Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzednia część dokumentu, następny fragment

Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawił senator Sławomir Izdebski. Senator sprawozdawca w imieniu członków tej komisji podziękował Izbie za wyrażenie zgody na przedłużenie procedowania nad ustawą, ponieważ dzięki temu komisja mogła zapoznać się z opiniami dodatkowo przygotowanymi przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Gospodarki, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej oraz przez różne instytuty naukowe zajmujące się zagadnieniami biopaliw.

Senator S. Izdebski podkreślił, że biopaliwa od pewnego czasu budzą w Polsce wiele emocji. Mówi się o nich w kategoriach wielkiej szansy dla polskiego rolnictwa i polskiej wsi. Korzyści płynące dla rolnictwa z produkcji biopaliw to możliwość zagospodarowania na cele energetyczne tysięcy hektarów ziemi rolniczej leżącej odłogiem, nowe miejsca pracy dla bezrobotnych osób mieszkających na wsi czy wreszcie powstanie dodatkowych, znaczących dochodów dla polskich rolników.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, wszyscy jesteśmy świadomi, że produkcję biopaliw powinniśmy rozpocząć jak najszybciej, między innymi również ze względu na ochronę środowiska, efekt cieplarniany czy też bezpieczeństwo paliwowe. Z pozoru wszystko wydaje się proste i oczywiste. Z punktu widzenia bilansu kosztów i korzyści płynących dla całej gospodarki, produkcja biopaliw jest opłacalna i powinna być uruchomiona w Polsce możliwie najszybciej. Zdaniem komisji, koncepcja wprowadzenia biopaliw powinna być jednak odpowiedzialna i bardzo rzetelna.

Istotne jest również to, że szybkie uruchomienie produkcji biopaliw w krajach kandydujących zaleca Komisja Europejska. W czerwcu bieżącego roku zaleciła ona, aby kraje członkowskie przyspieszyły prace nad wprowadzeniem w życie i wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw. Niedługo potem przyjęła projekt nowelizacji Dyrektywy Paliwowej nr 92/ 81 zakładający możliwość zastosowania przez wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej zwolnień biokomponentów paliw z podatku akcyzowego. Przewiduje się, że ta dyrektywa zostanie uchwalona prawdopodobnie w marcu przyszłego roku. Projekt dyrektywy zakłada, że minimalny udział biokomponentów w paliwach dla transportu w krajach Unii Europejskiej będzie w przyszłym roku wynosił 2% i, oczywiście, będzie wzrastał.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrywała ustawę na dwóch posiedzeniach: 26 listopada i 6 grudnia. Na pierwszym posiedzeniu komisja nie mogła zająć stanowiska, ponieważ przedstawiciele Rady Ministrów i organów administracji rządowej na pytania we wszystkich kluczowych kwestiach nie udzielili żadnej odpowiedzi bądź mieli całkowicie odrębne zdania. Rozbieżności te powstały dopiero na etapie prac nad ustawą w Senacie. Komisja zwróciła się więc do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Gospodarki oraz Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej o przygotowanie stosownych opinii i ekspertyz.

W odpowiedzi minister nauki poinformował, iż wśród projektów badawczych i celowych finansowanych przez Komitet Badań Naukowych przez Politechnikę Radomską jest aktualnie realizowany projekt zatytułowany "Ekologiczny silnik o zapłonie samoczynnym, zasilany dwupaliwowo: paliwem roślinnym i alkoholem", który ma być zakończony 21 grudnia 2004 r. W pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych paliwo z oleju rzepakowego było wprawdzie przedmiotem badań naukowych, ale badania te dotyczyły ogólnie możliwości zastosowania oleju rzepakowego do napędu silników wysokoprężnych.

Senator sprawozdawca podkreślił, że podczas pracy komisji wielokrotnie zwracano uwagę na to, iż uchwalenie ustawy tak długo oczekiwanej jest ogromną szansą dla polskich rolników, że będzie miało również wpływ na uniezależnienie się polskiego transportu od importowanych paliw ropopochodnych. Są jednak w ustawie pewne uregulowania, które powodują, iż z ogromną rozwagą należy czytać jej przepisy, a biopaliwa w Polsce wprowadzić w sposób bardzo rozważny, odpowiedzialny, solidny.

Obawy członków komisji budził fakt, że nie ma w Polsce systemu kontraktacji płodów rolnych użytkowanych do produkcji biopaliw - ustawa o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych, uchwalona przez Sejm 4 grudnia 2002 r., ma wejść w życie 1 stycznia 2004 r. - oraz to, czy polski przemysł i sieć dystrybucji są przygotowane na produkcję i stosowanie biopaliw. Te wątpliwości, niestety, nie zostały wyjaśnione.

Senator S. Izdebski poinformował, że w przyjętym stanowisku Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zaproponowała wprowadzenie aż trzydziestu czterech poprawek.

