III Forum Regionów Polski i Rosji

31 maja-2 czerwca 2011 r. pod patronatem Senatu RP i Rady Federacji Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej w Moskwie odbyło się III Forum Regionów Polski i Rosji.

Tematem spotkania była rola współpracy regionalnej w rozszerzeniu współdziałania Rosji i Polski w dziedzinie edukacji, nauki, wysokich technologii oraz innowacji. W obradach uczestniczyli marszałek Senatu Bogdan Borusewicz oraz I zastępca przewodniczącego Rady Federacji A.P. Torszyn, a także senatorowie: Jan Wyrowiński, przewodniczący Komisji Gospodarki Narodowej, Kazimierz Kleina, przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, Janusz Sepioł, zastępca przewodniczącego Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, przewodniczący senackiej polsko-rosyjskiej Grupy Parlamentarnej oraz wiceministrowie: spraw zagranicznych - Jan Borkowski, spraw wewnętrznych i administracji - Tomasz Siemoniak, rozwoju regionalnego - Waldemar Sługocki. W III Forum uczestniczyli przedstawiciele władz samorządowych wszystkich województw, m.in. marszałek woj. dolnośląskiego Rafał Jurkowlaniec, łódzkiego - Witold Stępień, mazowieckiego - Adam Struzik, opolskiego - Józef Sebesta, podkarpackiego - Mirosław Karapyta, warmińsko-mazurskiego - Jacek Protas, wielkopolskiego - Marek Woźniak.

Oficjalną część wizyty w Moskwie delegacja Senatu rozpoczęła od spotkania z rektorem Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego Wiktorem Sadowniczym, który przedstawił program rozwoju uczelni i propozycje współpracy z polskimi naukowcami. Następnie zwiedziła Naukowo-Badawcze Centrum Obliczeniowe.

W Radzie Federacji marszałek Bogdan Borusewicz spotkał się z I zastępcą przewodniczącego Aleksandrem Torszynem. Podkreślił on, iż w ostatnich latach pomyślnie rozwijały się stosunki rosyjsko-polskie, w tym także szybko zwiększała się wymiana handlowa. Negatywnym zjawiskiem jest dominacja handlu surowcami. A. Torszyn dodał, iż nadszedł czas przeniesienia relacji rosyjsko-polskich na wyższy poziom, a przyczyniłaby się do tego realizacja wspólnych projektów w sferze wysokich technologii. Wyraził przekonanie, że III Forum Regionów Polski i Rosji nie tylko da dodatkowy impuls współpracy Rady Federacji Rosji i polskiego Senatu, ale też przyczyni się rozwoju partnerstwa regionalnego obydwu krajów. Marszałek B. Borusewicz wyraził nadzieję, że forum, w którym uczestniczą marszałkowie sejmików wojewódzkich oraz członkowie zarządów, zaowocują zintensyfikowaniem współpracy średnich i małych przedsiębiorstw. Marszałek przypomniał, że Polska jest członkiem Unii Europejskiej, ale chce, żeby Unia była otwarta na swoich sąsiadów. Dlatego - podkreślił marszałek - Polska wspiera inicjatywę objęcia obwodu kaliningradzkiego małym ruchem granicznym. Wyraził też nadzieję, że stanie się to w czasie, gdy Polska będzie przewodniczyć UE.

Podczas wizyty w Moskwie marszałek Senatu wraz delegacją został przyjęty przez przewodniczącego Dumy Państwowej Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej B.W. Gryzłowa oraz ministra spraw zagranicznych Rosji S.W. Ławrowa. Rozmowa z przewodniczącym niższej izby rosyjskiego parlamentu dotyczyła gospodarczych i politycznych stosunków polsko-rosyjskich. Marszałek zwrócił się do przewodniczącego B. Gryzłowa o wsparcie tej współpracy. Obiecał on, że zwróci się do gubernatorów rosyjskich regionów, żeby bardziej zaangażowali się w ten proces. Marszałek zwrócił uwagę, że w Polsce dominują małe i średnie firmy, które szukają partnerów w Rosji. Podczas rozmowy z ministrem S. Ławrowem marszałek B. Borusewicz podkreślił, że ostatnie lata w stosunkach polsko-rosyjskich były dobrym okresem. "Mimo katastrofy pod Smoleńskiem udało się te dobre stosunki utrzymać" - dodał marszałek. W trakcie prawie godzinnej rozmowy marszałek B. Borusewicz podniósł sprawę ujawnienia i przekazania Polsce pozostałych tomów śledztwa katyńskiego. Poruszono też kwestie związane ze śledztwem dotyczącym katastrofy samolotu pod Smoleńskiem. Omówiono sytuację w Afryce Północnej oraz w Naddniestrzu.

