Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 22 i 23 maja br. odbyło się 17. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli marszałek Longin Pastusiak i wicemarszałkowie - Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Alicję Stradomską i Krzysztofa Szydłowskiego; listę mówców prowadziła senator A. Stradomska.

Zatwierdzony przez Izbę porządek obrad zawierał pięć punktów:

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo własności przemysłowej*.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych przedstawił senator Andrzej Chronowski. Senator przypomniał, że Polska Agencja Rozwoju Regionalnego jako fundacja powstała w czerwcu 1993 r. Główne zadania, które wykonywała, mieściły się w ramach umowy z Komisją Europejską. Były to różnego rodzaju programy pharowskie, między innymi program "Odbudowa", dotyczący również usuwania skutków powodzi. Tych zrealizowanych programów było około dwóch tysięcy. Statut fundacji bardzo wyraźnie zakładał, że zakończy ona działalność wtedy, kiedy zostaną wykonane zadania statutowe. Jak wiadomo, nie zostały one spełnione. Poza tym ponieważ brakowało środków, planowano - i to właściwie staje się faktem - że z trzech różnych agencji, między innymi z tej fundacji, powstanie nowa - Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Jest to zatem nie tyle likwidacja, ile po prostu fuzja, połączenie w jedną całość trzech podmiotów.

Kolejną sprawą, którą interesowali się członkowie komisji, była kwestia, o ile zmniejszy się stan zatrudnienia w agencji. Senator A. Chronowski przypomniał, że 31 marca do tej agencji przystąpiła Agencja Techniki i Technologii, a 31 maja przystąpi do niej właśnie Polska Agencja Rozwoju Regionalnego. W samej Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości było około siedemdziesięciu pracowników, a w pozostałych dwóch - po czterdziestu. W sumie z około stu pięćdziesięciu pracowników ma pozostać około stu, stu dwudziestu pracowników. Takie dane przytoczyła minister.

Wątpliwości niektórych senatorów budziła też sprawa, czy w sposób niezakłócony będą realizowane odpowiednie programy, zgodnie z porozumieniem z Komisją Unii Europejskiej. Komisja Unii Europejskiej, jak oświadczyła minister, została o tym poinformowana i nie zgłosiła sprzeciwu. Po stronie polskiej leży oczywiście wywiązanie się ze wszystkich zadań - jest to kwestia wykorzystania środków unijnych. Dlatego też ta ścieżka jest pilna. Należy mieć nadzieję, że rząd, biorąc odpowiedzialność za połączenie tych agencji w Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, zdąży wykorzystać te środki zgodnie z prawem i dla dobra różnego rodzaju instytucji.

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawił senator Zbigniew Zychowicz. W imieniu komisji senator zarekomendował Izbie przyjęcie bez poprawek ustawy o likwidacji Polskiej Agencji Rozwoju Regionalnego oraz o zmianie ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego i ustawy o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że rozpatrywana ustawa jest kolejnym elementem działań rządu mających na celu ograniczenie liczby agencji rządowych, ich konsolidację i usprawnienie ich pracy. Uchwalona ustawa likwiduje powołaną do życia w 1993 r. Polską Agencję Rozwoju Regionalnego. Zadania dotychczas przez nią realizowane przejmie - utworzona na mocy ustawy z 9 listopada 2000 r., a więc już istniejąca - Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Obie agencje realizują głównie zadania z zakresu działania ministra gospodarki, z tym że na mocy obecnej nowelizacji Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości przejmie również część zadań resortu ministra właściwego do spraw pracy.

Polska Agencja Rozwoju Regionalnego jest agencją wdrażającą dwie edycje programu Phare, mianowicie program Phare 2002 w zakresie spójności społecznej i gospodarczej, co obejmuje wszystkie komponenty, oraz program Phare 2001, w wypadku którego likwidowana agencja pełni funkcję agencji wdrażającej projekty infrastrukturalne oraz dotyczące małych i średnich przedsiębiorstw w części dotyczącej funduszu dotacji inwestycyjnych.

