Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzednia część dokumentu, następna część dokumentu

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 53. posiedzeniu, 23 lipca 2003 r., a do Senatu przekazana 24 lipca. Marszałek Senatu 28 lipca 2003 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

W zakresie przeciwdziałania korupcji wprowadzono zasadę jawności postępowania. Bardzo istotne w walce z korupcją jest skreślenie ust. 7a w art. 22, to jest możliwości uzupełniania i wyjaśniania dokumentów. Przepis ten, wprowadzony w dobrej wierze, został wykorzystany w sposób zupełnie odwrotny niż zakładał ustawodawca. Bardzo istotne w bloku antykorupcyjnym są też proponowane zmiany w funkcjonowaniu arbitrażu oraz wprowadzenie nowych mechanizmów dotyczących składu orzekającego arbitrów.

Trzecia grupa zmian dotyczy sektora energii i paliw. Te zmiany mają na celu wyeliminowanie zbędnych przetargów.

Proponowane zmiany usuwają również sprzeczności legislacyjne, które utrudniają funkcjonowanie systemu zamówień publicznych, prowadząc często do sprzecznych interpretacji. Usunięta została na przykład kolizja między art. 15 ust. 1 i art. 41 ust. 3, usunięto również przepis sprzeczny z dyrektywami Unii Europejskiej i niespójność z regulacją zawartą w ustawie o służbie zagranicznej.

Senator sprawozdawca poinformowała, że prezes Urzędu Zamówień Publicznych poinformował senatorów z Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, że zakończone zostały prace nad nową ustawą, której projekt w bieżącym tygodniu zostanie przekazany do uzgodnień międzyresortowych. Jest to projekt bardzo oczekiwany, bo w rozpatrywanej ustawie wprowadzano zmiany już około dwudziestu razy. Członkowie komisji oczekują projektu tej nowej ustawy, ponieważ w nowelizowanej ustawie aż piętnaście na siedemnaście obowiązujących delegacji do wydania aktów wykonawczych nie spełnia wymogu konstytucyjnego określonego w art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a więc nie zawiera wytycznych dotyczących ich treści.

W czasie dyskusji zwracano uwagę, że ustawa nie przystaje do obecnej rzeczywistości społeczno-gospodarczej i międzynarodowej. Do prezesa Urzędu Zamówień Publicznych skierowano zatem pytanie na temat zmian proponowanych przez Senat. Z przedstawionych wyjaśnień wynikały dwa wnioski: po pierwsze, propozycje Senatu były niezgodne z prawem Unii ze względu na zasadę jednakowego traktowania podmiotów, a po drugie, uczelnie nie wykorzystują uprawnień, które istnieją w obecnie obowiązujących przepisach.

Zajmując takie stanowisko, komisja wzięła pod uwagę bardzo ograniczony zakres tej nowelizacji, wynikający z pilnej konieczności zmiany błędnych lub nieprecyzyjnych przepisów, które utrudniają realizację zadań publicznych przez zamawiających i dostęp przedsiębiorców do rynku zamówień publicznych.

W opinii komisji, nowa ustawa o zamówieniach publicznych powinna być w pierwszej kolejności dostosowana do obowiązujących dyrektyw Unii Europejskiej. Konieczne jest również, aby przyszłe prawo zamówień publicznych zapewniało niezbędne ujednolicenie przepisów dotyczących udzielania zamówień w odniesieniu do różnych trybów i różnych progów kwotowych. Dotyczy to na przykład: specyfikacji istotnych warunków zamówienia jako podstawowego dokumentu przygotowanego przez zamawiających dla potencjalnych oferentów; dostępu do środków zapewniających ochronę interesów wykonawców, przynajmniej w odniesieniu do składania protestów i odwołań, także poniżej progu 30 tysięcy euro; odbiurokratyzowania - tak dalece, jak to jest możliwe - procedur udzielania zamówień czy wreszcie stosowania zasady pełnej odpowiedzialności zamawiających, związanej z wyborem innego trybu niż przetarg nieograniczony, a więc bez uprzedniej zgody prezesa Urzędu Zamówień Publicznych. Są to tylko wybrane postulaty i oczekiwania komisji wobec nowej ustawy o zamówieniach publicznych.

Ponadto senator T. Wnuk poinformował o wymianie poglądów, jaka miała miejsce na posiedzeniu komisji w odniesieniu do dwóch regulacji merytorycznych. Pierwsza z nich dotyczyła uchylenia ust. 7a w art. 22, który stanowił, że zamawiający może żądać w wyznaczonym przez siebie terminie uzupełnienia lub złożenia wyjaśnień dotyczących dokumentów potwierdzających spełnienie warunków, o których mowa w ust. 2. Przepis ten, wprowadzony nowelizacją ustawy o zamówieniach publicznych w czerwcu 2001 r., według urzędu i rządu był nagminnie wykorzystywany przez zamawiających do wpływania na wynik postępowania. Mimo to w dyskusji na posiedzeniu komisji rozpatrywano argument za pozostawieniem tego przepisu, taki oto, że jest to swoisty wentyl bezpieczeństwa w stosunku do zamawiającego i skuteczny sposób na uniknięcie postępowania odwoławczego. Ostatecznie komisja opowiedziała się jednak za uchyleniem tego przepisu, uznając za słuszny pogląd, że jeżeli zamawiający na podstawie przedłożonych dokumentów stwierdza, że wykonawca nie potwierdził spełnienia wymaganych warunków, to wyklucza po prostu wykonawcę z postępowania. Jest to rozwiązanie jednoznaczne i przejrzyste, ponadto usuwa instrument mogący sprzyjać manipulacji. Trudno też przyjąć - a taki argument również był podnoszony - że przepis ten jest korzystny dla wykonawcy, gdyż daje mu możliwość przekonania zamawiającego, że spełnia stawiane warunki. Argument ten komisja uznała za nietrafny, gdyż wykonawca nie ma żadnego wpływu na zastosowanie tego przepisu przez zamawiającego.

Kolejna wątpliwość komisji dotyczyła zmiany treści ust. 6 w art. 42. Argument, że nieuzasadniona odmowa zawarcia umowy przez oferenta, którego oferta została wybrana, nie skutkuje sankcją w postaci utraty wadium, komisja uznała za co najmniej dyskusyjny. Z treści art. 42 ust. 5 pkt 1 wynika bowiem jednoznacznie, że oferent traci wadium w wypadku, gdy odmówi podpisania umowy. Ponadto przepis ust. 6 narusza zasadę związania ofertą, określoną w art. 40 ust. 1 ustawy.

W opinii sprawozdawcy Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, te dwa elementy, zwłaszcza pierwszy z nich, dość kontrowersyjny i powodujący trudności interpretacyjne również dla wielu specjalistów z dziedziny zamówień publicznych, nie wyłączając arbitrów, wskazują na nieodzowną potrzebę starannego przygotowania nowej ustawy - Prawo zamówień publicznych, nie tylko pod względem merytorycznym, ale także legislacyjnym.

Podsumowując swoje wystąpienie, senator T. Wnuk stwierdził, że Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, wyrażając aprobatę dla merytorycznych rozwiązań zawartych w uchwalonej przez Sejm nowelizacji, za szczególnie istotne dla działalności przedsiębiorstw uznała zmiany dokonane wobec sektora jednostek użyteczności publicznej oraz sektora energetycznego. Jeśli chodzi o zawarte w ustawie rozwiązania antykorupcyjne, za pozytywną zmianę komisja uznała szczególnie ograniczenie przesłanek umożliwiających wykluczenie podmiotów z ubiegania się o zamówienia publiczne.

Podczas przerwy w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, które odniosły się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie. Komisje poparły w przyjętym przez siebie stanowisku 9 poprawek. Pozostałe poprawki nie uzyskały poparcia jako wykraczające poza materię ustawy.

Uchwała

Sprawozdanie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych przedstawił senator Jerzy Markowski. Senator przypomniał, że kiedyś w Polsce wydobywano rocznie około 5 milionów t siarki, było to miejsce pracy dla prawie piętnastu tysięcy ludzi. Obecnie wydobywa się około 400-420 tysięcy t rocznie i jest to miejsce pracy dla niespełna tysiąca osób. To obniżenie poziomu produkcji nie było wymuszone nadzwyczajnymi okolicznościami, a jedynie tym, że świat nauczył się pozyskiwać siarkę z innego źródła, przede wszystkim poprzez procesy odsiarczania gazów, ropy i spalin, w związku z czym wydobywanie stało się bezużyteczne.

Polską siarkę wydobywano w okolicach Tarnobrzegu, w kilku kopalniach, dwoma metodami: pierwsza to metoda odkrywkowa, czyli kopanie dziury w ziemi, a druga to metoda otworowa, czyli wiercenie otworów i wypłukiwanie siarki spod ziemi. Kiedy przestano wydobywać siarkę, pozostał obszar o powierzchni prawie 600 ha i głębokości 100 m, wymagający rekultywacji. Na ten cel w kolejnych ustawach przeznaczano pieniądze. Od roku 2001 25% środków przeznaczonych na rekultywację tego terenu pochodziło z budżetu państwa, a 75% ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W ustawie budżetowej na rok 2002 zdecydowano, że prawie 90 milionów zł zostanie przeznaczonych na rekultywację tego terenu ze środków wyłącznie narodowego funduszu ochrony środowiska.

Proces finansowania z takiego, a nie innego źródła musiał być jednak usankcjonowany w formie ustawy, co też się stało w rozpatrywanej przez Senat ustawie. Rząd zaproponował odpowiednie przedłożenie, bardzo precyzyjne, jednozdaniowe, ale zostało ono rozbudowane w trakcie prac Sejmu o kolejne elementy, zasadne dla tego przedsięwzięcia. Zapisano między innymi, że przedsiębiorstwa, które uzyskują pieniądze z dotacji narodowego funduszu ochrony środowiska na rekultywację tych terenów, mogą być zwolnione z podatku od zysku z tytułu przychodów wynikających z tej dotacji, bo byłoby to płacenie tymi samymi pieniędzmi temu samemu podmiotowi.

Senator J. Markowski poinformował, że Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych nie zgodziła się z zawartym w ustawie sejmowej zapisem, w którym mówi się, że środki z narodowego funduszu ochrony środowiska mogłyby być przeznaczone również na restrukturyzację zatrudnienia. Jak uzasadniał senator, w żadnych materiałach na temat roli narodowego funduszu ochrony środowiska nie znaleziono zapisów, że na taki cel mogą być przeznaczone te pieniądze. Nie ma takiego postanowienia, nie ma takiej możliwości.

I trzeci argument, którym kierowała się komisja, dotyczył uchwalenia ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, w której pojawiła się możliwość, że podmioty, które dokonują restrukturyzacji zatrudnienia, a są tam wymienione podmioty przemysłu hutniczego i górniczego, mogą uzyskiwać na ten cel kredyt poręczony przez budżet państwa przy świadomym założeniu, że nikt nigdy tego kredytu nie spłacił.

W swoim wystąpieniu senator J. Markowski wyraził pogląd, że bardzo skomplikowały się warunki nadzorowania procesu restrukturyzacji przemysłu siarkowego. Ułomność sytuacji polega bowiem na tym, że minister gospodarki nadzoruje ten proces, a tak naprawdę wszystkie narzędzia ma ktoś zupełnie inny. Przedsiębiorstwa, które to realizują, a jest ich zaledwie pięć, są przedsiębiorstwami, w stosunku do których organem założycielskim jest minister skarbu państwa, pieniądze pochodzą z narodowego funduszu ochrony środowiska, a nadzorować to ma tak na dobrą sprawę Wyższy Urząd Górniczy i jego agendy. W opinii senatora sprawozdawcy, dużo rozsądniej byłoby przekazać kompetencje właścicielskie nad tymi przedsiębiorstwami - a przecież nie są one potęgą gospodarczą i nie są liczne - wojewodzie, który na danym terenie reprezentuje rząd, nadzór zaś skoncentrować w Wyższym Urzędzie Górniczym. Wtedy sytuacja byłaby dużo bardziej czytelna, a co najważniejsze, nie wikłałaby w to organu, który obecnie za to odpowiada, podczas gdy narzędzi ma stosunkowo niewiele.

W imieniu Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych senator J. Markowski zaproponował Izbie przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska wraz z dwoma poprawkami rekomendowanymi przez komisję.

Następnie przystąpiono do głosowania. W kolejnych głosowaniach Izba poparła zmiany zarekomendowane w stanowisku komisji. Uchwałę w sprawie przyjęcia ustawy o zmianie ustawy o restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska w całości wraz z zaakceptowanymi przez Senat poprawkami podjęto jednomyślnie, 84 głosami:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 53. posiedzeniu, 23 lipca 2003 r., a do Senatu przekazano ją 24 lipca. Marszałek Senatu 28 lipca 2003 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Ustawa określa zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi wyrobów, zasady i tryb udzielania akredytacji oraz autoryzacji, sposób zgłaszania Komisji Europejskiej i państwom członkowskim Unii Europejskiej autoryzowanych jednostek oraz autoryzowanych laboratoriów oraz zadania Polskiego Centrum Akredytacji i zasady działania systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu.

Zmiany projektowane przez rozpatrywaną ustawę można podzielić na dwie podstawowe grupy. Pierwsza to zmiany korygujące pierwotny tekst ustawy. Zmiany te są podyktowane głównie wynikami konsultacji z Komisją Europejską i ustaleniami dokonanymi w trakcie negocjacji dotyczących protokołu do Układu Europejskiego w sprawie oceny zgodności. Druga grupa to zmiany dotyczące systemu nadzoru rynku, zawarte w rozdziale 6 pod tytułem "System kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu". Zmiany te nie łączą się bezpośrednio z wdrożeniem dyrektyw nowego podejścia zawartych w wymienionym protokole, lecz z przyjętą koncepcją wykonywania podstawowych rozporządzeń wdrażających dyrektywy w Polsce.

W szczególności ustawa zawiera następujące zmiany: dostosowanie regulacji dotyczących zasadniczych i szczegółowych wymagań do prawa unijnego; rozszerzenie zasady wzajemnego uznawania na Europejski Obszar Gospodarczy; dostosowanie terminu wejścia w życie ustawy do terminu wejścia w życie wymienionego już protokołu; dookreślenie terminu do udzielania akredytacji przez Polskie Centrum Akredytacji i wyjątków od zachowania tego terminu; doprecyzowanie wypadku cofnięcia akredytacji; usunięcie z poprzedniej ustawy artykułu dotyczącego wyrobów do celów wojskowych lub policyjnych, w tym broni i amunicji, ponieważ wyroby te nie podlegają swobodnemu przepływowi towarów. System oceny zgodności tych wyrobów będzie uregulowany odrębną ustawą.

Ponadto ustawa zmienia osiem innych ustaw, umożliwiając przeprowadzanie kontroli i sprawowanie nadzoru nad wyrobami wprowadzanymi do obrotu, w stosunku do których określony organ ma odpowiednie uprawnienia, na przykład zmienia ustawę o Państwowej Inspekcji Pracy, o Inspekcji Ochrony Środowiska, o ochronie konkurencji i konsumentów, prawo o miarach i inne.

Senator B. Drzęźla poinformował, że Komisja Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej zaproponowała wprowadzenie do rozpatrywanej ustawy dwunastu poprawek. Jedenaście z nich powstało na bazie opinii legislacyjnej, a jedna została wprowadzona na wniosek strony rządowej, a ściślej Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej. Jej nieuwzględnienie spowodowałoby niespójność legislacyjną ustawy i jej niezgodność z prawem wspólnotowym. Wnoszona przez Urząd Komitetu Integracji Europejskiej poprawka była uwzględniona w przedłożeniu rządowym, ale w toku prac w Sejmie wypadła ona z ustawy.

W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie ustawy wraz z proponowanymi poprawkami.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych po wysłuchaniu przedstawicieli rządu i Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu poddała analizie treść omawianej ustawy i opinię prawną biura. W wyniku przeprowadzonej dyskusji  komisja wniosła o przyjęcie dwunastu poprawek, o różnym znaczeniu, ale ważnych i niezbędnych ze względu na zgodność zarówno z przepisami Unii Europejskiej, jak i na poprawność merytoryczną. Następnie senator omówił szczegółowo proponowane poprawki i uzasadnił potrzebę ich wprowadzenia.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 54. posiedzeniu, 30 lipca 2003 r., i tego samego dnia przekazano ją do Senatu. Marszałek 30 lipca 2003 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej sprawozdanie złożył senator Bogdan Podgórski. Jak poinformował senator, ustawa będąca przedłożeniem rządowym ma na celu dostosowanie ustawodawstwa polskiego do prawa Unii Europejskiej, a w szczególności do art. 28 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zgodnie z którym między państwami członkowskimi zabronione są wszelkie ograniczenia w przywozie o charakterze ilościowym oraz środki o podobnym skutku. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wyrokiem z 15 września 1994 r. uznał, że ograniczeniem takim może być nakaz oznaczenia cechą probierczą wyrobów z metali szlachetnych przez państwo importera, w wypadku gdy dany wyrób został już taką cechą oznaczony w państwie eksportującym.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, w brzmieniu nadanym jej przez przedmiotową nowelę, do obrotu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wprowadzone tylko wyroby z metali szlachetnych, oznaczone polskimi cechami probierczymi, obowiązek uznawania których wynika z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych albo na podstawie których dopuszczono wyroby z metali szlachetnych do obrotu w krajach członkowskich Unii Europejskiej. W części dotyczącej dopuszczenia do obrotu w Polsce wyrobów oznaczonych cechami probierczymi krajów Wspólnoty Europejskiej przepis art. 7 ust. 1 będzie stosowany od dnia przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej.

Ponadto w ustawie zaproponowano rozszerzenie regulacji dotyczących nadzoru probierczego o instytucje kontroli, wraz ze wskazaniem zasad jej wykonywania, jej zakresu oraz uprawnień podmiotów kontrolujących i kontrolowanych; wprowadzenie przepisów umożliwiających organom administracji probierczej współdziałanie w ramach prowadzonego nadzoru z innymi jednostkami administracji publicznej oraz korzystanie w określonych w ustawie wypadkach z pomocy Policji; upoważnienie ministra właściwego do spraw gospodarki do określenia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, w drodze rozporządzenia, trybu i sposobu przeprowadzania kontroli oraz wzoru upoważnień do kontroli, legitymacji i protokołów; rozszerzenie katalogu wykroczeń stypizowanych w ustawie o czyn polegający na uniemożliwianiu organom administracji probierczej wykonywania ich zadań w zakresie prowadzonego nadzoru.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych przedstawił senator Bernard Drzęźla. Odnosząc się nowelizacji sejmowej, senator zaznaczył, że Polska będzie zobowiązana do honorowania w obrocie wyrobami z materiałów szlachetnych cech probierczych umieszczonych przez niezależny upoważniony organ w kraju członkowskim Unii, cech umożliwiających jednoznaczne rozpoznanie próby wyrobu.

Podczas przerwy w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, które ustosunkowały się do postulowanych w debacie poprawek. Komisje zarekomendowały Senatowi przyjęcie dwóch zmian zawartych w sprawozdaniach obu komisji.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 53. posiedzeniu, 23 lipca 2003 r., a do Senatu została przekazana 24 lipca. Marszałek Senatu 28 lipca 2003 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie. W imieniu komisji sprawozdanie przedstawił senator Jerzy Markowski.

Senator sprawozdawca przypomniał, że rząd przyjął program "Przedsiębiorczość - Rozwój - Praca". Uznano, że najbardziej skutecznym elementem rozwoju rynku pracy stanie się wspieranie wszelkiego rodzaju przedsięwzięć inwestycyjnych, które będą zwiększały liczbę miejsc pracy. Temu celowi służyła i służy ustawa z 20 marca 2002 r. o wspieraniu inwestycji, która jako jedna z nielicznych stanowi legislacyjne wsparcie dla tego procesu, a jednocześnie nigdy nie budziła emocji i sprzeciwu. Jak stwierdził senator, podobnie jest w wypadku rozpatrywanej przez Senat nowelizacji.

W nowelizacji wprowadzono zapisy, które rozszerzają zakres udzielania pomocy finansowej dla inwestycji, które stanowią szansę na utworzenie nowych miejsc pracy, o obszar tak zwanych parków przemysłowych i technologicznych. Tych definicji nie było w pierwszej wersji przedłożenia. Ponadto nowelizacja dodaje kilka warunków udzielania wsparcia finansowego nowych inwestycji, traktując to wsparcie jako uzupełnienie 25% wkładu wniesionego przez inwestora danego przedsięwzięcia, pod warunkiem że będzie to skutkowało nowymi miejscami pracy utworzonymi na okres co najmniej pięciu lat.

Nowelizacja w jednym miejscu zastępuje okresy składania wniosków innymi okresami. Senator J. Markowski poinformował, że Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych doprecyzowała ten zapis, nie zmieniając zawartego w nim rozstrzygnięcia merytorycznego. Termin wejścia w życie tej ustawy eliminowałby bowiem zapisy, które dotychczas funkcjonowały, dlatego komisja zdecydowała się zaproponować Izbie wprowadzenie odpowiednich poprawek, sprowadzających się właściwie tylko do znowelizowania terminu wejścia w życie ustawy.

Senator sprawozdawca zwrócił uwagę, że od czasu wejścia w życie tej ustawy zgłoszono ponad osiemset wniosków dotyczących zastosowania jej zapisów. Niestety, nie ma możliwości zrealizowania wszystkich. To nie wynika oczywiście z niechęci urzędniczej, ale jest podyktowane możliwościami finansowymi. Wnioski łącznie opiewały na kwotę prawie 900 milionów zł, a możliwa do zrealizowania była pomoc tylko w wysokości 113 milionów zł.

Podstawową intencją ustawy jest walka z bezrobociem przez tworzenie nowych miejsc pracy. Senator J. Markowski podkreślił, że przedmiotem szczególnego zainteresowania komisji była formuła eliminowania czy kwalifikowania potencjalnych wniosków. Okazało się, że w ministerstwie gospodarki opracowano wręcz algorytm dochodzenia do takiego wsparcia oparty na systemie punktowym. Maksymalna liczba punktów wynosi dwieście dziesięć, co dowodzi oparcia się na bardzo czytelnych zasadach, dających się zdefiniować i zapisać, oraz że wyeliminowano jakiekolwiek możliwości ukrywania motywacji, jeśli chodzi o przydzielanie lub odmawianie pomocy. W ustawie z 2002 roku zapisano obowiązek ministra gospodarki dotyczący bardzo precyzyjnego poinformowania o przyczynach odmowy udzielenia takiego wsparcia, łącznie ze zobowiązaniem do publikacji.

W kolejnych głosowaniach Senat poparł zmiany zawarte w sprawozdaniu komisji. Uchwałę w sprawie przyjęcia ustawy o zmianie ustawy o finansowym wspieraniu inwestycji oraz ustawy o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców wraz z zaakceptowanymi poprawkami Senat podjął jednomyślnie, 85 głosami:

Uchwała

Konieczność opracowania projektu nowego aktu prawnego, regulującego przebieg zawodowej służby wojskowej, została podyktowana potrzebą dostosowania przepisów dotyczących tej problematyki do zachodzących i zakładanych przeobrażeń w naszych siłach zbrojnych. Nie bez znaczenia w tym zakresie jest również wejście Polski do NATO oraz integracja z innymi strukturami zachodnioeuropejskimi. Projekt dostosowuje również przepisy dotyczące służby wojskowej żołnierzy zawodowych do postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i do wymogów prawa międzynarodowego.

Jak stwierdził senator G. Niski, aktualnie obowiązująca, znowelizowana w sposób znaczący w 1996 r., ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie odpowiada wprowadzanym i zakładanym zmianom w wojsku. Nie stwarza ona także warunków do sprawnego wprowadzania w życie nowej polityki kadrowej. Efektywne kierowanie systemem obronnym państwa wymaga bowiem nowoczesnej polityki kadrowej, która obejmuje zasady rozwoju służbowego kadry, system kształcenia i doskonalenia zawodowego, opiniowanie służbowe, system uposażeń oraz kompetencje kadrowe.

Działalność kadrowa resortu obrony narodowej została określona w rozpatrywanej ustawie w taki sposób, aby jej standardy były zbieżne z obowiązującymi w siłach zbrojnych innych państw NATO. Działalność ta opiera się na następujących założeniach: zrównaniu naboru do zawodowej służby wojskowej ze zwolnieniami; wyraźnym oddzieleniu funkcji oficerskich od podoficerskich oraz podoficerskich od szeregowych; tożsamości stopnia etatowego stanowiska służbowego ze stopniem wojskowym żołnierza zawodowego wyznaczonego na to stanowisko; kadencyjności na stanowiskach służbowych; wieloletnim prognozowaniu przebiegu służby żołnierza zawodowego; przygotowaniu i rozwoju kadry zawodowej w kilku obszarach służbowych, w tym w kraju i za granicą; szczegółowym opisie stanowisk służbowych; decydującej roli stopnia wykonywania obowiązków służbowych, która jest uzewnętrzniana w opinii służbowej o karierze zawodowej; przestrzeganiu zasad wyznaczania żołnierzy na kolejne stanowiska służbowe zgodnie z przyjętym modelem zawodowej służby wojskowej. Ostatnią przesłanką, na której opierali się projektodawcy ustawy, jest klarowność, jednoznaczność i trwałość zasad rozwoju służbowego kadry zawodowej.

Senator podkreślił, że rozwiązania polityki kadrowej i w ogóle cały projekt były szeroko konsultowane i uzgadniane, między innymi z dowództwami różnych rodzajów sił zbrojnych i komórkami organizacyjnymi Ministerstwa Obrony Narodowej, a także z osobami będącymi podmiotami tej ustawy, czyli z samą kadrą zawodową. Miało to miejsce między innymi w czasie spotkań parlamentarzystów, w tym senatorów, z kadrą zawodową Wojska Polskiego. Z otrzymanych opinii wynika, że wspomniana grupa uważa, iż jest to oczekiwana, dobrze przygotowana ustawa, która pozwoli resortowi obrony narodowej kierować Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej w sposób zgodny ze standardami przyjętymi w siłach zbrojnych innych państw NATO.

W omawianej ustawie zaproponowano ujęcie spraw związanych z przebiegiem służby wojskowej żołnierzy zawodowych oraz kandydatów na żołnierzy zawodowych w jedenastu blokach tematycznych, zwanych też rozdziałami, z czego dwa ostatnie mają charakter regulacji porządkujących stan prawny z tego zakresu - są to przepisy zmieniające inne ustawy, przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe.

W odniesieniu do obecnie obowiązującego stanu prawnego została wprowadzona zmiana polegająca na tym, że do omawianej ustawy włączono problematykę uposażeń żołnierzy zawodowych, która dotychczas była objęta przepisami innej regulacji, mianowicie o uposażeniu żołnierzy. Za wyłączeniem z ustawy o uposażeniu żołnierzy problematyki uposażeń żołnierzy zawodowych przemawiał przede wszystkim fakt, że uposażenia tej grupy są istotnym i integralnym elementem polityki kadrowej w siłach zbrojnych.

Wprowadzone w ustawie nowe rozwiązania w stosunku do obowiązującego dotychczas stanu prawnego i aktualnej rzeczywistości w naszych siłach zbrojnych sprowadzają się między innymi do tego, że połączono korpus chorążych i podoficerów w jeden korpus podoficerów zawodowych. Potrzeba ta wynikła przede wszystkim z nowego modelu naszych sił zbrojnych, mianowicie ze zwiększenia uzawodowienia, wzmocnienia jakościowego i liczbowego korpusu podoficerskiego opartego w całości na żołnierzach zawodowych, w konsekwencji czego kapral w nowej hierarchii staje się pierwszym stopniem dla podoficerów zawodowych. W odniesieniu do oficerów zawodowych nie przewiduje się zmian stopni wojskowych, jedynie uwzględnia się ostatnio wprowadzony stopień tak zwanego generała czterogwiazdkowego, który funkcjonuje w nazewnictwie jako generał. Został również powołany nowy korpus szeregowych zawodowych, który ma być przeznaczony przede wszystkim do obsadzania stanowisk mających wpływ na funkcjonowanie jednostek wojskowych, zwłaszcza jednostek o wysokim stopniu gotowości bojowej.

Ustawa upoważnia Radę Ministrów do określania liczby stanowisk w poszczególnych korpusach kadry zawodowej, co będzie miało bezpośrednie przełożenie na opracowywany projekt budżetu resortu obrony narodowej. Nowością jest również to, że więcej decyzji będzie mogło podlegać zaskarżaniu do sądu administracyjnego, na przykład decyzji dotyczących spraw uposażeniowych, uzyskania przez żołnierza zawodowego zgody na pracę dodatkową lub zezwolenia na naukę. Jedynie decyzje związane bezpośrednio z przebiegiem służby, w tym wyznaczanie na stanowiska służbowe, czy też zwalnianie z nich, mianowanie na stopień wojskowy, przeniesienie do innego korpusu osobowego lub do innej grupy albo delegowanie żołnierza zawodowego do wykonywania zadań służbowych poza jednostkę wojskową nie będą mogły być zaskarżane do sądu administracyjnego, gdyż dotyczą spraw wewnętrznych wojska, i w tym wypadku decydującym argumentem powinny być przede wszystkim potrzeby sił zbrojnych.

W omawianej ustawie, która w nowy sposób w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego reguluje pewne obszary funkcjonowania sił zbrojnych, wprowadzono zmianę polegającą na tym, że będzie teraz obowiązywać jedna forma pełnienia zawodowej służby wojskowej - na podstawie kontraktu. Absolwenci szkół wojskowych uzyskujący bardzo dobre i dobre wyniki będą mogli zawierać kontrakty na pełnienie służby stałej, pozostali absolwenci zaś - na pełnienie służby terminowej, zróżnicowane w zależności od potrzeb. Zakłada się również możliwość podpisywania wielokrotnie z tą samą osobą kolejnych kontraktów na pełnienie służby terminowej, lub też zawarcie z nią kontraktu na pełnienie służby stałej.

W swoim wystąpieniu senator G. Niski zwrócił uwagę na zapis stanowiący, że jedynym organem powołującym osoby do zawodowej służby wojskowej, czyli zarówno oficerów i podoficerów, jak i szeregowych, będzie szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Właśnie wydanie rozkazu przez szefa sztabu generalnego będzie podstawą do podpisania kontraktu, kontrakty z osobami powoływanymi do zawodowej służby wojskowej będą zaś podpisywać przełożeni uprawnieni do wyznaczania ich na określone stanowiska służbowe.

Nowością jest też to, że do zawodowej służby wojskowej w korpusie podoficerów zawodowych będą powoływane wyłącznie osoby posiadające świadectwo dojrzałości, oczywiście po spełnieniu pozostałych wymogów, na przykład dotyczących stanu zdrowia, niekaralności itp. Powołanie do zawodowej służby wojskowej na stanowisko oficera uzależnione będzie od posiadania przez kandydata tytułu magistra lub równorzędnego.

W opinii sprawozdawcy Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego, istotną nowością w omawianej ustawie jest to, że zakłada ona wprowadzenie kardynalnej zasady tożsamości stopnia wojskowego posiadanego przez żołnierza zawodowego ze stopniem etatowym stanowiska służbowego, jakie zajmuje. Jest to istotne novum w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego. Żołnierze zawodowi będą pełnili zawodową służbę wojskową na stanowiskach służbowych przez określone kadencje. Długość kadencji będzie różna w zależności od rodzaju stanowiska służbowego, w zależności od tego, czy jest to stanowisko główne, pośrednie, zabezpieczające czy szczególne. Kwestię tę przesądzi opis stanowiska służbowego i decyzja o wyznaczeniu żołnierza zawodowego na stanowisko.

W rozdziale ustawy pod tytułem "Publiczna działalność żołnierzy zawodowych" utrzymano zakaz tworzenia przez żołnierzy zawodowych związków zawodowych i zrzeszania się w nich. Do rangi ustawowej podniesione zostały przepisy dotyczące funkcjonowania w jednostkach wojskowych organów przedstawicielskich poszczególnych korpusów kadry zawodowej.

Senator G. Niski poinformował, że dyskutowana ustawa spowoduje konieczność wprowadzenia istotnych zmian aż w dziewięciu innych ustawach. Największe zmiany wprowadza w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Ze względu na to, że w ustawie zawarty jest nowy rozdział "Uposażenie i inne należności pieniężne żołnierzy zawodowych", istotne zmiany wprowadzono również do ustawy o uposażeniu żołnierzy. Należy wskazać, że proponowane rozwiązania zachowują wszystkie dotychczasowe finansowe uprawnienia żołnierzy zawodowych, w szczególności związane ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, wejście w życie projektowanej ustawy nie wywoła dodatkowych skutków dla budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej. Należy wskazać, że trwający obecnie proces zmian organizacyjnych i strukturalno-etatowych w wojsku jest wynikiem rozwiązań zawartych w ustawie o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2001-2006. Właśnie ta ustawa w art. 3 nakazała ograniczyć do 31 grudnia 2003 r. liczebność sił zbrojnych do stu pięćdziesięciu tysięcy stanowisk etatowych żołnierzy, w tym nie mniej niż połowę stanowisk przeznaczyć dla żołnierzy zawodowych, z czego nie więcej niż 1/3 dla oficerów. Wejście w życie omawianej ustawy będzie więc połączone z zakończeniem procesu dochodzenia do wspomnianego stanu etatowego armii. Nie przewiduje się, aby przyjęte w ustawie rozwiązania, zwłaszcza w rozdziale dotyczącym uposażeń żołnierzy zawodowych, generowały dodatkowe skutki finansowe.

Jak poinformował senator G. Niski, Komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego w czasie swojej debaty, po wnikliwym wysłuchaniu projektodawców poprawek i przedstawicieli Ministerstwa Obrony Narodowej, przyjęła, najczęściej jednogłośnie, pięćdziesiąt poprawek do tekstu ustawy. Są to w większości poprawki doprecyzowujące, bo chodzi o to, żeby oczekiwana przez środowisko ustawa była pozbawiona wszelkich, nawet stylistycznych mankamentów.

W debacie nad ustawą o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych wnioski o charakterze legislacyjnym zgłosili senatorowie Mieczysław Janowski i Wiesław Pietrzak.

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzednia część dokumentu, następna część dokumentu