Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzednia część dokumentu, następny fragment

Senator sprawozdawca poinformował, że nowelizację ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypracowano na podstawie projektu rządowego. Jej celem jest wprowadzenie rozwiązań o charakterze pomocy publicznej w rolnictwie, to jest stworzenie możliwości umarzania, odraczania lub rozkładania na raty wierzytelności Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa, których to odzyskanie jest niemożliwe lub zagraża egzystencji dłużnika. W omawianej ustawie przewidziano możliwość umarzania wierzytelności jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach, po wyczerpaniu wszystkich możliwości prawnych ich odzyskania.

Ustawa rozszerza ponadto zakres zadań agencji o możliwość przeprowadzania szkolenia rolników w takim zakresie, który pomoże w sprawniejszym realizowaniu celów agencji. Terenowe biura Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ustawowo usytuowano na szczeblu powiatu. Prezes agencji, dyrektorzy oddziałów regionalnych i kierownicy biur powiatowych będą wydawać decyzje administracyjne. W art. 7 ust. 2 precyzyjnie zapisano zaś, co będzie stanowić przychody agencji.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 54. posiedzeniu, 30 lipca 2003 r., i tego samego dnia przekazano ją do Senatu. Marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ustawę do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej sprawozdanie przedstawił senator Janusz Bargieł. Jak stwierdził senator sprawozdawca, celem ustawy jest wprowadzenie do polskiego systemu prawnego uregulowań, które umożliwią korzystanie z instrumentów finansowania Wspólnej Polityki Rolnej. Ustawa określa zasady uruchamiania środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Ze środków tej sekcji realizowane są między innymi wydatki związane z płatnościami obligatoryjnymi, na przykład interwencją rynkową, płatnościami bezpośrednimi lub subsydiami eksportowymi.

W ustawie w szczególności uregulowano zasadę i tryb udzielania akredytacji jednostkom organizacyjnym, jako agencjom płatniczym, w tym określono organy właściwe do udzielania i cofania akredytacji. Wskazano również podmioty właściwe do sprawowania nadzoru nad działalnością agencji płatniczych. Ustawa reguluje ponadto kwestie związane z przesyłaniem Komisji Europejskiej informacji wymaganych przepisami prawa wspólnotowego. W opinii senatora J. Bargieła, rozpatrywana ustawa jest fundamentalna dla przygotowania Polski w zakresie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Konstytuuje bowiem system przygotowania rolnictwa i obszarów wiejskich do wykorzystania funduszów unijnych.

Najistotniejszą kwestią w ustawie jest powołanie agencji płatniczych, które będą realizowały wypłaty z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Pilne uchwalenie tej ustawy jest szczególnie ważne dla stworzenia podstaw prawnych do wydania przez ministra finansów rozporządzeń, zwłaszcza tego, które dotyczy kryteriów akredytacyjnych, jako że agencje przygotowują się do pełnienia funkcji agencji płatniczych, ale dopiero wydanie na mocy ustawy rozporządzenia tak naprawdę formalnie konstytuuje wszelkie działania tych agencji oraz działania ministra finansów polegające na przeprowadzeniu procesu akredytacji. Wiąże się z tym również ustawa o zamówieniach publicznych, czyli wyłonienie jednostki akredytującej zewnętrznych sprawdzających.

Senator J. Bargieł stwierdził, że rozpatrywaną ustawę można podzielić na cztery podstawowe części. W pierwszej są zapisy, które pozwalają ministrowi finansów na przeprowadzenie procesu akredytacji agencji płatniczych. Wskazują one także na to, jak ma ten proces przebiegać i z jakich etapów się składać. Zapisy te dają również delegacje dla ministra finansów i ministra rolnictwa do wydania aktów wykonawczych regulujących w sposób szczegółowy poszczególne obszary, które wchodzą w zakres materii ustawy. Szczególnie ważne będzie rozporządzenie ministra finansów, określające tak zwane kryteria akredytacyjne agencji płatniczych, a więc warunki, jakie będzie musiała spełnić instytucja, by mogła być powołana jako agencja płatnicza kraju członkowskiego.

Części druga i trzecia odnoszą się do zmiany dwóch ustaw: o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z 29 grudnia 1993 r. oraz o utworzeniu Agencji Rynku Rolnego z 7 czerwca 1990 r., te dwie instytucje będą bowiem w przyszłości pełnić funkcje agencji płatniczych. Odpowiednie zapisy mają je przygotować do pełnienia tych funkcji poprzez wprowadzenie zmian na przykład w ich gospodarce finansowej. To z kolei ma na celu uregulowanie problematyki ewidencji środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz zasad ustalania kwot nienależnie lub nadmiernie pobranych oraz trybu ich egzekwowania.