Polska Agencja Rozwoju Regionalnego jest agencją wdrażającą program przeciwdziałania skutkom powodzi w ramach programu Phare 2001 pod nazwą "Odbudowa II" w kwocie 15 milionów euro. Łącznie PARR zaangażowana jest w realizację europejskich programów pomocy finansowej na kwotę ponad 300 milionów euro.

Senator Z. Zychowicz podkreślił, iż fakt, że te programy są niedostatecznie intensywnie realizowane, stał się jednym z powodów podjęcia inicjatywy rządu zmierzającej do likwidacji tej agencji. Według informacji rządu, bardzo niski jest stopień zaawansowania wdrażania wymienionych środków pomocowych oraz istnieje realne zagrożenie co do wykorzystania tych środków.

Zdaniem senatora sprawozdawcy, taka informacja, w świetle naszych intensywnych zabiegów o członkostwo w Unii Europejskiej, paraliżuje negocjatorów, a u wszystkich parlamentarzystów powinna wywołać poczucie wielkiego dyskomfortu psychicznego. Dodatkowa okoliczność, polegająca na złożeniu przez członków zarządu fundacji rezygnacji z pełnionych funkcji, sprawiła, że realizacja ustawowych zadań Polskiej Agencji Rozwoju Regionalnego stała się wręcz niemożliwa. Takie są powody rządowej inicjatywy legislacyjnej.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, w celu przystosowania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, istniejącej od 2000 r., do realizacji zadań przypisanych Polskiej Agencji Rozwoju Regionalnego konieczna jest nowelizacja ustawy o Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Nowelizacja ta potrzebna jest również ze względu na realizację przez tę agencję czy przez rząd polski zadań wynikających z funkcjonowania Europejskiego Funduszu Społecznego, który obejmie również Polskę. Na mocy tej nowelizacji powiększa się zakres zadań i celów Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości oraz narzędzi i środków finansowych niezbędnych do ich realizacji.

W art. 6 ustawy nowelizowanej jest wymieniony obszerny katalog form realizacji zadań, w tym pożyczki, dopłaty oraz dotacje dla podmiotów prawa handlowego, organizacji pozarządowych i samorządów. Wymaga to szybkiego wydania rozporządzeń wykonawczych regulujących tę kwestię, o czym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy nowelizowanej, co - w opinii senatora sprawozdawcy - nastąpi dość szybko, jest to bowiem warunek powodzenia misji, która ma być zrealizowana poprzez tę nowelizację.

Istotne zmiany są wprowadzane również w przepisach określających kreację organów zarządzających agencji, czyli zarząd i radę nadzorczą. Prezesa powołuje minister gospodarki, ale po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw pracy, czego nie było w poprzedniej regulacji. Wyboru dokonuje spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez radę, wyłonionych w drodze konkursu. Jest to egzemplifikacja roli ministra właściwego do spraw pracy w nowym kształcie agencji mającej na celu właśnie wspieranie przedsiębiorczości.

Rozszerzeniu ulega skład rady - z dziewięciu do jedenastu członków. Istotne novum to fakt, że trzech członków tej rady ma być mianowanych przez ministra gospodarki na wniosek ministra właściwego do spraw pracy. Będą również zasiadać w składzie rady trzej przedstawiciele ogólnopolskich organizacji zrzeszających organizacje przedsiębiorców oraz przedstawiciel Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Kończąc we wystąpienie, senator sprawozdawca poinformował, że według resortu gospodarki, nowelizacja ma przynieść oszczędności w kwocie około 2 milionów zł, a ponadto rozwiązuje kwestie dotyczące pewnych dylematów związanych ze sprawami pracowniczymi.

