Wystawa "Żołnierze Warszyca"

Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz otworzył 12 stycznia 2011 r. w Senacie wystawę poświęconą generałowi Stanisławowi Sojczyńskiemu "Warszycowi" i jego żołnierzom. "Musimy pamiętać o Stanisławie Sojczyńskim, o żołnierzach Konspiracyjnego Wojska Polskiego, którym nie było dane doczekać zwycięstwa i niepodległości, bo dzięki nim i pamięci o nich udało się podjąć walkę i zwyciężyć" - powiedział marszałek.

Wystawa w Senacie została zorganizowana z inicjatywy senatorów: Wiesława Dobkowskiego, Piotra Ł.J. Andrzejewskiego. Ekspozycja została przygotowania z okazji 100. rocznicy urodzin generała, a także przypadającej w 2010 r. 65. rocznicy powstania Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Wystawę przygotowały: łódzki oddział Instytutu Pamięci Narodowej i Muzeum Regionalne w Radomsku.

Na wystawę składa się 30 plansz z dokumentami, zdjęciami, wycinkami prasowymi obrazującymi życie, walkę i działalność konspiracyjną "Warszyca" i jego żołnierzy. "Wystawa przywraca pamięci zbiorowej Polaków żołnierzy wyklętych skazanych na zapomnienie" - mówił senator Dobkowski.. "Prawdy nie da się zabić, a pamięci rozstrzelać, czego dowodem jest ta wystawa" - napisała prezydent Radomska Anna Milczanowska w liście, skierowanym do uczestników wernisażu.

W otwarciu wystawy uczestniczyli córka, syn i wnuk generała Sojczyńskiego, goście licznie przybyli z terenów działalności konspiracyjnej generała, młodzież, senatorowie.

Generał Stanisław Sojczyński (1919-1947) to symbol postawy Polaka i żołnierza do końca wiernego ideom, którym służył. Był kapitanem piechoty Wojska Polskiego i Armii Krajowej, organizatorem i dowódcą Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. walczył jako podporucznik rezerwy w okolicach Hrubieszowa. Po niepowodzeniach walk koło Janowa Lubelskiego został rozbrojony przez żołnierzy sowieckich. Uniknął jednak niewoli i powrócił do rodzinnych Rzejowic w powiecie radomszczańskim, gdzie szybko włączył się do pracy konspiracyjnej. Od października 1942 r. Stanisław Sojczyński był zastępcą komendanta obwodu Radomsko AK, a jednocześnie szefem Kierownictwa Dywersji (Kedyw) w tym obwodzie. Do jego największych osiągnięć należał atak na niemieckie więzienie w Radomsku w sierpniu 1943 r. i uwolnienie około 50 osób. Za tę akcję został odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy. Wkrótce utworzył pierwszy na terenie obwodu oddział partyzancki, którym dowodził do listopada 1943 r. Podczas akcji "Burza" dowodził 1. batalionem 27. Pułku Piechoty AK.

Gdy na ziemie polskie wkroczyła Armia Czerwona, Stanisław Sojczyński nie złożył broni. Poszukiwany przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa, poczuł się odpowiedzialny za losy byłych podwładnych, i już wiosną 1945 r. zaczął zbierać swoich dawnych żołnierzy. Nawiązał także kontakty z innymi oddziałami zbrojnymi, stawiającymi opór komunistom. W kwietniu 1945 r. wydał byłym podkomendnym rozkaz wznowienia działalności konspiracyjnej. Na bazie dowodzonego przez siebie podczas wojny 1. Batalionu 27. Pułku Piechoty AK w maju 1945 r. w Radomsku utworzył konspiracyjną organizację, od 8 stycznia 1946 r. noszącą nazwę "Samodzielna Grupa Konspiracyjnego Wojska Polskiego". Organizacja ta, licząca około 4 tys. członków, działała w województwie łódzkim, a także częściowo w: kieleckim, śląskim i poznańskim.

Z 19 na 20 kwietnia 1946 r. organizacja przeprowadziła jedną ze swych najgłośniejszych akcji. Podjęto próbę uwolnienia więźniów przetrzymywanych w budynku Urzędu Bezpieczeństwa i aresztu w Radomsku. Udało się to tylko częściowo. Uwolniono 57 zamkniętych w więzieniu, ale nie udało się opanować gmachu UB ani odnaleźć wszystkich przeznaczonych do likwidacji. Po tej akcji władza ludowa uznała kapitana Stanisława Sojczyńskiego za wroga publicznego numer jeden. Ostatecznie aresztowało go UB w Częstochowie 27 czerwca 1946 r. wraz z całym dowództwem organizacji na skutek zdrady jednego z podkomendnych. Sądzony w procesie dowództwa KWP 9-16 grudnia 1946 r., został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi na karę śmierci. Wraz z 5 podwładnymi stracono go 19 lutego 1947 r. w Łodzi, na 3 dni przed ogłoszeniem amnestii. Do dziś nie wiadomo, gdzie zostali pochowani. Sąd Wojewódzki w Łodzi uchylił ten wyrok 14 października 1992 r.

Prezydent Lech Kaczyński 11 listopada 2009 r. awansował pośmiertnie kapitana Stanisława Sojczyńskiego na stopień generała brygady. Rada Miejska w Radomsku uchwałą z 30 listopada 2009 ogłosiła rok 2010 Rokiem Konspiracyjnego Państwa Polskiego.