XIII Spotkanie Stowarzyszenia Senatów Europy

16-19 czerwca 2011 r. marszałek Bogdan Borusewicz przebywał w Madrycie, gdzie wziął udział w XIII Spotkaniu Stowarzyszenia Senatów Europy i spotkał się z Polonią.

Tematem przewodnim spotkania, które odbyło się 17 czerwca, był "Senat i jego mechanizmy współpracy z regionami oraz z podmiotami lokalnymi". Obrady prowadził przewodniczący hiszpańskiego Senatu Francisco Javier Rojo. Wzięli w nich udział przedstawiciele 14 krajów: Hiszpanii, Polski, Austrii, Belgii, Czech, Niemiec, Włoch, Francji, Holandii, Rosji, Słowenii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i Luksemburga (w roli obserwatora).

W przemówieniu inauguracyjnym przewodniczący J. Rojo zaapelował o większą reprezentację administracji lokalnych w wyższych izbach parlamentarnych. Opowiedział się także za wzięciem pod uwagę przy podejmowaniu decyzji państwowych "poziomu bliższego obywatelom", aby lepiej mogły być reprezentowane ich interesy. Zdaniem przewodniczącego, obecnie jeszcze bardziej potrzebne jest docenienie roli senatów w parlamentaryzmie europejskim, ponieważ są one miejscem, gdzie można przedstawiać interesy regionalne i interesy podmiotów lokalnych, bez uszczerbku dla ich funkcji, którą historycznie wypełniają.

Przewodniczący J. Rojo przypomniał, że wspólnoty autonomiczne reprezentowane są w Senacie hiszpańskim przez Komisję Generalną ds. Wspólnot Autonomicznych. "Jednak podmioty lokalne nie są w Senacie reprezentowane, pomimo że słychać głosy domagające się ich obecności w izbach wyższych" - powiedział. Podkreślił, że senaty mogą odgrywać rolę jednoczącą podmioty lokalne, regionalne, narodowe i europejskie.

Podczas spotkania hiszpański minister ds. polityki terytorialnej Manuel Chaves zapowiedział opracowanie raportu na temat dysfunkcji i duplikowania się zadań różnych podmiotów administracji publicznej w Hiszpanii, np. przedstawicielstw prowincji i wspólnot autonomicznych. Hiszpania terytorialnie jest podzielona na gminy, prowincje i 17 wspólnot autonomicznych. Liczy ponad 8 tys. gmin, z których wiele ma mniej niż 2 tys. mieszkańców. Były premier Hiszpanii Felipe Gonzalez apelował natomiast o zniesienie przedstawicielstw prowincji i zredukowanie liczby gmin w celu zmniejszenia wydatków publicznych. Minister M. Chaves opowiedział się za rozwojem państwa regionów autonomicznych. Jego zdaniem, takie państwo jest kluczowym narzędziem rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Przyznał jednak, że należałoby zwiększyć kooperację między administracjami regionalnymi.

W swoim wystąpieniu podczas XIII Spotkania Stowarzyszenia Senatów Europy marszałek B. Borusewicz omówił współpracę polskiej Izby wyższej z samorządami regionalnymi i lokalnymi. Jak zaznaczył, mimo że Senat nie posiada konstytucyjnie przekazanych specjalnych uprawnień dotyczących współpracy z nimi, podejmował i podejmuje szereg inicjatyw służących samorządowi terytorialnemu. Marszałek przypomniał m.in., że to właśnie odrodzony w 1989 r. Senat od samego początku aktywnie włączył się w tworzenie nowego prawa samorządowego, już w styczniu 1990 r. uchwalając cztery podstawowe ustawy, na podstawie których w maju 1990 r. odbyły się pierwsze wybory do rad gmin. Właśnie dlatego Izba wyższa polskiego parlamentu przykłada wielką wagę do podtrzymywania kontaktów z samorządem oraz do dalszego doskonalenia prawa samorządowego. Dlatego podejmuje współpracę z organizacjami samorządowymi, inicjuje debaty mające ułatwić poszukiwanie właściwych rozwiązań legislacyjnych. Tematykę samorządową podejmują także komisje senackie, odbywające posiedzenia wyjazdowe w celu lepszego poznania problemów lokalnych czy zespoły parlamentarne zajmujące się problemami konkretnych regionów.

Jak zapewnił marszałek B. Borusewicz, samorząd stanowi niezwykle ważny element systemu politycznego w naszym kraju, a rozwój samorządności oznacza wzrost odpowiedzialności obywateli za własne sprawy oraz za sprawy państwa. Dlatego, zdaniem marszałka, ważne jest pobudzanie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego oraz identyfikowanie, jakie kompetencje należy rozwinąć na poziomie regionów, by stały się one bardziej konkurencyjne na rynku wspólnotowym, czy wręcz światowym. Trzeba także określić relacje między administracją rządową a samorządową w województwie. To właśnie województwo powinno wyznaczać cele swojego rozwoju i być głównym podmiotem polityki regionalnej.

Istotna jest także, w ocenie marszałka, kooperacja w ramach euroregionów, która prowadzi do zacieśniania współpracy transgranicznej. Jak poinformował, ze szczególną intensywnością współpracy regionalnej na różnym szczeblu oraz w wymiarze parlamentarnym mamy do czynienia w obszarze Bałtyku. Z kolei wspólnie z Radą Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej polski Senat zainicjował Forum Regionów Polski i Rosji, w ramach którego odbywa się współpraca między regionami, promowane są przedsięwzięcia w dziedzinie nauki, kultury, sportu, a także umacnia się instytucje demokratyczne i aktywność obywatelską. Celem forum jest ożywienie kontaktów między regionami obu krajów, wymiana doświadczeń w zakresie funkcjonowania samorządów i nawiązanie bezpośrednich kontaktów pomiędzy nimi. Forum odbywa się pod patronatem przewodniczących izb wyższych obu państw - Rady Federacji i Senatu. Marszałek podkreślił, że to właśnie na spotkaniu Senatów Europy w Pradze we wrześniu 2006 r. została zapoczątkowana współpraca w ramach forum między polskim Senatem a Radą Federacji Rosyjskiej.

Marszałek przypomniał również, że pod wspólnym patronatem Senatów Polski i Francji w 2010 r. w Poznaniu odbyło się forum regionów Polski i Francji. Wzięli w nim udział przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego różnych szczebli i senatorowie z obu państw. Jego celem było dokonanie podsumowania dotychczasowej współpracy i analiza nowych form kontaktu między wspólnotami lokalnymi.

Marszałek B. Borusewicz poinformował, że w połowie lipca 2011 r. w Polsce, w Rynie, odbędzie się spotkanie Związku Województw Rzeczypospolitej Polskiej z regionami Chorwacji, które ma na celu wymianę doświadczeń związaną z akcesją Chorwacji do Unii Europejskiej.

Jak stwierdził marszałek, to wszystko pokazuje, że polski Senat na początku transformacji inicjował powoływanie samorządów, a obecnie wspiera ich funkcjonowanie w wymiarze międzypaństwowym.

Na zakończenie XIII Spotkania Senatów Europy jego uczestnicy przyjęli deklarację końcową, w której opowiedzieli się za wzmocnieniem dwuizbowego systemu parlamentarnego, podkreślając jego znaczenie dla demokracji. W dokumencie wskazano na potrzebę dalszego uświadamiania "korzyści, jakie daje Europie dwuizbowy system parlamentarny". Zwrócono uwagę na rolę senatów jako "gwarancji lepszej jakości w wypełnianiu funkcji legislacyjnej" w procesie zatwierdzania ustaw oraz ich rolę w procesie kontrolowania rządów. Podkreślono także rolę senatów we współpracy podmiotów regionalnych, lokalnych i europejskich i opowiedziano się za "uwidocznieniem udziału podmiotów regionalnych i lokalnych w wypracowywaniu wspólnych stanowisk europejskich, co przyczynia się do wzmocnienia demokracji parlamentarnej".

Stowarzyszenie Senatów Europy zostało utworzone w 2000 r. z inicjatywy izby wyższej parlamentu francuskiego. Ma na celu zacieśnianie współpracy między senatami Europy, promowanie dwuizbowego systemu parlamentarnego oraz umacnianie tożsamości europejskiej. Następne spotkanie stowarzyszenia odbędzie się za rok we Francji.

Jak powiedział marszałek B. Borusewicz po madryckich obradach, podczas spotkań Stowarzyszenia Senatów Europy można swobodnie rozmawiać z przewodniczącymi senatów o ważkich sprawach politycznych i przedstawiać nowe inicjatywy. Marszałek przypomniał, że Traktat Lizboński wyposażył senaty w dodatkowe kompetencje; a jednym z jego założeń jest przeniesienie ciężaru europejskiego dialogu z kontaktów rządowych do parlamentów. "Na forum spotkań przewodniczących senatów przeprowadzane są wielostronne rozmowy z kluczowymi politykami Europy. Do Stowarzyszenia Senatów Europy należą również izby wyższe parlamentów spoza Unii Europejskiej, dlatego wiele z tych rozmów ma szczególne znaczenie polityczne" - stwierdził. Odnosząc się do tematyki madryckiego spotkania, marszałek B. Borusewicz mówił, że polski Senat, w przeciwieństwie do hiszpańskiego, nie ma związku z organizacją terytorialną państwa. Nie ma uprawnień do współpracy z samorządami, ale inicjuje współpracę między regionami państw, np. Polski i Rosji.

18 czerwca 2011 r. w podmadryckim Vicálvaro marszałek B. Borusewicz spotkał się z przedstawicielami organizacji polonijnych w Hiszpanii. Spotkanie zostało zoorganizowane przez: Stowarzyszenie Polaków w Hiszpanii "Nasz Dom", Stowarzyszenie Polaków w Hiszpanii "Dom Polski w Getafe", Stowarzyszenie Rodziców Dzieci Mówiących po Polsku "Polonica" oraz Stowarzyszenie Polaków w Hiszpanii "Klub Wawel". Rozmawiano m.in. o roli środowisk polonijnych w promocji polskiego przewodnictwa w UE. W spotkaniu wzięło udział około 450 osób, m.in. ambasador RP w Madrycie Ryszard Schnepf, kierownik Wydziału Konsularnego Krzysztof Czaplicki oraz przedstawiciele lokalnych władz hiszpańskich.