiedliwości, na bezpieczeństwo obywateli, obronę narodową, administrację, urzędy centralne, sądy. Wartość tych wydatków jest mniej więcej na tym samym poziomie, co pierwszej grupy, czyli 31%, i daje analogiczną wartość produktu krajowego brutto. Po trzecie, wydatki na naukę, ochronę zdrowia i kulturę. Wynoszą one około 21% łącznych wydatków, co stanowi niewiele ponad 5% produktu krajowego brutto. Po czwarte, wydatki na infrastrukturę, środowisko, gospodarkę, wynoszące łącznie około 8% wszystkich wydatków. Stanowi to 2% produktu krajowego brutto. Znaczącą grupą wydatków są też wszelkiego rodzaju subwencje i dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego. Zostały one zaprogramowane na poziomie około 36 miliardów zł.

Senat, zgodnie ze swymi konstytucyjnymi uprawnieniami, oceniając budżet państwa, ma obowiązek przestrzegać dwóch zasad. Po pierwsze, musi baczyć, aby zadłużenie w stosunku do produktu krajowego brutto nie przekroczyło zapisanego w konstytucji poziomu 60%. Po drugie - nie wolno mu zwiększyć deficytu budżetu państwa.

Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych zaproponowała zmiany, które - w wielkościach globalnych, wielkościach makro - sprowadzają się do tego, że wprawdzie zmniejsza się dochody budżetu państwa o 1 miliard 42 miliony zł, ale też zmniejsza się wydatki budżetu państwa o 1 miliard 142 miliony zł, a tym samym zmniejsza się deficyt budżetu państwa o 100 milionów zł.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 64. posiedzeniu, 18 grudnia 2003 r. Do Senatu przekazano ją 22 grudnia. Marszałek 22 grudnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności, Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej przyznaje się czynne prawo wyborcze również obywatelom Unii Europejskiej niebędącym obywatelami polskimi, którzy stale zamieszkują na terytorium Polski, natomiast bierne prawo wyborcze osobom, które co najmniej od pięciu lat zamieszkują w Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium państwa członkowskiego. Wybory posłów do Parlamentu Europejskiego są powszechne, bezpośrednie, proporcjonalne i przeprowadzane w głosowaniu tajnym.

Tryb przeprowadzania wyborów zbliżony jest do wyborów parlamentarnych. Obszar kraju został podzielony na trzynaście okręgów wyborczych obejmujących obszar województwa, część województwa lub dwóch województw. Celem usprawnienia pracy okręgowych komisji wyborczych dodatkowo powołane zostały rejonowe komisje wyborcze. Podział na okręgi wyborcze, ich numery i granice, a także siedziby okręgowych komisji wyborczych określa załącznik do ustawy.

Prawo zgłaszania kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego mają partie polityczne oraz wyborcy. Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym jedną okręgową listę kandydatów na posłów. Lista musi być poparta podpisami co najmniej piętnastu tysięcy wyborców. Należy zwrócić uwagę, że jest odstępstwo od tej zasady, wyłożone w art. 60, na mocy którego od zbierania podpisów zwolnione są partie, które uzyskały co najmniej 5% lub koalicje, które uzyskały co najmniej 8% poparcia w wyborach do Sejmu, a także partie, za którymi opowiedziało się co najmniej pięćdziesięciu posłów lub senatorów.

Senator A. Koszada zaznaczyła, że Sejm zaproponował również nowe zasady ustalania wyników wyborów. Państwowa Komisja Wyborcza, z uwzględnieniem pięcioprocentowego progu wyborczego, dokonuje podziału mandatów w skali kraju między poszczególne komitety wyborcze metodą d'Hondta. Następnie mandaty uzyskane przez komitety wyborcze dzielone są na poszczególne okręgi, odrębnie dla każdego komitetu wyborczego.

Liczenie odbywa się w ten sposób, że liczbę głosów ważnych oddanych na listę okręgową danego komitetu wyborczego mnoży się przez liczbę przypadających danemu komitetowi wyborczemu mandatów. Tak otrzymany iloczyn dzieli się przez liczbę głosów ważnych oddanych we wszystkich okręgach na listy okręgowe tego komitetu wyborczego. Wartość liczby całkowitej przed przecinkiem uzyskanego w ten sposób ilorazu oznacza liczbę mandatów przypadającą danej liście okręgowej.

Jak stwierdziła senator sprawozdawca, komisja miała do wyboru: albo próbować wprowadzić poprawki do tego rozwiązania - byłoby ich około pięćdziesięciu i nie dawałoby to pewności, że wszystkie wątpliwości i nieścisłości zostaną usunięte - albo wycofać się z głosowania korespondencyjnego. Komisja jednogłośnie przyjęła poprawkę, aby w wyborach do Parlamentu Europejskiego zrezygnować z tej formy głosowania.

Mniejszość Komisji Ustawodawstwa i Praworządności zgłosiła dwa wnioski. Przedstawili je senatorowie Teresa Liszcz i Zbigniew Romaszewski.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przedstawiła senator Genowefa Grabowska. Senator zaznaczyła, że komisja, rozpatrując ustawę, analizowała ten dokument tak, jak należałoby oceniać te przepisy, porównując je z analogicznymi dokumentami w państwach Unii Europejskiej. Rozpatrywano ją również w taki sposób, aby uwadze nie umknęły osoby, które powinny korzystać z prawa wybierania i bycia wybieranym, czyli z czynnego i biernego prawa wyborczego do Parlamentu Europejskiego. W wyniku tych prac komisja postanowiła zaproponować Izbie wprowadzenie 6 poprawek do ustawy.

Poprawki te miały różny ciężar gatunkowy. W pierwszej z nich zaproponowano, aby w stosunku do osoby reprezentującej Polskę w Parlamencie Europejskim nie używać określenia "poseł", tyko "deputowany do Parlamentu Europejskiego". Nie rodzi to żadnych konsekwencji - ani prawnych, ani materialnych, ani proceduralnych. Ma to znaczenie wyłącznie porządkowe, przyjęto bowiem taki tok rozumowania, że w parlamencie krajowym mamy posłów w Sejmie, senatorów w Senacie, a do Parlamentu Europejskiego będziemy wybierali deputowanych.

Komisja przyjęła tę poprawkę z dwóch powodów. Po pierwsze, złożenie takiego oświadczenia lustracyjnego w wypadku kandydata na eurodeputowanego nie rodzi w praktyce żadnych konsekwencji, w przeciwieństwie do złożenia oświadczenia lustracyjnego przez kandydata na posła czy senatora w parlamencie narodowym. Może się więc zdarzyć, że tak zwany kłamca lustracyjny, uznany za takiego prawomocnym wyrokiem, znajdzie się na liście i zostanie wybrany do Parlamentu Europejskiego, a za to kłamstwo nie poniesie żadnych konsekwencji, gdyż nie ma bezpośredniego powiązania między lustracją a byciem kandydatem czy później posłem do Parlamentu Europejskiego. W parlamencie narodowym jest to przeszkoda, gdyż człowiek uznany za kłamcę lustracyjnego zostanie pozbawiony mandatu. W Parlamencie Europejskim takiego przełożenia nie ma.

Drugi, zdaniem senator, ważniejszy argument przemawiający za zniesieniem obowiązku składania oświadczeń lustracyjnych wynikał z zasady równego traktowania wszystkich kandydatów na eurodeputowanych. Obowiązek składania oświadczeń lustracyjnych dotyczyłby bowiem tylko obywateli polskich, a wiadomo, że kandydować do Parlamentu Europejskiego, czyli korzystać z biernego prawa wyborczego, mogą wszyscy obywatele Unii Europejskiej, nie tylko obywatele polscy. W tej sytuacji mogłoby się zdarzyć, że nasi kandydaci, obywatele polscy, mieliby wynikający z tej ordynacji prawny obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego, a niebędący obywatelami polskimi, zapisani na naszych listach, obywatele państw Unii Europejskiej takich oświadczeń nie musieliby składać.

Ostatnia poprawka Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej dotyczyła możliwości głosowania, czyli korzystania z czynnego prawa wyborczego na obszarze Polski przez obywateli państw kandydujących, a właściwie przystępujących do Unii Europejskiej, którzy nie są obywatelami Unii Europejskiej. Dotyczy to obywateli dziewięciu państw, które wraz z nami wchodzą do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. Poprawka ta jest konieczna, aby obywatele Litwy, Łotwy, Estonii, Czech, Słowacji, Węgier, Słowenii, Malty i Cypru, którzy znajdą się na obszarze państwa polskiego, mogli głosować. Przed 1 maja nie będą oni obywatelami Unii Europejskiej, ale staną się nimi po 1 maja. Wynikające z kalendarza czynności wyborcze muszą być podjęte wcześniej, przed 1 maja, dlatego trzeba dać tym osobom szansę, aby były ujęte na listach wyborczych i, jeśli zechcą, mogły głosować. Zapewniona jest też pełna wzajemność - Polacy, którzy znajdą się na obszarze dziewięciu państw przystępujących wraz z nami 1 maja do Unii, będą mieli takie same uprawnienia, jakie komisja zaproponowała w swej poprawce. Poza tym jest to wymóg wprowadzony przez Komisję Europejską, aby w tych wyborach szanse nowych i starych członków Unii oraz ich obywateli były równe.

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawiła senator Aleksandra Koszada. Senator poinformowała, że komisja przyjęła czterdzieści trzy poprawki. Część było takich samych, jak poprawki Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Dotyczyły one rezygnacji z głosowania korespondencyjnego, jak również zmniejszenia wymaganej liczby podpisów i jednakowych kryteriów, jeśli chodzi o podpisy zbierane przez poszczególne komitety, bez podziału na partie i komitety wyborców.

Członkowie komisji dyskutowali nad takim rozwiązaniem, aby okręgi pokrywały się z obszarami województw, czyli żeby było szesnaście okręgów. Z uwagi na to, że mamy tylko pięćdziesiąt cztery mandaty, a norma przedstawicielska wynosi ponad siedemset tysięcy mieszkańców, znalazłyby się województwa, w których byłby tylko jeden mandat, a wtedy nie można by mówić o wyborach proporcjonalnych. Dlatego komisja pozostawiła trzynaście przyjętych okręgów wyborczych. Komisja zapoznała się z liczbą mieszkańców ujętych w rejestrze wyborczym w poszczególnych okręgach. Dane te zostały przekazane przez Państwową Komisję Wyborczą.