Jeśli chodzi o środowisko, to według opinii profesora Merkisza, wybitnego specjalisty zajmującego się silnikami spalinowymi i paliwami, zastosowanie biopaliw spowoduje redukcję tlenku węgla, znaczne obniżenie emisji dwutlenku węgla i emisji benzenu, wykluczona zostaje również siarka, gdyż biopaliwa jej nie zawierają, a więc zmniejsza się toksyczność. W wypadku spalania bioetanolu wadą jest jednak to, że powstaje aldehyd octowy. Przy spalaniu estrów kwasu rzepakowego zmniejsza się toksyczność, jest mniej dwutlenku węgla, tlenku węgla i dwutlenku siarki, wzrasta natomiast emisja tlenków azotu.

Efekty ekonomiczne, globalne, społeczne to szacunkowy przyrost o siedemdziesiąt tysięcy miejsc pracy w skali kraju. Niekiedy padały pytania, czy w ogóle prawdą jest, że powstaną jakiekolwiek miejsca pracy, jeśli będziemy zajmować się biopaliwami. W opinii senatora sprawozdawcy, zarówno w Unii Europejskiej, jak i w państwach kandydujących do Unii, również w Polsce, możliwości wzrostu produkcji w rejonach wiejskich się wyczerpały, a konsumpcja żywności nie będzie zbytnio rosła. Mamy sporo niewykorzystanego areału i racjonalne by było przeznaczenie go na produkcję czegoś, co jest potrzebne. Trzeba mieć przy tym świadomość, że zasoby ropy i gazu są bardzo wyraźnie ograniczone w skali globalnej, a ceny bardzo wysokie.

Jeśli chodzi o wpływy budżetowe, uważa się, że nastąpi spadek wpływów z akcyzy, wpływów budżetowych mniej więcej o 600 milionów zł rocznie. Ale na wspomnianym sympozjum, zorganizowanym przez senacką Komisję Ochrony Środowiska, wyraźnie wskazywano, że w sumie dochody budżetu będą znacznie wyższe niż straty. Są bowiem pewne analogie - jak np. w wypadku akcyzy na alkohol etylowy - z których wynika, że dochody budżetu staną się wyższe, kiedy akcyza będzie właściwa, a nie wtedy, kiedy będzie bardzo wysoka.

Kolejna poprawka była związana z zasadniczym problemem, tj. tym, od kiedy wprowadzać określoną ilość biopaliw, daną wielkość limitów, w jakim okresie to zrobić. Mówi o tym art. 20. W ust. 3 tego artykułu zapisano, że wykorzystanie bioetanolu już od 1 stycznia 2003 r. powinno wynosić nie mniej niż 4,5% wprowadzanych do obrotu benzynowych paliw silnikowych. Ustawa pojawi się jednak pod koniec grudnia, a czas wejścia w życie wynosi czternaście dni. Dlatego w proponowanej poprawce komisja zastąpiła 1 stycznia datą 1 kwietnia 2003 roku.

Kończąc swe wystąpienie, senator sprawozdawca podkreślił, że rozpatrywana jest bardzo ważna ustawa, która wywołuje wielkie emocje społeczne, powoduje wielką aktywność środków masowego przekazu, a jednocześnie jest ogromną szansą dla naszego kraju. W opinii senatora, uchwalenie tej ustawy, jej przyjęcie i wdrożenie będzie ważnym czynnikiem rozwoju nie tylko polskiej wsi, ale i polskiego państwa.

Uchwała

W imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi głos zabrał senator Andrzej Anulewicz, który poinformował, że celem rozpatrywanej ustawy jest utworzenie ram prawno-organizacyjnych, niezbędnych do wdrożenia zasad wspólnej polityki rolnej w zakresie rynku zbóż, roślin oleistych wysokobiałkowych, lnu na ziarno, lnu i konopi na włókno, chmielu i tytoniu.

Organizacja i funkcjonowanie wymienionych rynków są uregulowane w prawie unijnym na drodze rozporządzeń, czego dowodem jest załącznik do omawianej ustawy. Ustawa określa zadania oraz właściwości jednostek organizacyjnych w zakresie skupu i sprzedaży interwencyjnej zbóż, a także udzielenia pomocy finansowej producentom oraz obsługi Wspólnotowego Funduszu Tytoniowego. Określa, że zadania w zakresie zakupu i sprzedaży interwencyjnej zbóż realizować będzie Agencja Rynku Rolnego, która otrzymała zadania w zakresie kontroli jakości i ilości zboża objętego zakupem.

Zgodnie z ustawą zadania w zakresie pomocy finansowej dla producentów będzie wykonywała Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Pomoc ta ma polegać na wypłacaniu przez agencję dopłat do upraw zbóż, roślin oleistych, w tym lnu uprawianego na ziarno, roślin wysokobiałkowych, roślin strączkowych oraz lnu i konopi uprawianych na włókno, jak też dopłat do tytoniu. W ustawie określono warunki formalne, niezbędne do uzyskania dopłat do odłogowania oraz dopłat do przetwarzania. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie prowadzić również kontrolę w zakresie zasadności przyznawania i wypłacania dopłat, a także wykonywać zadania związane z obsługą Wspólnotowego Funduszu Tytoniowego.