Sprawozdawca komisji senator Wiesław Pietrzak poinformował, że Komisja Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego rozpatrzyła ustawę 15 maja. W posiedzeniu komisji udział wzięli reprezentujący Radę Ministrów sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Zbigniew Siemiątkowski, przedstawiciele Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Finansów, Kancelarii Prezydenta, Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu.

Istniejący od początku transformacji ustrojowej Urząd Ochrony Państwa był instytucją, w strukturach której znalazły się zarówno służby kontrwywiadu, jak i wywiadu. Posiadał również uprawnienia i realizował czynności śledczo-procesowe wynikające z ustawowo przyznanych urzędowi uprawnień, tak zwanych policyjnych, do ścigania sprawców przestępstw wymierzonych w interesy bezpieczeństwa państwa, w tym również w interesy bezpieczeństwa ekonomicznego. Istotą rozpatrywanej regulacji jest oddzielenie zadań służb wywiadu i kontrwywiadu.

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego będzie urzędem administracji rządowej, którego zadania będą dotyczyć bezpieczeństwa i ochrony porządku konstytucyjnego, bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Zakres kompetencji tej agencji dotyczy realizacji zadań związanych z rozpoznawaniem zagrożeń wymierzonych w podstawy ekonomiczne państwa. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego jako jedyny w państwie polskim organ ma w zakresie swoich praw i obowiązków ściganie sprawców tych przestępstw korupcyjnych wyższych funkcjonariuszy państwa, które wynikają z ustawy z 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Dotyczy to około dwudziestu tysięcy osób zajmujących w naszym państwie stanowiska opisane tą ustawą. Z zastrzeżeniem: "jeśli może to godzić w bezpieczeństwo państwa".

Zgodnie z zapisami ustawy Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego ma działać na terytorium państwa polskiego. Wszelkie działania poza granicami naszego kraju mogą być podejmowane wyłącznie w związku z działaniami realizowanymi wewnątrz kraju.

Senator W. Pietrzak podkreślił, że w ustawie tej po raz pierwszy na gruncie prawa polskiego zdefiniowano zadania polskiego wywiadu. W przeciwieństwie do Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Agencja Wywiadu będzie służbą o charakterze operacyjno-rozpoznawczym i informacyjno-analitycznym. Nie będzie posiadała uprawnień o charakterze policyjnym.

Zadania Agencji Wywiadu, określone w art. 6, są realizowane jedynie poza granicami Rzeczypospolitej. Wszelka działalność operacyjno-rozpoznawcza prowadzona na terenie państwa polskiego musi wynikać z charakteru zadań realizowanych poza granicami kraju. Dotyczy to również czynności operacyjno-rozpoznawczych, opisanych w art. 27, 29 i 30, czyli zakładania tajnego podsłuchu, podglądu, realizacji przesyłki niejawnej nadzorowanej. Ta część działalności Agencji Wywiadu może odbywać się wyłącznie za pośrednictwem szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Podkreśla to fakt, że w Polsce organem państwowym właściwym do realizacji działań operacyjno-rozpoznawczych będzie Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Obowiązujące obecnie przepisy stawiają wobec wszystkich struktur policyjnych (oprócz UOP) wymaganie uzyskania zgody sądu. Urząd Ochrony Państwa przy dzisiejszym, jeszcze obowiązującym ustawodawstwie, jeżeli chce takie czynności wykonywać, nie musi uzyskiwać zgody sądu. Robi to na polecenie szefa Urzędu Ochrony Państwa i po uzyskaniu zgody prokuratora generalnego - ministra sprawiedliwości. Po przyjęciu proponowanych w ustawie rozwiązań zarówno Policja, Straż Graniczna, jak i Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, aby realizować te delikatne z punktu widzenia praw obywatela czynności, muszą uzyskać zgodę sądu. W wypadku Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego wymagana jest zgoda Sądu Okręgowego w Warszawie.

W opinii senatora sprawozdawcy, oddanie tych czynności pod sądową kontrolę, odebranie politykom prawa wyłączności w tej delikatnej materii podnosi gwarancję bezpieczeństwa praw obywateli. Tym bardziej że przyjęto w tej ustawie kolejną zasadę, iż szefami zarówno Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, jak i Agencji Wywiadu są osoby cywilne w randze sekretarza stanu. Te osoby są częścią administracji rządowej, odchodzą i przychodzą wraz ze zmianą ekipy politycznej wynikającej z kalendarza politycznego.

W ustawie określono wymagania wobec osób zajmujących stanowiska szefów Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu. Osoby te nie mogły pełnić w przeszłości służby zawodowej i pracować w strukturach tajnych służb PRL, bądź też być tajnymi współpracownikami służb tajnych PRL. Chodzi więc o te osoby, które podlegają restrykcjom ustawy lustracyjnej. Ma to stanowić gwarancję, że na tych stanowiskach zawsze, w każdych warunkach, znajdą się osoby spoza układu, spoza służb, spoza tej korporacji.

Ustawa wprowadza również regulacje dotyczące nadzoru politycznego nad służbami specjalnymi. Istniejącemu już pod rządami ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa Kolegium do spraw Służb Specjalnych, które funkcjonuje przy kancelarii premiera, będzie przewodniczył premier. Uprawnieniem kolegium jest opiniowanie w sprawach powoływania i odwoływania szefów, zatwierdzania kierunków i planów działań służb specjalnych, kontrola projektów budżetów służb specjalnych. Szefowie służb, w odróżnieniu od zapisów ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa, nie są członkami kolegium, biorą jednak udział w jego posiedzeniach na tej samej zasadzie jak przewodniczący sejmowej Komisji do spraw Służb Specjalnych. Jak zaznaczył senator sprawozdawca, przewodniczącym sejmowej Komisji do spraw Służb Specjalnych jest zawsze przedstawiciel opozycji. Do składu kolegium dołączony został również szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

Istotną kwestią ustrojową, która została wprowadzona w tej ustawie, jest również koordynacja przepływu informacji, co należałoby określić jako podstawę wspólnoty informacyjnej rządu. Przyjęto zasadę, że pod przewodnictwem szefa Agencji Wywiadu odbywa się przepływ informacji. Informacje mają posłużyć ośrodkom decyzyjnym do podjęcia stosownych decyzji. Stanowi to odejście od obecnego modelu pionowego podporządkowania. Wprowadzono w praktyce rozwiązanie, które funkcjonuje właściwie prawie we wszystkich demokratycznych krajach, polegające na powołaniu stałego komitetu wywiadu, a więc miejsca, w którym można skonfrontować informacje wywiadu z informacjami pochodzącymi z innych agend rządowych, na przykład z Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Senator W. Pietrzak poinformował, że w trakcie dyskusji w Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego zadano pytania dotyczące między innymi: terenowych struktur agencji; współpracy z placówkami dyplomatycznymi i z Ministerstwem Spraw Zagranicznych; kosztów reformy służb specjalnych; kryteriów powoływania szefów agencji; środka specjalnego jako wydzielonego rachunku bankowego oraz Wojskowych Służb Informacyjnych. Przedstawiciele rządu odpowiedzieli na te pytania wyczerpująco.

Co do kryteriów powoływania szefów agencji, to są wśród nich również takie, których się nie da zmierzyć ani zważyć. Jest to pewnego rodzaju uznaniowość i ta uznaniowość musi wystarczyć, przy zachowaniu kryteriów najważniejszych, które są wyszczególnione w ustawie.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji. Senatorowie: Andrzej Chronowski, Anna Kurska, Janina Sagatowska, Andrzej Wielowieyski, Teresa Liszcz, Mieczysław Janowski, Kazimierz Kutz, Krzysztof Piesiewicz, Olga Krzyżanowska, Zbigniew Religa, Zbigniew Romaszewski złożyli wniosek o odrzucenie ustawy.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności poddano pod głosowanie wniosek o odrzucenie ustawy (Senat 73 głosami, przy 14 za i 3 wstrzymujących się, odrzucił ten wniosek), następnie przegłosowano poszczególne poprawki, po czym Senat 73 głosami, przy 14 przeciw i 1 wstrzymującym się, powziął uchwałę w sprawie ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 20. posiedzeniu, 26 kwietnia br. Do Senatu została przekazana 29 kwietnia. Marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, 29 kwietnia skierował ustawę do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz do Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego, a 13 maja - do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że ustawa o stanie wyjątkowym jest taką drugą w kolejności, po ustawie o stanie klęski żywiołowej, ustawą, którą rozpatruje Senat. Ustawa ta nie prowadzi do zmian struktur organów władzy przewidzianych do działania w stanie normalnym. Cały system kierowania państwem pozostaje ten sam. Wszystkie szczeble władzy państwowej, od wójta po prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, będą jedynie wyposażone w dodatkowe kompetencje, na które zezwala konstytucja.

W art. 4 ustawy jest mowa o sposobie ogłaszania rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także o obwieszczeniach właściwych wojewodów.

Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko jeden raz, na okres nie dłuższy niż sześćdziesiąt dni - mówi o tym art. 5 ust. 1 ustawy.

Art. 11 precyzuje, w jakich sytuacjach prezes Rady Ministrów może zawiesić organy gminy, powiatu lub samorządu województwa, powołując na to miejsce komisarza rządowego.

W rozdziale 3 w art. 14-21 określony jest zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. Rodzaje ograniczeń wolności i praw będą wymienione w rozporządzeniu prezydenta o wprowadzeniu lub przedłużeniu stanu wyjątkowego i powinny "odpowiadać charakterowi oraz intensywności zagrożeń stanowiących przyczyny wprowadzenia stanu wyjątkowego, a także zapewniać skuteczne przywrócenie normalnego funkcjonowania państwa" - mówi o tym art. 14 omawianej ustawy. Szczegółowy tryb, sposoby oraz obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy zakres wprowadzenia i stosowania tych ograniczeń określi Rada Ministrów albo wskazani w art. 21 ministrowie lub wojewodowie.

Sprawozdanie mniejszości Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego przedstawiła senator Maria Berny. Senator zaznaczyła, że na posiedzeniu Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego dość dużo czasu zajęła senatorom debata nad art. 20 pkt 3. Wychodząc z założenia, że w okresie stanu wyjątkowego wszelkie skupiska i wszelkie zbiorowości ludzkie narażone są na dużo większe niebezpieczeństwo niż w warunkach normalnych, mniejszość postanowiła wnieść o wprowadzenie poprawki polegającej na tym, że w art. 20 pkt 3 po słowach "działalności edukacyjnej, poprzez okresowe zawieszenie zajęć dydaktycznych w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych lub wyższych" stawia się kropkę i skreśla się wyrazy "z wyjątkiem szkół duchownych i seminariów duchownych". Zdaniem projektodawców, takie rozwiązanie jest w interesie słuchaczy szkół duchownych i seminariów duchownych, a także w interesie całego społeczeństwa, ponieważ w sytuacji stanu wyjątkowego nie należy dzielić młodzieży, a tym razem chodzi tu akurat o młodzież męską.

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawił senator Andrzej Spychalski. Senator zaznaczył, że rozpatrywana regulacja jest kolejną z czterech ustaw z tak zwanego prezydenckiego pakietu ustaw o stanach nadzwyczajnych, ustaw porządkujących nasz system prawny w zakresie bezpieczeństwa państwa. Jest to ustawa, która w obecnym kształcie uzyskała pozytywne stanowisko Rady Ministrów, ministra spraw wewnętrznych i administracji oraz Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Schemat działania organów państwa w wypadku wystąpienia zagrożenia uzasadniającego wprowadzenie stanu wyjątkowego nakreśliła również konstytucja.

Rada Ministrów podejmuje uchwałę o skierowaniu do prezydenta RP wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego, następnie prezydent niezwłocznie rozpatruje wniosek i wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego na czas oznaczony, nie dłuższy niż dziewięćdziesiąt dni, albo odmawia wydania takiego rozporządzenia. W wypadku jego podpisania przedstawia rozporządzenie Sejmowi w ciągu czterdziestu ośmiu godzin, a Sejm rozpatruje je niezwłocznie, mając kompetencje do jego uchylenia bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko jeden raz w drodze rozporządzenia prezydenta wydanego na wniosek Rady Ministrów za zgodą Sejmu, na okres nie dłuższy niż sześćdziesiąt dni.

Senator A. Spychalski podkreślił, że ustawa charakteryzuje się przejrzystością rozwiązań, przy jasnym i precyzyjnym podziale kompetencji, reguluje tryb wprowadzenia stanu wyjątkowego, a także krąg adresatów, do których kieruje się rygory stanu wyjątkowego. Ustawa jest oparta na istniejącej strukturze organów władzy publicznej i na przypisaniu tym organom władzy określonych kompetencji w określonych sytuacjach stanu wyjątkowego, co jest zgodne z konstytucją. Rezygnacji z nadania kompetencji organom kolegialnym odpowiada jednoosobowe kierownictwo i jednoosobowa odpowiedzialność, a jednocześnie hierarchiczna podległość tych organów. Wprowadzenie stanu wyjątkowego na obszarze województwa przypisano wojewodzie, a na obszarze wykraczającym poza jedno województwo - prezesowi Rady Ministrów. W analogiczny sposób przypisano działania w zakresie przywracania normalnego funkcjonowania państwa.

Jak zaznaczył senator sprawozdawca, projekt ustawy bardzo szczegółowo reguluje kwestię najbardziej delikatną i drażliwą - sferę ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. Wszystkie ograniczenia mają jednak jeden cel: jak najszybciej powrócić do sytuacji normalnej, co jest zgodne z wymogiem nienadużywania dostępnych ograniczeń. Każde z tych ograniczeń musi być dostosowane do stopnia zagrożenia, któremu ma przeciwdziałać. Poza wyszczególnieniem kategorii ograniczeń określa się zakres ich stosowania i tryb nakładania. Konstytucyjne gwarancje wolności i praw człowieka, czyli ten negatywny w pewnym sensie katalog konstytucyjnych praw, których nie można w stanie wyjątkowym ograniczać, jest nawet szerszy niż przewidują to standardy międzynarodowe. Tymi rozwiązaniami ustawa przewyższa więc standardy międzynarodowe.

W ustawie wspólnoty religijne i stowarzyszenia wyznaniowe nie są traktowane jak źródło potencjalnego zagrożenia wewnętrznego. Respektuje się w tym wypadku zasadę rozdziału państwa od kościoła i wyłącza spod ograniczeń wolność zrzeszania się i prowadzenia działalności edukacyjnej.

Wśród elementów stanowiących istotę doprecyzowania projektu prezydenckiego podczas procesu legislacyjnego, elementów mających wpływ na ostateczny kształt ustawy, senator sprawozdawca wymienił: doprecyzowanie przepisów, których zgodność z konstytucją podawano w procesie legislacyjnym w wątpliwość; zachowanie wyłącznych właściwości sądów do orzekania spraw z zakresu naruszania rygorów stanu wyjątkowego; dopuszczanie w stanie wyjątkowym zbiórek publicznych umożliwiających działalność humanitarną oraz charytatywną; i wreszcie - sprecyzowanie warunków użycia sił zbrojnych do przywracania normalnego funkcjonowania państwa, przy czym siły zbrojne przyjmują charakter służb policyjnych, a żołnierzom przyznaje się status policjantów uprawnionych do legitymowania i zatrzymywania osób, przeszukiwania osób i pomieszczeń, dokonywania kontroli osobistej, używania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej.

W przepisach końcowych zakłada się sześciomiesięczne vacatio legis. Wiąże się to z koniecznością wydania dużej liczby aktów wykonawczych.

Senator A. Spychalski zaakcentował, że rozpatrywana ustawa jest zasadniczym krokiem w proponowaniu nowoczesnych rozwiązań, jeśli chodzi o tworzenie tak zwanego prawa kryzysowego, którego Rzeczypospolitej brakuje. Jest też ważną podstawą do tworzenia nowej strategii bezpieczeństwa cywilnego w związku z wejściem w struktury NATO, a w przyszłości - w powiązaniami z Unią Europejską.

Senator sprawozdawca poinformował też, że Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej postanowiła zaproponować wprowadzenie dziesięciu poprawek do ustawy. W imieniu komisji senator wniósł o przyjęcie ustawy wraz z tymi poprawkami.

Sprawozdanie Komisji Ustawodawstwa i Praworządności przedstawił senator Andrzej Jaeschke. Senator poinformował, że komisja postanowiła rekomendować Izbie sześć poprawek do ustawy. Poprawki te w istocie rzeczy pokrywają się ze zgłoszonymi przez pozostałe dwie komisje. Senator sprawozdawca wyraził nadzieję, że na wspólnym posiedzeniu trzech komisji poprawki zostaną szybko uzgodnione i równie szybko połączone komisje będą w stanie przedstawić Izbie jednolite poprawki do rozpatrywanego projektu ustawy.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Uchwała

Ustawa została uchwalona przez Sejm na 20. posiedzeniu, 26 kwietnia br., i w tym samym dniu przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 29 kwietnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia w sprawie rozpatrywanej ustawy przedstawiła senator Krystyna Sienkiewicz. Z upoważnienia i w imieniu komisji senator sprawozdawca rekomendowała Izbie przyjęcie bez poprawek ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Jak poinformowała, komisja zgodnie ze swoim przedmiotowym zakresem działania na posiedzeniu 14 maja rozpatrzyła tę ustawę, zapoznając się z przepisami szczegółowymi.

Senator wskazała, że ustawa zawiera dziesięć zmian. Między innymi rozszerza zakres podmiotowy nowelizowanej ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu poprzez objęcie jej przepisami także cudzoziemców posiadających status uchodźcy lub będących obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Prawo to dotyczy podejmowania i wykonywania pracy bez zezwolenia, zgodnie z zasadą wzajemności. Senator podkreśliła, że jest to jedna z ustaw dostosowujących nasze prawo do prawa obowiązującego w zjednoczonej Piętnastce, ku której zmierzamy.

W konkluzji senator sprawozdawca podkreśliła, iż jest to ustawa dostosowująca polskie prawo do przepisów Unii Europejskiej, zgodna z przyjętym przez rząd Narodowym Programem Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej (chodzi o priorytet drugi, mówiący o swobodnym przepływie osób) i wyrażonym stanowiskiem negocjacyjnym Polski (chodzi o obszar "Swobodny przepływ osób").

Senator K. Sienkiewicz poinformowała, że według opinii Biura Legislacyjnego Senatu (a także opinii odpowiedniego biura Sejmu) jest to zgodne z polską techniką legislacji. Takie rozwiązanie było podyktowane nie tylko potrzebą harmonizacji przepisów z przepisami Unii Europejskiej, ale także potrzebą zachowania symetrii czy ekwiwalentności rozwiązań dotyczących spraw zatrudnienia i dostępu do świadczeń społecznych z tytułu zatrudnienia i bezrobocia. Ponieważ te kwestie nie są jednoznacznie rozwiązane we wszystkich krajach i nie wiadomo do końca, jaka będzie liczba krajów przyjętych do Unii Europejskiej, nie można było teraz zapisać tego w ustawie nowelizowanej, tylko trzeba było odesłać jedną ustawę do rozwiązań drugiej ustawy.

Jak wynika z deklaracji poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej, będzie to różny okres stosowania zakazu przepływu osób bądź zgody na przepływ osób. Na razie z tego zakazu rezygnują (przynajmniej takie są deklaracje) cztery kraje. Stąd też niemożliwe jest wpisanie do rozpatrywanej ustawy terminu jej wejścia w życie bez skonkretyzowania w innej ustawie, do której odwołuje się art. 2, przepisów wprowadzających w życie postanowienia ustawy o zatrudnianiu i przeciwdziałaniu bezrobociu.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 20. posiedzeniu, 26 kwietnia br. Do Senatu została przekazana 29 kwietnia i tego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu, skierował ją do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych oraz do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych przedstawił senator Bogusław Mąsior. Jak wskazał, projekt ustawy - Prawo własności przemysłowej dostosowuje polskie prawo do wymogów unijnych. Ustawa ta w Sejmie była przedmiotem dwóch przedłożeń, które zostały ujęte w jednym dokumencie, jaki przyszedł do Senatu. Z góry wiadomo, że Izbę czeka kolejna nowelizacja, najprawdopodobniej w ciągu najbliższego posiedzenia Senatu. Wskazuje to, jak bardzo skomplikowana jest materia tej ustawy i jakie trudności niesie ze sobą dostosowanie i nazewnictwa, i sformułowań polskiego prawa do prawa unijnego.

Senator sprawozdawca przypomniał, że ustawa - Prawo własności przemysłowej była uchwalona w poprzedniej kadencji, w roku 2000. Okazało się, że w międzyczasie należało uwzględnić w tej ustawie cztery dyrektywy Parlamentu Europejskiego, z których dwie wprowadzały ochronę własności wynalazków biotechnologicznych oraz ochronę prawną wzorów przemysłowych. W rozpatrywanej nowelizacji uwzględnione zostało również rozporządzenie rady EWG z 1992 r. w sprawie stworzenia dodatkowego świadectwa ochronnego dla produktów leczniczych oraz rozporządzenie rady z lipca 1996 r. w sprawie stworzenia dodatkowego świadectwa ochronnego dla produktów ochrony roślin.

Następstwem implementacji tych aktów jest właśnie zmiana uregulowań ustawy z 2000 r. Uzupełnia się ustawę o przepisy dotyczące szczególnie ochrony wynalazków biotechnologicznych, a także wprowadzenia do polskiego systemu prawnego nowej instancji; chodzi o dodatkowe prawa ochronne. Dodatkowe prawa ochronne polegają między innymi na uwzględnieniu skutków różnicy czasowej pomiędzy zgłoszeniem wynalazku do opatentowania a wprowadzeniem tego wynalazku do bezpośredniego zastosowania.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych na swoim posiedzeniu postanowiła zaproponować Izbie siedem poprawek do ustawy.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przedstawił senator Władysław Mańkut. Jak zaznaczył, ustawa o zmianie ustawy - Prawo własności przemysłowej, uchwalonej 30 czerwca 2000 r., będąca przedłożeniem rządowym, ma na celu realizację kolejnego etapu dostosowania polskiego prawa własności przemysłowej do prawa Unii Europejskiej. Równocześnie wprowadza ona do prawa polskiego instytucję dodatkowego prawa ochronnego, tworząc system wydłużonej ochrony produktów leczniczych i środków ochrony roślin, zgodnie z przepisami wspomnianych przez przedmówcę dwóch rozporządzeń wspólnotowych.

Senator W. Mańkut poinformował, że Komisja Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej wnikliwie odniosła się do uchwalonej przez Sejm 26 kwietnia br. ustawy o zmianie ustawy - Prawo własności przemysłowej i w wyniku tych prac postanowiła wnieść o przyjęcie ustawy z dziewięcioma poprawkami.

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment