Wystawa "Katyń - Pamięć Narodu Polskiego. Losy ofiar z Zaolzia i z innych obszarów obecnej Republiki Czeskiej"

25 maja 2011 r. marszałek Bogdan Borusewicz otworzył w Senacie wystawę "Katyń - pamięć narodu polskiego. Losy ofiar z Zaolzia i z innych obszarów obecnej Republiki Czeskiej", zorganizowaną z inicjatywy ambasadora Republiki Czeskiej w Polsce Jana Sechtera. Marszałek podkreślił, że powinniśmy pamiętać o mieszkańcach Zaolzia, polskich oficerach i więźniach politycznych, zamordowanych przez władze sowieckie. Ta wystawa przybliża ich tragiczne losy, często mniej znane. Ukazuje ważny fragment polsko-czeskiej wspólnej historii.

O potrzebie przypominania i kultywowania wspólnej historii mówił także czeski ambasador J. Sechter. W swoim wystąpieniu przywołał wydarzenia, które - oprócz tych tragicznych przywołanych na wystawie - połączyły oba kraje, np. wspólną walkę czeskich i polskich lotników w bitwie o Anglię. Podkreślił również, jak wiele dla ocalenia pamięci o polskich jeńcach z Zaolzia zamordowanych przez Sowietów zrobili członkowie tamtejszej Rodziny Katyńskiej.

Za umożliwienie pokazania wystawy w Senacie dziękował prezes Kongresu Polaków w Republice Czeskiej Józef Szymeczek. Prezes Stowarzyszenia "Rodzina Katyńska" w Republice Czeskiej Józef Pilich podkreślił natomiast, że bohaterowie tej wystawy zginęli tylko dlatego, że byli Polakami

Ekspozycję przygotowały Ośrodek Dokumentacyjny Kongresu Polaków w Republice Czeskiej, Śląskie Muzeum Krajowe w Opawie, Stowarzyszenie "Rodzina Katyńska" w Republice Czeskiej i Urząd Miasta Czeskiego Cieszyna. Jej autorami są czeski historyk Mečislav Borák, który ponad 20 lat poświęcił badaniom zbrodni katyńskiej, i Marian Steffek, kierownik Ośrodka Dokumentacyjnego Kongresu Polaków w Republice Czeskiej. Wystawę po raz pierwszy zaprezentowano podczas obchodów 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, które odbyły się 28 kwietnia 2010 r. w Czeskim Cieszynie.

Na kilkudziesięciu planszach pokazano zdjęcia i kopie dokumentów ukazujących tragiczne losy polskich jeńców z Zaolzia i ich rodzin w kontekście wydarzeń historycznych, które do nich doprowadziły, począwszy od 1938 r., przez pakt Rinebtrop-Mołotow, 17 września 1939 r. i wkroczenie wojsk sowieckich do Polski, niewolę - obozy w Ostaszkowie, Kozielsku czy Starobielsku, ekshumacje przeprowadzone przez Niemców w 1943 r. po długoletnią walkę o prawdę o zbrodni katyńskiej. Na wystawie zaprezentowano m.in. listy polskich jeńców do rodzin, kopię "dokumentu zbrodni", czyli wniosku szefa NKWD Ławrentija Berii z 5 marca 1940 r., podpisanego m.in. przez Stalina, a także listy dokumentujące poszukiwania rodzin. Plansze zawierają także listę ilustrowaną zdjęciami ponad 500 Polaków z Zaolzia zamordowanych przez Sowietów.