3. posiedzenie Senatu RP, spis treści , poprzednia część stenogramu , następna część stenogramu


(Wznowienie posiedzenia o godzinie 10 minut 04)

(Posiedzeniu przewodniczą: marszałek Bogdan Borusewicz oraz wicemarszałkowie Krystyna Bochenek, Zbigniew Romaszewski i Marek Ziółkowski)

Marszałek Bogdan Borusewicz:

Proszę zajmować miejsca.

Wznawiam posiedzenie.

ProszÄ™ senatorów sekretarzy o zajÄ™cie miejsc przy stole prezydialnym.

Panie i Panowie Senatorowie, przypominam, że obecnie powinniÅ›my wysÅ‚uchać informacji Rzecznika Praw Obywatelskich o dziaÅ‚alnoÅ›ci w 2006 r., ale rzecznik, ze wzglÄ™du na zaplanowane wczeÅ›niej spotkania, zwróciÅ‚ siÄ™ do marszaÅ‚ka Senatu z proÅ›bÄ…, aby informacja ta mogÅ‚a być przedstawiona w dniu dzisiejszym po godzinie 11.30. InformujÄ™, że przychyliÅ‚em siÄ™ do proÅ›by rzecznika.

W zwiÄ…zku z tym proponujÄ™, aby Senat zgodnie z wczorajszÄ… zapowiedziÄ… przystÄ…piÅ‚ teraz do rozpatrywania kolejnych punktów porzÄ…dku obrad.

InformujÄ™ też, że bÄ™dÄ™ wnosiÅ‚ o uzupeÅ‚nienie porzÄ…dku obrad o trzy punkty dotyczÄ…ce ustaw, które Sejm uchwaliÅ‚ na tym posiedzeniu, ale do tej sprawy powrócimy po przerwie, którÄ… zarzÄ…dzÄ™.

(Senator Andrzej Mazurkiewicz: Przerwa opłatkowa.)

Tak, po przerwie opÅ‚atkowej. Na razie tylko informujÄ™ o tym paÅ„stwa senatorów.

Do spisu treści

PrzystÄ™pujemy zatem do rozpatrzenia punktu siódmego porzÄ…dku obrad: drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy spoÅ‚ecznej.

Przypominam, że jest to projekt ustawy wykonujący orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego.

MarszaÅ‚ek Senatu w dniu 28 listopada 2007 r., zgodnie z art. 85a ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowaÅ‚ orzeczenie TrybunaÅ‚u do Komisji Ustawodawczej. Komisja po rozpatrzeniu sprawy zÅ‚ożyÅ‚a do marszaÅ‚ka Senatu wniosek o podjÄ™cie inicjatywy ustawodawczej wraz z projektem ustawy.

InformujÄ™, że marszaÅ‚ek Senatu w dniu 29 listopada 2007 r., zgodnie z art. 79 ust. 1, w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu, skierowaÅ‚ projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej. Pierwsze czytanie projektu ustawy zostaÅ‚o przeprowadzone na wspólnym posiedzeniu komisji w dniu 18 grudnia 2007 r.

Komisje po rozpatrzeniu projektu ustawy przygotowaÅ‚y wspólne sprawozdanie w tej sprawie. Sprawozdanie to zawarte jest w druku nr 12S.

Przypominam też, że zgodnie z art. 81 ust. 1, w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu, drugie czytanie projektu ustawy obejmuje, po pierwsze, przedstawienie Senatowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy, po drugie, przeprowadzenie dyskusji oraz zgÅ‚aszanie wniosków.

ProszÄ™ sprawozdawcÄ™ Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej, paniÄ… senator GrażynÄ™ Sztark, o zabranie gÅ‚osu i przedstawienie wspólnego sprawozdania komisji o projekcie ustawy.

Do spisu treści

Senator Grażyna Sztark:

Panie Marszałku! Szanowni Państwo Senatorowie! Szanowni Państwo!

Projektowana ustawa oddaje intencje TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego i stanowi wykonanie obowiÄ…zku dostosowania systemu prawa do wyroku TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego z dnia 3 października 2006 r., wyroku, w którym TrybunaÅ‚ stwierdziÅ‚ niezgodność przepisu ustawy o pomocy spoÅ‚ecznej z konstytucjÄ…. Zgodnie z art. 190 ust. 1 konstytucji orzeczenia TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego majÄ… moc powszechnie obowiÄ…zujÄ…cÄ… i sÄ… ostateczne.

TrybunaÅ‚ Konstytucyjny stwierdziÅ‚, iż art. 8 ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoÅ‚ecznej jest niezgodny z art. 2, to znaczy poważnie narusza zasadÄ™ sprawiedliwoÅ›ci spoÅ‚ecznej, z art. 32, to jest z zasadÄ… równoÅ›ci wobec prawa oraz z art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, to jest z zasadami polityki spoÅ‚ecznej paÅ„stwa.

Zakwestionowany przepis stanowi, że za dochód przyjmuje siÄ™ zadeklarowanÄ… podstawÄ™ wymiaru skÅ‚adek na ubezpieczenie spoÅ‚eczne, a jeżeli z tytuÅ‚u prowadzenia tej dziaÅ‚alnoÅ›ci nie istnieje obowiÄ…zek ubezpieczenia spoÅ‚ecznego, przyjmuje siÄ™ kwotÄ™ najniższej podstawy wymiaru skÅ‚adek na ubezpieczenie spoÅ‚eczne.

Zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych podstawÄ™ wymiaru skÅ‚adek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych w przypadku osób prowadzÄ…cych pozarolniczÄ… dziaÅ‚alność oraz osób z nimi współpracujÄ…cych stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% przeciÄ™tnego miesiÄ™cznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Oznacza to, że osoby ubiegajÄ…ce siÄ™ o Å›wiadczenie z pomocy spoÅ‚ecznej, które prowadzÄ… dziaÅ‚alność gospodarczÄ… oraz osoby z nimi współpracujÄ…ce nie mogÄ… zadeklarować kwoty dochodu niższej niż 60% przeciÄ™tnego miesiÄ™cznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, nawet jeżeli ten dochód byÅ‚ faktycznie niższy.

TrybunaÅ‚ Konstytucyjny uznaÅ‚ zatem, że opodatkowanie na zasadach okreÅ›lonych w ustawie o zryczaÅ‚towanym podatku dochodowym jest oderwane od faktycznej sytuacji osób lub rodziny ubiegajÄ…cej siÄ™ o pomoc spoÅ‚ecznÄ…. Zdaniem TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego, sytuacja osób prowadzÄ…cych dziaÅ‚alność pozarolniczÄ… jest zdecydowanie niekorzystna.

ZacytujÄ™ tutaj część uzasadnienia TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego do wyroku z dnia 3 października 2006 r.

"Istota i funkcje Å›wiadczeÅ„ z pomocy spoÅ‚ecznej i zasiÅ‚ków rodzinnych - stwierdza TrybunaÅ‚ - nie pokrywajÄ… siÄ™ z istotÄ… i funkcjami systemu ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych. W tym drugim wypadku ustawowe wykluczenie możliwoÅ›ci zadeklarowania jako podstawy skÅ‚adki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe niższej kwoty niż 60% przeciÄ™tnego wynagrodzenia ma na celu zapewnienie odpowiedniej wysokoÅ›ci Å›wiadczeÅ„ systemu ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych, te bowiem majÄ… bezpoÅ›redni zwiÄ…zek z wysokoÅ›ciÄ… pÅ‚aconych skÅ‚adek. Przy Å›wiadczeniach z pomocy spoÅ‚ecznej i zasiÅ‚kach rodzinnych chodzi natomiast o to, żeby osoby o rzeczywiÅ›cie niskich dochodach mogÅ‚y otrzymać odpowiednie wsparcie. Nie chodzi wiÄ™c o zagwarantowanie minimalnego poziomu kwot gromadzonych na potrzeby przyszÅ‚ych Å›wiadczeÅ„, ale o przydzielenie pomocy tym, którzy jej naprawdÄ™ aktualnie potrzebujÄ….

Zakwestionowana regulacja sprawia również, że poza systemem Å›wiadczeÅ„ z pomocy spoÅ‚ecznej oraz zasiÅ‚ków rodzinnych mogÄ… pozostawać osoby, którym to wsparcie przysÅ‚ugiwaÅ‚oby, gdyby nie prowadziÅ‚y dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej."

Zaproponowana zmiana umożliwia uznanie za dochód w odniesieniu do osób prowadzÄ…cych pozarolniczÄ… dziaÅ‚alność gospodarczÄ…, opodatkowanÄ… na zasadach okreÅ›lonych w przepisach o zryczaÅ‚towanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiÄ…ganych przez osoby fizyczne, także kwoty niższej od najniższej podstawy wymiaru skÅ‚adek na ubezpieczenie spoÅ‚eczne. Sposób ustalenia dochodu, który warunkuje prawo do pomocy spoÅ‚ecznej, zostaÅ‚ dziÄ™ki temu powiÄ…zany z aktualnÄ… i faktycznÄ… sytuacjÄ… życiowÄ… osób ubiegajÄ…cych siÄ™ o Å›wiadczenie pieniężne.

Ustawa ta powoduje niestety skutki finansowe dla budżetu paÅ„stwa. Ale należy przy tym pamiÄ™tać, że z jednej strony stanowi ona wykonanie obowiÄ…zku prawnego, a z drugiej - przywrócenie regulacji ustawowej, która gwarantuje korzystanie przez obywateli z ich praw i wolnoÅ›ci. Jest to potwierdzone orzeczeniem TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego.

Tak jak pan marszaÅ‚ek wspominaÅ‚, w dniu 18 grudnia podczas posiedzenia poÅ‚Ä…czonych komisji, Komisji Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej oraz Komisji Ustawodawczej, jednogÅ‚oÅ›nie zostaÅ‚a przyjÄ™ta ustawa o pomocy spoÅ‚ecznej.

ProszÄ™ zatem o przyjÄ™cie rozpatrywanego projektu bez poprawek i przejÅ›cie do trzeciego czytania.

UprzedzajÄ…c pytania z paÅ„stwa strony, chciaÅ‚abym powiedzieć, że komisje podzieliÅ‚y sÅ‚usznÄ… uwagÄ™ pana senatora Leona Kieresa dotyczÄ…cÄ… obowiÄ…zku konsultowania tego projektu z KomisjÄ… WspólnÄ… RzÄ…du i SamorzÄ…du w dalszych pracach nad nim, ponieważ ustawa, jak wspomniaÅ‚am, powoduje skutki finansowe nie tylko dla budżetu paÅ„stwa, ale również dla samorzÄ…dów. DziÄ™kujÄ™ za uwagÄ™.

Marszałek Bogdan Borusewicz:

Dziękuję, Pani Senator.

Zgodnie z art. 81 ust. 2, w zwiÄ…zku z art. 85e Regulaminu Senatu, senatorowie mogÄ… zgÅ‚aszać trwajÄ…ce nie dÅ‚użej niż minutÄ™, zwiÄ…zane z przedstawionym sprawozdaniem, zapytania do sprawozdawcy komisji oraz do upoważnionego przedstawiciela wnioskodawców.

Przypominam, że Komisja Ustawodawcza jako wnioskodawca projektu upoważniła do jej reprezentowania także senator Grażynę Sztark.

Czy ktoÅ› z paÅ„stwa senatorów chciaÅ‚by zadać takie pytanie? Nie widzÄ™ chÄ™tnych.

Dziękuję pani, Pani Senator.

Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu gÅ‚os może zabrać teraz obecny na posiedzeniu przedstawiciel rzÄ…du lub zaproszonych goÅ›ci.

Czy przedstawiciel rzÄ…du chce zabrać gÅ‚os w sprawie przedstawionego projektu?

ProszÄ™ bardzo, Panie Ministrze - pan minister Kuberski.

Do spisu treści

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy
i Polityki SpoÅ‚ecznej
Kazimierz Kuberski:

Dziękuję.

Panie PrzewodniczÄ…cy! Wysoki Senacie!

RzÄ…d nie wypracowaÅ‚ oficjalnego stanowiska w tej sprawie, natomiast stanowisko ministra pracy i polityki spoÅ‚ecznej byÅ‚o przedstawione w piÅ›mie do przewodniczÄ…cego Komisji Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej, pana MieczysÅ‚awa Augustyna, oraz w moim wystÄ…pieniu podczas obrad poÅ‚Ä…czonych Komisji Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej oraz Komisji Ustawodawczej. OczywiÅ›cie jest to stanowisko popierajÄ…ce.

WskazywaliÅ›my jednak na możliwe koszty, o których mówiÅ‚a pani senator sprawozdawca. Koszty te dotyczyÅ‚yby zarówno budżetu paÅ„stwa, jak i budżetów jednostek samorzÄ…du terytorialnego poziomu gminnego. OczywiÅ›cie opieramy siÄ™ na pewnych szacunkach i zaÅ‚ożeniach. W najbardziej niekorzystnym dla budżetu wariancie, czyli przy zaÅ‚ożeniu, że o oÅ›wiadczenia z pomocy spoÅ‚ecznej wystÄ…pi okoÅ‚o 10% nowo uprawnionych - dotyczy to trzech kategorii Å›wiadczeÅ„ zasiÅ‚ków okresowych - dodatkowe koszty dla budżetu paÅ„stwa wyniosÅ‚yby ponad 71 milionów zÅ‚. Kwota potrzebna na zasiÅ‚ki celowe, które sÄ… wypÅ‚acane ze Å›rodków wÅ‚asnych gmin, mogÅ‚aby siÄ™gać 38,5 miliona zÅ‚, natomiast w wypadku pomocy w formie dożywiania byÅ‚aby to kwota prawie 29 milionów zÅ‚ pochodzÄ…ca w poÅ‚owie z budżetów gmin, w poÅ‚owie z dopÅ‚aty ze Å›rodków budżetu paÅ„stwa. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Marszałek Bogdan Borusewicz:

Dziękuję, Panie Ministrze.

Zgodnie z art. 44 ust. 6 Regulaminu Senatu senatorowie mogÄ… zgÅ‚aszać trwajÄ…ce nie dÅ‚użej niż minutÄ™ zapytania do obecnego na posiedzeniu przedstawiciela rzÄ…du zwiÄ…zane z omawianym punktem porzÄ…dku obrad.

Czy ktoÅ› z paÅ„stwa senatorów chciaÅ‚by zabrać gÅ‚os?

Pan senator Gruszka, proszÄ™ bardzo.

Do spisu treści

Senator Tadeusz Gruszka:

Panie Marszałku, Panie Ministrze, ja mam pytanie...

(MarszaÅ‚ek Bogdan Borusewicz: W takim razie, Panie Ministrze, poproszÄ™ tutaj, na mównicÄ™.)

Ponieważ ta sytuacja obciąża siÄ™ samorzÄ…dy, ja mam pytanie, czy budżet paÅ„stwa bÄ™dzie rekompensowaÅ‚ te kwoty, o których pan przed chwil mówiÅ‚. To jest obciążenie dla budżetów na kwotÄ™ okoÅ‚o 60 milionów zÅ‚. Czy przewidziano rekompensatÄ™ dla samorzÄ…dów? DziÄ™kujÄ™.

Marszałek Bogdan Borusewicz:

ProszÄ™ bardzo, Panie Ministrze.

Do spisu treści

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy
i Polityki SpoÅ‚ecznej
Kazimierz Kuberski:

O ile mi jest wiadomo, taka rekompensata nie jest przewidziana. Może w toku dalszych prac, może dopiero po uchwaleniu tej ustawy, ale w tej chwili nie.

Marszałek Bogdan Borusewicz:

Dziękuję.

Czy są jakieś inne pytania? Nie. Dziękuję.

Dziękuję, Panie Ministrze.

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki SpoÅ‚ecznej Kazimierz Kuberski: DziÄ™kujÄ™.)

Do spisu treści

Otwieram dyskusjÄ™.

Przypominam o wymogach regulaminowych dotyczÄ…cych czasu przemawiania senatorów w dyskusji i o koniecznoÅ›ci zapisywania siÄ™ do gÅ‚osu u senatora prowadzÄ…cego listÄ™ mówców.

InformujÄ™, że skÅ‚adane do marszaÅ‚ka Senatu do czasu zamkniÄ™cia dyskusji podpisane wnioski legislacyjne mogÄ… obejmować wyÅ‚Ä…cznie zmiany zmierzajÄ…ce do wykonania orzeczenia TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego oraz ich niezbÄ™dne konsekwencje. InformujÄ™, że na podstawie art. 54 ust. 4 pkt 2 Regulaminu Senatu marszaÅ‚ek Senatu nie podda pod gÅ‚osowanie wniosków wykraczajÄ…cych poza ten zakres.

ProszÄ™ o zabranie gÅ‚osu pana senatora MieczysÅ‚awa Augustyna.

Do spisu treści

Senator Mieczysław Augustyn:

Panie MarszaÅ‚ku! Panie i Panowie Senatorowie!

Omawiany dzisiaj projekt ustawy przygotowany zostaÅ‚ jeszcze w poprzedniej kadencji przez KomisjÄ™ Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej, nastÄ™puje jednak kontynuacja prac. Warto zaznaczyć, że jest to chyba pierwsza ustawa prowadzona wedÅ‚ug nowego trybu, pod rzÄ…dami znowelizowanego przez WysokÄ… IzbÄ™ na poprzednim posiedzeniu regulaminu, a wiÄ™c jest to droga przez KomisjÄ™ UstawodawczÄ… i z tymi zastrzeżeniami, że poprawki nie mogÄ… wykraczać poza materiÄ™ zakreÅ›lonÄ… w wyroku przez TrybunaÅ‚ Konstytucyjny.

ChciaÅ‚bym zwrócić paÅ„stwa uwagÄ™ na trzy sprawy. Pierwsza to kwestia równouprawnienia wszystkich osób, które majÄ… takie samo prawo korzystania ze Å›wiadczeÅ„ z pomocy spoÅ‚ecznej, niezależnie od tego, w jakim sektorze pracujÄ…, czym siÄ™ konkretnie zajmujÄ…, bo prawo to wynika z rzeczywistej sytuacji rodziny, która jest dotkniÄ™ta jakimÅ› nieszczęściem. MówiÄ™ o tym dlatego, że naprawiamy coÅ›, co wynikaÅ‚o z pewnego dÅ‚ugotrwaÅ‚ego stanu, można powiedzieć, chodzi o stronÄ™ tak mentalnÄ…, jak i faktycznÄ…. Oto przedsiÄ™biorców, ludzi prowadzÄ…cych dziaÅ‚alność gospodarczÄ… uważano za tych, którzy z góry, z zaÅ‚ożenia z korzystania z pewnych Å›wiadczeÅ„ mogÄ… być wykluczeni. Uważano, że jest to grupa osób, która powinna raczej Å›wiadczyć na rzecz spoÅ‚eczeÅ„stwa, a nie mieć prawa do tego, żeby z czegokolwiek korzystać, ponieważ te osoby i tak majÄ… dużo, i tak majÄ… wiele.

To nie zawsze jest prawda. Przypomnijmy, że ryzyko w obrocie gospodarczym, w dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej jest ogromne. W ciÄ…gu dziesiÄ™ciu lat od powstania mniej wiÄ™cej 1/4 firm upada. Dotyczy to zwÅ‚aszcza maÅ‚ych przedsiÄ™biorstw. Przypomnijmy, że osoby wielu zawodów, zwÅ‚aszcza rzemieÅ›lnicy, ale jest tak także w handlu, w usÅ‚ugach, pracujÄ… w mikrofirmach, które tak naprawdÄ™ zatrudniajÄ… najbliższych czÅ‚onków rodziny. Różnie siÄ™ wiedzie w zależnoÅ›ci od koniunktury, nie zawsze dobrze, i wrzucanie wszystkich do jednego worka byÅ‚o absolutnym bÅ‚Ä™dem. Dobrze, że zmieniamy myÅ›lenie. Za chwilÄ™ bÄ™dziemy procedować nad nastÄ™pnÄ… ustawÄ…, która bÄ™dzie naprawiaÅ‚a ten sam bÅ‚Ä…d.

Druga kwestia, na którÄ… chciaÅ‚bym zwrócić uwagÄ™, to jest sytuacja, która być może w wyniku prac komisji deregulacyjnych, a chcemy je powoÅ‚ywać zarówno w Sejmie, jak i w Senacie, obejmie wiele innych zagadnieÅ„. Oto po raz pierwszy zaczynamy obdarzać ludzi zaufaniem. Nie bÄ™dÄ… potrzebne kwity, zaÅ›wiadczenia, inne dokumenty dla potwierdzenia w tym wypadku sytuacji materialnej rodziny, która znalazÅ‚a siÄ™ w kÅ‚opotach i bÄ™dzie zabiegaÅ‚a o Å›wiadczenie z pomocy spoÅ‚ecznej. Ma wystarczyć, musi wystarczyć oÅ›wiadczenie starajÄ…cego siÄ™ o tÄ™ pomoc. Być może nakÅ‚ada to na organy paÅ„stwa obowiÄ…zek dokonywania kontroli wtedy, kiedy bÄ™dÄ… uzasadnione wÄ…tpliwoÅ›ci co do prawdziwoÅ›ci tego oÅ›wiadczenia, rozróżniajmy jednak sytuacje, bo to paÅ„stwo ma udowodnić obywatelowi, że nie jest w porzÄ…dku, a nie obywatel z góry ma udowadniać paÅ„stwu, że jest w porzÄ…dku. To jest zmiana znaczÄ…ca, zmiana filozofii, jak siÄ™ wydaje, pożądana.

Już ostatnia sprawa, na którÄ… chciaÅ‚bym paÅ„stwu zwrócić uwagÄ™. Tak naprawdÄ™ niezależnie od tego, co byÅ›my chcieli postanowić, już od 13 października 2006 r. wyrok TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego wywoÅ‚uje skutki prawne, w zwiÄ…zku z tym na dobrÄ… sprawÄ™ już dzisiaj, gdyby przedsiÄ™biorca znalazÅ‚ siÄ™ w trudnym poÅ‚ożeniu i zgÅ‚osiÅ‚ siÄ™ do oÅ›rodka pomocy spoÅ‚ecznej z oczekiwaniem uzyskania Å›wiadczenia, to mógÅ‚by i miaÅ‚by prawo zÅ‚ożyć tylko oÅ›wiadczenie, a oÅ›rodek pomocy spoÅ‚ecznej musiaÅ‚by je uwzglÄ™dnić. Tak naprawdÄ™ mamy zamiar przyjąć ustawÄ™, która faktyczny stan po ogÅ‚oszeniu wyroku TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego uczyni zgodny z ustawodawstwem. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Marszałek Bogdan Borusewicz:

Dziękuję, Panie Senatorze.

ProszÄ™ o zabranie gÅ‚osu pana senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego.

Do spisu treści

Senator Krzysztof Kwiatkowski:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ja chciaÅ‚bym to gorÄ…co poprzeć. Mam nawet dalej idÄ…cÄ… proÅ›bÄ…. Chodzi o to, aby jednak rozważyć dzisiaj zakoÅ„czenie procedowania nad tÄ… sprawÄ… wraz z wnioskiem o przejÅ›cie do trzeciego czytania, majÄ…c peÅ‚nÄ… Å›wiadomość uÅ‚omnoÅ›ci sytuacji, o której mówiÅ‚ pan senator, pan profesor Kieres, dotyczÄ…cej tego, że jeÅ›li chodzi o zwiÄ…zane z tym wydatki, to część wypÅ‚aty tych Å›wiadczeÅ„ bÄ™dzie dotykać gminy. ZwróciÅ‚bym paÅ„stwa uwagÄ™ na to, że ten przepis jest ewidentnie - mówiÄ…c najdelikatniej - pewnym reliktem sprzed roku 1989. Kogo dotyczy zryczaÅ‚towany podatek dochodowy, w tym kogo, jakiej grupy dotyczy pÅ‚acenie podatku w formie karty podatkowej? To sÄ… przede wszystkim drobne zakÅ‚ady rzemieÅ›lnicze, drobne zakÅ‚ady usÅ‚ugowe, to sÄ… szewcy, krawcy, zakÅ‚ady fotograficzne. Teraz ta grupa siÄ™ zmieniÅ‚a, nie jest już tak, jak byÅ‚o przed rokiem 1989, że można powiedzieć, że bardzo czÄ™sto byÅ‚y to osoby niezwykle dobrze sytuowane w sensie materialnym.

PrzygotowujÄ…c ten projekt, ja sam miaÅ‚em możliwość spotkania siÄ™ i rozmawiania z przedstawicielami zwiÄ…zku rzemiosÅ‚a, z przedstawicielami drobnych zakÅ‚adów rzemieÅ›lniczych, a także maÅ‚ych sklepów, bo ta forma opodatkowania dotyczy najmniejszych rodzinnych sklepów, w których obroty nie przekraczajÄ… okreÅ›lonej wysokoÅ›ci. W tym momencie jest to niezwykle oczekiwana przez tÄ™ grupÄ™ regulacja nie tylko ze wzglÄ™du na możliwość ewentualnego korzystania ze Å›wiadczeÅ„ z zakresu pomocy spoÅ‚ecznej. Te osoby zwróciÅ‚y mi uwagÄ™ na jeszcze jednÄ… sprawÄ™, o której poczÄ…tkowo, procedujÄ…c nad orzeczeniem TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego, w ogóle nie myÅ›leliÅ›my. Obecnie dochodzi do takich sytuacji. Gdy osoby prowadzÄ…ce dziaÅ‚alność rozliczanÄ… w tej formie dokonujÄ… zakupów w systemie ratalnym, gdy korzystajÄ… z pożyczek, to czÄ™sto znajdujÄ… siÄ™ w bardzo trudnej sytuacji, ponieważ podmioty dokonujÄ…ce sprzedaży nie chcÄ… im udzielać kredytów na zasadach preferencyjnych, mówiÄ…c, że nie sÄ… w stanie zweryfikować ich dochodów, wiÄ™c muszÄ… korzystać z kredytów komercyjnych. Gdy ich dochód bÄ™dzie poparty ich oÅ›wiadczeniem, ich deklaracjÄ… w zakresie uzyskiwanego przychodu i w zwiÄ…zku z tym dochodu, ta sytuacja oczywiÅ›cie z ich punktu widzenia ulegnie zmianie. Dlatego my na posiedzeniu komisji także rozważaliÅ›my - aczkolwiek, tak jak powiedziaÅ‚em, formalnie tego nie przyjÄ™liÅ›my ze wzglÄ™du na sÅ‚usznÄ… uwagÄ™ pana profesora Kieresa - zÅ‚ożenie wniosku o przejÅ›cie do trzeciego czytania.

Ja też mimo wszystko mam gÅ‚Ä™bokÄ… nadziejÄ™ - z uwagi na pewien etos pracy w Å›rodowisku drobnego rzemiosÅ‚a, zakÅ‚adów usÅ‚ugowych - że nie bÄ™dzie to grupa, która nader chÄ™tnie bÄ™dzie korzystać z pomocy spoÅ‚ecznej. Te osoby, w szczególnoÅ›ci pracownicy drobnych zakÅ‚adów usÅ‚ugowych, rzemieÅ›lniczych - a w tej grupie zawodowej czÄ™ste sÄ… takie sytuacje, że na przykÅ‚ad małżonkowie, na ogół osoby w podeszÅ‚ym wieku, prowadzÄ…c maÅ‚y zakÅ‚ad usÅ‚ugowy, rzemieÅ›lniczy, majÄ… dochody na poziomie tysiÄ…ca kilkuset zÅ‚otych, jednak ze wzglÄ™du na tradycjÄ™, fakt, że jest to praca, którÄ… wykonujÄ… od dziesiÄ…tków lat, na ogół jest to kontynuacja tradycji rodzinnej - nie bÄ™dÄ… osobami, które wyjÄ…tkowo nagminnie, powiedziaÅ‚bym, chciaÅ‚yby korzystać z form, z zakresu pomocy spoÅ‚ecznej. Za to niewÄ…tpliwie w tej grupie jest to wyjÄ…tkowo oczekiwana zmiana. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Marszałek Bogdan Borusewicz:

Dziękuję, Panie Senatorze.

ProszÄ™ o zabranie gÅ‚osu pana senatora Tadeusza GruszkÄ™.

Do spisu treści

Senator Tadeusz Gruszka:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Nie chcÄ™ kwestionować idei tego projektu ustawy, jest to szczytny projekt i przychylam siÄ™ do niego. ChciaÅ‚bym jednak przestrzec przed możliwoÅ›ciÄ… uznania tej ustawy po naszym procedowaniu za niezgodnÄ… z konstytucjÄ…. ChciaÅ‚bym przytoczyć art. 166 konstytucji: "Zadania publiczne sÅ‚użące zaspokojeniu potrzeb wspólnoty samorzÄ…dowej sÄ… wykonywane przez jednostkÄ™ samorzÄ…du terytorialnego" i to jest sprawa oczywista, ale art. 167 mówi o tym, że jednostkom samorzÄ…du terytorialnego zapewnia siÄ™ udziaÅ‚ w dochodach publicznych odpowiednio do przypadajÄ…cych im zadaÅ„. W tej sytuacji, gdy uzyskaliÅ›my od pana ministra odpowiedź, że te pieniÄ…dze nie sÄ… zapewnione, narażamy siÄ™ w dalszych krokach na niekonstytucyjne dziaÅ‚anie. ChciaÅ‚bym przestrzec w tym momencie przed tym, że ta ustawa bÄ™dzie mogÅ‚a być zaskarżona do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego jako niekonstytucyjna. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Krystyna Bochenek)

Do spisu treści

Wicemarszałek
Krystyna Bochenek:

Bardzo dziękuję panu senatorowi.

Informuję, że wystąpienie pana senatora było wystąpieniem ostatnim.

Lista mówców została wyczerpana.

Tym samym zamykam dyskusjÄ™.

InformujÄ™, że w trakcie dyskusji nie zostaÅ‚ zÅ‚ożony wniosek przeciwny do wniosku przedstawionego przez komisjÄ™ w sprawozdaniu, wiÄ™c teraz, zgodnie z art. 81 ust. 5 w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu, Senat mógÅ‚by przystÄ…pić do trzeciego czytania projektu ustawy. Trzecie czytanie objęłoby jedynie gÅ‚osowanie nad przedstawionym projektem.

InformujÄ™, że gÅ‚osowanie to przeprowadzimy razem z gÅ‚osowaniami nad pozostaÅ‚ymi punktami porzÄ…dku obrad.

Do spisu treści

PrzystÄ™pujemy do rozpatrzenia punktu ósmego porzÄ…dku obrad: drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o Å›wiadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia spoÅ‚ecznego w razie choroby i macierzyÅ„stwa.

Przypominam, że jest to projekt ustawy wykonujÄ…cy orzeczenie TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego. MarszaÅ‚ek Senatu 28 listopada 2007 r., zgodnie z art. 85a ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowaÅ‚ orzeczenie TrybunaÅ‚u do Komisji Ustawodawczej. Komisja po rozpatrzeniu sprawy zÅ‚ożyÅ‚a do marszaÅ‚ka Senatu wniosek o podjÄ™cie inicjatywy ustawodawczej wraz z projektem ustawy, co znajduje siÄ™ w druku nr 14.

InformujÄ™, że marszaÅ‚ek Senatu 29 listopada 2007 r., zgodnie z art. 79 ust. 1 w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu, skierowaÅ‚ projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej. Pierwsze czytanie projektu ustawy zostaÅ‚o przeprowadzone na wspólnym posiedzeniu komisji 18 grudnia 2007 r.

Komisje po rozpatrzeniu projektu ustawy przygotowaÅ‚y wspólne sprawozdanie w tej sprawie. To sprawozdanie znajdÄ… paÅ„stwo w druku nr 14S.

Przypominam też, że zgodnie z art. 81 ust. 1 w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu drugie czytanie projektu ustawy obejmuje przedstawienie Senatowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy oraz przeprowadzenie dyskusji wraz ze zgÅ‚aszaniem wniosków.

ProszÄ™ teraz uprzejmie sprawozdawcÄ™ Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej, pana senatora MieczysÅ‚awa Augustyna, o zabranie gÅ‚osu i przedstawienie wspólnego sprawozdania obu komisji o projekcie ustawy.

Do spisu treści

Senator Mieczysław Augustyn:

Panie MarszaÅ‚ku! Panie i Panowie Senatorowie!

Również ten projekt ustawy, usuwajÄ…cy wadÄ™ przepisów w ustawie o Å›wiadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia spoÅ‚ecznego w razie choroby i macierzyÅ„stwa, zostaÅ‚ przygotowany jeszcze w poprzedniej kadencji przez KomisjÄ™ Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej.

TrybunaÅ‚ Konstytucyjny zakwestionowaÅ‚ art. 32 ust. 1 dajÄ…cy prawo do korzystania z zasiÅ‚ku opiekuÅ„czego z tytuÅ‚u choroby i macierzyÅ„stwa jedynie osobom objÄ™tym obowiÄ…zkowym ubezpieczeniem. Tym samym wyÅ‚Ä…czono z możliwoÅ›ci korzystania ze Å›wiadczeÅ„ ubezpieczonych dobrowolnie, a wiÄ™c tych, którzy dobrowolnie zadeklarowali chęć pÅ‚acenia skÅ‚adek, mimo że zasiÅ‚ek opiekuÅ„czy z tytuÅ‚u choroby i macierzyÅ„stwa finansowany jest wÅ‚aÅ›nie wyÅ‚Ä…cznie ze skÅ‚adek. Chodzi o dużą grupÄ™ uprawnionych, w tym prowadzÄ…cych pozarolniczÄ… dziaÅ‚alność gospodarczÄ… i osoby z nimi współpracujÄ…ce, wykonujÄ…cych pracÄ™ nakÅ‚adczÄ…, wykonujÄ…cych pracÄ™ na podstawie umowy agencyjnej i zlecenia, duchownych, jest tu jeszcze parÄ™ innych grup. WedÅ‚ug dotychczasowych przepisów osoby te, jeÅ›li nawet dobrowolnie opÅ‚acaÅ‚y skÅ‚adkÄ™ z tytuÅ‚u ryzyka choroby i macierzyÅ„stwa, nie otrzymywaÅ‚y ekwiwalentnego Å›wiadczenia, gdy musiaÅ‚y zapewnić opiekÄ™ choremu czÅ‚onkowi rodziny i nie uzyskiwaÅ‚y w zwiÄ…zku z tym dochodów.

TÄ™ oczywistÄ… wadÄ™ w przepisach TrybunaÅ‚ Konstytucyjny dostrzegÅ‚ i zakwestionowaÅ‚. Tak naprawdÄ™ wyrok TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego powoduje skutki prawne już od 16 marca 2007 r., a ZakÅ‚ad UbezpieczeÅ„ SpoÅ‚ecznych chce go realizować i wiem, że już wÅ‚aÅ›ciwie realizuje wyrok TrybunaÅ‚u. Wprawdzie koszt realizacji tej ustawy to okoÅ‚o 35-40 milionów zÅ‚ rocznie, ale wydaje siÄ™, że jest to już wkalkulowane w wydatki ZUS.

PoÅ‚Ä…czone komisje, Komisja Ustawodawcza i Komisja Rodziny i Polityki SpoÅ‚ecznej, jednogÅ‚oÅ›nie opowiedziaÅ‚y siÄ™ za przyjÄ™ciem tej ustawy bez poprawek. Gdyby w wyniku dyskusji nie pojawiÅ‚y siÄ™ żadne wnioski o charakterze legislacyjnym, to wnoszÄ™ również do pani marszaÅ‚ek o przejÅ›cie do trzeciego czytania jeszcze podczas tego posiedzenia Senatu. Również w tym wypadku warto podkreÅ›lić i dostrzec, że wreszcie osoby prowadzÄ…ce dziaÅ‚alność gospodarczÄ… bÄ™dÄ… traktowane z punktu widzenia prawa w dziedzinie ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych jednakowo, tak jak wszyscy pozostali obywatele, oczywiÅ›cie opÅ‚acajÄ…cy odpowiednie skÅ‚adki. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Wicemarszałek
Krystyna Bochenek:

Dziękuję bardzo panu senatorowi sprawozdawcy.

Zgodnie z art. 81 ust. 2 w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu, paÅ„stwo senatorowie mogÄ… zgÅ‚aszać teraz trwajÄ…ce nie dÅ‚użej niż minutÄ™ zapytania do sprawozdawcy komisji, który już opuÅ›ciÅ‚ mównicÄ™, w zwiÄ…zku z przedstawionym sprawozdaniem oraz do upoważnionego przedstawiciela wnioskodawców. Przypominam, że Komisja Ustawodawcza upoważniÅ‚a do jej reprezentowania pana senatora Bohdana Paszkowskiego.

Czy ktoÅ› z paÅ„ i panów senatorów chciaÅ‚by zadać pytania któremuÅ› z wymienionych senatorów?

Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu gÅ‚os może zabrać teraz obecny na posiedzeniu przedstawiciel rzÄ…du. Przypominam, że jest to pan minister Kazimierz Kuberski, podsekretarz stanu.

Czy pan minister chciaÅ‚by zabrać gÅ‚os w sprawie przedstawionego projektu ustawy?

ProszÄ™ uprzejmie.

Do spisu treści

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy
i Polityki SpoÅ‚ecznej
Kazimierz Kuberski:

Dziękuję bardzo.

Pani PrzewodniczÄ…ca! Wysoka Izbo!

Ja chciaÅ‚bym tylko w imieniu rzÄ…du, mimo że brakuje, tak jak w poprzednim przypadku, oficjalnego stanowiska rzÄ…du, wyrazić poparcie dla tego projektu. Ten projekt również byÅ‚ przedmiotem prac rzÄ…dowych i znajduje siÄ™ gdzieÅ› dalej w toku prac ustawodawczych.

O dwóch sprawach, na które chciaÅ‚bym zwrócić uwagÄ™, powiedziaÅ‚ już pan senator Augustyn. Jest to kwestia tego, że dokÅ‚adnie od 16 marca ZakÅ‚ad UbezpieczeÅ„ SpoÅ‚ecznych stosuje w praktyce wyrok TrybunaÅ‚u, tak że teraz jest to tylko porzÄ…dkowanie stanu prawnego, bo taki stan faktyczny istnieje już od 16 marca tego roku. A jeżeli chodzi o kwotÄ™ 35-40 milionów zÅ‚ rocznie, jest to kwota możliwych do wypÅ‚acenia zasiÅ‚ków opiekuÅ„czych dla osób, które uzyskajÄ… uprawnienia dziÄ™ki temu wyrokowi. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Wicemarszałek
Krystyna Bochenek:

Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.

Przypominam, że państwo mogą zgłaszać pytania do pana ministra.

Czy ktoÅ› z paÅ„stwa chce zadać takie pytanie?

(GÅ‚os z sali: Senator Gruszka.)

Przepraszam bardzo, pan senator Gruszka, nie dojrzałam, przepraszam bardzo.

ProszÄ™ uprzejmie.

Do spisu treści

Senator Tadeusz Gruszka:

Panie Ministrze, ja mam takie pytanie, mimo że to nie wchodzi w zakres zmian, chciaÅ‚bym uzyskać odpowiedź na nastÄ™pujÄ…ce pytanie. Czym podyktowane jest rozróżnienie pktów 2 i 3, w których jest mowa o opiece nad chorym dzieckiem w wieku do ukoÅ„czenia czternastu lat oraz nad innym chorym czÅ‚onkiem rodziny? WyglÄ…da to tak, jakby... Rozróżnienie jest ewidentne. Z czego wynika to rozróżnienie? Przecież można by byÅ‚o potraktować pkt 2 jako nieistniejÄ…cy, bo sformuÅ‚owanie mówiÄ…ce o innych chorych czÅ‚onkach rodziny zawieraÅ‚oby już ten punkt. Czy pan minister może mi udzielić odpowiedzi na takie pytanie? DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Do spisu treści

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy
i Polityki SpoÅ‚ecznej
Kazimierz Kuberski:

Nie wiem, jaka byÅ‚a intencja takiego rozróżnienia, nie potrafiÄ™ w tej chwili podać dokÅ‚adnej przyczyny, ale rzeczywiÅ›cie ono nie ma wiÄ™kszego sensu.

Do spisu treści

Wicemarszałek
Krystyna Bochenek:

Dziękuję bardzo.

Ponieważ nie widzę więcej osób, które chcą zadać pytania, dziękuję bardzo panu ministrowi.

Otwieram dyskusjÄ™.

Do spisu treści

Ponieważ nikt nie zapisał się do dyskusji, dyskusję zamykam.

InformujÄ™, że w trakcie dyskusji nie zostaÅ‚ zÅ‚ożony wniosek przeciwny do wniosku przedstawionego przez komisjÄ™ w sprawozdaniu, wiÄ™c teraz, zgodnie z art. 81 ust. 5 w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu, Senat mógÅ‚by przystÄ…pić do trzeciego czytania projektu ustawy. Trzecie czytanie objęłoby jedynie gÅ‚osowanie nad przedstawionym projektem.

InformujÄ™, że gÅ‚osowanie to przeprowadzimy razem z gÅ‚osowaniami nad pozostaÅ‚ymi punktami porzÄ…dku obrad.

Przechodzimy do następnego punktu.

Do spisu treści

PrzystÄ™pujemy do rozpatrzenia punktu dziewiÄ…tego porzÄ…dku obrad: drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postÄ™powania cywilnego.

Przypominam, że jest to projekt ustawy wykonujący orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego.

MarszaÅ‚ek Senatu 28 listopada, zgodnie z art. 85a ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowaÅ‚ orzeczenie TrybunaÅ‚u do Komisji Ustawodawczej. Komisja po rozpatrzeniu sprawy zÅ‚ożyÅ‚a do marszaÅ‚ka Senatu wniosek o podjÄ™cie inicjatywy ustawodawczej wraz z projektem ustawy, który znajduje siÄ™ w druku nr 13.

InformujÄ™, że marszaÅ‚ek Senatu 29 listopada 2007 r., zgodnie z art. 79 ust. 1 w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu, skierowaÅ‚ projekt do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Ustawodawczej oraz do Komisji Praw CzÅ‚owieka i PraworzÄ…dnoÅ›ci. Pierwsze czytanie projektu ustawy zostaÅ‚o przeprowadzone na wspólnym posiedzeniu obu komisji 18 grudnia tego roku. Komisje po rozpatrzeniu projektu ustawy przygotowaÅ‚y wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie to zawarte jest w druku nr 13S.

Przypominam też paniom i panom senatorom, że zgodnie z art. 81 ust. 1 w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu drugie czytanie projektu ustawy obejmuje przedstawienie Senatowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy oraz przeprowadzenie dyskusji, a także zgÅ‚aszanie wniosków.

Teraz uprzejmie proszÄ™ sprawozdawcÄ™ Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Praw CzÅ‚owieka i PraworzÄ…dnoÅ›ci, senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego, o zabranie gÅ‚osu i przedstawienie wspólnego sprawozdania komisji o projekcie ustawy.

Do spisu treści

Senator Krzysztof Kwiatkowski:

Pani MarszaÅ‚ek! Szanowni PaÅ„stwo! Panie i Panowie Senatorowie!

Przedmiotowa inicjatywa ustawodawcza stanowi wykonanie wyroku TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2006 r. TrybunaÅ‚ Konstytucyjny orzekÅ‚ w tym wyroku o niezgodnoÅ›ci z konstytucjÄ… art. 416 kodeksu postÄ™powania cywilnego w zakresie, w jakim wyÅ‚Ä…cza on dopuszczalność wznowienia postÄ™powania, w sytuacji gdy podstawÄ… skargi o wznowienie jest art. 4011 kodeksu postÄ™powania cywilnego.

Zgodnie z zaskarżonym art. 416 kodeksu postÄ™powania cywilnego niedopuszczalne byÅ‚o dalsze wznowienie postÄ™powania zakoÅ„czonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie niezależnie od różnych rodzajowo podstaw wznowienia, czyli również w przypadku gdy TrybunaÅ‚ Konstytucyjny orzekÅ‚ o niezgodnoÅ›ci aktu normatywnego z konstytucjÄ…, ratyfikowanÄ… umowÄ… miÄ™dzynarodowÄ… lub z ustawÄ…, na podstawie której zostaÅ‚o wydane orzeczenie. UniemożliwiaÅ‚ on wznowienie postÄ™powania zakoÅ„czonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek takiej skargi.

UzasadniajÄ…c swe rozstrzygniÄ™cie, TrybunaÅ‚ uznaÅ‚, że sanacji konstytucyjnoÅ›ci rozstrzygniÄ™cia nie można stawiać na jednej pÅ‚aszczyźnie ze wznowieniem z przyczyn okreÅ›lonych w ustawie.

PrzyjÄ™cie przez ustawodawcÄ™, iż wczeÅ›niejsze wznowienie postÄ™powania w sprawie wyklucza ponowne wznowienie majÄ…ce na celu sanacjÄ™ konstytucyjnoÅ›ci orzeczenia, stanowi nieproporcjonalne podkreÅ›lenie Å›ciÅ›le formalnego aspektu paÅ„stwa prawa w stosunku do zasady nadrzÄ™dnoÅ›ci konstytucji w systemie źródeÅ‚ prawa oraz zasad dotyczÄ…cych skutków orzeczeÅ„ TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego.

W celu wykonania wyroku TrybunaÅ‚u, zgodnie z brzmieniem sentencji wyroku oraz motywami jego uzasadnienia, rozwiÄ…zanie przedstawione w projekcie ustawy zmierza do wyÅ‚Ä…czenia spod ogólnego zakazu dalszego wznawiania postÄ™powaÅ„ w sprawach cywilnych zakoÅ„czonych prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie postÄ™powaÅ„ tych postÄ™powaÅ„, których przesÅ‚ankÄ… ponownego wznowienia jest niekonstytucyjność przepisu, na podstawie którego zostaÅ‚o wydane orzeczenie.

MajÄ…c na uwadze stabilność systemu prawa, jednak przy tym zastrzeżeniu dotyczÄ…cym wznowienia postÄ™powania na podstawie stwierdzenia niekonstytucyjnoÅ›ci przepisu, uważamy, że taka zmiana powinna zostać wprowadzona. Zmiana ta nie powoduje skutków finansowych dla budżetu paÅ„stwa. Projektowana ustawa jest zgodna z prawem Unii Europejskiej. I komisja jeszcze na tym posiedzeniu bÄ™dzie wnosić, jeżeli nie bÄ™dzie zgÅ‚oszonych poprawek, o przejÅ›cie do trzeciego czytania. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Wicemarszałek
Krystyna Bochenek:

Bardzo dziękuję, Panie Senatorze. Proszę jeszcze chwileczkę zostać, bo może będą pytania. Dziękuję.

Zgodnie z art. 81 ust. 2 w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu senatorowie mogÄ… zgÅ‚aszać teraz trwajÄ…ce nie dÅ‚użej niż minutÄ™ zapytania do sprawozdawcy komisji w zwiÄ…zku z przedstawionym sprawozdaniem oraz do upoważnionego przedstawiciela wnioskodawców.

Przypominam, że Komisja Ustawodawcza jako wnioskodawca projektu upoważniła do jej reprezentowania także senatora Krzysztofa Kwiatkowskiego.

Czy ktoÅ› z  paÅ„ i panów senatorów chciaÅ‚by zadać pytanie? Nie.

Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu gÅ‚os może teraz zabrać obecny na posiedzeniu pan minister, podsekretarz stanu w Ministerstwie SprawiedliwoÅ›ci Zbigniew Wrona.

Bardzo serdecznie witam pana ministra, przedstawiciela rzÄ…du.

Czy pan minister chciaÅ‚by zabrać gÅ‚os w sprawie projektu ustawy?

Bardzo proszÄ™.

Do spisu treści

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie SprawiedliwoÅ›ci Zbigniew Wrona:

Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Senacie!

Minister sprawiedliwoÅ›ci w peÅ‚ni popiera tÄ™ inicjatywÄ…, ponieważ rzeczywiÅ›cie stanowi ona bardzo trafne rozstrzygniÄ™cie pewnego konfliktu miÄ™dzy zasadÄ… niewzruszalnoÅ›ci orzeczeÅ„ sÄ…dowych, na której straży stoi ten art. 416, i zasadÄ… nadrzÄ™dnoÅ›ci konstytucji, jak zostaÅ‚o powiedziane.

ChciaÅ‚bym tylko w uzupeÅ‚nieniu dodać, że jeszcze poprzedni rzÄ…d również wniósÅ‚ taki projekt rzÄ…dowy do Sejmu, a obecny podtrzymaÅ‚ tÄ™ inicjatywÄ™. Ona jest troszeczkÄ™ szersza, bo obejmuje również dodatkowe dwa zagadnienia: udziaÅ‚ organizacji spoÅ‚ecznych w postÄ™powaniu cywilnym i kwestiÄ™ zabezpieczenia roszczeÅ„ osób dotkniÄ™tych skutkami wypadków drogowych. Ale w tym fragmencie, który dotyczy wznowienia postÄ™powania, jest tożsamy z propozycjÄ… Wysokiego Senatu.

Tak że minister sprawiedliwoÅ›ci w peÅ‚ni popiera ten projekt ustawy. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Wicemarszałek
Krystyna Bochenek:

Dziękuję bardzo.

Czy ktoÅ› z paÅ„stwa ma jeszcze pytanie dotyczÄ…ce omawianej kwestii, które chciaÅ‚by zadać panu ministrowi? Nie.

Dziękuję bardzo, Panie Ministrze. Dziękuję bardzo za przybycie.

Do spisu treści

Otwieram dyskusjÄ™.

Do spisu treści

Nikt z paÅ„stwa senatorów nie zapisaÅ‚ siÄ™ do dyskusji, wiÄ™c zamykam dyskusjÄ™.

Szanowni PaÅ„stwo, informujÄ™, że w trakcie dyskusji nie zostaÅ‚ zÅ‚ożony wniosek przeciwny do wniosku przedstawionego przez komisjÄ™ w sprawozdaniu, wiÄ™c teraz, zgodnie z art. 81 ust. 5 w zwiÄ…zku z art. 85f Regulaminu Senatu, Senat mógÅ‚by przystÄ…pić do trzeciego czytania projektu ustawy.

Trzecie czytanie objęłoby jedynie głosowanie nad przedstawionym projektem.

InformujÄ™, że gÅ‚osowanie to przeprowadzimy razem z gÅ‚osowaniami nad pozostaÅ‚ymi punktami porzÄ…dku obrad.

Ponieważ oczekujemy wizyty pana rzecznika Kochanowskiego zapowiedzianej na godzinę 11.30, ogłaszam przerwę do godziny 11.30.

(Przerwa w obradach od godziny 10 minut 48
do godziny 11 minut 31)

Wicemarszałek
Krystyna Bochenek:

Wznawiam obrady.

Szanowni PaÅ„stwo, bardzo proszÄ™ na salÄ™ obrad panie i panów senatorów. Przy stole prezydialnym sÄ… już senatorowie sekretarze .

Do spisu treści

PrzystÄ™pujemy do rozpatrzenia punktu szóstego porzÄ…dku obrad: informacja Rzecznika Praw Obywatelskich o dziaÅ‚alnoÅ›ci w 2006 r., z uwagami o stanie przestrzegania wolnoÅ›ci i praw czÅ‚owieka i obywatela.

Pragnę powitać obecnego na posiedzeniu Senatu rzecznika praw obywatelskich, pana Janusza Kochanowskiego. Witamy bardzo serdecznie.

Przypominam, że zgodnie z art. 212 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 19 ust. 1 ustawy o rzeczniku praw obywatelskich rzecznik corocznie informuje Sejm i Senat o swojej dziaÅ‚alnoÅ›ci oraz o stanie przestrzegania wolnoÅ›ci i praw czÅ‚owieka i obywatela.

Przypominam, że marszaÅ‚ek Senatu otrzymanÄ… od pana rzecznika praw obywatelskich informacjÄ™, która znajduje siÄ™ w druku senackim nr 23, zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 10 Regulaminu Senatu, skierowaÅ‚ do Komisji Praw CzÅ‚owieka i PraworzÄ…dnoÅ›ci. Komisja Praw CzÅ‚owieka i PraworzÄ…dnoÅ›ci na posiedzeniu 18 grudnia 2007 r. zapoznaÅ‚a siÄ™ z przedstawionÄ… przez rzecznika praw obywatelskich informacjÄ… i poinformowaÅ‚a o tym marszaÅ‚ka Senatu.

Teraz uprzejmie proszÄ™ o zabranie gÅ‚osu rzecznika praw obywatelskich, pana Janusza Kochanowskiego.

Do spisu treści

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski:

Wielce Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Senacie!

Mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Senatowi informacjÄ™ o dziaÅ‚alnoÅ›ci rzecznika praw obywatelskich wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw i wolnoÅ›ci obywatelskich za rok 2006. Tak siÄ™ skÅ‚ada, że z uwagi na opóźnienie spowodowane wyborami skÅ‚adam je dopiero pod koniec roku 2007, dlatego w niektórych kwestiach bÄ™dÄ™ siÄ™ odnosiÅ‚ również do swojej dziaÅ‚alnoÅ›ci w roku bieżącym i bÄ™dÄ™ wdziÄ™czny za pytania dotyczÄ…ce także mojej obecnej dziaÅ‚alnoÅ›ci.

ObowiÄ…zek rzetelnego przedstawienia Wysokiemu Senatowi informacji o mojej dziaÅ‚alnoÅ›ci zmusza mnie do podania na poczÄ…tku mojego wystÄ…pienia szczegółowych danych liczbowych.

W 2006 r. do rzecznika wpÅ‚ynęło czterdzieÅ›ci dziewięć tysiÄ™cy trzysta osiemdziesiÄ…t siedem spraw, natomiast w roku 2007, do 30 listopada, wpÅ‚ynęło już pięćdziesiÄ…t dwa tysiÄ…ce osiemset czterdzieÅ›ci pięć spraw.

W ciÄ…gu pierwszych trzech kwartałów bieżącego roku odnotowano okoÅ‚o jedenastoprocentowy wzrost wpÅ‚ywu nowych spraw indywidualnych. W caÅ‚ym okresie, to jest od 1988 r., funkcjonowania tego urzÄ™du do koÅ„ca roku ubiegÅ‚ego byÅ‚o okoÅ‚o oÅ›miuset sześćdziesiÄ™ciu tysiÄ™cy spraw, a do koÅ„ca listopada bieżącego roku - dziewięćset dwanaÅ›cie tysiÄ™cy trzysta dziewięć spraw.

W okresie objÄ™tym informacjÄ… rozpatrzono trzydzieÅ›ci jeden tysiÄ™cy osiemdziesiÄ…t dziewięć nowych spraw, w tym jedenaÅ›cie tysiÄ™cy dziewięćset dziewięćdziesiÄ…t siedem, to jest okoÅ‚o 39%, podjÄ™to do prowadzenia, a w siedemnastu tysiÄ…cach siedmiuset dziewięćdziesiÄ™ciu oÅ›miu wskazano wnioskodawcy przysÅ‚ugujÄ…ce mu Å›rodki odwoÅ‚ania. W czterystu dwudziestu dziewiÄ™ciu sprawach zwrócono siÄ™ o uzupeÅ‚nienie wniosków, a trzysta pięćdziesiÄ…t siedem przekazano do zbadania wÅ‚aÅ›ciwej instytucji.

RównoczeÅ›nie w biurze rzecznika przyjÄ™to sześć tysiÄ™cy osiemdziesiÄ™ciu jeden interesantów - w roku 2007 byÅ‚o już okoÅ‚o siedmiu tysiÄ™cy interesantów - oraz przeprowadzono dziewiÄ™tnaÅ›cie tysiÄ™cy czterysta siedemdziesiÄ…t sześć rozmów telefonicznych dotyczÄ…cych wyjaÅ›nieÅ„ i porad. W roku bieżącym odbyÅ‚o siÄ™ już tego rodzaju rozmów dwadzieÅ›cia trzy tysiÄ…ce. W ponad 23% spraw uzyskano rozwiÄ…zanie pozytywne dla obywatela, w ponad 14% spraw rzecznik odstÄ…piÅ‚ od dalszego prowadzenia sprawy, a w okoÅ‚o 60% spraw nie potwierdziÅ‚y siÄ™ zarzuty wnioskodawcy.

OczywiÅ›cie rzecznik nie peÅ‚ni wyÅ‚Ä…cznie funkcji skrzynki pocztowej. Niezależnie od kierowanych do niego skarg wiele zagadnieÅ„ podejmuje z wÅ‚asnej inicjatywy, wykorzystujÄ…c szerokÄ… gamÄ™ przysÅ‚ugujÄ…cych mu Å›rodków prawnych.

Rzecznik piÄ…tej kadencji wyjÄ…tkowo czÄ™sto podejmowaÅ‚ w roku 2006 sprawy z urzÄ™du, czyli z wÅ‚asnej inicjatywy, i w kwestiach zarówno indywidualnych, jak i generalnych byÅ‚o ich od 50 do 100% wiÄ™cej niż w poszczególnych latach poprzednich kadencji. OczywiÅ›cie głównie sÄ… to wystÄ…pienia bÄ™dÄ…ce reakcjÄ… na doniesienia medialne, które w moim biurze sÄ… uważnie Å›ledzone i analizowane. ChciaÅ‚bym zauważyć, że jest to nowa, aktywniejsza strategia dziaÅ‚ania.

W 2006 r. skierowaÅ‚em trzysta szesnaÅ›cie wystÄ…pieÅ„ problemowych, w tym sto dwadzieÅ›cia dwa o podjÄ™cie inicjatywy prawodawczej. W roku 2007 tych wystÄ…pieÅ„ problemowych byÅ‚o już trzysta siedemdziesiÄ…t pięć, czyli o blisko 20% wiÄ™cej, w tym sto sześćdziesiÄ…t jeden o podjÄ™cie inicjatywy ustawodawczej, czyli ponad 30% wiÄ™cej niż w roku ubiegÅ‚ym.

W roku ubiegÅ‚ym skierowaÅ‚em piÄ™tnaÅ›cie wniosków do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodnoÅ›ci przepisów z aktami wyższego rzÄ™du - w roku bieżącym jest ich już dwadzieÅ›cia sześć, a kilka oczekuje na zÅ‚ożenie - ponadto dwadzieÅ›cia siedem - mówiÄ™ o 2006 r. - zawiadomieÅ„ o przystÄ…pieniu do postÄ™powania ze skargi konstytucyjnej, sześć pytaÅ„ prawnych do SÄ…du Najwyższego, siedem skarg kasacyjnych do Naczelnego SÄ…du Administracyjnego, dwa wnioski do Naczelnego SÄ…du Administracyjnego o wykÅ‚adniÄ™ przepisów prawa, siedemdziesiÄ…t osiem kasacji do SÄ…du Najwyższego w sprawach karnych, jedenaÅ›cie skarg do wojewódzkich sÄ…dów administracyjnych, a w dwudziestu przypadkach przystÄ…piÅ‚em do postÄ™powaÅ„ sÄ…dowych przed sÄ…dami powszechnymi i administracyjnymi.

Gdy porównać okres objÄ™ty przedstawionÄ… informacjÄ… z latami poprzednimi, zdecydowanie wiÄ™cej niż na przykÅ‚ad w roku 2005 byÅ‚o wystÄ…pieÅ„ o charakterze generalnym: trzysta szesnaÅ›cie - przypomnÄ™ - w 2006 r. wobec dwustu czterdziestu czterech w roku 2005. O przeszÅ‚o 30% w porównaniu z rokiem 2005 wzrosÅ‚a liczba wystÄ…pieÅ„ o podjÄ™cie inicjatywy prawodawczej. PrzypomnÄ™, że w roku bieżącym, jak przed chwilÄ… mówiÅ‚em, znowu nastÄ…piÅ‚ wzrost o dalsze ponad 30%.

DwadzieÅ›cia siedem razy przystÄ…piÅ‚em w roku ubiegÅ‚ym do skarg konstytucyjnych, co oznacza trzykrotny wzrost w stosunku do roku 2005. Zbliżone do poprzedniego okresu sÄ… liczba kasacji, skarg kasacyjnych, liczba pytaÅ„ prawnych skierowanych do SÄ…du Najwyższego. Jak powiedziaÅ‚em, znacznie mniejsza byÅ‚a w roku ubiegÅ‚ym liczba wniosków do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego - piÄ™tnaÅ›cie w roku 2006 wobec dwudziestu oÅ›miu w roku 2005. Ważniejsza jednak od liczby jest oczywiÅ›cie waga skÅ‚adanych wniosków, jak tego uwzglÄ™dnionego w sprawie tak zwanej amnestii maturalnej czy tych oczekujÄ…cych na rozpoznanie w sprawach zatrzymaÅ„ osób podejrzanych na podstawie zarzÄ…dzenia prokuratora albo dotyczÄ…cych przepisów podatkowych dyskryminujÄ…cych obywateli podejmujÄ…cych pracÄ™ za granicÄ…, do których to spraw przywiÄ…zujÄ™ szczególnÄ… wagÄ™.

Jestem zobowiÄ…zany poinformować Wysoki Senat, że zostaÅ‚o zrealizowane zadanie utworzenia trzeciej placówki terenowej w postaci biura rzecznika w Katowicach, co zwiÄ…zane byÅ‚o z dużym wysiÅ‚kiem organizacyjnym i budżetowym. PeÅ‚nomocnik w Katowicach wraz z dziewiÄ™cioosobowym zespoÅ‚em dziaÅ‚a od 15 wrzeÅ›nia bieżącego roku. Wybór Katowic jako siedziby peÅ‚nomocnika byÅ‚ uzasadniony korzystnÄ… lokalizacjÄ… i warunkami finansowymi zaproponowanymi przez wojewodÄ™ Å›lÄ…skiego, ale przede wszystkim potrzebami tego regionu. PeÅ‚nomocnik obejmuje zakresem wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci województwa: Å›lÄ…skie, maÅ‚opolskie i Å›wiÄ™tokrzyskie.

PrzypomnÄ™, że powoÅ‚anie jednostek terenowych we WrocÅ‚awiu i GdaÅ„sku, to jest poprzednich, okazaÅ‚o siÄ™ skutecznym i bardzo istotnym narzÄ™dziem dla obywateli w dochodzeniu ich praw. Åšwiadczy o tym bardzo duża liczba przyjmowanych interesantów, porad telefonicznych oraz spraw wpÅ‚ywajÄ…cych do zespołów terenowych. PominÄ™ jednak cyfry, aby nie nużyć Wysokiego Senatu ich nadmiarem.

ZespoÅ‚y terenowe sÄ… również bardzo pomocne w wizytowaniu na miejscu placówek sÅ‚użby zdrowia, szpitali psychiatrycznych, aresztów Å›ledczych i deportacyjnych, policyjnych izb zatrzymaÅ„, oÅ›rodków wychowawczych dla mÅ‚odocianych i innych oÅ›rodków pomocowych. DziÄ™ki aktywnoÅ›ci peÅ‚nomocników terenowych znaczÄ…co zwiÄ™kszyÅ‚ siÄ™ zakres bezpoÅ›rednich kontaktów z organizacjami spoÅ‚ecznymi i obywatelskimi zajmujÄ…cymi siÄ™ szczególnie: pomocÄ… ofiarom przestÄ™pstw, osobami niepeÅ‚nosprawnymi, pomocÄ… rodzinie oraz mniejszoÅ›ciami etnicznymi i narodowymi.

Obok znacznie zwiÄ™kszonej liczby spraw podejmowanych z wÅ‚asnej inicjatywy, charakterystycznym sposobem dziaÅ‚ania rzecznika tej kadencji jest - jak sÄ…dzÄ™ - zresztÄ… zgodnie z zapowiedziÄ… zÅ‚ożonÄ… już w dniu Å›lubowania, podejmowanie prób rozwiÄ…zaÅ„ systemowych, które usuwaÅ‚yby nie tylko nieprawidÅ‚owoÅ›ci w konkretnych sprawach, ale i ich źródÅ‚a. W tym celu powoÅ‚aÅ‚em przy urzÄ™dzie aż czternaÅ›cie zespołów eksperckich. WymieniÄ™ tylko niektóre z nich: Zespół do spraw Opracowania Projektu Reformy Procesu Legislacyjnego, Zespół do spraw Opracowania Przepisów Ogólnych Prawa Administracyjnego, Zespół do spraw Reformy Systemu Ochrony SÅ‚użby Zdrowia, Zespół do spraw Aksjologicznych Podstaw Konstytucji, Zespół do spraw Probacji w Polskim Systemie Penitencjarnym, Zespół do spraw PrzewlekÅ‚oÅ›ci PostÄ™powaÅ„ SÄ…dowych, Zespół do spraw Osób NiepeÅ‚nosprawnych. To sÄ… tylko niektóre. Ich liczba jest, jak powiedziaÅ‚em, znacznie wiÄ™ksza.

Moim zdaniem, apolityczny urzÄ…d rzecznika może być miejscem, w którym powstanÄ… propozycje zmian systemowych, nastÄ™pnie przedstawiane do rozważenia opinii publicznej i odpowiednim wÅ‚adzom. Prace niektórych z tych zespołów sÄ… już tak zaawansowane - na przykÅ‚ad zespołów do spraw reformy sÅ‚użby zdrowia, przepisów ogólnych prawa administracyjnego, odpowiedzialnoÅ›ci dyscyplinarnej zawodów prawniczych oraz reformy procesu stanowienia prawa - że w niedÅ‚ugim czasie bÄ™dÄ™ mógÅ‚ przedstawić odpowiednie propozycje. JeÅ›li chodzi o przepisy ogólne prawa administracyjnego bÄ™dÄ™ mógÅ‚ to już uczynić w pierwszym kwartale przyszÅ‚ego roku. Z uwagi na ich wagÄ™, wykraczajÄ…cÄ… poza nasz kraj, bÄ™dÄ™ chciaÅ‚ je przedstawić na forum Unii Europejskiej i w tym celu zainteresowaÅ‚em nimi europejskiego ombudsmana, którego kompetencje dotyczÄ…, jak wiadomo, dobrej administracji w instytucjach europejskich. Ostatnio zwróciÅ‚em siÄ™ do pani minister zdrowia z propozycjÄ… przedstawienia jej rezultatu prac zespoÅ‚u eksperckiego do spraw reformy sÅ‚użby zdrowia. Rezultatem prac w tym zakresie sÄ… również wystÄ…pienia do prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie biernego prawa wyborczego osób skazanych za przestÄ™pstwo oraz do marszaÅ‚ka Sejmu w sprawie immunitetów poselskich i sÄ™dziowskich, a także wspomniana propozycja zmierzajÄ…ca do reformy procesu stanowienia prawa poprzez, w pierwszym rzÄ™dzie, powoÅ‚anie specjalnego organu kontrolnego, którÄ… to koncepcjÄ™ wstÄ™pnie przedstawiaÅ‚em w roku ubiegÅ‚ym na posiedzeniu Komisji Ustawodawczej Senatu.

PrzykÅ‚adem prac o charakterze systemowych sÄ… dziaÅ‚ania na rzecz Polaków podejmujÄ…cych pracÄ™ za granicÄ…. Od samego poczÄ…tku sprawowania przeze mnie urzÄ™du byÅ‚y one jednym z moich priorytetów. Podejmowane wspólnie z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ministerstwem Pracy i Polityki SpoÅ‚ecznej oraz kancelariÄ… premiera dziaÅ‚ania doprowadziÅ‚y do powoÅ‚ania MiÄ™dzyresortowego ZespoÅ‚u do spraw Migracji oraz stworzenia rzÄ…dowego programu w tej dziedzinie.

WizytowaÅ‚em szereg krajów, aby zapoznać siÄ™ z sytuacjÄ… na miejscu. OdwiedziÅ‚em miÄ™dzy innymi farmy na poÅ‚udniu WÅ‚och, gdzie istniaÅ‚y tak zwane obozy pracy przymusowej, ale także WielkÄ… BrytaniÄ™ i Niemcy. PozostajÄ™ w kontakcie zarówno z naszymi placówkami, jak i z misjami katolickimi. Jednym z celów tych dziaÅ‚aÅ„ jest powoÅ‚anie przy polskich parafiach w krajach Unii Europejskiej, gdzie wystÄ™pujÄ… duże skupiska polskich migrantów, punktów pomocy spoÅ‚eczno-prawnej.

ZwieÅ„czeniem tych dziaÅ‚aÅ„ byÅ‚o zorganizowanie w dniu 24 wrzeÅ›nia bieżącego roku - przy współpracy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Pracy i Polityki SpoÅ‚ecznej, Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce oraz Polsko-AmerykaÅ„skiej Fundacji WolnoÅ›ci - wielkiej, miÄ™dzynarodowej konferencji, w której wzięło udziaÅ‚ kilkunastu moich partnerów, ombudsmanów, z paÅ„stw Unii oraz Ukrainy i Gruzji. Przedstawiony zostaÅ‚ na niej raport dotyczÄ…cy eksploatacji obywateli oÅ›miu nowo przyjÄ™tych w maju 2004 r. krajów, podejmujÄ…cych pracÄ™ za granicÄ…. Raport ten byÅ‚ przygotowywany przez blisko osiemnaÅ›cie miesiÄ™cy przez jednego z najwybitniejszych w Europie znawców prawa pracy - profesora Jo Carby-Halla z Wielkiej Brytanii - w oparciu o raporty korespondentów z szeregu krajów. Po jego wydaniu zarówno w jÄ™zyku polskim, jak i angielskim zaprezentujÄ™ go na wiosnÄ™ przyszÅ‚ego roku w Warszawie i Brukseli. Ten raport pozwolÄ™ sobie zaprezentować Wysokiemu Senatowi. Liczy on siedemset pięćdziesiÄ…t cztery strony i byÅ‚ opracowywany, jak powiedziaÅ‚em, przez grono korespondentów z szeregu krajów. Na razie jest w jÄ™zyku angielskim, zostanie przetÅ‚umaczony na jÄ™zyk polski i wydany w Warszawie oraz zaprezentowany w Warszawie i Brukseli.

W ramach dziaÅ‚aÅ„ na rzecz naszych rodaków pracujÄ…cych za granicÄ… podjÄ…Å‚em interwencje oraz procesowe dziaÅ‚ania zmierzajÄ…ce do zmiany nadmiernego opodatkowania w Polsce dochodów uzyskiwanych za granicÄ…. Nie liczÄ…c siÄ™ bowiem z różnicami w kosztach uzyskiwania przychodów za granicÄ…, w oparciu o niekorzystne rozwiÄ…zania zawarte w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, pobierano od powracajÄ…cych podatek dochodowy od ich zarobków wedle skali polskiej bez możliwoÅ›ci potrÄ…cenia kosztów jego uzyskania oraz bez możliwoÅ›ci potrÄ…cenia zapÅ‚aconych za granicÄ… skÅ‚adek socjalnych. WystÄ…pienia te doprowadziÅ‚y miÄ™dzy innymi do podjÄ™cia przez PolskÄ™ negocjacji z poszczególnymi paÅ„stwami Unii, dotyczÄ…cych treÅ›ci dotychczasowych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w celu przyjÄ™cia metody opodatkowania bardziej korzystnej dla podatnika. We wniosku do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego zakwestionowaÅ‚em - jako naruszajÄ…cy zasadÄ™ równego traktowania - brak możliwoÅ›ci odliczenia przez osoby pracujÄ…ce poza granicami Polski, odpowiednio od dochodu lub podatku, skÅ‚adek na ubezpieczenie spoÅ‚eczne albo zdrowotne. Wniosek ten zostaÅ‚ uwzglÄ™dniony 7 listopada bieżącego roku.

PodejmujÄ…c, jako wiodÄ…cy w pierwszym roku kadencji, problem Polaków pracujÄ…cych za granicÄ… postawiÅ‚em sobie trzy cele: uzmysÅ‚owienie opinii publicznej skali problemu i zwiÄ…zanych z nim implikacji - dziÄ™ki mediom cel ten zostaÅ‚ szybko osiÄ…gniÄ™ty; uczynienie z tego problemu przedmiotu polityki rzÄ…du, co doprowadziÅ‚o miÄ™dzy innymi do powoÅ‚ania wspomnianej komisji miÄ™dzyresortowej, która w zmienionym skÅ‚adzie - mam nadziejÄ™ - bÄ™dzie jeszcze energiczniej kontynuowaÅ‚a swojÄ… pracÄ™; uczynienie z tego przedmiotu polityki wzglÄ™dem Unii Europejskiej, jako zagadnienia wielkiego wspólnego rynku pracy. A przypomnÄ™, że rynek ten liczy okoÅ‚o trzystu kilkudziesiÄ™ciu milionów osób.

MiÄ™dzy innymi temu celowi miaÅ‚a sÅ‚użyć wspomniana już konferencja na temat migracji zarobkowej w Unii Europejskiej oraz problemów i wyzwaÅ„ z tym zwiÄ…zanych. Moje w tym zakresie dziaÅ‚ania w 2006 r. zbiegÅ‚y siÄ™ w sposób niezamierzony z ogÅ‚oszeniem w Unii roku 2006 jako Year of Workers - Mobility Action Plan.

Kolejnym z priorytetów wyznaczajÄ…cych kierunki moich dziaÅ‚aÅ„ od roku 2006 byÅ‚y i sÄ… bez wÄ…tpienia sprawy dotyczÄ…ce warunków odbywania kary pozbawienia wolnoÅ›ci oraz zwiÄ…zane z zasadami i praktykÄ… stosowania tymczasowego aresztowania oraz trybu zatrzymaÅ„. Jak wychodziÅ‚em do paÅ„stwa, to odbywaÅ‚a siÄ™ konferencja prasowa ministra sprawiedliwoÅ›ci na ten sam temat.

Za poprzedniej kadencji parlamentu skierowaÅ‚em obszerne opracowanie dotyczÄ…ce stosowania instytucji tymczasowego aresztowania do ministra sprawiedliwoÅ›ci, a także przewodniczÄ…cych sejmowej Komisji SprawiedliwoÅ›ci i Praw CzÅ‚owieka oraz senackiej Komisji Praw CzÅ‚owieka i PraworzÄ…dnoÅ›ci, a nadto do dyrektora generalnego SÅ‚użby WiÄ™ziennej. We wnioskach tego opracowania stwierdzono miÄ™dzy innymi, iż: należy podjąć zdecydowane dziaÅ‚ania majÄ…ce na celu ograniczenie przeludnienia jednostek penitencjarnych, co stanowi szczególnÄ… uciążliwość dla osób tymczasowo aresztowanych; za niepokojÄ…ce należy uznać, że tymczasowe aresztowanie jest jednym z najczęściej stosowanych Å›rodków zapobiegawczych; istnieje pilna potrzeba wprowadzenia do polskiej procedury karnej górnej granicy czasu stosowania tymczasowego aresztowania; należy podjąć wszelkie możliwe dziaÅ‚ania majÄ…ce na celu zapewnienie maksymalnej sprawnoÅ›ci postÄ™powaÅ„ karnych, w których zastosowano tymczasowe aresztowanie; istnieje potrzeba ustalenia katalogu przesÅ‚anek odmowy wydania zgody na widzenie z tymczasowo aresztowanym oraz okreÅ›lenie Å›rodków zaskarżenia przysÅ‚ugujÄ…cych na wydane w tym przedmiocie zarzÄ…dzenie; istnieje potrzeba ograniczenia możliwoÅ›ci stosowania tymczasowego aresztowania w stosunku do kobiet ciężarnych; cenzura korespondencji tymczasowo aresztowanych, sprawowana przez organ dysponujÄ…cy, nie powinna powodować opóźnieÅ„ w jej dorÄ™czaniu; należy rozszerzyć na osoby tymczasowo aresztowane okreÅ›lonÄ… w art. 87 §5 kodeksu karnego wykonawczego podstawÄ™ do wydania przez ministra sprawiedliwoÅ›ci rozporzÄ…dzenia w sprawie trybu przyjmowania dzieci matek pozbawionych wolnoÅ›ci do domów matki i dziecka przy wskazanych zakÅ‚adach karnych.

W 2006 r. pracownicy ZespoÅ‚u Prawa Karnego Wykonawczego Biura Rzecznika Praw Obywatelskich przeprowadzili - w ramach wizytacji - czynnoÅ›ci sprawdzajÄ…ce poszanowanie praw osób pozbawionych wolnoÅ›ci w dwudziestu szeÅ›ciu jednostkach, takich jak: areszty Å›ledcze, zakÅ‚ady karne, policyjne izby zatrzymaÅ„ i izby wytrzeźwieÅ„. Sprawdzili również w oÅ›miu sÄ…dach rejonowych sposób wykonywania kar i Å›rodków nieizolacyjnych.

Coraz liczniejsze sÄ… skargi polskich obywateli, kierowane do Europejskiego TrybunaÅ‚u Praw CzÅ‚owieka w Strasburgu, w sprawie przeludnienia jednostek penitencjarnych. Przewidziane w kodeksie karnym wykonawczym minimum powierzchni w celi mieszkalnej, przypadajÄ…ce na osadzonego, należy do najniższych w Europie. Europejski Komitet do spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub PoniżajÄ…cemu Traktowaniu albo Karaniu po wizytacjach polskich zakÅ‚adów karnych i aresztów stale zaleca, aby standard powierzchni celi mieszkalnej na jednego więźnia wynosiÅ‚ co najmniej 4 m2. Przeludnienie jednostek penitencjarnych w 2006 r. wynosiÅ‚o 122%.

W tej sytuacji zwróciÅ‚em siÄ™ do ministra sprawiedliwoÅ›ci o okreÅ›lenie, jakie Å›rodki zaradcze i w jakich terminach realizuje lub zamierza wprowadzić resort sprawiedliwoÅ›ci oraz SÅ‚użba WiÄ™zienna w celu wyeliminowania zjawiska przeludnienia jednostek penitencjarnych.

Problemem tym SÅ‚użba WiÄ™zienna zajęła siÄ™ już w 2000 r., gdy po raz pierwszy od kilkunastu lat ogólna liczba osób pozbawionych wolnoÅ›ci przekroczyÅ‚a pojemność zakÅ‚adów karnych i aresztów Å›ledczych. Minister sprawiedliwoÅ›ci powoÅ‚aÅ‚ zespół do spraw reformy wiÄ™ziennictwa, zÅ‚ożony z przedstawicieli Ministerstwa SprawiedliwoÅ›ci i Centralnego ZarzÄ…du SÅ‚użby WiÄ™ziennej. Rezultatem dziaÅ‚ania zespoÅ‚u byÅ‚ plan poprawy sytuacji w jednostkach penitencjarnych w latach 2006-2009. ZakÅ‚adaÅ‚ on powiÄ™kszenie bazy zakwaterowania dla osadzonych w ciÄ…gu najbliższych czterech lat o okoÅ‚o dwadzieÅ›cia sześć tysiÄ™cy miejsc. PrzewidywaÅ‚, że wiÄ™ziennictwo na koniec 2009 r. bÄ™dzie dysponować bazÄ… okoÅ‚o dziewięćdziesiÄ™ciu siedmiu tysiÄ™cy miejsc.

W tej chwili z konferencji ministra sprawiedliwoÅ›ci dowiedziaÅ‚em siÄ™, że stan zaludnienia wynosi okoÅ‚o dziewięćdziesiÄ™ciu tysiÄ™cy miejsc, zgodnie z normÄ… 3 m2 powierzchni celi przypadajÄ…cej na jednego osadzonego.

Ograniczeniu przeludnienia w wiÄ™zieniach majÄ… sÅ‚użyć także dziaÅ‚ania legislacyjne, które - mam nadziejÄ™ - bÄ™dÄ… kontynuowane. PrzypomnÄ™, że poprzedni parlament przyjÄ…Å‚ ustawÄ™ o wykonywaniu kary pozbawienia wolnoÅ›ci poza zakÅ‚adem karnym w systemie dozoru elektronicznego, które to rozwiÄ…zanie - jak chciaÅ‚bym wierzyć - bÄ™dzie stopniowo wprowadzane w Å¼ycie. SÅ‚użyć temu miaÅ‚y koncepcje alternatywne w stosunku do krótkoterminowych kar pozbawienia wolnoÅ›ci i korzyÅ›ci z tym zwiÄ…zane zarówno w aspekcie budżetu paÅ„stwa, jak i racjonalizacji systemu karania.

PodjÄ™te zostaÅ‚y też prace legislacyjne nad projektem ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolnoÅ›ci w systemie tygodniowym - zwanym weekendowym - oraz projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy w zakresie wprowadzenia instytucji wykonywania kary pozbawienia wolnoÅ›ci na koszt skazanego.

Warto także zwrócić uwagÄ™ na koncepcje partycypacji w zakresie budowy i rozbudowy wiÄ™zieÅ„ przez inne podmioty w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. W oparciu o nie opracowano zaÅ‚ożenia koncepcyjne budowy w ten sposób czterech nowych jednostek penitencjarnych.

Oczekuję, że wszystkie te plany mające na celu poprawę infrastruktury penitencjarnej będą kontynuowane, co będzie przedmiotem stałego monitoringu ze strony rzecznika.

Przedmiotem mojej interwencji u ministra sprawiedliwoÅ›ci byÅ‚a ponadto kwestia skarg kierowanych przez obywateli polskich do Europejskiego TrybunaÅ‚u Praw CzÅ‚owieka w Strasburgu, dotyczÄ…cych nadmiernego czasu stosowania tymczasowego aresztowania. Stan ten powinien skÅ‚aniać do podjÄ™cia dziaÅ‚aÅ„ zarówno w sferze legislacyjnej, jak i organizacyjnej, które wzmacniaÅ‚yby dajÄ…ce siÄ™ zaobserwować pozytywne tendencje w tym zakresie.

I tak, wart podkreÅ›lenia jest spadek liczby osób tymczasowo aresztowanych, jak również zmniejszajÄ…cy siÄ™ stosunek osób tymczasowo aresztowanych do ogółu populacji wiÄ™ziennej. W latach 2001-2006 wynosiÅ‚ on odpowiednio: 28,5%, 26%, 23%, 18,7%, 17,4%, by w roku 2006 wynieść 16,7% osób tymczasowo aresztowanych w stosunku do ogółu populacji wiÄ™ziennej. Oznacza to, że w liczbach bezwzglÄ™dnych tymczasowe aresztowanie wykonywano odpowiednio wobec dwudziestu dwóch tysiÄ™cy siedmiuset trzydziestu osób w 2001 r. I kolejno wobec: dwudziestu tysiÄ™cy oÅ›miuset dziewięćdziesiÄ™ciu szeÅ›ciu w 2002 r., osiemnastu tysiÄ™cy dwustu czterdziestu w 2003 r., piÄ™tnastu tysiÄ™cy pięćdziesiÄ™ciu piÄ™ciu w 2004 r., trzynastu tysiÄ™cy czterystu szesnastu w 2005 r., czternastu tysiÄ™cy czterystu piÄ™tnastu w 2006 r. Niezależnie wiÄ™c od trudnej, a nawet krytycznej sytuacji należy zaobserwować tendencjÄ™ pozytywnÄ… i poprawÄ™.

Dane liczbowe, które przedstawiÅ‚em Wysokiemu Senatowi, dotyczÄ…ce spraw indywidualnych, wystÄ…pieÅ„ generalnych oraz dziaÅ‚aÅ„ systemowych omówionych na przykÅ‚adzie dwóch priorytetowych kierunków dziaÅ‚ania, to jest sytuacji Polaków podejmujÄ…cych pracÄ™ za granicÄ… oraz osób pozbawionych wolnoÅ›ci, sÄ… ilustracjÄ… dziaÅ‚alnoÅ›ci rzecznika praw obywatelskich. PeÅ‚en zakres zostaÅ‚ przedstawiony w informacji, którÄ… dysponujÄ… paÅ„stwo senatorowie.

Jednakże dziaÅ‚alność ta jest w pierwszym rzÄ™dzie osadzona w ideowych zaÅ‚ożeniach, którym w toku peÅ‚nienia mojej sÅ‚użby staram siÄ™ być wierny, zajmujÄ…c okreÅ›lone stanowisko w stale toczonych dyskusjach na temat praw czÅ‚owieka, paÅ„stwa prawa i demokracji, stanowiÄ…cej najbardziej powszechnÄ… współczeÅ›nie formÄ™ legitymizacji wÅ‚adzy paÅ„stwowej.

ProszÄ™ pozwolić, że wystÄ™pujÄ…c przed IzbÄ… Refleksji, przypomnÄ™ o tych zaÅ‚ożeniach, które - jak chciaÅ‚bym wierzyć - wcielane sÄ… w Å¼ycie w praktyce mojego urzÄ™du.

ChciaÅ‚bym zacząć od przytoczenia słów, którymi John Stuart Mill rozpoczÄ…Å‚ swój sÅ‚ynny esej na temat wolnoÅ›ci spoÅ‚ecznej i obywatelskiej. SÄ… to nastÄ™pujÄ…ce sÅ‚owa Wilhelma von Humboldta: "WielkÄ… zasadÄ… przewodniÄ…, do udowodnienia której wszystkie argumenty podane na tych kartach bezpoÅ›rednio zmierzajÄ…, jest absolutne i istotne znaczenie rozwoju ludzkiego w caÅ‚ym bogactwie jego różnorodnoÅ›ci". Rozwoju ludzkiego, w tym rozwoju naszego kraju, którego los bezpoÅ›rednio od nas zależy i za który przede wszystkim my jesteÅ›my odpowiedzialni.

Trzy podstawowe prawa czÅ‚owieka i obywatela, z których wszystkie inne siÄ™ wywodzÄ…, sÄ… warunkiem tego rozwoju. SÄ… nimi prawa: do wolnoÅ›ci, do prawdy i do sprawiedliwoÅ›ci.

CzÅ‚owiek ma prawo do wolnoÅ›ci, gdyż tylko dziÄ™ki niej może dziaÅ‚ać bez pÄ™tajÄ…cych go kajdan przymusu i niesprawiedliwych ograniczeÅ„. Ma prawo do prawdy, która jest warunkiem poznania i zmiany rzeczywistoÅ›ci. Ma prawo do sprawiedliwoÅ›ci, która czyni go za niÄ… odpowiedzialnym.

OczywiÅ›cie podstawÄ… ludzkiego rozwoju oraz pozostaÅ‚ych praw jest przede wszystkim wolność, która nie jest kwestiÄ… komfortu, przyjemnoÅ›ci czy luksusu. Nie jest to wolność rozumiana jako możliwość czynienia czegokolwiek w jakikolwiek sposób tylko w oparciu o indywidualne sumienie, lecz jest to raczej możliwość podejmowania wolnych od przymusu dziaÅ‚aÅ„, które powinniÅ›my podejmować. Polega ona bowiem nie na tym - mówiÄ…c sÅ‚owami Lorda Actona - że czÅ‚owiek czyni, co mu siÄ™ podoba, ale na tym, że ma prawo czynić to, co czynić powinien.

JeÅ›li wiÄ™c mówimy o prawach i wolnoÅ›ciach obywatelskich w ten sposób, to w sposób nieunikniony prowadzi nas to do kwestii obowiÄ…zków, które tym prawom i wolnoÅ›ciom odpowiadajÄ…. Prowadzi nas to do kwestii koniecznej symetrii, jaka musi zachodzić miÄ™dzy prawami i obowiÄ…zkami. Posiadanie prawa lub wolnoÅ›ci przez jednÄ… osobÄ™ odpowiada obowiÄ…zkowi, który spoczywa na kimÅ› innym lub spoczywa na samym posiadaczu praw, choć w innej sytuacji lub w innym czasie. Tak wiÄ™c prawu do opieki czy prawu do nauki odpowiada spoczywajÄ…cy na kimÅ› innym obowiÄ…zek do zapewnienia tej opieki czy zapewnienia edukacji. Albo też obowiÄ…zek ten przechodzi na nas samych, tylko w innym okresie życia. Najpierw jako dzieci mamy prawo, aby siÄ™ nami opiekowano, później przechodzi na nas obowiÄ…zek sprawowania opieki nad wÅ‚asnymi dziećmi i rodzicami, którzy nas wychowali. Przerwanie tej symetrii czy też tej ciÄ…gÅ‚oÅ›ci zagraża bytowi spoÅ‚ecznemu i nie ma nic wspólnego z ludzkÄ… wolnoÅ›ciÄ…. System praw i wolnoÅ›ci nakÅ‚ada obowiÄ…zki na paÅ„stwo, spoÅ‚eczeÅ„stwo i na okreÅ›lone grupy obywateli. Mieć prawo do czegoÅ› - pisaÅ‚ cytowany już John Stuart Mill - to mieć coÅ›, czego posiadanie powinno być bronione przez spoÅ‚eczeÅ„stwo. JeÅ›li spoÅ‚eczeÅ„stwo nie bÄ™dzie bronić praw swych czÅ‚onków, prawa te stanÄ… siÄ™ iluzoryczne.

JeÅ›li mówimy jednak o prawdziwych, a nie tylko o iluzorycznych czy fikcyjnych prawach i wolnoÅ›ciach obywatelskich, czyli tych, których rzeczywiste funkcjonowanie jest warunkiem rozwoju jednostki i rozwoju spoÅ‚ecznego, to wówczas musimy sobie zdać sprawÄ™ z ich konkurencyjnoÅ›ci, z tego, że w każdym z nich zawarty jest pewien immanentny ogranicznik, który sprawia, że możemy je realizować tylko do pewnych granic wyznaczonych przez wolnoÅ›ci i prawa innych.

Dla przykÅ‚adu wolność wypowiedzi może naruszać prawa innych ludzi lub grup spoÅ‚ecznych czy religijnych do ochrony ich uczuć religijnych. Z jednej strony chodzi o wolność prasy, wolność sÅ‚owa, wolność prezentowania swojego Å›wiatopoglÄ…du, wolność artystycznego wyrazu czy też wreszcie wolność wyrazu w reklamie. Za każdÄ… z tych wolnoÅ›ci stojÄ… racje, których nie wolno w demokratycznym paÅ„stwie prawa lekceważyć. Z drugiej strony mamy jednak do czynienia z grupami muzuÅ‚manów, żydów czy w koÅ„cu chrzeÅ›cijan, które majÄ… konstytucyjne i prawnokarne zagwarantowane prawo do ochrony ich uczuć religijnych.

Innego, ciÄ…gle aktualnego przykÅ‚adu, który może jeszcze lepiej ilustruje konflikt miÄ™dzy prawami obywatelskimi a wolnoÅ›ciami różnych grup spoÅ‚ecznych, dostarczajÄ… tradycyjnie już organizowane tak zwane parady równoÅ›ci. Z jednej strony sÄ… one realizacjÄ… prawa do wypowiedzi i demonstracji mniejszoÅ›ci seksualnych, z drugiej strony wymierzone sÄ… w prawa i wolnoÅ›ci grup spoÅ‚ecznych reprezentujÄ…cych bardziej tradycyjne w tym zakresie preferencje.

Kolejnym przykÅ‚adem konfliktu praw i wolnoÅ›ci może być tak zwana lustracja, w przypadku której stajÄ… naprzeciw sobie konkurencyjne prawa. Z jednej strony prawo do prywatnoÅ›ci osób, których życie inwigilowane byÅ‚o przez SÅ‚użbÄ™ BezpieczeÅ„stwa, z drugiej strony prawo do informacji, nie mówiÄ…c już o prawie historyków do prowadzenia badaÅ„ naukowych i publikowania ich rezultatów, oraz prawo dziennikarzy do ujawniania tych informacji. Ponadto jest prawo do ochrony czci i dobrego imienia osób niesÅ‚usznie posÄ…dzanych o współpracÄ™ z organami bezpieczeÅ„stwa, z którym koliduje prawo do prawdy i przejrzystoÅ›ci życia zbiorowego domagajÄ…ce siÄ™ poznania rzeczywistych postaw ludzkich i historycznych wydarzeÅ„.

Można powiedzieć, że miÄ™dzy prawami i wolnoÅ›ciami zachodzi nieustanna rywalizacja. W pluralistycznym spoÅ‚eczeÅ„stwie konflikt wolnoÅ›ci jest nieuchronny i wpisany w jego istotÄ™. Tego konfliktu nie da siÄ™ rozwiÄ…zać inaczej, jak tylko w granicach wyznaczonych przez prawo, bo prawo - jak mówi Izajasz Berlin - jest zawsze spÄ™taniem, ale chroni przed zakuciem w kajdany jeszcze cięższe.

Nie ma wolnoÅ›ci i praw bez instytucji. Nie ma praw bez autorytetu wÅ‚adzy, która jest w stanie zapewnić ich ochronÄ™. Nie może wiÄ™c być mowy o przestrzeganiu praw i wolnoÅ›ci obywatelskich bez sprawnie dziaÅ‚ajÄ…cego demokratycznego paÅ„stwa prawa. AlternatywÄ… dla paÅ„stwa prawa jest albo tyrania, albo przestÄ™pczość, przemoc, korupcja i zÅ‚o.

PaÅ„stwa nie należy wiÄ™c traktować jako z natury przeciwnego prawom i wolnoÅ›ciom czÅ‚owieka i z dużą dozÄ… naiwnoÅ›ci oczekiwać, że jego najważniejsze funkcje zdolne jest przejąć spoÅ‚eczeÅ„stwo obywatelskie. WrÄ™cz przeciwnie, realizujÄ…ce swoje podstawowe funkcje paÅ„stwo stanowi gwarancjÄ™ i podstawÄ™ tych wolnoÅ›ci i praw, choć oczywiÅ›cie nie ma wolnych obywateli bez spoÅ‚eczeÅ„stwa obywatelskiego promujÄ…cego cnoty obywatelskie i poczucie odpowiedzialnoÅ›ci za dobro wspólne. Owszem, tylko dziÄ™ki temu ograniczeniu paÅ„stwo jest w stanie wywiÄ…zać siÄ™ z podstawowych funkcji takich, jak zapewnienie bezpieczeÅ„stwa zewnÄ™trznego i wewnÄ™trznego, wÅ‚aÅ›ciwego stanowienia prawa i funkcjonowania wymiaru sprawiedliwoÅ›ci, organizacji systemu opieki zdrowotnej i systemu nauki i edukacji oraz ochrony biednych, a także dziaÅ‚aÅ„ na rzecz wyrównania nierównoÅ›ci. I tylko dziÄ™ki temu kontrolowanemu ograniczeniu jest w stanie zapewnić podstawowe prawa i wolnoÅ›ci obywatelskie.

PamiÄ™tajÄ…c o tym, trzeba zdać sobie sprawÄ™, że w obliczu zagrożeÅ„ paÅ„stwo ma zwykle tendencjÄ™ do rozszerzania swojego dominium, a ludzie w imiÄ™ prawa do bezpieczeÅ„stwa gotowi sÄ… zrezygnować z prawa do swej wolnoÅ›ci. Zadaniem miÄ™dzy innymi rzecznika praw obywatelskich jest dbanie o równowagÄ™ nie tylko miÄ™dzy prawami jednych a obowiÄ…zkami innych, ale miÄ™dzy dominium paÅ„stwa i jego instytucji a prawami obywatelskimi, które zawsze sÄ… okreÅ›lane w relacji do wÅ‚adzy paÅ„stwowej. JeÅ›li przypominam o tych wszystkich zaÅ‚ożeniach, to dlatego, że jak wspomniaÅ‚em, stanowiÄ… one filozoficznÄ… podstawÄ™ dziaÅ‚aÅ„ rzecznika piÄ…tej kadencji.

Opisane w pierwszej części mojego wystÄ…pienia dziaÅ‚ania o charakterze systemowym majÄ… oczywiÅ›cie swoje źródÅ‚o w sprawach indywidualnych. Z przedstawionej paÅ„stwu informacji wyÅ‚aniajÄ… siÄ™ liczone w dziesiÄ…tkach tysiÄ™cy sprawy, z którymi obywatele mierzÄ… siÄ™ codziennie, a nie znajdujÄ…c zrozumienia u wÅ‚adz i urzÄ™dów, kierujÄ… je do rzecznika, poszukujÄ…c ochrony i wsparcia. Reagowanie na skargi i wnioski byÅ‚o jednym z najbardziej istotnych elementów utrzymywania przez rzecznika wiÄ™zi ze spoÅ‚eczeÅ„stwem, wydobywania niezbÄ™dnych norm z gÄ…szczu przepisów, wskazywania sposobu wÅ‚aÅ›ciwego postÄ™powania, gdy prawo jest naruszane lub obchodzone, przeciwdziaÅ‚ania urzÄ™dniczej bezdusznoÅ›ci.

Szczegółowa informacja poddana ocenie Wysokiego Senatu jest prawie dwukrotnie obszerniejsza niż w minionych latach. Zawiera ona na ponad piÄ™ciuset pięćdziesiÄ™ciu stronach rozliczne przykÅ‚ady ewidentnych przypadków Å‚amania i uszczuplania praw czÅ‚owieka i obywatela. Informacja zdaje sprawÄ™ z dziaÅ‚alnoÅ›ci rzecznika na rzecz spoÅ‚eczeÅ„stwa obywatelskiego, udzielajÄ…cego pomocy organizacjom pozarzÄ…dowym w ramach takich programów, jak "Ruch przeciw bezradnoÅ›ci spoÅ‚ecznej", "Edukacja dla rozwoju", "Pro Publico Bono", "SpoÅ‚eczeÅ„stwo obywatelskie na rzecz prawa dostÄ™pu do informacji publicznej", "Poradnictwo obywatelskie i prawne".

W wystÄ…pieniu tym nie poruszam wielu innych kwestii, w których rozwiÄ…zaniu braÅ‚em udziaÅ‚ w okresie blisko dwudziestodwumiesiÄ™cznego peÅ‚nienia przeze mnie funkcji rzecznika praw obywatelskich i które w dalszym ciÄ…gu podejmujÄ™. BÄ™dÄ™ wdziÄ™czny za pytania, które pozwolÄ… mi ten brak uzupeÅ‚nić.

KoÅ„czÄ…c, niech mi bÄ™dzie wolno podziÄ™kować paÅ„stwu senatorom za uwagÄ™ i podkreÅ›lić, że możliwość wystÄ…pienia przed Wysokim Senatem ma dla mnie i mojego urzÄ™du szczególne znaczenie. Jest to nie tylko wypeÅ‚nienie ważnej konstytucyjnej powinnoÅ›ci oraz okazja do przedstawienia podejmowanych i projektowanych inicjatyw, ale przede wszystkim jest to okazja do podjÄ™cia na tym wysokim forum debaty o stanie przestrzegania praw i wolnoÅ›ci czÅ‚owieka i obywatela oraz o stanie paÅ„stwa, które te prawa i wolnoÅ›ci zabezpiecza. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Zbigniew Romaszewski)

Wicemarszałek
Zbigniew Romaszewski:

Dziękuję bardzo.

ProszÄ™ paÅ„stwa, ja może na poczÄ…tek przypomnÄ™, bo o tym w debacie nad sprawozdaniem rzecznika praw dziecka jakoÅ› paÅ„stwo zapomnieli, że nad sprawozdaniami rzeczników toczy siÄ™ normalna debata. I ona nie ogranicza siÄ™ do pytaÅ„ do rzecznika. Senator może zadawać pytania rzecznikowi przez najwyżej minutÄ™, ale to nie wyklucza rozwiniÄ™cia tematu w debacie i pan rzecznik bÄ™dzie miaÅ‚ później okazjÄ™ do tych szerszych pytaÅ„ siÄ™ ustosunkować. Tak że ja bym bardzo paÅ„stwa prosiÅ‚ o przestrzeganie tego jednominutowego limitu, bo ja bÄ™dÄ™ staraÅ‚ siÄ™ tego dość rygorystycznie pilnować. Jeżeli ktoÅ› ma dÅ‚uższe pytania, szersze pytania, to proszÄ™ o wystÄ…pienie w debacie. DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Kto z paÅ„stwa...

(Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski: Czy pan marszałek życzy sobie, żebym poszedł sobie na swoje miejsce?)

Nie.

(Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski: Nie?)

Nie. To senatorowie pytajÄ… z miejsca, a pan powinien tu stać.

ProszÄ™ bardzo, czy sÄ… krótkie, zadawane z miejsca pytania?

ProszÄ™ bardzo, Panie Senatorze.

Do spisu treści

Senator Janusz Rachoń:

Panie Doktorze, obserwuje pan wzrost liczby skarg, uwag itd. kierowanych do paÅ„skiego urzÄ™du w tym ostatnim okresie. WedÅ‚ug paÅ„skiej opinii co jest przyczynÄ… takiego stanu rzeczy?

Do spisu treści

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski:

To jest bardzo dobre pytanie, ale nie potrafiÄ™ na nie odpowiedzieć. Można by powiedzieć, że jest niÄ… pogarszanie siÄ™ stanu przestrzegania praw i wolnoÅ›ci - nieprawda. Można by powiedzieć, że wiÄ™ksze wyczulenie na potrzebÄ™ dochodzenia swoich praw - być może. Można by powiedzieć, że znakomita aktywność rzecznika piÄ…tej kadencji - nie oÅ›mieliÅ‚bym siÄ™ tak powiedzieć.

(Senator Janusz Rachoń: Nowe biura pan otworzył.)

Tak, nowe biura, ale to nie jest to. Nowe biura nie zmniejszają liczby spraw, które wpływają bezpośrednio do mnie. To jest jak gdyby niezależne.

Trudno mi powiedzieć, jaka jest przyczyna. Badam, jeÅ›li chodzi o opiniÄ™ publicznÄ…, czy urzÄ…d rzecznika jest lepiej czy wyraźniej dostrzegalny. No, jakaÅ› tam poprawa jest, bo to jest czterdzieÅ›ci kilka procent, czyli jesteÅ›my mniej wiÄ™cej na poziomie TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego i Najwyższej Izby Kontroli. Ale jest bardzo duża liczba ludzi - nie pamiÄ™tam w tej chwili, ile dokÅ‚adnie, chyba 20% - którzy nie majÄ… w ogóle opinii o rzeczniku, czyli jak gdyby nie wiedzÄ…, że on istnieje. ZorganizowaÅ‚em zespół komunikacji spoÅ‚ecznej, którego zadaniem jest uÅ›wiadomienie obywatelom, że taki urzÄ…d istnieje i Å¼e niczego bardziej nie pragnie jak tego, aby wychodzić naprzeciw potrzebom, oczekiwaniom, skargom, projektom i wnioskom. Jak na razie ten zespół komunikacji spoÅ‚ecznej ma pewnÄ…... W kilku momentach wzrost zainteresowania urzÄ™dem rzecznika byÅ‚ wyraźny. Na przykÅ‚ad w przypadku sprawy Wielgusa byÅ‚a wyraźniejszy - przepraszam, że siÄ™ uÅ›miecham do pana senatora - tak samo w przypadku sprawy równego wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. W każdym razie jest tu pewna staÅ‚a wartość z tendencjÄ… lekko zwyżkujÄ…cÄ…, którÄ… jednak chciaÅ‚bym zapisać na swoje konto, bo dlaczegóż bym nie miaÅ‚ tego zrobić.

(Senator Janusz Rachoń: Dziękuję.)

Wicemarszałek
Zbigniew Romaszewski:

Dziękuję bardzo.

Teraz pan senator Wittbrodt, proszÄ™ bardzo.

Do spisu treści

Senator Edmund Wittbrodt:

Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.

Panie Doktorze, ja mam dwa pytania. Pan wspomniaÅ‚ o w pewnym sensie nadużywaniu instytucji zatrzymania. A co, jeÅ›li chodzi o formÄ™ tego zatrzymania? Czy na ten temat mógÅ‚by pan coÅ› powiedzieć?

I drugie pytanie. Jak pan ocenia procentowo swojÄ… skuteczność? Jak pan to widzi? Czy to w ogóle można tak ocenić? DziÄ™kujÄ™ bardzo.

Do spisu treści

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski:

JeÅ›li chodzi o formÄ™ zatrzymania, to od tej znanej sprawy pana ministra WÄ…sacza ja za każdym razem zdecydowanie wystÄ™powaÅ‚em. Ostatnio wystÄ™powaÅ‚em w sprawie tych zatrzymanych żoÅ‚nierzy powracajÄ…cych z Afganistanu. OtrzymaÅ‚em zadowalajÄ…ce wyjaÅ›nienie co do tej formy i nie zgÅ‚aszam obecnie co do tego zastrzeżeÅ„. MogÄ™ paÅ„stwu o tym wiÄ™cej opowiedzieć. Każda z tych spraw - tutaj mam sprawy, które sobie przygotowaÅ‚em na wypadek tego rodzaju pytaÅ„ - jest badana przez nas, to znaczy ja speÅ‚niam rolÄ™ takiego organu nÄ™kajÄ…cego organy wÅ‚adzy wykonawczej. Jeżeli wiÄ™c cokolwiek siÄ™ zdarza, to niezależnie od skargi czy braku skargi ze strony osoby, której sprawa dotyczy, my wystÄ™pujemy i domagamy siÄ™ szczegółowych informacji.

JeÅ›li chodzi o formÄ™ zatrzymaÅ„, na przykÅ‚ad używanie kajdanek, to ja wystÄ™powaÅ‚em do CBA oraz wystÄ…piÅ‚em do pana premiera KaczyÅ„skiego i ponownie do obecnego premiera w sprawie zatrzymaÅ„, bo jak siÄ™ okazuje, to dotyczy nie tylko CBA, ale siedemnastu sÅ‚użb. PoprosiÅ‚em panów premierów poprzedniego i obecnego o to samo, o to, aby te przepisy zostaÅ‚y zanalizowane i aby stwierdzono, czy nie ma niezgodnoÅ›ci miÄ™dzy aktami niższego rzÄ™du a wyższego. To jest formalne podejÅ›cie. Ale niezależnie od tego wydaÅ‚em przed kilkoma dniami dyspozycjÄ™, abyÅ›my zaprosili przedstawicieli tych wszystkich siedemnastu sÅ‚użb do mnie, do urzÄ™du rzecznika i abyÅ›my to omówili. Dlatego, że ja z racji swojego urzÄ™du mam do pewnego stopnia bardzo dobrÄ… pozycjÄ™, bo mogÄ™ bez przerwy czegoÅ› siÄ™ domagać, ale muszÄ™ także pamiÄ™tać o organach wÅ‚adzy wykonawczej i organach Å›cigania, które muszÄ… sprawować efektywnie swoje funkcje. W niektórych krajach, na przykÅ‚ad w Stanach Zjednoczonych... Wszyscy paÅ„stwo wiedzÄ…, w jaki sposób dokonywane jest tam zatrzymywanie podejrzanych czy nawet kierowców na drodze. W każdym razie ja wystÄ…piÅ‚em w każdej z tych spraw do tych organów, po czym wystÄ…piÅ‚em do... chyba wystÄ…piÅ‚em także do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego - przepraszam, mam nadziejÄ™, że TrybunaÅ‚ Konstytucyjny mi wybaczy, że nie pamiÄ™tam, ale dosyć dużo jest tych wniosków - i wystÄ…piÅ‚em... tak, na pewno wystÄ…piÅ‚em do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego. Potem wystÄ…piliÅ›my - mój zastÄ™pca to zaraz potwierdzi - do pana premiera w sprawie tych siedemnastu sÅ‚użb, żeby to byÅ‚o zbadane. Teraz ponowiÅ‚em to wystÄ…pienie i organizujÄ™ konferencjÄ™ u mnie, aby nad tym zastanowić siÄ™ nie tylko z punktu widzenia Å›ciÅ›le formalnoprawnego, bo to dla mnie jest stosunkowo Å‚atwe, ale zastanowić siÄ™, jak wÅ‚aÅ›ciwie to powinno być przepracowane. Taki jest stan dzisiaj.

Pan jeszcze byÅ‚ Å‚askaw pytać mnie o mÄ… skuteczność. Otóż jak podawaÅ‚em na poczÄ…tku, ona siÄ™ga dwudziestu kilku procent. OczywiÅ›cie ta skuteczność może być różnie mierzona. Ale taka najbardziej minimalna to jest, zdaje siÄ™, 23%. Przepraszam, ja mówiÅ‚em, że 23%...

(Senator Piotr Zientarski: 26%.)

26%? Jeżeli tak mówiłem, to na pewno mówiłem prawdę, ale zaraz to mogę sprawdzić...

(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Ale nie, bo to już za długo.)

Dwadzieścia kilka procent.

(Senator Piotr Zientarski: 26%, o ile pamiÄ™tam.)

CoÅ› takiego, tak.

Wicemarszałek
Zbigniew Romaszewski:

Dziękuję bardzo.

Pan senator Zbigniew Meres, proszÄ™ bardzo.

Do spisu treści

Senator Zbigniew Meres:

Panie Marszałku! Panie Doktorze!

Uprzejmie bym prosiÅ‚ pana rzecznika o krótkÄ… informacjÄ™, jak na polskie ustawodawstwo wpÅ‚ywajÄ… pytania prawne - pan rzecznik o tym wspominaÅ‚ na poczÄ…tku swojej wypowiedzi - kierowane do SÄ…du Najwyższego. Jak to siÄ™ przekÅ‚ada na dalsze orzecznictwo? Mam tutaj na myÅ›li sprawÄ™ dotyczÄ…cÄ… rozstrzygnięć organów Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie w przedmiocie przyznania Å›wiadczenia pieniężnego ofiarom represji nazistowskich, ale i inne pytania prawne. DziÄ™kujÄ™.

Do spisu treści

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski:

JeÅ›li chodzi o to konkretne pytanie, to proszÄ™ mi wybaczyć, nie pamiÄ™tam, pan senator otrzyma od nas odpowiedź na piÅ›mie, tak jak we wszystkich tych kwestiach, które tutaj sÄ… poruszane.

Pytania prawne sÄ… ważnym instrumentem w sytuacjach, w których w orzecznictwie istnieje rozbieżność. Jedne skÅ‚ady zajmujÄ… takie stanowisko, drugie takie i wtedy my zwracamy siÄ™ z pytaniem prawnym, które prowadzi do wyjaÅ›nienia i do ujednolicenia tych stanowisk. O tym, jak czÄ™sto korzystamy z pytaÅ„ prawnych, już mówiÅ‚em, a w tej chwili sobie to... Zaraz, zaraz. W 2006 r. skierowaliÅ›my tylko sześć pytaÅ„ prawnych. To stosunkowo maÅ‚o, ale widocznie tyle trzeba byÅ‚o. MajÄ… one duże znaczenie dla ujednolicenia orzecznictwa, a wiÄ™c jesteÅ›my takim pomocnikiem. SÄ…d Najwyższy w ogóle chwali sobie współpracÄ™ z nami. Pan prezes SÄ…du Najwyższego byÅ‚ tak uprzejmy, że nawet w oficjalnych rocznicowych wystÄ…pieniach podkreÅ›laÅ‚, czego w koÅ„cu nie muszÄ™ siÄ™ wstydzić, wysokÄ… jakość naszych wystÄ…pieÅ„ do SÄ…du Najwyższego.

Wicemarszałek
Zbigniew Romaszewski:

Dziękuję bardzo.

Pan senator Norbert Krajczy.

Do spisu treści

Senator Norbert Krajczy:

Dziękuję, Panie Marszałku.

Panie Marszałku! Panie Doktorze!

Ja mam do pana rzecznika wÅ‚aÅ›ciwie dwa pytania. Pierwsze. Z tego, co pan rzecznik nam tu dzisiaj powiedziaÅ‚, wynika, że w latach 2006-2007 r. liczba tych spraw, które wpÅ‚ywajÄ…, wzrosÅ‚a, i to wzrosÅ‚a o okoÅ‚o 15%, ale 60% z nich nie zostaÅ‚o podjÄ™tych. Czy jest możliwość monitorowania i czy paÅ„stwo monitorujecie, czy te sprawy sÄ… wnoszone z inicjatywy naszych obywateli miÄ™dzy innymi do trybunałów miÄ™dzynarodowych?

I drugie pytanie, zwiÄ…zane z opracowaniem - mam je akurat przed sobÄ… - które dotyczy ochrony zdrowia. Jest w tym opracowaniu miÄ™dzy innymi zapis z 2006 r. mówiÄ…cy o tym, że paÅ„stwo oczekujecie ze strony Ministerstwa Zdrowia nowelizacji ustawy o izbach lekarskich, a konkretnie zapisu dotyczÄ…cego praw pacjenta, ale nie tylko, także samych lekarzy, którzy sÄ…, i ja oczywiÅ›cie jako lekarz siÄ™ z tym zgadzam, niejednokrotnie niezadowoleni z dziaÅ‚alnoÅ›ci rzeczników odpowiedzialnoÅ›ci zawodowej lekarzy.

Do spisu treści

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski:

Nie usÅ‚yszaÅ‚em tego ostatniego sÅ‚owa, chodzi o rzecznika odpowiedzialnoÅ›ci zawodowej...

(Senator Norbert Krajczy: O rzecznika odpowiedzialnoÅ›ci zawodowej lekarzy, w izbach lekarskich.)

Izby sÄ… zadowolone czy nie?

(Senator Norbert Krajczy: Nie.)

I sÅ‚usznie sÄ…...

(Senator Norbert Krajczy: To znaczy niezadowoleni są lekarze. Może izby tak, ale lekarze są niezadowoleni.)

Jeszcze mniej zadowoleni z funkcjonowania rzeczników odpowiedzialnoÅ›ci zawodowej lekarzy powinni być pacjenci.

(Senator Norbert Krajczy: O tym już powiedziaÅ‚em.)

Tak siÄ™ skÅ‚ada, że ja kiedyÅ› pracowaÅ‚em jako doradca naczelnego rzecznika odpowiedzialnoÅ›ci zawodowej lekarzy i po dwóch latach zrezygnowaÅ‚em, doszedÅ‚szy do wniosku, że moja praca jest maÅ‚o użyteczna, żeby nie powiedzieć bezużyteczna. WyniosÅ‚em z niej bardzo zÅ‚e doÅ›wiadczenia, jeÅ›li chodzi o wojewódzkich rzeczników odpowiedzialnoÅ›ci zawodowej lekarzy, którzy przede wszystkim źle rozumiejÄ…, jaka jest ich funkcja. Oni widzÄ… jÄ… jako obronÄ™ swoich kolegów, a nie jako dochodzenie do istoty rzeczy i obronÄ™ standardów. To jest zjawisko szersze, obejmujÄ…ce wszystkie korporacje w Polsce. Nie przypominam sobie żadnej korporacji, która by wykazywaÅ‚a inne podejÅ›cie do tej funkcji niż obrona za wszelkÄ… cenÄ™ czÅ‚onków swoich korporacji. Tak jest z adwokatami, radcami, komornikami, akademikami, lekarzami, architektami. W przygotowaniu jest skarga do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego, dotyczÄ…ca pewnego wÄ…skiego zagadnienia, ale bardzo charakterystycznego. Jak siÄ™ na to natknÄ…Å‚em, to nie mogÅ‚em nawet uwierzyć, że coÅ› takiego istnieje. Otóż jeÅ›li chodzi o adwokatów, architektów i jeszcze kogoÅ›, istnieje przepis mówiÄ…cy, że, po pierwsze, mogÄ… wykonywać swój zawód tylko w ramach korporacji, a po drugie, jeÅ›li nie pÅ‚acÄ… skÅ‚adek regularnie, z różnych powodów, to sÄ… pozbawiani prawa wykonywania zawodu. To znaczy, muszÄ… należeć do korporacji i pÅ‚acić skÅ‚adki, a jeÅ›li nie pÅ‚acÄ… skÅ‚adek, to tracÄ… prawo wykonywania zawodu. To jest przecież bardzo surowa kara kryminalna, bez możliwoÅ›ci powrotu do tego zawodu.

ProszÄ™ sobie wyobrazić: adwokat, z którego sprawÄ… siÄ™ zetknÄ…Å‚em i którego sprawa daÅ‚a mi asumpt do tego, żeby zbadać szerzej to zagadnienie, straciÅ‚ prawo wykonywania zawodu w wieku okoÅ‚o sześćdziesiÄ™ciu lat, pracuje na budowie w Londynie, dlatego że nie pÅ‚aciÅ‚ przez jakiÅ› okres skÅ‚adek, czy miaÅ‚ jakieÅ› zaÅ‚amanie nerwowe, czy sprawy rodzinne... W każdym razie nie pÅ‚aciÅ‚. ZostaÅ‚ pozbawiony prawa wykonywania zawodu bez możliwoÅ›ci powrotu do niego, nawet w przypadku zapÅ‚aty tych skÅ‚adek. No to jest piÄ™kne. Nic, tylko zorganizować korporacjÄ™, a potem jedynie oczekiwać na skÅ‚adki i w razie czego wydalać z niej bez prawa wykonywania zawodu.

WystÄ™pujemy w sprawie trzech korporacji, na pewno adwokackiej, bo to daÅ‚o mi ten asumpt, i jeszcze dwóch innych. To jest piÄ™kne. Ja po prostu nie wierzyÅ‚em, musiaÅ‚em kilka razy sprawdzać, czy to w ogóle jest możliwe. To oczywiÅ›cie jest granda na caÅ‚Ä…... WiÄ™cej, co to w ogóle jest? To jest nawet sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa karnego! Pozbawianie kogoÅ› prawa wykonywania zawodu... Ten adwokat w wieku sześćdziesiÄ™ciu lat, ostatnio go widziaÅ‚em, pracuje na budowie w Londynie. Pomijam indywidualny wymiar tej sprawy, powiedziaÅ‚bym tragiczny, ale to siÄ™ przecież w gÅ‚owie nie mieÅ›ci. Z tÄ… sprawÄ… bÄ™dÄ™ wystÄ™powaÅ‚ w szerszym kontekÅ›cie tego, co siÄ™ nazywa korporacjonizmem, który nie jest najlepszym elementem demokracji w paÅ„stwie prawa, w styczniu przyszÅ‚ego roku.

Ale pierwsze pytanie było...

(Senator Norbert Krajczy: Pierwsze pytanie dotyczyło tych 60% niepodjętych spraw: czy odwoływano się dalej, do trybunałów międzynarodowych, czy...?)

Na to nie mogÄ™ odpowiedzieć. Tego oczywiÅ›cie nie jesteÅ›my w stanie Å›ledzić. Jednak mogÄ™ powiedzieć, że szereg spraw do nas wraca. Tak że my rozróżniamy sprawy podjÄ™te po raz pierwszy i sprawy, które sÄ… podejmowane wiele razy. OczywiÅ›cie jest jakaÅ› liczba osób, które majÄ… wiele spraw i wiele razy siÄ™ do nas zwracajÄ…. W każdym spoÅ‚eczeÅ„stwie jest wiÄ™ksza czy mniejsza grupa ludzi nieszczęśliwych, którzy sÄ… pokrzywdzeni, rzeczywiÅ›cie lub majÄ… takie subiektywne odczucie, i domagajÄ… siÄ™ swoich praw. I my staramy siÄ™ robić, co w naszej mocy. Ja sam raz w miesiÄ…cu przyjmujÄ™ interesantów, nie ma to jakiegoÅ› dużego znaczenia praktycznego, bo raz w miesiÄ…cu mogÄ™ przyjąć tylko kilka osób, ma jednak znaczenie symboliczne, że można, prawda? Niektórzy sobie tego życzÄ… i uznajÄ…, że to ich satysfakcjonuje.

Wicemarszałek
Zbigniew Romaszewski:

Dziękuję bardzo.

Pan senator Korfanty, proszÄ™ bardzo.

Do spisu treści

Senator Bronisław Korfanty:

Panie Doktorze, chciaÅ‚bym zadać pytanie dotyczÄ…ce migracji zarobkowej, dotyczÄ…ce pomocy Polakom pracujÄ…cym za granicÄ…. Na stronie sto osiemdziesiÄ…tej drugiej jest stwierdzenie, że rzecznik przedstawiÅ‚ prezesowi Rady Ministrów propozycjÄ™ powoÅ‚ania instytucji polskich oficerów Å‚Ä…cznikowych, którzy pomagaliby polskim pracownikom w egzekwowaniu ich praw na zagranicznych rynkach pracy. Z tego, co mi wiadomo, prezes Rady Ministrów poparÅ‚ tÄ™ koncepcjÄ™. ChciaÅ‚bym zapytać, Panie Doktorze, jak ta sytuacja wyglÄ…da dzisiaj. ChciaÅ‚bym też zadać drugie pytanie, zwiÄ…zane z tym, że rzecznik podjÄ…Å‚ również dziaÅ‚ania dotyczÄ…ce utworzenia specjalnej strony internetowej, przydatnej dla osób poszukujÄ…cych pracy za granicÄ… czy też już pracujÄ…cych za granicÄ…. ChciaÅ‚bym siÄ™ dowiedzieć, jak ta sprawa, bardzo ważna dla osób pracujÄ…cych za granicÄ…, wyglÄ…da dzisiaj. DziÄ™kujÄ™.

Wicemarszałek
Zbigniew Romaszewski:

Dziękuję bardzo.

ProszÄ™ bardzo.

Do spisu treści

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski:

To sÄ… wszystko bardzo trafne pytania. I mogÄ™ powiedzieć, że wszystkie te trzy czy cztery kwestie, zaraz je rozwinÄ™, byÅ‚y na ważnym miejscu w moim programie dziaÅ‚ania. Jak to zwykle bywa, w rzeczywistoÅ›ci nie zawsze wszystko wychodzi tak, jak zamierzaliÅ›my. Ja wystÄ…piÅ‚em do premiera, do ministra spraw zagranicznych, do Ministerstwa Pracy i Polityki SpoÅ‚ecznej o utworzenie instytucji oficerów Å‚Ä…cznikowych przy ministerstwach pracy w krajach, w których jest odpowiednio duża liczba Polaków podejmujÄ…cych pracÄ™, na przykÅ‚ad powyżej pięćdziesiÄ™ciu tysiÄ™cy. No i zaczęło siÄ™. Dlaczego? Dlatego, że ministerstwo pracy od razu chciaÅ‚o mieć, że tak powiem, swoich nowych dyplomatów. Moja walka polegaÅ‚a na tym, że ja chciaÅ‚em mieć ludzi, którzy by siÄ™ czymÅ› zajÄ™li, którzy byliby przy ministerstwach pracy tych krajów dlatego, że sÄ… już na miejscu. Nie aplikujÄ… do urzÄ™dów miejscowych, sÄ… wÅ›ród pracujÄ…cych tam Polaków. To mi siÄ™ nie udaÅ‚o. Utworzono osiem stanowisk konsularnych, szczęśliwie nie dyplomatycznych, tutaj udaÅ‚o mi siÄ™ zastopować, w pewnym momencie bardzo mocno zaprotestowaÅ‚em. No bo po co mieć znowu dyplomatów, którzy bÄ™dÄ… cieszyli siÄ™ z reprezentowania nas na różnych forach? W każdym razie powstaÅ‚o osiem stanowisk tam, gdzie sÄ… najwiÄ™ksze zgromadzenia Polaków. Obiecano mi, ale, nie wiem, może tylko dlatego, żeby mnie zbyć, że - z uwagi na trudność dojÅ›cia, no bo usytuowanie naszych ludzi przy ministerstwach pracy danych krajów wymaga dÅ‚uższych pertraktacji - na razie bÄ™dÄ… to konsulowie do spraw pracy. Z jednym wyjÄ…tkiem, Wielka Brytania, jako partner stosunkowo najbardziej spolegliwy, a dokÅ‚adniej tamtejsze ministerstwo pracy stanie siÄ™ przedmiotem badania, czy można tam utworzyć miejsce dla naszego oficera Å‚Ä…cznikowego. No, jest to, powiedziaÅ‚bym, wzglÄ™dny sukces. Mamy nowe etaty, utworzono kilka konsulatów. Jeden w Manchesterze, drugi gdzieÅ› tam na północy, w Reykjaviku, zdaje siÄ™ czy gdzieÅ› jeszcze, przepraszam, że tego nie pamiÄ™tam, udaÅ‚o mi siÄ™ doprowadzić do zwiÄ™kszenia bazy ludzkiej. No to, co siÄ™ dzieje w Londynie na przykÅ‚ad, już dawno przekroczyÅ‚o granice wydolnoÅ›ci naszych sÅ‚użb, niezależnie od tego, jak one wykonujÄ… swoje obowiÄ…zki.

Dalej. Drugim moim zamiarem byÅ‚o powoÅ‚anie zespołów do spraw pomocy spoÅ‚eczno-prawnej przy parafiach. WychodziÅ‚em z zaÅ‚ożenia, że poÅ‚owa czy wiÄ™kszość Polaków zawsze trafia do KoÅ›cioÅ‚a i dlatego przy parafiach powinny być takie zespoÅ‚y. Moje energiczne dziaÅ‚ania napotkaÅ‚y na brak specjalnie dużego entuzjazmu ze strony polskiej hierarchii. Nie bÄ™dÄ™ siÄ™ skarżyÅ‚, bo tu nie miejsce na to, żeby siÄ™ skarżyć na polskich hierarchów. Za to ze znacznie wiÄ™kszym zrozumieniem spotkaÅ‚em siÄ™ ze strony księży pracujÄ…cych na przykÅ‚ad w Londynie czy w Berlinie. Na razie mamy jeden taki sobie sukces w postaci zespoÅ‚u, jaki siÄ™ tworzy czy ma siÄ™ utworzyć w Manchesterze z inicjatywy ksiÄ™dza, który wyszedÅ‚ naprzeciw moim oczekiwaniom. I pan marszaÅ‚ek Andrzej Stelmachowski obiecaÅ‚, że bÄ™dzie wspieraÅ‚ finansowo ten projekt, że zostanie przewidziany w jego budżecie. GdzieÅ› jeszcze, we WÅ‚oszech czy w Hiszpanii, powstaÅ‚ podobny zespół pomocy spoÅ‚eczno-prawnej. Czyli idzie to dosyć sÅ‚abo, a nawet jeszcze gorzej.

MiaÅ‚em ponadto zamiar wyjść z takÄ… inicjatywÄ…, jak bony pomocy prawnej dla obywateli polskich. Otrzymywaliby je oni na przykÅ‚ad w zespoÅ‚ach pomocy spoÅ‚eczno-prawnej albo w konsulatach. Ci, którzy potrzebujÄ… pomocy prawnej powinni być przez nas wspierani. DostaÅ‚em dotyczÄ…cÄ… tej sprawy obietnicÄ™ ze strony marszaÅ‚ka Senatu poprzedniej kadencji, nie zostaÅ‚a ona jednak dotrzymana.

Co do stron internetowych, przeprowadziliÅ›my badania przy pomocy Instytutu Spraw Publicznych, bardzo silnÄ… pomoc okazaÅ‚ nam wtedy wiceminister Kowal z MSZ. JeÅ›li mogÄ™, poÅ›wiÄ™cÄ™ dwie minuty temu tematowi. IstniejÄ… znakomite przykÅ‚ady na to, jak tÄ™ sprawÄ™ można rozwiÄ…zywać. Na przykÅ‚ad w Irlandii strony w wielu jÄ™zykach zachÄ™cajÄ… wiele osób do przyjazdu do Irlandii. My mówimy o powrotach. Najpierw trzeba stworzyć pewne instrumenty - informacje, na przykÅ‚ad, na tych samych stronach internetowych, w obydwie strony. SÄ… już tego przykÅ‚ady, ale jak na razie to idzie jak po grudzie. Przyznam siÄ™, że ja doszedÅ‚em do wniosku, iż nie jestem w stanie zastÄ™pować dziaÅ‚aÅ„ wszystkich organów. Po półtora roku stwierdziÅ‚em, że raport, który chcÄ™ przygotować, powinien być w pewnym sensie sfinalizowaniem mojego dziaÅ‚ania. Ja bÄ™dÄ™ siÄ™ już odtÄ…d tylko przyglÄ…daÅ‚. Nie mogÄ™ siÄ™ już dÅ‚użej tym zajmować. Nie dlatego, że nie chcÄ™, ale dlatego, że moje możliwoÅ›ci sÄ… ograniczone. PowiedziaÅ‚em oficerowi Å‚Ä…cznikowi o zespoÅ‚ach pomocy spoÅ‚eczno-prawnej przy parafiach, stronach internetowych, kancelariach prawnych, którym można by pÅ‚acić bonami otrzymanymi z funduszy, na przykÅ‚ad, Wysokiego Senatu. To sÄ… rzeczy bardzo praktyczne i one sÄ… do zrobienia, to nie jest nic trudnego. Ja nawet nie rozumiem, dlaczego to idzie z takim trudem. Po prostu nie rozumiem. Może nawet bardziej bym siÄ™ z tego powodu oburzaÅ‚, denerwowaÅ‚ czy wÅ›ciekaÅ‚, gdyby nie to, że mam jeszcze inne rzeczy do zrobienia, a tutaj, jak widzÄ™, po prostu bijÄ™ gÅ‚owÄ… w mur. Potrzeba kilku osób, na przykÅ‚ad w Ministerstwie Spraw Zagranicznych czy w ministerstwie pracy, które zechciaÅ‚yby przygotować te strony internetowe. MogÄ… caÅ‚kowicie wzorować siÄ™ na stronach, które w innych krajach sÄ… Å›wietnie opracowane. PrzykÅ‚adem niedoÅ›cignionym albo wÅ‚aÅ›nie dajÄ…cym siÄ™ osiÄ…gnąć jest Irlandia. My powinniÅ›my mieć także strony internetowe dla UkraiÅ„ców. Bo, przepraszam bardzo, ale jeÅ›li domagamy siÄ™ praw dla swoich pracowników w Wielkiej Brytanii, w Niemczech i w innych krajach, to musimy, ja na to patrzÄ™ z perspektywy swojego dziaÅ‚ania, domagać siÄ™ respektowania praw, które u nas powinni mieć zapewnione Wietnamczycy i UkraiÅ„cy. I na pewno, mówiÄ™ to z perspektywy urzÄ™du, tak to bÄ™dzie robione, chociaż takich skarg mam niestety bardzo maÅ‚o. Znowu, niestety ze wzglÄ™du na niedocieranie do tych ludzi z należytÄ… informacjÄ…. To tyle, co mogÄ™ na ten temat powiedzieć.

Wicemarszałek
Zbigniew Romaszewski:

Dziękuję bardzo.

Pan senator Cichoń, proszę bardzo.

Do spisu treści

Senator Zbigniew Cichoń:

Panie Doktorze, ja mam pytanie zwiÄ…zane z faktem, że mniej wiÄ™cej trzy czwarte skarg kierowanych do Strasburga przez naszych obywateli na przewlekÅ‚ość stosowania aresztu tymczasowego jest uwzglÄ™dnianych. Nasi obywatele wygrywajÄ… sprawy, a paÅ„stwo pÅ‚aci im odszkodowania. Czy nie uważa pan doktor, że przyczyna tego tkwi w dwóch zjawiskach? Primo, że artykuÅ‚, który stanowi samodzielnÄ… przesÅ‚ankÄ™ w postaci zagrożenia karÄ… przekraczajÄ…cÄ… osiem lat pozbawienia wolnoÅ›ci, jest podstawÄ… prawnÄ… dajÄ…cÄ… zbyt szerokie pole dla stosowania tego Å›rodka. A secundo, że Å›rodek ten jest stosowany głównie przez asesorów, a wiÄ™c ludzi bardzo mÅ‚odych, niemajÄ…cych jeszcze doÅ›wiadczenia życiowego, przygotowanych, owszem, bo po zdanym egzaminie sÄ™dziowskim. No ale brakuje im doÅ›wiadczenia życiowego i przede wszystkim niezawisÅ‚oÅ›ci, a to przecież podstawowy element odgrywajÄ…cy kluczowÄ… rolÄ™ w orzekaniu przez sÄ™dziów. Asesorzy sÄ… tylko urzÄ™dnikami, którzy w każdej chwili mogÄ… być ze swojej sÅ‚użby zwolnieni za wypowiedzeniem. Czy nie sÄ… to dwa czynniki, które powodujÄ… wÅ‚aÅ›nie tak tragiczny stan, jeÅ›li chodzi o nadmierne i zbyt dÅ‚ugotrwaÅ‚e stosowanie aresztu tymczasowego? To jest jedna kwestia.

A teraz druga. Czy nie uważa pan rzecznik, że liczba skarg, jakie pan wystosowaÅ‚ do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego, czyli piÄ™tnaÅ›cie, powiedzmy, że w tym roku może dojść nawet do trzydziestu, jest dosyć znikoma? Dlaczego zrezygnowaÅ‚ pan z podtrzymywania skargi zwÅ‚aszcza w dwóch sytuacjach? W jednej, jak wyczytaÅ‚em, chodziÅ‚o o rozporzÄ…dzenie ministra sprawiedliwoÅ›ci co do gÄ™stoÅ›ci zaludnienia w celach. Przewidziano w nim, że na osobÄ™ może przypadać nawet poniżej minimalnego standardu z kodeksu karnego wykonawczego, to jest poniżej 3 m2. Druga sprawa to kwestia hospicjów dla dzieci i dofinansowaÅ„. Mianowicie rozporzÄ…dzenie Narodowego Funduszu Zdrowia ustaliÅ‚o limity: ma być 40% chorych na raka, a maksymalnie 60% tych, które cierpiÄ… na inne dÅ‚ugotrwaÅ‚e schorzenia. To jest pewnego rodzaju absurd. Ja zresztÄ… mówiÅ‚em już o tym w mniejszym gronie senatorów, w czasie posiedzenia komisji. DziÄ™kujÄ™.

Do spisu treści

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski:

Przepraszam, nie rozumiem ostatniego pytania, dotyczÄ…cego hospicjum. Pan mówiÅ‚, że ja w tej sprawie wystÄ…piÅ‚em?

Do spisu treści

Senator Zbigniew Cichoń:

Tak, wystÄ™powaÅ‚ pan rzecznik w sprawie rozporzÄ…dzenia Narodowego Funduszu Zdrowia, które ustaliÅ‚o przy udzielaniu dofinansowaÅ„ takÄ… zasadÄ™, że 40% pacjentów, czyli dzieci, ma być kwalifikowanych jako chore na raka, zaÅ› pozostaÅ‚ych 60% na inne dÅ‚ugotrwaÅ‚e choroby...

Do spisu treści

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski:

Tak, tak, ale to w dalszym ciÄ…gu podtrzymujÄ™. To jest podtrzymywane.

(Senator Zbigniew CichoÅ„: A, jest podtrzymane. To ja w takim razie źle zrozumiaÅ‚em.)

To jest podtrzymywane. ZorganizowaliÅ›my o tym dwie bardzo mocne konferencje prasowe, wielokrotnie rozmawiaÅ‚em na ten temat. SformuÅ‚owaliÅ›my KartÄ™ Praw Dziecka Åšmiertelnie Chorego w Domu, zachÄ™cam pana senatora do zapoznania siÄ™ z niÄ…. Te wszystkie dziaÅ‚ania... Nie, nie, tu nie ma żadnego wycofywania siÄ™.

ZacznÄ™ po kolei. Kwestia asesorów, którzy nie majÄ… doÅ›wiadczenia czy sÄ… maÅ‚o niezawiÅ›li, nie w peÅ‚ni niezawiÅ›li. Ja tego braku niezawisÅ‚oÅ›ci bym nie wyolbrzymiaÅ‚, u nas w Polsce nie ma problemu braku niezawisÅ‚oÅ›ci. Jeżeli żywi siÄ™ obawy z tym zwiÄ…zane, dotyczÄ…ce pewnych regulacji, to jest to spowodowane czym innym, jakÄ…Å› uwagÄ… na przyszÅ‚ość, że to kiedyÅ› może być wykorzystane, aktualnie nie. Jest problem dysfunkcjonalnoÅ›ci wymiaru sprawiedliwoÅ›ci. To jest sÅ‚owo, które ma pokryć jego kardynalne braki. Wymiar sprawiedliwoÅ›ci w Polsce wymaga reformy od dawna i jeszcze dÅ‚ugo bÄ™dzie wymagaÅ‚. Brak doÅ›wiadczenia... Nie jestem pewien, czy to akurat brak doÅ›wiadczenia jest powodem tego, że asesorzy zbyt pochopnie wydajÄ… decyzje o tymczasowym aresztowaniu. SÄ…dzÄ™, że powodem jest co innego, i tutaj moim zdaniem dotykamy rzeczywistych powodów zÅ‚ego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwoÅ›ci, również na tym odcinku. Asesor boi siÄ™ tej pracy, którÄ… prokurator przynosi mu w tylu tomach, asesor siÄ™ w tym nie orientuje. Jednym z rozwiÄ…zaÅ„, które niektórzy proponujÄ…, a ja siÄ™ do tego pomysÅ‚u przyÅ‚Ä…czam, jest powoÅ‚anie sÄ™dziego Å›ledczego, który znaÅ‚by sprawÄ™. ProszÄ™ siÄ™ postawić na miejscu asesora z doÅ›wiadczeniem, z peÅ‚nÄ… niezawisÅ‚oÅ›ciÄ…. To jest sprawa, nad którÄ… on musiaÅ‚by usiąść na wiele dni, a nie daj Boże tygodni, żeby stwierdzić, czy prokurator ma racjÄ™. W zwiÄ…zku z tym sÄ… takie przypadki jak ten, kiedy jakaÅ› pani asesor czy sÄ™dzia powiedziaÅ‚a: zastosowaÅ‚am tymczasowy areszt, bo prokurator tak Å‚adnie prosiÅ‚. Nie wiem, czy paÅ„stwo to kiedyÅ› odnotowali. Tak wiÄ™c to jest jedna sprawa.

JeÅ›li chodzi o tymczasowe aresztowanie, o którym mówiÅ‚em, to proszÄ™ jednak zwrócić uwagÄ™ na to, że musimy porównać to wzglÄ™dem innych krajów. Na przykÅ‚ad w Polsce obecnie jest przeciÄ™tnie 16% tymczasowo aresztowanych w stosunku do ogólnej populacji, a we Francji czy Holandii okoÅ‚o 40%... Wszystko trzeba wzglÄ™dem... Tak, tak, 40%...

(GÅ‚os z sali: Ale procent czego?)

...w stosunku do osadzonych, bo zawsze powinniśmy porównywać coś względem czegoś.

Poza tym wiÄ™kszość gwaÅ‚cicieli czy osób oskarżonych o spowodowanie ciężkiego uszkodzenia ciaÅ‚a odpowiada z wolnej stopy. To wszystko nie jest takie Å‚atwe. Ja atakujÄ™ to tymczasowe aresztowanie, dlatego że stale trzeba na to naciskać. Ale jeÅ›li odnotowujÄ™ poprawÄ™, o której paÅ„stwu w pewnym momencie mówiÅ‚em, to stwierdzam, że jest źle, jest bardzo źle i jeszcze dÅ‚ugo bÄ™dzie bardzo źle, ale nie jest coraz gorzej, tylko lepiej.

(Rozmowy na sali)

Proszę? Nie usłyszałem, ale może dobrze, że nie usłyszałem.

Teraz powiem o dwóch skargach, które wycofaÅ‚em na poczÄ…tku swojej kadencji i zrobiÅ‚bym to jeszcze raz. WycofaÅ‚em skargÄ™, o której pan zapomniaÅ‚, ale mimo to o niej powiem, dotyczÄ…cÄ… zaostrzenia kary za zabójstwo ze szczególnym okrucieÅ„stwem. Uważam, że nie należy do zadaÅ„ TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego, aby o tym orzekać, to należy do kompetencji parlamentu, i dlatego to wycofaÅ‚em. Zaraz zresztÄ… możemy podjąć dyskusjÄ™ na ten temat, jeÅ›li pan senator i paÅ„stwo senatorowie wytrzymajÄ…...

JeÅ›li chodzi zaÅ› o gÄ™stość zaludnienia, to rzecz polega, jak to zwykle w Å¼yciu bywa, na caÅ‚kowitym nieporozumieniu. ByÅ‚o w rozporzÄ…dzeniu ówczesnego ministra sprawiedliwoÅ›ci stwierdzenie, że istnieje możliwość przetrzymywania skazanego czy tymczasowo aresztowanego na powierzchni poniżej 3 m2, kiedy zamienia siÄ™ Å›wietlice, kaplice i inne na... Inaczej niż w kodeksie karnym wykonawczym nie byÅ‚o tu powiedziane, że na czas okreÅ›lony. W kodeksie karnym wykonawczym jest stwierdzenie, że poniżej 3 m2 może być na czas okreÅ›lony - zaraz przejdÄ™ do tego, co to znaczy - w nowym rozporzÄ…dzeniu nie byÅ‚o tego, że na czas okreÅ›lony. W zwiÄ…zku z tym mój poprzednik zÅ‚ożyÅ‚ skargÄ™ do TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego, mówiÄ…c, że to jest sprzeczne z ustawÄ…, bo nie ma zapisu, że to musi być na czas okreÅ›lony. Wtedy ja poprosiÅ‚em do siebie wiceministra sprawiedliwoÅ›ci, który akurat byÅ‚ w kraju, i powiedziaÅ‚em: proszÄ™ zmienić to rozporzÄ…dzenie, to ja wycofam wniosek. On siÄ™ nie zgodziÅ‚. Ale kiedy przyjechaÅ‚ do Warszawy pan minister Ziobro, to przyjechaÅ‚ do mnie do urzÄ™du - bo ja poprosiÅ‚em o spotkanie u mnie, nie u niego - i ja powiedziaÅ‚em: proszÄ™ zmienić to rozporzÄ…dzenie, to ja wycofam wniosek, a on powiedziaÅ‚: zgoda.

Ale proszÄ™ posÅ‚uchać dalej, bo historia jest bardzo interesujÄ…ca. NastÄ™pnego dnia byÅ‚a rozprawa w Trybunale Konstytucyjnym. OtrzymaÅ‚em zmianÄ™ tego przepisu faksem, to byÅ‚o okoÅ‚o godziny trzeciej po poÅ‚udniu. PowiedziaÅ‚em: ja muszÄ™ mieć caÅ‚e rozporzÄ…dzenie; otrzymaÅ‚em faksem caÅ‚e. MówiÄ™: muszÄ™ mieć podpisane; otrzymaÅ‚em podpisane. MówiÄ™: muszÄ™ mieć opublikowane. Powiedziano mi: do godziny siódmej bÄ™dzie pan miaÅ‚ opublikowane rozporzÄ…dzenie. Do siódmej go nie byÅ‚o, pojechaÅ‚em do domu, o Ã³smej przywieziono mi rozporzÄ…dzenie. To byÅ‚ rekord Å›wiata w publikacji rozporzÄ…dzenia, bo od godziny 15.00 do godziny 20.00 zostaÅ‚o ono opublikowane i wniosek o wycofanie zostaÅ‚ uruchomiony. O godzinie dziewiÄ…tej piÄ™tnaÅ›cie dyrektor odpowiedniego zespoÅ‚u wycofaÅ‚ wniosek, ku wÅ›ciekÅ‚oÅ›ci moich kolegów w Trybunale.

Ale to wycofanie wniosku, Panie Senatorze, było bezprzedmiotowe, nie było sprawy...

(Senator Zbigniew Cichoń: Wycofanie było przedmiotowe.)

Bezprzedmiotowe...

(Senator Zbigniew Cichoń: Bezprzedmiotowe było chyba rozpoznanie?)

Przepraszam bardzo, to byÅ‚ tylko gest, pan minister Ziobro - którego ja w przeciwieÅ„stwie do wiÄ™kszoÅ›ci osób opiniotwórczych w naszym kraju bardzo wysoko ceniÄ™ i lubiÄ™, niezależnie od jego różnych bÅ‚Ä™dów - nie zorientowaÅ‚ siÄ™, że ja nie musiaÅ‚em już wycofywać swojego wniosku, bo przedmiot wniosku przestaÅ‚ istnieć. ProszÄ™ zwrócić uwagÄ™: czy to, że poniżej 3 m2 musi być na czas okreÅ›lony, coÅ› znaczy? Nic nie znaczy, bo co to znaczy "na czas okreÅ›lony"?

Ja zwróciÅ‚em siÄ™ do ministra, nie pamiÄ™tam, w maju, w kwietniu czy we wrzeÅ›niu z proÅ›bÄ… o to, aby teraz okreÅ›liÅ‚ ten czas. To znaczy moim nastÄ™pnym krokiem jest domaganie siÄ™, aby ten czas zostaÅ‚ okreÅ›lony. Skoro ten czas ma być okreÅ›lony, to pytam: co to znaczy? MiesiÄ…c, trzy miesiÄ…ce, dwa miesiÄ…ce? JeÅ›li ktoÅ› jest osadzony na powierzchni poniżej 3 m2, powinien być po okreÅ›lonym czasie - a ten czas powinien być zdefiniowany - przenoszony do innych, lepszych warunków.

Moja polityka w tym zakresie byÅ‚a nastÄ™pujÄ…ca: najpierw trzeba usunąć ten przepis rozporzÄ…dzenia, bez orzeczenia TrybunaÅ‚u Konstytucyjnego, bo nie wiedziaÅ‚em, co TrybunaÅ‚ Konstytucyjny gotów jest orzec; a nuż by mi orzekÅ‚ amnestiÄ™... Przepraszam bardzo, ja poprosiÅ‚em dyrektora SÅ‚użby WiÄ™ziennej do siebie i zapytaÅ‚em, ile osób bÄ™dzie musiaÅ‚o być zwolnionych, jeÅ›li na przykÅ‚ad TrybunaÅ‚ orzeknie, że w Polsce musi przysÅ‚ugiwać powyżej 3 m2. SiedemnaÅ›cie tysiÄ™cy osób miaÅ‚oby być zwolnionych, może nie z dnia na dzieÅ„, może TrybunaÅ‚ daÅ‚by pół roku czy rok, zdaje siÄ™, że nawet osiemnaÅ›cie miesiÄ™cy mogÅ‚oby być.

W zwiÄ…zku z tym uważam, że rzecz polegaÅ‚a na nieporozumieniu i niezrozumieniu. Ja osiÄ…gnÄ…Å‚em to, co zamierzaÅ‚em, bez wniosku do TrybunaÅ‚u. Wycofanie tego wniosku byÅ‚o gestem uprzejmoÅ›ciowym, uzgodniliÅ›my to, że ja go wycofam, gdy minister mi zmieni rozporzÄ…dzenie. ZmieniÅ‚. ChciaÅ‚bym wiedzieć, czy byÅ‚ jeszcze taki przypadek, że rozporzÄ…dzenie zostaÅ‚o wydane w ciÄ…gu piÄ™ciu godzin. Dziennik Ustaw... ByÅ‚y?

(GÅ‚os z sali: Niestety, byÅ‚y...)

ByÅ‚y. W każdym razie byÅ‚ to jeden z rekordowych wyników. OsiÄ…gnÄ…Å‚em ten cel i byÅ‚em bardzo usatysfakcjonowany, że w ciÄ…gu kilku godzin... OczywiÅ›cie byÅ‚o to pod przymusem, bo nastÄ™pnego dnia o godzinie 10.00 byÅ‚a rozprawa przed TrybunaÅ‚em Konstytucyjnym. TrybunaÅ‚ Konstytucyjny miaÅ‚ już oczywiÅ›cie... To byÅ‚o pod przymusem, ale byÅ‚a to wygrana, oczywiÅ›cie nie jakaÅ› rewelacyjna, bo to sprawa dosyć... Nie byÅ‚o sÅ‚owa "okreÅ›lony", a wprowadzono sÅ‚owo "okreÅ›lony". Ale ja teraz mogÄ™ iść dalej i domagać siÄ™ zdefiniowania sÅ‚owa "okreÅ›lony". Niczego wiÄ™cej nie chcÄ™ i nic wiÄ™cej na tym etapie nie mogÄ™ osiÄ…gnąć, bo z próżnego i Salomon nie naleje.

Wicemarszałek
Zbigniew Romaszewski:

Dziękuję bardzo.

ProszÄ™ paÅ„stwa, chyba ostatni w tej części, przed przerwÄ…, pan senator Dajczak.

ProszÄ™ bardzo.

(Senator Piotr Andrzejewski: Ja po przerwie.)

(Senator Piotr Zientarski: Ja byłem zapisany.)

Po przerwie jest jeszcze dużo osób. O, i jeszcze tutaj dopiszemy.

(Rozmowy na sali)

Do spisu treści

Senator Władysław Dajczak:

Panie Doktorze, ja mam takie krótkie pytanie. ChciaÅ‚bym otrzymać krótkÄ… informacjÄ™, w paru zdaniach. Czy istniejÄ… mniej lub bardziej sformalizowane zasady współpracy miÄ™dzy paÅ„skim urzÄ™dem a na przykÅ‚ad rzecznikiem praw dziecka czy rzecznikiem praw ucznia i rodzica?

Przy tej okazji prosiÅ‚bym również, żeby w jakiÅ› sposób odniósÅ‚ siÄ™ pan - oczywiÅ›cie jeÅ›li pan może - do wczorajszego oÅ›wiadczenia rzecznika praw ucznia i rodzica, myÅ›lÄ™, że dosyć rewolucyjnego. Pewnie ucieszÄ™ uczniów - Å‚amane jest ich powszechne prawo do wypoczynku, zagwarantowane konstytucjÄ… i konwencjÄ… o prawach dziecka; nauczyciele, owszem, mogÄ… zadawać pracÄ™ domowÄ…, ale uczniowie jÄ… odrobiÄ…, jak bÄ™dÄ… mieli na to ochotÄ™. DziÄ™kujÄ™ bardzo. (WesoÅ‚ość na sali)

(Senator Stanisław Kogut: Paranoja.)

Do spisu treści

Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski:

ZacznÄ™ od tego weselszego punktu. Rzecznik praw ucznia i rodzica to jakaÅ› funkcja samowÅ‚adcza, ona nie ma żadnego umocowania prawnego. Ten pan jest, no, czÅ‚owiekiem, który wymaga specjalnej troski. (WesoÅ‚ość na sali)

Ale my każdy z tego rodzaju wniosków traktujemy z peÅ‚nÄ… powagÄ…... To jest rzecz... Tak w ogóle to przyjÄ™liÅ›my zaÅ‚ożenie, że nie komentujemy tego, i gdyby pan senator siÄ™ tego nie domagaÅ‚...

JeÅ›li chodzi o rzecznik praw dziecka... Otóż to jest bardzo piÄ™kna instytucja bez żadnych umocowaÅ„.

(Wicemarszałek Zbigniew Romaszewski: Jak to? Konstytucja.)

Ale bez żadnych instrumentów, bez żadnych instrumentów.

(WicemarszaÅ‚ek Zbigniew Romaszewski: A to zupeÅ‚nie inna sprawa.)

Ja oczywiÅ›cie zaÅ‚ożyÅ‚em od razu, od poczÄ…tku, że bÄ™dÄ™ współpracowaÅ‚ z rzecznikiem praw dziecka. PrzyjÄ™ty jest harmonogram, każdego miesiÄ…ca spotykajÄ… siÄ™ przedstawiciele dwóch wysokich urzÄ™dów, chyba raz u mnie, raz u pani rzecznik, żeby omawiać wspólne sprawy.

MogÄ™ powiedzieć, że od strony formalnej współpraca jest zadowalajÄ…ca. MuszÄ™ przyznać z poczuciem winy, że podjÄ…Å‚em pewne dziaÅ‚ania, zapominajÄ…c poinformować o tym rzecznik praw dziecka. I ostatnio posÅ‚aÅ‚em jej bukiet kwiatów, żeby tÄ™ sytuacjÄ™ i to zaniedbanie naprawić. Ponieważ rzecznik praw dziecka ma dobre serce - z zaÅ‚ożenia, to wynika z konstytucji - wiÄ™c prawdopodobnie mi to wybaczyÅ‚a.

Sytuacja jest niedobra, jeÅ›li jeden urzÄ…d ma bardzo duże uprawnienia, a drugi urzÄ…d nie ma specjalnych uprawnieÅ„. Jeden z panów senatorów w programie telewizyjnym, który wczoraj oglÄ…daÅ‚em, powiedziaÅ‚, że ta sytuacja musi być zmieniona, albo rzecznik praw dziecka powinien uzyskać te uprawnienia, albo te nasze urzÄ™dy powinny być poÅ‚Ä…czone. To sÄ… dwa logiczne rozwiÄ…zania. Trzecie, istniejÄ…ce na zasadzie inercji - sytuacja bÄ™dzie taka, jaka jest, my siÄ™ bÄ™dziemy spotykali, ja bÄ™dÄ™ raz na rok posyÅ‚aÅ‚ kwiaty pani rzecznik praw dziecka i bÄ™dzie wszystko dobrze na tym najlepszym ze Å›wiatów. Ale można to poprawić.

Wicemarszałek
Zbigniew Romaszewski:

Dziękuję bardzo.

ProszÄ™ paÅ„stwa, za chwilÄ™ ogÅ‚oszÄ™ przerwÄ™ w obradach na senackie spotkanie opÅ‚atkowe, na które jeszcze raz serdecznie paÅ„stwa zapraszam, do sali nr 217. KolÄ™dy zaÅ›piewajÄ… uczestnicy warsztatów terapii zajÄ™ciowej w Stróżach i czÅ‚onkowie ZespoÅ‚u Regionalnego "Kowalnia".

OgÅ‚aszam przerwÄ™ do godziny 14.00.

Po przerwie przewidziane sÄ… pytania senatora Bergiera, senatora Zientarskiego, senator Borys-DamiÄ™ckiej, senatora Piechniczka, senatora Koguta, senatora TrzciÅ„skiego i senatora Andrzejewskiego, jeÅ›li...

A, jeszcze są chętni, proszę bardzo, to jeszcze dopiszę, żeby już nie było wątpliwości, senator Gogacz...

(Senator Ryszard Bender: Dyskusja będzie, Panie Marszałku?)

Oczywiście.

(Senator Piotr Andrzejewski: Będzie dyskusja.)

(Senator Piotr Zientarski: Tak, dyskusja.)

Potem będzie jeszcze dyskusja, to obiecuję.

(Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski: Te pytania będą pod moim adresem, jak rozumiem?)

Tak jest, jeszcze do pana. Zapraszamy na kolÄ™dy i opÅ‚atek.

(Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski: Bardzo mi miło. Dziękuję.)

OgÅ‚aszam przerwÄ™ do godziny 14.00.

(Przerwa w obradach od godziny 12 minut 55
do godziny 14 minut 03)

 


3. posiedzenie Senatu RP, spis treści , poprzednia część stenogramu , następna część stenogramu