W opinii komisji, system proponowany przez Sejm w pierwszej fazie liczenie mandatów metodą d'Hondta w skali kraju, a w drugiej - podział mandatów na okręgi metodą niemiecką, byłby niezrozumiały dla wyborców. Mogłoby to spowodować obniżenie frekwencji wyborczej.

Zaproponowano więc, aby w okręgu wybierać co najmniej trzech deputowanych do Parlamentu Europejskiego. Ustalenia ich liczby w poszczególnych okręgach wyborczych dokonuje się według jednolitej normy przedstawicielstwa, obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców kraju przez ogólną liczbę deputowanych do Parlamentu Europejskiego.

Liczba kandydatów zgłaszanych na liście okręgowej musi być co najmniej o połowę większa od liczby deputowanych do Parlamentu Europejskiego wybieranych w danym okręgu wyborczym, ale nie większa niż dwukrotność ich liczby. Jeżeli więc są trzy mandaty, na liście musi być co najmniej pięciu, a maksimum sześciu kandydatów; jeżeli są cztery mandaty, na liście musi być minimum sześciu, a maksimum ośmiu kandydatów. Taka norma gwarantuje uzupełnienie z danej listy i danego okręgu w wypadku wygaśnięcia mandatu.

Senator A. Koszada poinformowała, że podczas dyskusji na posiedzeniu Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej podnoszono także sprawę pięcioprocentowego progu wyborczego. W wielu krajach obowiązują różne zasady, na przykład we Francji i w Niemczech jest próg pięcioprocentowy, w Austrii i Szwecji - czteroprocentowy, a w pozostałych krajach nie ma progu.

Komisja zaproponowała również wykreślenie art. 180. Chodzi o wyeliminowanie konieczności składania oświadczeń lustracyjnych. Była to poprawka identyczna ze zgłoszoną przez Komisję Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Wysuwano też podobne argumenty za jej przyjęciem. Jak poinformowała senator, większość poprawek przyjęto jednomyślnie. Ta jedna poprawka została przyjęta przy czterech głosach za i dwóch przeciw.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

uchwała

Przewodniczący posiedzeniu marszałek Longin Pastusiak przypomniał, że 22 stycznia br. upływa kadencja trzech członków Rady Polityki Pieniężnej, powołanych przez Senat 22 stycznia 1998 r.

Zgodnie z art. 94 ust. 3 Regulaminu Senatu, marszałek 23 grudnia 2003 r. skierował do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych wnioski dotyczące przedstawionych kandydatur w celu zaopiniowania. Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych 7 stycznia przeprowadziła przesłuchania kandydatów do Rady Polityki Pieniężnej i przygotowała sprawozdanie w tej sprawie

Przedstawił je senator Jerzy Markowski. Senator przypomniał, że Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej upoważniła Senat do wyłonienia trzech członków Rady Polityki Pieniężnej. Tryb ich wyłaniania został określony w Regulaminie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.

"Protokół głosowania tajnego z dnia 14 stycznia 2004 r. w sprawie powołania członków Rady Polityki Pieniężnej. Wyznaczeni przez marszałka Senatu do przeprowadzenia głosowania tajnego sekretarze Senatu: senator Alicja Stradomska, senator Zbigniew Gołąbek i senator Sławomir Izdebski stwierdzają, że w głosowaniu tajnym w sprawie powołania członków Rady Polityki Pieniężnej oddano 89 głosów, w tym głosów ważnych - 89. Wymagana bezwzględna większość wynosi 45 głosów.

Następujący kandydaci otrzymali następującą liczbę głosów: za kandydaturą Elżbiety Chojny-Duch głosowało 20 senatorów, za kandydaturą Stefana Krajewskiego głosowało 4 senatorów, za kandydaturą Waldemara Kuczyńskiego głosowało 10 senatorów, za kandydaturą Mariana Nogi głosowało 64 senatorów, za kandydaturą Stanisława Owsiaka głosowało 61 senatorów, za kandydaturą Edmunda Pietrzaka głosowało 8 senatorów, za kandydaturą Haliny Wasilewskiej-Trenkner głosowało 63 senatorów, za kandydaturą Andrzeja Wojtyny głosowało 11 senatorów.

Wobec wyników głosowania tajnego przewodniczący obradom marszałek L. Pastusiak stwierdził, że Senat podjął uchwałę w sprawie powołania członków Rady Polityki Pieniężnej:

uchwała

Przewodniczący posiedzeniu marszałek Longin Pastusiak przypomniał, że zgodnie z art. 13 ust. 4 ustawy z  29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim członkowie rady przed objęciem obowiązku w radzie składają przysięgę przed organem powołującym. Przysięga ta może być złożona z dodatkiem słów: "tak mi dopomóż Bóg".

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment