Edukacja dla demokracji w VII kadencji Senatu RP

"Edukacja dla demokracji", "Społeczeństwo demokratyczne", "Młodzi senatorowie" czy "Archiwum mówionej historii Senatu" to niektóre programy i projekty zrealizowane podczas VII kadencji Senatu. Od jej początku przewodnicy senaccy oprowadzili po parlamencie ponad 220 000 osób. Główną ideą tych działań edukacyjnych jest popularyzacja wiedzy o Senacie, przybliżenie społeczeństwu, zwłaszcza młodemu pokoleniu, historii polskiego parlamentaryzmu, współczesnych mechanizmów tworzenia prawa oraz funkcjonowania demokratycznych instytucji władzy ustawodawczej w Polsce.

Działalnością edukacyjną Senatu zajmuje się Dział Edukacji Obywatelskiej w Biurze Komunikacji Społecznej, który przygotowuje programy, projekty, konkursy, a także dni otwarte i wycieczki po parlamencie, wydawnictwa tematyczne, wystawy i imprezy specjalne. Dla młodzieży szkolnej opracowywane są lekcje, których tematem jest proces legislacyjny oraz prawa i obowiązki parlamentarzystów, a dla maturzystów seminaria "Dzień w parlamencie". Działania te są prowadzone we współpracy z organizacjami pozarządowymi, muzeami, kuratoriami oświaty i szkołami.

Oto niektóre inicjatywy edukacyjne Kancelarii Senatu.

Program "Edukacja dla demokracji" został przygotowany we współpracy z Zamkiem Królewskim w Warszawie, Muzeum Woli i Muzeum-Pałacem w Wilanowie w ramach inicjatyw podjętych w Roku Polskiej Demokracji, którym Senat ogłosił rok 2009. Był on skierowany do szkół w woj. mazowieckim. Program składał się z dwóch części: historycznej, która umożliwiła młodzieży poznanie początków demokracji szlacheckiej poprzez np. udział w symulacji obrad Sejmu Wielkiego, przeprowadzonej przez Muzeum Woli na polach elekcyjnych, oraz współczesnej poświęconej ustrojowi Rzeczypospolitej i funkcjonowaniu demokracji w odrodzonej Polsce. Z uwagi na duże zainteresowanie przeprowadzono go jeszcze raz - w 2010 r.

Projekt "Społeczeństwo demokratyczne" był zrealizowany dwukrotnie we współpracy z Wielkopolskim Kuratorium Oświaty w 2009 i 2010 r. Młodzież szkół ponadgimnazjalnych brała udział w wykładach, konkursach, warsztatach, spotkaniach z przedstawicielami władzy samorządowej oraz posłami i senatorami. Na zakończenie odbyły się debaty z udziałem wicemarszałka Senatu. Celem projektu było uzupełnienie wiedzy na temat funkcjonowania władzy ustawodawczej i wykonawczej, pokazanie praktycznego aspektu zaangażowania w życie publiczne, propagowanie inicjatyw na rzecz rozwoju społeczeństwa demokratycznego.

Projekt "Młodzi senatorowie", przeprowadzony w latach 2008-2009 we współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej, miał na celu zapoznanie uczniów z procedurami demokratycznymi, w tym z wyłanianiem przedstawicieli społeczeństwa w drodze powszechnego głosowania oraz procesem tworzenia prawa. Uczniowie stu szkół ponadgimnazjalnych z całej Polski wzięli udział w kampanii wyborczej i wyborach w swoich szkołach według specjalnie opracowanej ordynacji wyborczej. Setka młodych senatorów przyjechała do Warszawy na symulację obrad Senatu. Z zachowaniem wszelkich procedur młodzież debatowała na temat wprowadzenia obowiązku głosowania w wyborach parlamentarnych. Po burzliwej debacie senatorowie opowiedzieli się za tym, by udział w wyborach pozostał prawem i przywilejem, a nie obowiązkiem obwarowanym sankcjami. Na zakończenie obrad marszałek młodego Senatu skierował apel do Senatu RP i polityków o to, by w toku realnych debat politycznych brano pod uwagę głos młodzieży.

Projekt "Archiwum Mówionej Historii Senatu" został zrealizowany w latach 2009-2010 we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego. Sfilmowano wówczas ponad sześćdziesiąt wywiadów z senatorami pierwszej kadencji Senatu (1989-1991) - z okresu przełomu po odrodzeniu się Senatu w 1989 r. Na podstawie nagrań powstanie książka o senatorach pierwszej kadencji, a fragmenty wywiadów zostaną umieszczone na internetowej stronie Senatu.

W 2009 r. ukazała się także obszerna, albumowa publikacja "Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej". Obecnie trwają przygotowania do wydania książki o przedwojennych senatorach.

Projekt "Prezydencja dziś" został przeprowadzony wiosną 2011 r. we współpracy z Muzeum - Zamkiem w Łańcucie i skierowany do młodzieży z woj. podkarpackiego. Jego tematyka obejmowała funkcjonowanie Unii Europejskiej, polskie przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej oraz wymiar parlamentarny polskiej prezydencji. Wykłady i warsztaty odbyły się na zamku w Łańcucie - młodzież wzięła udział w konkursie, którego laureaci przyjechali do Warszawy na spotkanie z przewodniczącym senackiej Komisji Spraw Unii Europejskiej. Drugi projekt dotyczący polskiej prezydencji w Radzie UE jest realizowany od kwietnia 2011 r., a jego zakończenie jest planowane w połowie grudnia br. Adresatami tego cyklu są uczniowie szkół warszawskich.

Projekt "Królewskie spacery na trakcie Europy", współorganizowany przez Fundację ART i Zamek Królewski w Warszawie latem 2011 r., obejmował warsztaty "Parlamentaryzm dawniej i dziś", w których wzięło udział 2000 dzieci - uczestników akcji "Lato w mieście". Po przebraniu się w kolorowe kontusze dzieci zagrały w krótkiej inscenizacji obrad staropolskiego Senatu. Dowiedziały się też, jak funkcjonuje współczesny parlament, czym się zajmuje, co to jest ustawa i dlaczego konstytucja jest najważniejszym aktem prawnym.

Konkurs wiedzy o parlamencie RP oraz o ludziach tworzących jego dzieje organizowany jest corocznie dla młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych we współpracy z kuratoriami oświaty w dwóch wybranych województwach. W VII kadencji przeprowadzono konkursy w woj. świętokrzyskim, łódzkim, zachodniopomorskim, dolnośląskim, lubuskim i mazowieckim. Wzięło w nich udział prawie 3800 uczniów. Finały odbyły się w gmachu Senatu. Młodzież otrzymała nagrody finansowe i rzeczowe, zorganizowano dla niej również atrakcyjny pobyt w Warszawie.

Konkurs wiedzy o Senacie RP jest organizowany dorocznie dla dzieci ze szkół podstawowych w woj. warmińsko-mazurskim przy współpracy szkoły podstawowej nr 3 im. Senatu RP w Braniewie. W trakcie zmagań konkursowych jego uczestnicy poznawali działalność i historię Senatu, aby móc popisać się swoją wiedzą, pisząc krótki test lub wykonując prace plastyczne związane tematycznie z Senatem.

Konkurs na plakat w związku z Rokiem Polskiej Demokracji odbył się w 2009 r. Jego celem była promocja idei demokracji, wolności i praworządności. Jurorzy konkursu, profesorowie Akademii Sztuk Pięknych oraz dyrektor Muzeum Plakatu w Wilanowie, wyłonili laureatów, którzy przybyli na wystawę prac konkursowych, wzbudzając wiele emocji wśród zwiedzających. Konkurs wygrał Mateusz Gileta, wówczas student ASP w Gdańsku, i odebrał nagrodę w wysokości 7000 zł.

Projekt witryny edukacyjnej www.senat.edu.pl opracowano z myślą o młodzieży i nauczycielach i wyposażono go oprócz podstawowych informacji w system rezerwacji internetowej wycieczek do parlamentu.

Ponadto zaprojektowane i wydane zostały płyty CD z wirtualną wycieczką po budynku Senatu, płyty przedstawiające proces legislacyjny oraz płyta "Młody Obywatel" z informacjami dotyczącymi funkcjonowania demokratycznego państwa, skierowanymi do najmłodszych odbiorców (8-10 lat).

Wielokrotnie zorganizowano Dni Otwarte z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja, odzyskania niepodległości 11 listopada 1918 r., a także w związku z 20-leciem odrodzonego Senatu. Kancelaria Senatu przyłączyła się dwukrotnie do akcji "Noc Muzeów", otwierając swoje podwoje dla zwiedzających w połowie maja 2010 i 2011 r. Wszyscy odwiedzający Senat, zwłaszcza młodzież szkolna, podczas wycieczek do parlamentu otrzymywali foldery, broszury, ulotki i inne materiały informujące o historii i działalności izby wyższej. Kilkanaście tytułów folderów dostosowano do wieku i percepcji zwiedzających.

W czerwcu 2009 r. w Parku im. Rydza Śmigłego w Warszawie Kancelaria Senatu wraz z Muzeum Historii Polski zorganizowała Piknik Historyczny poświęcony najnowszej historii Polski. Przygotowano miejską grę edukacyjną "1979-1989 droga do Senatu". W tym samym czasie zorganizowano również bieg o Puchar Marszałka Senatu, w którym wzięło udział 500 osób. W lipcu 2009 z okazji 20-lecia odrodzonego Senatu odbył się Zjazd Rówieśników Senatu, osób urodzonych 4 lipca 1989 r., kiedy to odbyło się pierwsze posiedzenie Senatu wybranego w wolnych wyborach.