Głównym tematem tegorocznego Forum Regionów Polski i Rosji była współpraca w sferze zaawansowanych technologii i innowacji. Do jego uczestników przesłanie wystosował premier Rosji Władimir Putin. "Cieszy, że międzyregionalne więzy rosyjsko-polskie się rozwijają, wzbogacają się o nowe idee i wspólne projekty, wciągają w swoją orbitę dziesiątki tysięcy obywateli obu krajów. Ta współpraca odgrywa zauważalną rolę w umacnianiu ducha zaufania i wzajemnego zrozumienia między naszymi narodami i pod wieloma względami nadaje pozytywną dynamikę współpracy" - podkreślił rosyjski premier. Dodał, że przed krajami stoją ważne i pod wieloma względami skomplikowane zadania - modernizacja narodowych gospodarek, zwiększenie ich konkurencyjności oraz atrakcyjności inwestycyjnej.

Podczas III Forum Regionów Polski i Rosji zostały po raz pierwszy wręczone nagrody za szczególne osiągnięcia w zakresie działalności na rzecz zbliżenia narodów Polski Rosji. Tegorocznymi laureatami zostali Krzysztof Penderecji i Andrej Eszpaj. Elżbieta Penderecka odczytała adres do zebranych: W imieniu Senatu RP bardzo serdecznie dziękuję panu Aleksandrowi Torszynowi za chęć zorganizowania i przyjęcia roli gospodarza spotkania III Forum Regionów. Dzięki trudowi podjętemu w latach ubiegłych możemy rozwijać naszą owocną współpracę. Forum to przyczynia się w istotny sposób do ożywienia dynamiki relacji pomiędzy naszymi krajami. Federacja Rosyjska jest ważnym partnerem gospodarczym Polski, a wzajemne stosunki handlowe i gospodarcze osiągnęły znaczny poziom zaawansowania, przez co są istotnym elementem relacji Unia - Rosja i mają duże znaczenie dla ich harmonijnego rozwoju. Jestem przekonany, że współpraca w ramach Forum pozwoli na współtworzenie ramowych warunków dla nieskrępowanego rozwoju współpracy samorządów i przedsiębiorców poprzez poprawę dostępu do rynku i działalności inwestycyjnej oraz upowszechnianie informacji na temat nowych możliwości podejmowania współpracy na szczeblu międzyregionalnym.

Polska jest zainteresowana pomyślną realizacją programu modernizacji Rosji, stwarzającego możliwości współpracy w nowych obszarach i szanse dla przedsiębiorców oferujących innowacyjne i nowoczesne produkty oraz rozwiązania. Nasze kraje podpisały "Deklarację o współpracy w celu modernizacji gospodarki", stanowiącą część szerszego projektu Partnerstwa dla Modernizacji UE - Rosja. Uważamy, że działania te powinny w szczególności rozwijać się na dwóch płaszczyznach - po pierwsze, współpracy gospodarczej regionów , po drugie kooperacji w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Z tych powodów tematyka tegorocznego forum, dotycząca roli współpracy międzyregionalnej w rozszerzeniu relacji Rosji i Polski w dziedzinie edukacji, nauki, zaawansowanych technologii i innowacji, doświadczeń organów samorządu terytorialnego Rosji i Polski w tworzeniu parków technologicznych i miast naukowych oraz rozwoju partnerstwa państwa i prywatnego kapitału w Rosji i Polsce na rzecz tworzenia wysokorozwiniętych technologii i innowacji idealnie, wpisuje się w szersze ramy współpracy pomiędzy naszymi państwami.

Dla rozwoju współpracy gospodarczej i kulturalnej bardzo istotnym kierunkiem jest zacieśnianie kontaktów z rosyjskimi regionami, w tym z Obwodem Kaliningradzkim ważnym i tradycyjnym partnerem gospodarczym Polski. Z zadowoleniem należy odnotować aktywizację kontaktów na tym szczeblu, w tym wizytę gubernatora Obwodu Kaliningradzkiego w Olsztynie w marcu 2011 r., w ramach Dni Obwodu Kaliningradzkiego na Warmii i Mazurach. Wart podkreślenia jest także rozwój dialogu służb celnych Polski i Rosji, jednym z efektów którego jest koncepcja utworzenia "zielonych korytarzy", która przyczyni się do usprawnienia ruchu osobowego i towarowego między UE i Rosją. Na szczeblu unijnym mamy nadzieję doprowadzić do objęcia całego Okręgu Kaliningradzkiego małym ruchem granicznym.

Duże nadzieje wiążemy również z nawiązującą się współpracą województwa lubuskiego z Obwodem Wołogodzkim. Niech porozumienie, jakie będzie dziś podpisane, wypełni się w formie wymiany gospodarczej, kulturalnej, turystycznej i międzyludzkiej. Liczymy na nowe kontakty i znajomości, nowe pomysły i idee.

Ponadto przykładem perspektywicznej współpracy międzyregionalnej, mającej mocne podłoże ekonomiczne, są również kontakty nawiązane w czerwcu 2010 r. między dwoma wiodącymi regionami przemysłu wydobywczego Polski i Rosji - województwem śląskim i Obwodem Kiemierowskim. Warto także zainwestować w wykorzystanie potencjału specjalnych stref ekonomicznych dla aktywizacji współpracy inwestycyjnej, w tym w szczególności w Obwodzie Kaliningradzkim oraz Warmińsko-Mazurskiej Strefie Ekonomicznej, Suwalskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej oraz Parku Technologicznym w Elblągu.

Należy również odnotować kooperację miast obu krajów. Jej przykładem może być współpraca St. Petersburga z polskimi miastami, która zaczyna nabierać regularnego charakteru, o czym świadczą zorganizowane w listopadzie 2010 r. Dni Sankt Petersburga w Gdańsku i planowane przedsięwzięcia we wrześniu 2011 r. w Krakowie.

Uważam, że bardzo istotnym elementem polsko-rosyjskiej współpracy na poziomie regionalnym powinno być promowanie i rozwijanie współpracy w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw jako ważnego czynnika sprzyjającego rozwojowi aktywności i współpracy lokalnych społeczności. Polska, jako jeden z krajów posiadających doświadczenie we wdrażaniu rozwiązań na rzecz rozwoju przedsiębiorczości, zdobyte w toku transformacji i w wyniku wdrażania standardów unijnych, gotowa jest dzielić się z partnerami rosyjskimi tymi doświadczeniami.

Jesteśmy również otwarci na podejmowanie szeregu innych działań na rzecz pogłębienia współpracy gospodarczej regionów, w tym poprzez aktywizację współpracy z organizacjami regionalnych samorządów Rosji w zakresie wymiany informacji ekonomicznych i ofertowych oraz organizacji misji handlowych polskich przedsiębiorców do wybranych regionów.

Doceniając wagę kontaktów międzyregionalnych, pragnę podkreślić, iż jestem głęboko przekonany, że w ramach forum warto nadal wspierać kształtowanie nowych kierunków współpracy między województwami Rzeczypospolitej Polskiej a regionami Federacji Rosyjskiej, dzielić się wzajemnie doświadczeniami i wspólnie budować wartość dodaną w oparciu o efektywną kooperację.

Od czasu II Forum w Warszawie dokonała się zmiana kontekstu międzynarodowego. Od początku roku mamy do czynienia z rewolucjami w Afryce Północnej. Są to ruchy artykułujące postulaty modernizacyjne. Ich motorem są ludzie młodzi, wykształceni i ambitni skazani przez skostniałe władze na bezrobocie i brak perspektyw. Wydarzenia w Afryce Północnej, na Bliskim Wschodzi i w rejonie Zatoki Perskiej to, moim zdaniem, trzecia fala demokratyzacji świata. Pierwszą było zastąpienie reżymów wojskowych przez systemy demokratyczne w Ameryce Łacińskiej w latach 70. Drugą falę stanowił upadek komunizmu w Europie. Dziś widzimy, że demokratyczne i cywilizacyjne aspiracje społeczeństw przekraczają granice kulturowe. Podobnie jak podział na Wschód i Zachód, przekonanie o fatalizmie konfliktu cywilizacji odchodzi w przeszłość.

Szanowni Państwo! O stanie relacji polsko-rosyjskich świadczy wspólna konferencja poświęcona 90. rocznicy Traktatu Ryskiego. Odbędzie się ona pojutrze w Rydze pod egidą Centrum Dialogu i Porozumienia. To symptomatyczny moment, gdy zaczyna się upamiętniać pokój, a nie klęski i zwycięstwa obu stron. Z satysfakcją powinniśmy też odnotować, że nasze forum nie jest już najmłodszą platformą współpracy Polski i Rosji. W czerwcu (24-26 czerwca) we Wrocławiu odbędzie się Kongres Mediów Polskich i Rosyjskich, w którym wezmą udział ministrowie kultury obu krajów. Inicjatywa ta, również realizowana przez Centrum Dialogu i Porozumienia, logicznie poprzedzi rozpoczęcie polskiego przewodnictwa w Unii Europejskiej.

Panie Przewodniczący! Drodzy Państwo! Spotykamy się dzisiaj już po raz trzeci, ponieważ przekonaliśmy się, że województwa Rzeczpospolitej i podmioty Federacji Rosji są w stanie ze sobą współpracować, budować pomyślność i stabilizować rozwój zarówno swoich mieszkańców, jak i państw, które tworzą.

Jesteśmy z określonego czasu i miejsca. Wiek dwudziesty, w którym się urodziłem, stał się czasem burzliwych zmian społecznych i przewartościowań w myśleniu człowieka - także w dziedzinie szeroko pojętej sztuki, również sztuki dźwięków. Nazwano ów czas symbolicznie - czasem apokalipsy i nadziei.

W sposób szczególnie wyrazisty doszedł do głosu w XX wieku poromantyczny motyw ludzkiej wędrówki, poszukiwań drogi własnej i decyzji o wyborze kierunku, prowadzącego ku spotkaniu. Sztuka powstaje bowiem w wyniku różnych interakcji, rodzi się w tajemniczym procesie krążenia po labiryncie pomysłów i wyborów. "Świat jest piękniejszy właśnie dlatego, że jest tajemnicą" - pisał Fiodor Dostojewski.

"Ku spotkaniu". Taka jest nazwa nagrody, której przyznanie mi, jest dla mnie wielkim zaszczytem i honorem. Pokazuje bowiem konieczność wyjścia i przekroczenia czegoś zastanego. Ku spotkaniu tego co nowe.

Czymże jest bowiem doświadczenie muzyki jak nie wielopoziomowym "spotkaniem"? Spotkaniem kompozytora z wykonawcą-odtwórcą, spotkaniem odtwórcy ze złożonym metaforycznie światem dzieła artystycznego, spotkaniem słuchacza z wykonawcą i poprzez wykonawcę - spotkaniem właśnie z dziełem.

Istnieją teorie mówiące o tym, że życie człowieka zależne jest od różnego rodzaju spotkań: z drugim człowiekiem, z dziełem - książką, obrazem czy utworem, który może zmienić optykę postrzegania świata i wstrząsnąć do głębi, spotkaniem wreszcie z naturą i kulturą - nie tylko rodzinną, ale i tą inną, jej doświadczenie otworzyć może ciasny krąg przyzwyczajeń czy konwencji ku nowym brzegom. Trzeba tylko mieć odwagę wykonać ów krok ku spotkaniu.

Żyjemy w świecie, który można porównać do wielkiej biblioteki, w której znajdują się różnorakie teksty. Kiedy komponowałem "Pasję według świętego Łukasza", patrzyłem z siebie, w stronę wielkiego Jana Sebastiana Bacha "czytając" na nowo jego teksty. I to dało mi paradoksalnie impuls do pójścia do przodu. Kiedy podjąłem temat "Jutrzni" - żyłem fascynacją prawosławiem, starając się dotrzeć do jego serca i odczytać kod kulturowy.

Nigdy nie chciałem zamykać się w ramach jednej kultury - taki jest chyba mój rodzinny wielokulturowy genotyp. To, co pociąga twórcę najbardziej, określić można mianem różnorodności, także wielokulturowo - duchowej, choć w pewnym momencie musi nastąpić w twórczości jakże ważny decyzyjny moment indywidualnego wyboru. Dzięki takim wyborom, które muszą być odważne, spotykamy się. Aby wspólnie coś przeżyć i zbudować.

Idea budowania świata powraca w muzyce jak motyw przewodni. Jest mi ona szczególnie bliska, gdyż kieruje uwagę ku kreowaniu, a nie ku niszczeniu. Cóż bowiem z burzenia jakiegoś porządku, jeśli nie ma propozycji dania czegoś równie wartościowego w zamian?

Moi wielce rosyjscy przyjaciele, niestety nie żyjący już artyści-wiolonczeliści- Mścisław Rostropowicz czy Boris Pergamenszikow - w swej wybitnej sztuce wykonawczej starali się budować taki pełny świat człowieka: z jego radością i cierpieniem, miłością i śmiercią, bólem, ale i nadzieją czy światłem. Wyrośli przecież w kręgu muzyki rosyjskiego symfonika, jednego z największych artystów XX wieku - Dymitra Szostakowicza. Jakże dające do myślenia i przeżycia są na przykład jego kwartety smyczkowe - porywające arcydzieła kameralistyki. Spotkanie z nią, podobnie jak z Szostakowiczowską symfoniką, jest dla mnie zawsze doświadczeniem czasu i historii XX wieku zapisanych symbolicznie w dźwiękach. Muzyka była bowiem dla Szostakowicza mową dźwiękowych "postaci" i charakterów.

Często powtarzam słowa: "popatrzmy na drzewa. One nas uczą podwójnego zakorzenienia - w ziemi i w niebie". Także kierowania naszych myśli i działań ku czemuś "wyżej" i "szerzej". Można dopowiedzieć: ku spotkaniu. Tylko bowiem "spotkanie" stać się może platformą wspólnego przeżycia, porozumienia i budowania. Ponad tym, co partykularne i egocentryczne, ponad uprzedzeniami i strachem przed "innością".

Nie ma prawdziwej twórczości bez dialogu. Dialogika wpisana w wysoką kulturę człowieka sprawia, że możemy się spotkać... I wykonać krok naprzód.".