Senator A. Anulewicz poinformował, że w pracach Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi nad omawianą ustawą uczestniczyli przedstawiciele rządu, organizacji rolniczych, producentów i przetwórców. Komisja zdecydowała jednogłośnie, aby zarekomendować Izbie przedmiotową ustawę wraz z jedną poprawką, dotyczącą art. 15. Korzystając z upoważnienia komisji, senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie omawianej ustawy wraz ze zgłoszoną zmianą.

Jak poinformował senator A. Jamroz, posiedzenie komisji odbyło się 4 grudnia. Uczestniczyli w nim sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi wiceminister Józef Pilarczyk oraz reprezentanci odpowiednich urzędów, w tym Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, Agencji Restrukturyzacji i Rozwoju Rolnictwa oraz Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Jak stwierdził senator sprawozdawca, dyskusja była bardzo ożywiona.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm 23 listopada br., a 25 listopada przekazana do Senatu. Tego samego dnia marszałek Senatu skierował ją, zgodnie z regulaminem Izby, do Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego oraz do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania.

Senator podkreślił, że rozpatrywana nowelizacja jest dyskutowana w czasie, gdy zapadają ważne decyzje dotyczące przemysłowego potencjału obronnego. Chodzi tu przede wszystkim o rozstrzygnięty przetarg na sterowany pocisk przeciwpancerny, przetargi na kołowy transporter opancerzony i samolot wielozadaniowy. Przetargi te dotyczą kontraktów na wiele miliardów złotych, a ich rozstrzygnięcie z całą pewnością wpłynie korzystnie na poprawę kondycji polskich przedsiębiorstw produkujących na potrzeby przemysłu zbrojeniowego.

Jak stwierdził senator J. Konieczny, Komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego podczas dyskusji, a także w głosowaniu jednoznacznie stwierdziła, że omawiana ustawa, będąca projektem rządowym, jest bardzo ważnym aktem prawnym. Ustawa ma na celu dostosowanie polskiego potencjału przemysłu obronnego do nowych sytuacji, w jakich wkrótce znajdzie się polska gospodarka. Będą one związane z rozstrzygnięciem wspomnianych już wcześniej przetargów, a także z nowymi zadaniami, które zostaną określone przez członkostwo Polski w sojuszu północnoatlantyckim.

Aktualna sytuacja przemysłu obronnego jest bardzo trudna. Konieczne są zmiany organizacyjne, unowocześnienie technologii oraz wprowadzenie nowych wyrobów. Prywatyzacja spółek przemysłu obronnego pozwoli na uzyskanie dodatkowych środków finansowych, które zostaną zaangażowane w proces przebudowy i restrukturyzacji całej branży związanej z obronnością. Część tych środków będzie także przeznaczona na zmiany w zatrudnieniu. W art. 4 pkt 10 mówi się bowiem o odprawach pieniężnych przysługujących pracownikom na podstawie ustawy z 28 grudnia 1989 r.

Nowe brzmienie otrzymuje art. 5, odpowiadający na pytanie, na czym polega wspieranie restrukturyzacji podmiotów, o których mowa w art. 2 ust. 1.

Sprawozdawca Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego podkreślił, że nowelizowana ustawa ma na celu również dostosowanie przemysłowego potencjału obronnego do produkcji offsetowej. Są to nowe wyzwania, nowe rozwiązania organizacyjne i nowe technologie, co pozwoli na przekształcenie państwowego przemysłu obronnego w nowoczesny sektor produkcji zaspokajającej podstawowe potrzeby naszych sił zbrojnych. Od wielu lat przemysł obronny w Polsce przeżywa głęboki kryzys, który jest spowodowany tym, że jego potencjał w porównaniu z potrzebami polskiej armii jest zbyt duży. Celem przedmiotowej ustawy jest dostosowanie przemysłu zbrojeniowego do potrzeb naszej armii oraz spowodowanie rozwoju eksportu w ścisłej współpracy z tą gałęzią przemysłu innych państw.

W opinii senatora sprawozdawcy, ustawa pozwoli uzyskać dla przemysłu obronnego blisko 300 milionów zł z budżetu państwa. Dotychczas takiej możliwości prawnej nie było. Obecnie w Polsce jest dwadzieścia sześć zakładów, w których zdecydowanie przeważa produkcja zbrojeniowa. Dziewiętnaście spośród nich przynosi straty. Większość tych zakładów nie ma zdolności kredytowej, nie płaci składek na ubezpieczenia społeczne, a zdarza się, że nie ma pieniędzy na wypłatę wynagrodzeń. Z zakładami o takiej kondycji finansowej nikt nie podpisze kontraktu wieloletniego na kilkanaście czy kilkadziesiąt, a może i więcej milionów dolarów.

Bardzo ważną kwestią w świetle nowelizowanej ustawy jest utworzenie holdingów, czyli połączenie określonego majątku w dwie grupy: PHZ "Bumar" - to jest piętnaście zakładów - i Agencję Rozwoju Przemysłu. Podobnie jest z koncernami zachodnimi. Musimy tworzyć silne, konkurencyjne grupy w przemyśle zbrojeniowym i dążyć do eksportu naszych produktów. Piętnaście zakładów grupy Bumar zajmuje się produkcją pancerno-rakietowo-amunicyjną, w grupie Agencji Rozwoju Przemysłu zaś znajdują się zakłady o specjalizacji lotniczej i radionawigacyjnej.

W imieniu Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych głos zabrał senator Tadeusz Wnuk, który poinformował, że komisja, podobnie jak Komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego, rekomendowała Izbie przyjęcie omawianej ustawy bez poprawek. Stanowisko komisji stanowiło wyraz pełnej aprobaty dla podstawowego celu nowelizacji tej ustawy i zawartych w niej regulacji. Zdaniem komisji, nie może bowiem budzić wątpliwości tworzenie korzystniejszych od obecnych warunków dla trudnego procesu przebudowy i restrukturyzacji przemysłowego potencjału obronnego.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, wspieranie restrukturyzacji zatrudnienia, wdrażanie produkcji nowoczesnego uzbrojenia lub sprzętu wojskowego i pozyskiwanie majątku niezbędnego dla zapewnienia produkcji specjalnej to tylko najważniejsze obszary rozszerzonego zakresu wspomagania niezbędnych przemian strukturalnych potencjału obronnego. Dla osiągnięcia tych celów stwarza się też możliwość przeznaczenia części środków z prywatyzacji spółek sektora na dokapitalizowanie PHZ "Bumar" i Agencji Rozwoju Przemysłu - spółek dominujących w grupach kapitałowych, które mają zostać utworzone w ramach konsolidacji kapitałowej wskazanych podmiotów przemysłu obronnego, a ponadto związanych z wykonywaniem czynności wynikających z ustawy offsetowej.

W swoim wystąpieniu senator J. Konieczny zwrócił uwagę na najważniejsze, jego zdaniem, regulacje wprowadzone rozpatrywaną przez Izbę ustawą. Po pierwsze, następuje rozszerzenie wykazu podmiotów, do których znajduje zastosowanie ustawa, o spółki realizujące obrót towarami, technologiami i usługami o szczególnym strategicznym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa. Po drugie, zostają określone zasady wsparcia finansowego i innych warunków, jakie powinien spełniać program restrukturyzacyjny podmiotów tego sektora. I po trzecie, dąży się do unowocześnienia zaplecza remontowego sił zbrojnych w ramach wspierania procesu modernizacji technicznej tych sił.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 35. posiedzeniu, 23 listopada 2002 r. Do Senatu została przekazana 25 listopada, a marszałek Senatu tego samego dnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Ustawa ta ma zastąpić obecnie obowiązującą ustawę z 1984 r., a więc uchwaloną w zupełnie innym ustroju politycznym i społeczno-ekonomicznym. W tym czasie bardzo wiele się zmieniło, została uchwalona i weszła w życie nowa konstytucja, zostało też uchwalonych wiele ustaw dotyczących wymiaru sprawiedliwości. Wprawdzie ustawa z 1984 r. była parokrotnie nowelizowana, ale, w opinii senator sprawozdawcy, jest dostatecznie wiele powodów, aby uchwalić nową.

Jak wskazała senator T. Liszcz, ta nowa ustawa nie wprowadza, co prawda, rewolucyjnych zmian, gdyż nie ma takiej potrzeby, ale wprowadza istotne korekty. Przede wszystkim dostosowuje regulacje dotyczące funkcjonowania Sądu Najwyższego do nowej konstytucji i do zmian przeprowadzonych w zakresie sądownictwa administracyjnego. Chodzi o to, że zgodnie z konstytucją wprowadzono dwuinstancyjne sądy administracyjne, co oznacza, że sądownictwo administracyjne zostało wyjęte spod zwierzchniego nadzoru indykatywnego Sądu Najwyższego. To z oczywistych względów wymaga zmiany w zakresie organizacji i kompetencji poszczególnych izb Sądu Najwyższego. Chodzi o izbę, która do tej pory sprawowała indykatywny nadzór nad sądami administracyjnymi, czyli obecną Izbę Administracyjną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, która zostaje zmieniona w Izbę Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych. Ten ostatni człon nazwy przypomina, że ta izba nie tylko sprawuje nadzór indykatywny nad działalnością sądów powszechnych i orzeka w tej sprawie, ale także rozpatruje wiele spraw z zakresu prawa publicznego, dotyczących przede wszystkim wyborów, a więc ustalania, decydowania, stwierdzania ważności wyborów do Sejmu, do Senatu, wyboru prezydenta, oraz wykonuje inne czynności głównie z zakresu prawa wyborczego.

Ustawa zaczyna się stwierdzeniem, iż Sąd Najwyższy jest najwyższym organem władzy sądowniczej. Uzasadnienie tego stwierdzenia jest takie, że tylko Sąd Najwyższy sprawuje zwierzchni nadzór indykatywny nad całym sądownictwem powszechnym. Inne sądy naczelne mają ograniczony zakres kompetencji, a Trybunał Konstytucyjny nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości sensu stricto, lecz raczej sprawuje sądy nad ustawami czy, szerzej, nad aktami normatywnymi.

Ustawa ta umacnia także samorządność sędziów Sądu Najwyższego. W szczególności chodzi o to, że wewnętrzny regulamin urzędowania Sądu Najwyższego ma uchwalać, według tej ustawy, zgromadzenie ogólne sędziów Sądu Najwyższego, a projekt budżetu Sądu Najwyższego, jako jeden z autonomicznych budżetów, ma przygotowywać kolegium Sądu Najwyższego i przedkładać ministrowi finansów w celu włączenia do ogólnego budżetu państwa.

Przewiduje się również pewne zmiany dotyczące organizacji organów niejako obsługujących Sąd Najwyższy, nieorzekających. Dotychczasowe Biuro Orzecznictwa ma być zastąpione Biurem Studiów i Analiz ze względu na to, że to, co już teraz robi Biuro Orzecznictwa, daleko wykracza poza te czynności, których można byłoby się spodziewać, i że to biuro jest związane nie z konkretną izbą, w której się orzeka, ale z całością Sądu Najwyższego. Kancelaria Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego zaś ma zastąpić dzisiejsze Biuro Prezydialne.

Ustawa wyraźnie przewiduje instytucje, które służą pełnieniu przez Sąd Najwyższy funkcji ujednolicania orzecznictwa. Zdaniem senator sprawozdawcy, w ostatnim okresie ta funkcja była mniej eksponowana. Często dochodziło do tego, że sam Sąd Najwyższy w różnych składach w bardzo podobnych sprawach orzekał różnie i tłumaczono to niezawisłością sędziów. W opinii senator, było to dosyć groźne dla praktyki wymiaru sprawiedliwości, dla stabilności, jednolitości orzecznictwa. Dlatego ważne jest wyeksponowanie w art. 60 i 61 kompetencji Sądu Najwyższego, która polega na tym, iż w razie ujawnienia rozbieżności wykładni prawa pierwszy prezes Sądu Najwyższego, a także inne wskazane w ust. 2 organy, tyle że wyłącznie w zakresie swoich właściwości, mogą się zwrócić z wnioskiem o rozstrzygnięcie tych wątpliwości przez sąd w składzie siedmiu sędziów bądź w innym składzie. Ważne jest też to, że wyraźnie jest powiedziane, iż wtedy, gdy jakikolwiek skład Sądu Najwyższego ma zamiar odstąpić od zasady prawnej, powstałe zagadnienie trzeba przedstawić pełnemu składowi izby.

Senator T. Liszcz podkreśliła, że ustawa nie wymaga nakładów na wdrożenie, jeśli chodzi o inwestycje, wydatki materiałowe i majątkowe. Stosownie do rangi sędziego Sądu Najwyższego i do rangi całej instytucji przewiduje się jednak pewien wzrost wynagrodzeń, dotyczący nie tylko sędziów, ale także pracowników administracyjnych, którzy pracując teraz w Sądzie Najwyższym, paradoksalnie mają często niższe uposażenia niż administracja sądów niższego szczebla. Przewiduje się pewne zmiany w zakresie wynagrodzenia, które spowodują dodatkowe wydatki. Są one zagwarantowane już w  tegorocznym budżecie.

Przedstawione propozycje rozpatrzyła komisja senacka. Komisja podtrzymała swój wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Wniosek ten poddano pod głosowanie w pierwszej kolejności. Senat 69 głosami, przy 9 przeciw i 1 wstrzymującym się, poparł ten wniosek i podjął uchwałę o przyjęciu ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 35. posiedzeniu, 22 listopada br., a do Senatu przekazana 25 listopada. Marszałek Senatu tego samego dnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie, które przedstawił senator Robert Smoktunowicz.

Jak stwierdził senator R. Smoktunowicz, ustawa wynika z dyspozycji zawartej w art. 228 ust. 4 konstytucji i odnosi się do wszystkich przewidzianych tam stanów nadzwyczajnych: stanu wojennego, stanu wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej. Zgodnie z ustawą każdemu, kto poniósł szkodę w następstwie ograniczenia jego praw i wolności, przysługuje prawo do odszkodowania od Skarbu Państwa. Odpowiedzialność Skarbu Państwa oparta jest - i to jest istotne - nie na zasadzie winy, ale na zasadzie ryzyka. Odszkodowanie to nie dotyczy osób, które poniosły stratę wyłącznie z własnej winy lub z winy osoby trzeciej.

I chyba najistotniejsze w tej ustawie, to być może budziło pewne kontrowersje w czasie posiedzenia komisji, jest to, że odszkodowanie przysługuje jedynie w zakresie tak zwanej szkody, straty rzeczywiście poniesionej, czyli tego, co prawnicy nazywają damnum emergens, w rozumieniu kodeksu cywilnego, nie obejmuje natomiast strat w postaci spodziewanych korzyści. Gdyby przyjąć takie szersze rozwiązanie, byłoby to, w opinii senatora sprawozdawcy, dość kłopotliwe dla Skarbu Państwa.

Jeżeli chodzi o sposób dochodzenia tych roszczeń, to przyjęto tryb mieszany, tryb administracyjno-sądowy. Wniosek w tej sprawie składa się do wojewody i decyzję w tej sprawie, rozstrzygnięcie podejmuje wojewoda. Takie rozstrzygnięcie jest ostateczne, osoba, która poniosła stratę, a z takiego rozstrzygnięcia nie jest zadowolona, może jednak wnieść powództwo do sądu powszechnego - to jest dość istotne - nie do sądu administracyjnego, ale do sądu powszechnego.

Sprawozdawca komisji senator Apolonia Klepacz wskazała, że celem uchwalonej przez Sejm ustawy, opartej na projekcie rządowym, jest nowelizacja kilku ustaw, regulujących głównie postępowanie z odpadami. Nowelizowane ustawy to: ustawa z  27 kwietnia 2001 r. o odpadach, ustawa z  11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, ustawa z  11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, ustawa z 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ustawa z  19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest i ustawa z  9 września 2000 r. o opłacie skarbowej.

Jak wskazała senator sprawozdawca, zmiany dotyczące tych ustaw zawarte są w art. 1-7 omawianej ustawy. Ustawa nowelizująca rozpatrywana przez komisję ma w swoim założeniu wyeliminowanie wszelkich wątpliwości, jakie towarzyszyły stosowaniu dotychczasowych przepisów. Nieścisłości dostrzeżone w trakcie rocznego okresu obowiązywania ustaw regulujących gospodarowanie odpadami były kanwą większości zmian zaproponowanych przez projektodawców. Zmiany te mają głównie charakter doprecyzowujący, uściślający, nie zmieniają istoty już funkcjonujących instytucji prawnych i w większości nie powodują skutków społecznych i ekonomicznych. Zaproponowane w ustawie nowelizującej zmiany zawierają także przeniesienie do rozporządzeń części uregulowań, na przykład dotyczących klasyfikacji odpadów lub warunków określających, kiedy odpady uznaje się za niebezpieczne. Takie rozwiązanie, zgodne z rozwiązaniami stosowanymi w Unii Europejskiej, uchroni przed częstymi nowelizacjami ustawy o odpadach. W związku z tym w kilku nowelizowanych ustawach zmieniono i doprecyzowano upoważnienia do wydawania rozporządzeń.

Ponadto ustawa wprowadza wiele zmian merytorycznych, dotyczących obowiązków w zakresie gospodarowania odpadami, zwłaszcza w odniesieniu do przedsiębiorców. Zmiany te przede wszystkim zmierzają do uproszczenia procedur, wyeliminowania zbędnej biurokracji, przy jednoczesnym określeniu liczby dokumentów, formy, terminów ich przedstawiania oraz zakresu informacji, które winny zawierać - łącznie z dopuszczeniem komputerowej ewidencji odpadów. Takie uporządkowanie pozwala na wyeliminowanie uznaniowości wielu dokumentów, co może mieć znaczenie w wypadku kontroli podmiotu, który jest zobowiązany do ich przygotowywania. Niektóre z nowelizujących przepisów rozszerzają jednak katalog obowiązków ciążących na podmiotach prowadzących działalność gospodarczą, jak na przykład zobowiązanie producentów i jednostek handlu hurtowego do odbioru opakowań wielokrotnego użytku.

Jak stwierdziła senator sprawozdawca, zmiany wprowadzone tą ustawą do przepisów gospodarki odpadami znakomicie porządkują i harmonizują prawo w tym obszarze, Komisja Ochrony Środowiska po szczegółowym zapoznaniu się z materią ustawy postanowiła jednak zaproponować wprowadzenie do jej tekstu dziewiętnastu poprawek. Poprawki te mają na celu dalsze doskonalenie ustawy. Porządkują i harmonizują nowelizowane ustawy z innymi przepisami prawnymi oraz z dyrektywami Unii Europejskiej, likwidują błędy, które uszły uwadze podczas prac sejmowych. Ponadto doprecyzowują i uściślają one wiele zapisów w tej tak zwanej ustawie czyszczącej.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Poszczególne poprawki poddano pod głosowanie, po czym Senat jednomyślnie, 81 głosami, podjął uchwałę:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 35. psiedzeniu, 23 listopada 2002 r. Do Senatu została przekazana 25 listopada. Tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1, skierował ją do Komisji Ochrony Środowiska. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Senator sprawozdawca przypomniał, że 25 marca 2002 r. Komisja Ochrony Środowiska wystąpiła do marszałka Senatu z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej. Pierwsze czytanie projektu odbyło się na wspólnym posiedzeniu dwóch komisji 7 maja. Na 18. posiedzeniu plenarnym Senatu, 6 czerwca, odbyło się drugie czytanie projektu ustawy. Na tym samym posiedzeniu odbyło się trzecie czytanie projektu ustawy. Połączone komisje złożyły sprawozdanie i 7 czerwca br. Senat podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska i ustawy - Prawo wodne. Przyjętą przez Izbę ustawę marszałek Senatu przekazał do marszałka Sejmu i rozpoczęła się nad nią praca w izbie niższej. 28 sierpnia odbyło się posiedzenie sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, powołano też podkomisję i zwołano wiele posiedzeń w tej sprawie. Komisja przygotowała sprawozdanie 8 października. Drugie i trzecie czytanie odbyło się 30 października i 23 listopada. Ustawa przyjęta przez Sejm trafiła następnie do izby wyższej.

Senator A. Graczyński przypomniał, że inicjatywa Komisji Ochrony Środowiska dotyczyła takich zagadnień jak doprecyzowanie i złagodzenie obciążeń związanych z hodowlą ryb oraz zwolnienie z opłat wody pobranej dla potrzeb energetyki wodnej. W art. 290 zróżnicowano opłaty w zależności od jakości i rodzaju pobranej wody oraz jej przeznaczenia. Proponowano także odroczenie opłat za korzystanie ze środowiska, jeśli przedsięwzięcie ujęte jest w krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych. Sugerowano również, aby 20% kwoty, która wpływa z tytułu podjętych decyzji do urzędów marszałkowskich, przeznaczano na funkcjonowanie służb nadzoru i kontroli zajmujących się wydawaniem decyzji i ściąganiem opłat.

W art. 1 pkt 7, dotyczącym art. 292, Sejm wprowadził istotną zmianę merytoryczną, to jest zmniejszył wysokość podwyższonych wcześniej opłat za brak wymaganego pozwolenia na wprowadzanie do powietrza gazów lub pyłów oraz pobór wód lub wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi. Zmniejszenie jest pięciokrotne, czyli zamiast opłat podwyższonych o 500% Sejm zaproponował opłaty z tego tytułu podwyższone o 100%.

W ustawie - Prawo wodne, w art. 2, w zmianie drugiej, dotyczącej dodanego art. 39a, Sejm wprowadził regulację odnoszącą się do ścieków będących wodami chłodniczymi, których temperatura nie przekracza 26 stopni lub naturalnej temperatury wody. Ma to znaczenie dla elektrowni, szczególnie dla elektrowni pracujących na gazie, które nie przewidywały budowy dużych zbiorników chłodzących wodę.

I kolejna sprawa. Zakaz wprowadzania ścieków do jezior lub ich dopływów w zmianie czwartej, nie będzie istotny, jeśli czas dopływu tych ścieków będzie krótszy niż jedna doba. Dotychczas, w myśl uchylonego art. 207, zakaz ten dotyczył obiektów budowanych w dniu wejścia w życie ustawy - Prawo wodne. Zgodnie z art. 6 opiniowanej ustawy, zakaz ten nie dotyczyłby obiektów, wobec których decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydana została przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Senator sprawozdawca dodał, że z rozpatrywanej ustawy, jeśli uchwali ją Senat, będą wynikać bardzo ważne kwestie. Przede wszystkim będzie można od dnia jej wejścia w życie płacić pięciokrotnie niższe stawki. Minister środowiska w terminie trzech miesięcy przygotuje rozporządzenie Rady Ministrów, a Rada Ministrów je uchwali i wyda, gdzie będzie mowa o nowych stawkach dla zanieczyszczeń. To może spowodować - co jest bardzo ważne i co legło u podstaw inicjatywy legislacyjnej - obniżenie opłat za wodę i za ścieki. W wyniku tej ustawy może również następować odroczenie opłat za korzystanie ze środowiska, jeśli przedsięwzięcie ujęte jest w krajowym programie oczyszczania ścieków, a także wtedy, kiedy to jest planowane do ujęcia w krajowym programie oczyszczania ścieków.

Można przyjąć, że ustawa ma urealnić obciążenia podmiotów gospodarczych, ponieważ w ustawie nowelizowanej te obciążenia dla sektora przemysłu i dla sektora komunalnego były zbyt duże. Powodowały bardzo wyraźny wzrost kosztów, szczególnie dotkliwy dla mieszkańców korzystających z dostaw wody i zrzucających ścieki. Sądzę, że to jest dobre rozwiązanie, które stanowi kolejny element w porządkowaniu prawa związanego z ochroną środowiska.

Na zakończenie swojego wystąpienia senator A. Graczyński zwrócił się o przyjęcie sprawozdania Komisji Ochrony Środowiska w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska i ustawy - Prawo wodne i zaproponował przyjęcie tej nowelizacji bez poprawek.

Ustawa została uchwalona przez Sejm na 35. posiedzeniu, 22 listopada br. Do Senatu została przekazana 25 listopada. Marszałek Senatu w tym samym dniu skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca komisji senator Henryk Gołębiewski poinformował, że po zapoznaniu się z opiniami oraz po dyskusji członkowie komisji jednomyślnie postanowili wnieść o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Senator zaznaczył, że zmiana w rozpatrywanej ustawie polega na wprowadzeniu art. 74a w następującym brzmieniu: "Umowy w sprawach zamówień publicznych są jawne i podlegają udostępnianiu na zasadach określonych w przepisach o dostępie do informacji publicznej".

W imieniu komisji senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o zamówienia publicznych bez poprawek.

Pierwsza dotyczyła art. 1 ust. 1. Komisja zaproponowała, żeby dodać w nim słowa: "niezależnie od tego, na jakiej podstawie prawnej prawo użytkowania wieczystego lub współużytkowania wieczystego zostało nabyte". Poprawka ta została wprowadzona ze względu na zróżnicowane interpretowanie przepisów ust. 1. Zgodnie z intencją ustawodawcy prawo do uzyskania własności dotyczy osób fizycznych będących 26 maja 1990 r. oraz w dniu wejścia w życie ustawy użytkownikami wieczystymi lub współużytkownikami wieczystymi nieruchomości, położonych na obszarach państwa polskiego, wymienionych w dekrecie z  6 września 1951 r. o ochronie i uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na obszarze Ziem Odzyskanych, zabudowanych na cele mieszkaniowe i stanowiących nieruchomości rolne. Ta dość jednoznaczna wykładnia, określona w ust. 1, jest jednak rozmaicie interpretowana. W niektórych miastach na obszarze objętym ustawą, na przykład w Opolu, podejmowane są pozytywne decyzje administracyjne, w innych zaś miastach - negatywne. Stąd też, aby ujednolicić wykładnię tej ustawy, komisja wprowadziła tę poprawkę.

Umożliwiał on jednorazowe, tylko na wniosek użytkownika wieczystego, złożony w ciągu roku od wejścia ustawy w życie, nieodpłatne nabycie przez użytkownika nieruchomości położonej na obszarze Ziem Odzyskanych oraz Wolnego Miasta Gdańska. Termin składania wniosków w tej sprawie upłynął 23 października br.

Podjęcie przez ustawodawcę decyzji o działaniu prawa wstecz, co w tym wypadku, jak stwierdził senator sprawozdawca, ma pełne uzasadnienie, i jednocześnie nierozstrzygnięcie kwestii intertemporalnych ma niewątpliwie ten skutek, że sprawy wszczęte, lecz nie zakończone decyzją ostateczną, zgodnie z zasadą bezpośredniego działania prawa będą rozstrzygnięte zgodnie z przepisem zmienionym. Oznacza to, że w sprawach już wszczętych nie będzie można odmówić nabycia własności nieruchomości z tego powodu, że wniosek został złożony po 23 października.

Jak stwierdził senator A. Jaeschke, zdaniem komisji, nierozstrzygnięta pozostaje jednak sprawa decyzji ostatecznych o odmowie nabycia własności z powodu niespełnienia warunku dotyczącego terminu złożenia wniosku. Dlatego, zdaniem komisji, potwierdzonym przez legislatorów, korzystne będzie dodanie przepisu przejściowego, który komisja zaproponowała w formie poprawki do tekstu sejmowego: "w sprawach zakończonych decyzją ostateczną o odmowie nabycia prawa własności nieruchomości z powodu niespełnienia warunku dotyczącego terminu złożenia wniosku o nabycie prawa własności nieruchomości, określonego w art. 1 ust. 2 ustawy nowelizowanej, w brzmieniu obowiązującym przed zmianą dokonaną niniejszą ustawą, właściwy organ jest obowiązany wydać decyzję w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji".

Uchwała

Rząd uzasadniał swój projekt niemożnością rzetelnego skalkulowania skutków finansowych ustaw z powodu różnic pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego. Różnice te dotyczą przede wszystkim liczby opłacanych godzin ponadwymiarowych, stażu i kwalifikacji nauczycielskich. Te trudności rząd uzasadniał niejednolitą strukturą organizacyjną oświaty w samorządach, na którą Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu nie ma wpływu. Ponadto, zdaniem ministerstwa, gwarancji poprawy realizacji zapisów ustawy nie może dać nawet ustalenie minimalnych stawek, chociażby dodatków do płacy zasadniczej. Przyjęcie zaś stosunkowo niskich ich wysokości może spowodować tylko reperkusje społeczne, przypominające chociażby te, które swego czasu towarzyszyły podwyżce emerytur i rent. Argumenty na "nie" ministerstwo uzupełniało ponadto tym, że przepisy w zakresie kształtowania niektórych składników wynagradzania nauczycieli są nieprecyzyjne i brakuje standardów zatrudniania nauczycieli, które w wypadku sprecyzowania i opracowania mogłyby spowodować w dalszym toku likwidację szkół mniej zorganizowanych, a także zwalnianie nauczycieli, czyli redukcję zatrudnienia.

Jak stwierdził senator W. Gładkowski, komisja senacka to stanowisko zaakceptowała, opierając się na opiniach środowisk nauczycielskich, ich związków zawodowych i przede wszystkim na opiniach jednostek samorządu terytorialnego, które absolutnie potwierdzają zasadność i konieczność uregulowania tak istotnej sprawy. Waga problemu, który stanowi konieczność stworzenia jednolitego, czytelnego systemu wynagradzania grupy zawodowej liczącej sześćset tysięcy osób, jest tak duża, że jedynym wyjściem wydaje się szybkie przystąpienie do prac nad przygotowaniem takiego systemu, oczywiście przy współudziale Ministerstwa Finansów. Kanwą prac powinny być zaś treści obywatelskiego projektu uchwały dotyczącej Karty Nauczyciela i opinie jednostek samorządu terytorialnego.

Senator sprawozdawca, w imieniu Komisji Nauki, Edukacji i Sportu, wniósł o przyjęcie ustawy zmieniającej ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela bez poprawek.

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzednia część dokumentu, następny fragment