Część czwarta dotyczy zmiany ustawy o finansach publicznych z 26 listopada 1998 r., która również zawiera w sobie elementy przystosowania naszej polskiej ustawy o finansach publicznych do uregulowań wspólnotowych w zakresie zarządzania, dystrybuowania i rozliczania środków z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, które będą przychodziły do Polski dla rolnictwa i obszarów wiejskich.

Senator J. Bargieł poinformował, że podczas posiedzenia Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przegłosowano przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez wnoszenia poprawek.

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił senator Marian Kozłowski. Poinformował on, że reprezentowana przez niego komisja przyjęła projekt uchwały, w którym zaproponowała przyjęcie ustawy sejmowej bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 53. posiedzeniu, 25 lipca 2003 r., i tego samego dnia przekazano ją do Senatu. Marszałek, 28 lipca 2003 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Projektowana ustawa określa zasady przywozu zwierząt i produktów zwierzęcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przeprowadzania weterynaryjnej kontroli granicznej, kontroli weterynaryjnej w składach celnych, w składach wolnocłowych, w magazynach w wolnych obszarach celnych oraz kontroli działalności związanej z zaopatrzeniem środków transportu morskiego komunikacji międzynarodowej w produkty niespełniające wymagań przywozowych. Reguluje także kwestie opłat za dokonywanie czynności kontrolnych oraz określa sankcje karne, jakie można nałożyć w razie naruszeń przepisów ustawy.

Zgodnie z ustawą, będzie dopuszczony przywóz zwierząt z państw lub ich części, które znajdują się na listach ogłaszanych przez Komisję Europejską. Przewóz przesyłek produktów będzie dopuszczony z państw lub ich części lub z zakładów uprawnionych do ich wprowadzenia na terytorium Unii Europejskiej, które znajdują się na listach ogłaszanych przez Komisję Europejską. Kontroli weterynaryjnej poddawana będzie każda przesyłka produktów lub zwierząt z państwa trzeciego, wprowadzona na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Po przeprowadzeniu weterynaryjnej kontroli granicznej urzędowy lekarz weterynarii będzie poświadczał jej wyniki w weterynaryjnym świadectwie przekroczenia granicy.

Sformułowane zostały też ogólne warunki przewozu. Przewóz produktów zwierzęcych będzie dopuszczony z państwa trzeciego, z którego wolno wprowadzać produkty na terytorium Unii Europejskiej, jeśli na przewóz zostało wydane pozwolenie urzędowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na pierwsze miejsce wprowadzenia przesyłki, a osoba odpowiedzialna za przesyłkę zobowiązała się do jej odebrania w razie jej odrzucenia lub wyraziła zgodę na jej zniszczenie. Lekarz weterynarii na granicy może nakazać kwarantannę zwierząt lub izolację zwierząt, którą przeprowadza się w zależności od stwierdzonego ryzyka w granicznym posterunku kontroli lub w jego pobliżu, w gospodarstwie miejsca przeznaczenia przesyłki, w stacji kwarantanny znajdującej się w pobliżu gospodarstwa miejsca przeznaczenia przesyłki zwierząt. W razie konieczności poddania zwierząt kwarantannie ze względu na przepisy obowiązujące na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej albo na przepisy państwa miejsca przeznaczenia przeprowadza się kwarantannę w zatwierdzonej stacji kwarantanny znajdującej się w państwie pochodzenia przesyłki zwierząt albo w zatwierdzonej stacji kwarantanny znajdującej się na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub w gospodarstwie miejsca przeznaczenia zwierząt.

Urzędowy lekarz weterynarii w granicznym posterunku kontroli przejścia granicznego będzie informowany z wyprzedzeniem, co najmniej o jeden dzień roboczy wcześniej, w formie pisemnej lub za pomocą elektronicznych nośników informacji, o przesyłce zwierząt lub przesyłce produktów. On z kolei będzie powiadamiał o opuszczeniu przez przesyłkę tego posterunku właściwą władzę państwa członkowskiego Unii Europejskiej, przez które jest dokonywany przewóz, oraz graniczny posterunek kontroli wyjścia przesyłki, za pośrednictwem elektronicznego systemu informacji ANIMO.

Senator J. Lorenz poinformował, że projektowana ustawa wejdzie w życie z dniem uzyskania przez Rzeczypospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej. Nie powoduje obciążeń budżetu jednostek sektora finansów publicznych.

Podsumowując swoje wystąpienie, senator J. Lorenz stwierdził, że rozpatrywana ustawa dostosowuje przepisy z zakresu weterynaryjnej kontroli granicznej do wymagań Unii Europejskiej. Jest ważna i potrzebna, zwiększa bezpieczeństwo żywnościowe krajów Unii Europejskiej. Ułatwia także przepływ towarów wewnątrz Unii Europejskiej.

Sprawozdanie przedstawił senator Józef Dziemdziela, który w imieniu połączonych komisji zarekomendował Izbie przyjęcie rozpatrywanej ustawy wraz z poprawkami. Senator sprawozdawca poinformował, że komisje odrzuciły wniosek Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o przyjęcie ustawy bez poprawek. Na siedem poprawek znajdujących się w sprawozdaniu komisje zarekomendowały cztery poprawki, zawarte w sprawozdaniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Senator Z. Kulak na posiedzeniu połączonych komisji wycofał poprawki zgłoszone w trakcie debaty.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 53. posiedzeniu, 23 lipca 2003 r. Do Senatu przekazano ją 24 lipca. Marszałek Senatu 28 lipca 2003 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Ochrony Środowiska. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Senator sprawozdawca przypomniał, że rozpatrywana nowelizacja powstała na podstawie projektu poselskiego, który wpłynął do sejmowej komisji 11 kwietnia br. i był podpisany przez czterdziestu ośmiu posłów z różnych opcji politycznych. Dotyczyła ona skreślenia przepisu wprowadzającego opłaty roczne za oddanie w użytkowanie pokrytych wodami gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa, przeznaczonych na cele rekreacyjne i usługowe. W następnej wersji, w sejmowej poprawce dokonano rozdziału pkt 6 i stworzono dwa zapisy, tworząc nowy pkt 6 i 7. Zapis ten jest zgodny z ustawą - Prawo wodne i oddziela usługi od rekreacji. W przedmiotowym projekcie wprowadzono istotną zmianę, zawartą w art. 20 ust. 2, zgodnie z którą umowy użytkowania będą zawierane w formie aktu notarialnego, jeśli wartość opłaty z tytułu użytkowania będzie wyższa niż 5 tysięcy zł. Wcześniejsze uregulowanie nie przewidywało takiego podziału kwotowego.

W opinii senatora sprawozdawcy, rozpatrywana nowelizacja powinna wpłynąć na rozwój bazy sportowo-turystycznej na szlakach wodnych, a tym samym na wzrost ich atrakcyjności dla turystów. Senator wyraził nadzieję, że posłuży ona także zapobieganiu dalszej degradacji środka naturalnego poprzez zahamowanie rozwoju dzikich biwaków i obozowisk.

Uchwała

Przedstawił je senator Włodzimierz Łęcki. Jak stwierdził, asumpt do powstania tej ustawy dało trudne położenie przedsiębiorstw budowlanych. Obecnie sytuacja na rynku budowlanym jest dla wielu firm dramatyczna. Według szacunków izb budownictwa nadwyżka mocy produkcyjnej przedsiębiorstw budowlanych jest, według różnych ocen, dwu- trzykrotnie większa niż zapotrzebowanie. Skutkiem tego jest dyktat inwestora w stosunku do wykonawców, objawiający się przedłużaniem terminów płatności i niewywiązywaniem ze zobowiązań umownych. Najtrudniejszą sytuację mają firmy średnie i małe, które w razie zalegania z płatnościami popadają w tarapaty finansowe, a często ulegają likwidacji.

Celem ustawy, będącej projektem poselskim, jest wzmocnienie pozycji wykonawcy robót budowlanych poprzez przyznanie mu prawa żądania w każdym czasie, a więc zarówno w momencie przystępowania do przetargu, jak i w trakcie realizacji robót, od zamawiającego, czyli inwestora, bądź też, w wypadku podwykonawcy, od generalnego wykonawcy gwarancji zapłaty za roboty budowlane. Może to być gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, akredytywa bankowa lub poręczenie banku. Jeżeli wykonawca nie uzyska wystarczającej gwarancji zapłaty w wyznaczonym przez siebie terminie, będzie miał prawo wstrzymania się od wykonania robót, a po upływie określonego terminu - do odstąpienia od umowy z winy zamawiającego. Koszt uzyskania gwarancji z zasady ponosi zamawiający, z tym że może on żądać od wykonawcy zwrotu kosztów udzielonej gwarancji zapłaty w części, w jakiej terminowo zapłacił za roboty budowlane, ale nie większej niż 2% gwarantowanej globalnej kwoty.

Senator sprawozdawca poinformował, że w toku prac legislacyjnych zarówno w Sejmie, jak i w Senacie, w komisji senackiej, pojawiły się wątpliwości co do zgodności ustawy z art. 22 konstytucji, według którego ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

Wątpliwości dotyczyły tego, czy bezwzględnie obowiązujące prawo wykonawcy robót budowlanych do żądania od zamawiającego gwarancji zapłaty nie stanowi nadmiernej ustawowej ingerencji w zasadę swobody umów, a tym samym ogranicza wolność działalności gospodarczej. Opinie na ten temat, zarówno w Sejmie, jak i w Senacie, były podzielone. Senator sprawozdawca przytoczył opinię senackiego biura legislacyjnego. Wskazuje ona na pewien precedens. Mianowicie Trybunał Konstytucyjny parokrotnie podkreślał, iż zasada swobody działalności gospodarczej nie ma charakteru absolutnego. Między innymi w uzasadnieniu wyroku z  8 kwietnia 1998 r., sprawa nr 10/97, dotyczącego konstytucyjności art. 4 i 5 ustawy z 12 września 1996 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, trybunał wyraził pogląd, iż istnieje legitymowany interes państwa w stworzeniu takich ram prawnych obrotu gospodarczego, które pozwalają zminimalizować niekorzystne skutki mechanizmów wolnorynkowych, jeżeli skutki takie ujawniają się w sferze, która nie może pozostać obojętna dla państwa ze względu na ochronę powszechnie uznawanych wartości. Zgodnie z tym orzeczeniem ograniczenie swobody działalności gospodarczej było uzasadnione koniecznością ochrony zdrowia obywateli i porządku publicznego.

Senator sprawozdawca wskazał też jeszcze jeden problem: czy wykonawcy żądający gwarancji budowlanych utrzymają się na rynku? Inwestor, który jest podmiotem gospodarczym związanym z budżetem, ma bowiem obowiązek przeprowadzania przetargów publicznych, ale inwestor prywatny nie ma takich ograniczeń, on dowolnie wybiera sobie wykonawcę. Wykonawca, czy to generalny, czy podwykonawca, który będzie żądał gwarancji przy podpisywaniu umowy, będzie ją musiał otrzymać, bo zapisy ustawy są tak sformułowane, że żądanie gwarancji nie stanowi podstawy do zerwania umowy. Będzie jednak miał małe szanse na zawarcie kolejnej umowy.

Przedstawione wnioski rozpatrzyła komisja senacka. Komisja postanowiła poprzeć wniosek o odrzucenie ustawy, biorąc pod uwagę trzy elementy: ewentualny zarzut dotyczący sprzeczności tej ustawy z konstytucją, fakt, że ustawa może być martwa z racji obaw, jakie mają wykonawcy odnośnie do korzystania z przysługującego im prawa (ten fakt budził już wcześniej obawy komisji) oraz z powodu zdecydowanego stanowiska przedstawiciela rządu.

Został określony sposób stwierdzenia umorzenia w wypadku przedawnienia sprawy zarówno w stosunku do prezydenta - przez Zgromadzenie Narodowe - jak i w stosunku do pozostałych osób, które na podstawie art. 198 konstytucji są objęte odpowiedzialnością przed Trybunałem Stanu. W wypadku prezydenta umorzenie to stwierdza przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, czyli marszałek Sejmu, również marszałek Sejmu stwierdza to w stosunku do pozostałych osób.

Kolejna zmiana, którą Sejm wprowadził do ustawy, to zastąpienie w wielu artykułach określenia "odpowiedzialność konstytucyjna" szerszym określeniem "odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu". Odpowiedzialność konstytucyjna nie obejmuje bowiem przestępstw, za które również mogą odpowiadać przed Trybunałem Stanu osoby wymienione w art. 198.

Kolejna zmiana dotyczy wypełnienia pewnej luki związanej z immunitetem czy z pozbawianiem immunitetu członków Trybunału Stanu. Sejm wprowadził art. 15a, który określa tryb i zasady pociągania do odpowiedzialności karnej oraz pozbawiania wolności członków Trybunału Stanu.

Senator M. Balicki przypomniał też drogę legislacyjną rozpatrywanej ustawy. Projekt ustawy był wynikiem inicjatywy sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, ale jeszcze wcześniej miała miejsce inicjatywa prezydenta dotycząca nowelizacji ustawy o Trybunale Stanu. Sejm uwzględnił zarówno zmiany, które były zawarte w projekcie prezydenckim, jak i te z projektu komisji.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Ustawodawstwa i Praworządności postanowiła zaproponować wniesienie dziesięciu poprawek do ustawy. Większość dotyczyła zamiany określenia "za popełnienie przestępstwa" na określenie "za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego". Polskie ustawodawstwo je rozróżnia, chociaż w konstytucji jest mowa jedynie o przestępstwie. Ale żeby ustawa była zgodna z naszym ustawodawstwem, komisja uznała za celowe wprowadzenie takiej zmiany.

Senacka komisja uznała, że taka zmiana nie jest korzystna, ponieważ chodzi o członków Rady Ministrów. Postępowanie przed prokuraturą zostaje zawieszone na nie wiadomo jak długi okres. Z kolei Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej i Sejm opierają się nie tylko na kryteriach merytorycznych, prawnych - na jakich opiera się prokuratura - ale działają również zgodnie z kryteriami politycznymi. W związku z tym nie można powiedzieć, że takie rozwiązanie jest korzystne. Stąd propozycja komisji, aby wykreślić ten przepis.

Kolejna zmiana to usunięcie przepisu, który mówi, że w postępowaniu przed Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej obowiązują przepisy ustawy o ochronie danych osobowych. One bowiem i tak obowiązują, więc taki zapis nie jest potrzebny.

Kolejna sprawa to kwestia immunitetu. Sejm uznał, że potrzebna jest większość kwalifikowana 3/4 głosów obecnych członków Trybunału Stanu przy udziale 2/3 członków. Senacka komisja uznała, że to jest zbyt wysoki próg i że wystarczy bezwzględna większość w obecności 2/3 członków Trybunału Stanu. Zdaniem komisji, nie ma potrzeby ustalania tak wysokiego progu, szczególnie w obecnej atmosferze i wobec poglądów opinii publicznej na zasłanianie się immunitetem osób, które pełnią ważne funkcje publiczne. Została więc uznana za właściwą zasada bezwzględnej większości w obecności 2/3 członków.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Uchwała

Sprawozdawca komisji senator Kazimierz Pawełek przypomniał, że ustawa, rozpatrywana już przez Senat jesienią ubiegłego roku, dotyczy vacatio legis dla nadawców kablowych, którzy zostali zobligowani do zawarcia umów z organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

W ubiegłym roku Senat uchwalił (odrzucone potem przez Sejm) półroczne vacatio legis dla nadawców kablowych, aby mogli w tym czasie zawrzeć stosowne umowy z organizacjami zarządzającymi prawami autorskimi. Przez te pół roku żadna umowa nie została zawarta, w związku z czym komisja postanowiła odrzucić proponowaną kolejną nowelizację i nie zgodzić się na przedłużenie vacatio legis dla nadawców kablowych. Miałoby ono trwać do chwili wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, czyli do 30 kwietnia przyszłego roku. Decyzja komisji nie była jednogłośna, trzy osoby wstrzymały się od głosu.

Wszystkie wnioski rozpatrzyła komisja senacka podczas przerwy w obradach. Komisja poparła wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie ustawy. Senat 65 głosami, przy 6 za i 9 wstrzymujących się, odrzucił ten wniosek, wobec czego poddano pod głosowanie wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. Izba 70 głosami, przy 3 przeciw i 9 wstrzymujących się, poparła ten wniosek i podjęła uchwałę o przyjęciu bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Sprawozdania Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przedstawiła Izbie senator Genowefa Grabowska.

Jak stwierdziła, jest to chwila historyczna, bo rzadko się zdarza, aby obydwie Izby parlamentu mogły decydować o tak ważnej, nie waham się powtórzyć tego słowa, historycznej sprawie, jak rozszerzenie hermetycznej do niedawna organizacji militarnej, jaką jest Pakt Północnoatlantycki NATO. My mamy taką szansę. Możemy się wypowiedzieć, czy siedmiu kandydatów, siedem nowych państw, zaproszonych do uczestnictwa w tej organizacji, w tym pakcie, dołączy do grupy dziewiętnastu dotychczasowych członków Paktu Północnoatlantyckiego.

Senator przypomniała, że 9 lipca br. Sejm uchwalił siedem ustaw, które wyrażają zgodę na ratyfikowanie przez prezydenta protokołów akcesyjnych do Traktatu Północnoatlantyckiego. Każde państwo będące członkiem Paktu Północnoatlantyckiego musi dokonać aktu ratyfikacji wszystkich protokołów, które decydują o przyjęciu do  NATO poszczególnych kandydatów. Dopiero wtedy, kiedy dokumenty ratyfikacyjne dotychczasowych członków zostaną złożone na ręce depozytariusza tego dokumentu, jakim jest Traktat Północnoatlantycki, czyli do rządu Stanów Zjednoczonych, do nowych siedmiu kandydatów do członkostwa w NATO zostaną wystosowane stosowne zaproszenia, aby państwa te podpisały Traktat Północnoatlantycki. Aby dane państwo mogło zostać członkiem NATO, musi akceptować treść statutu tej organizacji, czyli treść traktatu, a także, jak mówi traktat, wnosić wkład do bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego.

Senator sprawozdawca zwróciła uwagę na fakt, iż państwa, których dotyczą rozpatrywane ustawy o ratyfikacji protokołów do Traktatu Północnoatlantyckiego o akcesji, pokrywają się w większości z tymi państwami, które w najbliższym czasie zostaną przyjęte do Unii Europejskiej. Rumunia i Bułgaria, również obecne w tej grupie, są w trakcie negocjowania warunków członkostwa w Unii Europejskiej. A więc oprócz rozszerzenia militarnego następuje także włączenie tych państw w orbitę gospodarczą współpracy poprzez Unię Europejską. Oprócz gospodarczej będzie to także współpraca militarna, w ramach dotychczasowego drugiego filaru Unii Europejskiej, który mówi o wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa, o wspólnej obronności, prowadzącej w efekcie do wspólnej obrony, a więc, być może, do budowania w przyszłości czegoś, co można będzie nazwać armią Unii Europejskiej. Wiadomo bowiem, że relacje pomiędzy Paktem Północnoatlantyckim a Unią Europejską nie mogą opierać się na konkurencji, na wzajemnej rywalizacji.

Senator G. Grabowska podkreśliła, że zgodnie z polską konstytucją ratyfikacja rozpatrywanych siedmiu umów, decydujących o przystąpieniu nowych państw do Paktu Północnoatlantyckiego, jest prowadzona w trybie tak zwanej dużej ratyfikacji, co oznacza, że podpisanie przez prezydenta aktów ratyfikacyjnych musi być poprzedzone zgodą obydwu Izb, wyrażoną w ustawie.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, oprócz korzyści dotyczących bezpieczeństwa oraz obronności zarówno regionu, jak i naszego kraju, istnieją również elementy praktyczne związane ze współpracą wojskową pomiędzy państwami. Dwa z tych państw bezpośrednio graniczą z Polską. W wypadku trzech państw mamy wspólne morze, a więc są perspektywy współpracy w zakresie Marynarki Wojennej, wspólne szkolenia i wspólna obronność. Pięć państw wysyła do polskiej strefy stabilizacyjnej w Iraku swoich przedstawicieli i swoich żołnierzy. Jest batalion polsko-litewski, który już od wielu lat szkoli żołnierzy i bierze udział w misjach pokojowych. W fazie końcowej jest również proces tworzenia na południu Polski brygady polsko-słowacko-czeskiej. Są więc wyraźne elementy współpracy w dziedzinie militarnej z tymi państwami, które kandydują.

- jednomyślnie, 80 głosami, podjął uchwałę o przyjęciu bez poprawek ustawy o ratyfikacji Protokołu do Traktatu Północnoatlantyckiego o Akcesji Republiki Estońskiej, sporządzonego w Brukseli dnia 26 marca 2003 r.;

- jednomyślnie, 79 głosami, podjął uchwałę o przyjęciu bez poprawek ustawy o ratyfikacji Protokołu do Traktatu Północnoatlantyckiego o Akcesji Republiki Łotewskiej, sporządzonego w Brukseli dnia 26 marca 2003 r.;

- jednomyślnie, 80 głosami, podjął uchwałę o przyjęciu bez poprawek ustawy o ratyfikacji Protokołu do Traktatu Północnoatlantyckiego o Akcesji Republiki Słowenii, sporządzonego w Brukseli dnia 26 marca 2003 r.

Sprawozdawca komisji senator Ewa Serocka podkreśliła, że proponowana nowelizacja ustawy jest projektem senackim. Wychodzi ona naprzeciw powszechnym oczekiwaniom podniesienia sprawności i skuteczności egzekucji sądowej w sprawach cywilnych oraz pociąga za sobą wiele zmian i nowych rozwiązań zmierzających do poprawienia efektywności egzekucji sądowej. Zdaniem senator, projektowane zmiany są niezbędne.

Senator E. Serocka poinformowała, że w Polsce działa dziesięć izb komorniczych, które zrzeszają pięćset osiemdziesięciu pięciu komorników. Nadzór nad komornikami sprawuje Krajowa Rada Komornicza, niezależnie od nadzoru sprawowanego przez ministra sprawiedliwości i prezesów sądów. Według stanu na koniec 2002 r. nie wykonano egzekucji w milion sześćset trzydziestu tysiącach czternastu wniesionych sprawach, w tym w sześćset osiemdziesięciu siedmiu tysiącach osiemset pięćdziesięciu, które pozostały z 2001 r. Jak stwierdziła senator, z liczb tych wynika, że niezbędna jest nowelizacja ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

Senator sprawozdawca zaznaczyła, że przedmiotem zmian zawartych w projekcie ustawy są dwa zasadnicze obszary tematyczne. Pierwszy z nich dotyczy statusu prawnego komornika sądowego oraz zasad funkcjonowania kancelarii komorniczych, drugi zaś kosztów postępowania egzekucyjnego, w tym zwłaszcza opłat egzekucyjnych.

Art. 8 w nowym brzmieniu rozstrzyga wątpliwość co do prawa wyboru komornika w egzekucji z nieruchomości oraz określa sposób obliczania zaległości. Brak takiego zapisu w obowiązującej ustawie prowadził do naruszania ograniczenia zawartego w art. 8 ust. 4.

Proponowana zmiana art. 11 wprowadza jawność w zakresie wolnych rewirów oraz ułatwia wszystkim zainteresowanym możliwość ubiegania się o stanowisko komornika i przyspiesza procedurę. Uzupełniając ustawę o art. 11a, umożliwiono komornikom zmianę rewiru, co odpowiada potrzebom wynikającym z praktyki.

W art. 26 dodano przepis, że w przypadku śmierci lub odwołania komornika należy powołać zastępcę komornika. W celu uniknięcia wadliwości w ustawie dotyczących praw i obowiązków zastępcy komornika w zakresie prowadzenia działalności proponuje się przyjęcie art. 27 stanowiącego, że do zastępcy komornika wyznaczonego w razie śmierci lub odwołania komornika stosuje się odpowiednio art. 3a i art. 28. Art. 27 ustawy uzupełniono o art. 27a, w którym określono obowiązki zastępcy w razie likwidacji kancelarii zastępowanego komornika, jeżeli nowo powołany komornik otworzył własną kancelarię. Zmiana brzmienia art. 28 była konieczna w związku ze statusem komornika, który określa ustawa. Zmiana ta uwzględnia także wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Proponowane nowe brzmienie usuwa sprzeczność tego przepisu z art. 3a, który postanawia, że komornik nie jest przedsiębiorcą.

Art. 33 uzupełniono o ramowy zakres prowadzenia egzekucji przez asesora komorniczego.

Senator sprawozdawca zaznaczyła, że na szczególną uwagę zasługują zawarte w projekcie ustawy propozycje zmian i uzupełnień przepisów dotyczących kosztów postępowania egzekucyjnego, co jest związane z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 24 lutego 2003 r. Przyczyną pytań prawnych skierowanych do Trybunału Konstytucyjnego było brzmienie art. 45 ustawy z 2001 r., w którym pominięto bardzo istotne przepisy, jak na przykład przepis dotyczący obowiązku sądu i prokuratury uiszczania opłat kancelariom komorniczym. Ponadto przy stosowaniu opłat egzekucyjnych za dokonanie zabezpieczeń nie określono ich górnej granicy oraz nie przyjęto jednoznacznie, kiedy te opłaty mają być pobierane i w jaki sposób.

Senator E. Serocka przypomniała też, że z dniem 1 stycznia 2002 r. ustawa wprowadziła fundamentalne zmiany w dotychczasowych przepisach o komornikach i egzekucji, w których komornicy sądowi zostali pozbawieni statusu pracownika sądu rejonowego. Od tego momentu nie otrzymują wynagrodzenia z budżetu i wykonują czynności na własny rachunek. Tym zmianom ustrojowym nie towarzyszyły jednak dostatecznie precyzyjne dodatkowe zapisy ustawowe dotyczące w szczególności zasad pokrywania kosztów egzekucji. Jak stwierdziła senator, proponowana nowelizacja ustawy usuwa istniejące błędy w dotychczasowych przepisach. Nowe brzmienie art. 45 projektu odpowiada wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego z  24 lutego 2000 r.

Uzasadniając dalsze zapisy proponowanej nowelizacji, senator wskazała, że, mając na uwadze fakt, iż art. 45a narusza w rażący sposób art. 2 konstytucji, zaproponowano jego uchylenie. W art. 71 obecnej nowelizacji został dodany pkt 5, który realizuje cel art. 45a w sposób zgodny z zasadami techniki legislacyjnej. Ustawa z 2001 r. określiła odpowiedzialność dyscyplinarną komornika za podejmowane czynności ze zwłoką w nieprawidłowy sposób, w oderwaniu od ogólnych zasad odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Propozycje nowelizacji zawarte w art. 47 i art. 48 oznaczają powrót do zasad sprzed nowelizacji z 2000 r. Obowiązujący obecnie art. 47 jest sprzeczny z art. 2, 32, 64 i 71 konstytucji, ponieważ nakazuje komornikowi prowadzić egzekucję na swój koszt, wbrew przepisom art. 3a, 35, 43, 59 ust. 1 ustawy.

Proponuje się nowe brzmienie art. 49 przez zwiększenie całej opłaty stosunkowej. Wymaga tego należyte finansowanie egzekucji.

Zgodnie z art. 28 ustawy do komornika stosuje się przepisy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Konieczne stało się dodanie do art. 67 ust. 4, który zobowiązuje radę izby komorniczej do przekazywania prezesowi sądu apelacyjnego odpisów protokołów wizytacji, wniosków i poleceń powizytacyjnych. Obecnie izba komornicza przekazuje dokumenty pokontrolne jedynie Krajowej Radzie Komorniczej.

Senator sprawozdawca zaznaczyła, iż praktyka wykazała potrzebę zwiększenia uprawnień ministra sprawiedliwości w postępowaniu dyscyplinarnym. Według projektu zawartego w art. 74 ustawy dodano ust. 2 i 3, które uznają, że wniosek ministra sprawiedliwości o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wszczyna postępowanie dyscyplinarne wobec komornika. Również na żądanie ministra komisja dyscyplinarna zawiesza komornika w czynnościach. Propozycja skreślenia ust. 1 pkt 3 w art. 93 wiąże się z przyznaniem prezesowi sądu apelacyjnego prawa zlecania asesorom komorniczym zastępowania komorników.

Senator E. Serocka podkreśliła, że prezentowany projekt uzyskał wiele bardzo pochlebnych opinii specjalistów, którzy uznali proponowaną nowelizację za konieczną, ponieważ rozwiązania wprowadzone nowelą z 18 września 2001 r. są korzystne wyłącznie dla wierzycieli egzekwujących świadczenia o znacznej wartości. Ponadto do dziś obowiązujące zasady spowodowały niedopuszczalne przeniesienie ciężaru ponoszenia kosztów postępowania egzekucyjnego z uczestników postępowania na komornika sądowego. Spowodowało to znaczne trudności z pokryciem kosztów egzekucyjnej działalności komornika, a zwłaszcza kosztów rzeczowych i osobowych związanych z utrzymaniem kancelarii komorniczej, kosztów ochrony zajętego mienia oraz ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej komornika.

Po wejściu w życie noweli z 2001 r. ze środowiska komorniczego zaczęły płynąć niepokojące sygnały o radykalnym obniżeniu przychodów komorników z tytułu opłat egzekucyjnych. Wielu małym kancelariom komorniczym, szczególnie tym na ścianie wschodniej, grozi obecnie niebezpieczeństwo zaprzestania działalności ze względu na brak niezbędnych środków. Pogłębił tę sytuację wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 lutego 2003 r., uznający art. 45 ust. 5 ustawy za niezgodny z Konstytucją RP. Oznacza to w istocie rzeczy pozbawienie komorników prawa żądania od wierzycieli uiszczenia jakichkolwiek części opłaty egzekucyjnej przed wszczęciem egzekucji.

Jak stwierdziła senator sprawozdawca, zjawiska te mogą doprowadzić do niebezpiecznego w skutkach załamania systemu egzekucji sądowych w sprawach cywilnych oraz ograniczenia prawa obywateli do tej egzekucji. Wyrok sądu, zarówno w sprawach karnych, jak i w cywilnych, jest tylko stwierdzeniem jakiegoś prawa, ale realizację tego prawa zapewnia egzekucja sądowa i przeprowadzające ją organy - sąd i komornik sądowy.

Senator E. Serocka poinformowała też, że Komisja Ustawodawstwa i Praworządności na posiedzeniach w dniach 8 kwietnia, 27 maja oraz 12 czerwca br., po rozpatrzeniu w pierwszym czytaniu projektu ustawy, wprowadziła poprawki do przedstawionego przez wnioskodawców projektu ustawy i postanowiła wnieść o przyjęcie przez Izbę przedłożonego jednolitego projektu ustawy o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego.

Podczas dyskusji nad przedstawionym projektem nowelizacji zostały zgłoszone wnioski przeciwne do wniosku przedstawionego przez komisję w sprawozdaniu. W związku z tym projekt został skierowany do komisji w celu ustosunkowania się do tych wniosków. Zdecydowano, że projekt zostanie skierowany do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności, Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych oraz Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia.

Projekt uchwały został wniesiony przez Komisję Emigracji i Polaków za Granicą. Marszałek 13 czerwca 2003 r., zgodnie z art. 79 ust. 1 oraz art. 84 ust. 5 Regulaminu Senatu, skierował projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz Komisji Emigracji i Polaków za Granicą. Pierwsze czytanie projektu uchwały zostało przeprowadzone, zgodnie z art. 80 ust. 1 i 2 Regulaminu Senatu, na wspólnym posiedzeniu komisji 8 lipca br. Komisje po rozpatrzeniu projektu uchwały przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Tadeusz Rzemykowski. Senator podkreślił, że Mikołaj Kopernik był jednym z największych Polaków w ponadtysiącletniej historii naszego narodu. Zaliczany jest też do najwybitniejszych postaci nowożytnego świata. W tym roku obchodzimy pięćset trzydziestą rocznicę urodzin i czterysta sześćdziesiątą rocznicę jego śmierci. Intencją wnioskodawców jest, by Senat Rzeczypospolitej Polskiej specjalną uchwałą wyraził najwyższy szacunek i cześć dla tego wybitnego Polaka, jednego z największych uczonych w historii świata.

Największe osiągnięcia Kopernik miał w astronomii, choć początkowo prowadził badania astronomiczne po pracy, niejako hobbystycznie. Jest autorem słynnej na całym świecie teorii heliocentrycznej, która zrewolucjonizowała ówczesną światową wiedzę o obrotach ciał niebieskich. To Kopernik jest znany na świecie jako ten, który wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię.

Mikołaj Kopernik, ośmieszany za życia także przez Lutra i innych uczonych, niedoceniany i krytykowany, jest uznawany od blisko dwustu lat za największego astronoma w historii świata. Był także niezwykle uzdolnionym matematykiem, ekonomistą, lekarzem, duchownym i administratorem. Ten wielki Polak zakończył swoje twórcze i pracowite życie we Fromborku 24 maja 1543 r.

W imieniu Komisji Emigracji i Polaków za Granicą oraz Komisji Ustawodawstwa i Praworządności senator T. Rzemykowski wniósł o przyjęcie zaproponowanej przez komisje uchwały Senatu. Zaapelował też o przyjęcie tej uchwały jednogłośnie i bez poprawek.

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzednia część dokumentu, następny fragment