Wizyta marszałka Senatu RP na Syberii
W dniach od 2 do 10 września 2010 roku marszałek Senatu Bogdan Borusewicz przebywał w kilku regionach Syberii oraz wziął udział w VI Międzynarodowym Bajkalskim Forum Ekonomicznym w Irkucku. W delegacji także uczestniczyli: przewodniczący senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą, członek Komisji Kultury i Środków Przekazu - Andrzej Person, przewodniczący senackiej Komisji Gospodarki Narodowej, członek Komisji Spraw Unii Europejskiej i Polsko-Rosyjskiej Grupy Parlamentarnej - Jan Wyrowiński, przewodniczący Polsko-Rosyjskiej Grupy Parlamentarnej, zastępca przewodniczącego senackiej Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, członek Komisji Kultury i Środków Przekazu - Janusz Sepioł, zastępca Polsko-Rosyjskiej Grupy Parlamentarnej, zastępca przewodniczącego senackiej Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, członek Komisji Gospodarki Narodowej - Władysław Ortyl oraz członek senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej - Władysław Dajczak. W składzie delegacji Senatu byli również podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska - Bernard Błaszczyk, przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Gospodarki, instytucji naukowych, samorządów wojewódzkich z Jackiem Protasem, marszałkiem Województwa Warmińsko-Mazurskiego, organizacji pozarządowych wspomagających Polonię i Polaków za granicą a także grupa przedsiębiorców robiących lub planujących robić interesy na rosyjskiej Syberii. Wizyta w Rosji delegacji Senatu rozpoczęła się od spotkania 3 września z rosyjskimi przedsiębiorcami w Uralskiej Izbie Przemysłowo-Handlowej w Jekaterynburgu - stolicy obwodu swierdłowskiego. Jekaterynburg jest czwartym pod względem liczby ludności miastem w Rosji. Miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłu elektromaszynowego, hutniczego, chemicznego, skórzanego, włókienniczego, spożywczego i materiałów budowlanych. Znajdują się tu liczne wyższe uczelnie i instytuty naukowo-badawcze. Obwód swierdłowski, podobnie jak inne części Federacji Rosyjskiej, posiada dość duży zakres autonomii w sprawach lokalnych. Władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu złożonego z lokalnej Dumy oraz Izby Reprezentantów. Duma składa się z 28, zaś Izba Reprezentantów z 21 posłów. Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na czele którego stoi gubernator. Podczas spotkania z przedsiębiorcami rosyjskimi z południowego Uralu marszałek Bogdan Borusewicz podkreślił, iż Polska jest zainteresowana rozwojem gospodarczych kontaktów z Rosją także na szczeblu regionów. Dodał, że powinno temu służyć zainicjowane wspólnie z przewodniczącym Rady Federacji Zgromadzenia Federalnego Rosji Sergiejem Mironowem Forum Regionów. Dotychczas dwie edycje spotkań samorządów Polski i Rosji odbyły się w Moskwie i Warszawie. Zdaniem marszałka potencjał gospodarczy Jekaterynburga i całego obwodu swierdłowskiego dowodzą, że Rosja to nie tylko Moskwa i Petersburg. Dlatego duże perspektywy stwarzają kontakty na poziomie regionów. 
Następnie delegacja Senatu spotkała się z członkami obydwu izb parlamentu obwodu swierdłowskiego z przewodniczącą Dumy Jelieną Czieczunową oraz przewodniczącą Izby Reprezentantów Liudmiłą Babuszkiną. Marszałek Borusewicz wskazał, że współpraca w różnych dziedzinach pomiędzy regionami powinna być motorem kontaktów gospodarczych, naukowych, kulturalnych Polski z Rosją. Przykładem godnym do naśladowania będzie zorganizowany w październiku br. w Jekaterynburgu "Miesiąc kultury polskiej", a znaczącym wydarzeniem kulturalnym będzie obecność wielkiego, współczesnego polskiego kompozytora Krzysztofa Pendereckiego. Marszałek przypomniał, że polskie województwa samorządowe mają możliwości nawiązywania samodzielnych kontaktów z partnerami zagranicznymi. Dosponując do tego odpowiednimi instrumentami. W trakcie spotkania przewodnicząca Zgromadzenia Ustawodawczego obwodu swierdłowskiego J. Czieczunowa podkreślila, że Polska powinna zajmować bardzo istotne miejsce we współpracy z Rosją ze względu na bardzo silne więzi historyczne i kulturowe, które mogą pomóc w nawiązywaniu kontaktów gospodarczych. J. Czieczunowa zaproponowała zorganizowanie jednej z edycji Forum Regionów Polski i Rosji w Jekaterynburgu. Propozycja ta została z zadowoleniem przyjęta przez marszałka Bogdana Borusewicza. 
Delegacja Senatu spotkała się z gubernatorem obwodu swierdłowskiego Aleksandrem Miszarinem. Gubernator przedstawił potencjał gospodarczy obwodu, który stanowi 10 % potencjału całej Rosji i jest nakierowany na eksport. A. Miszarin podkreślił, że władzom regionalnym zależy na rozwijaniu współpracy z Polską. Bogdan Borusewicz a także zabierający głos senatorowie wskazywali na potrzebę podpisania polsko-rosyjskiej umowy dotyczącej gospodarczej współpracy regionalnej. Taka umowa jest niezbędna dla pogłębienia wymiany handlowej między obydwoma państwami. Marszałek dodał, że dotychczasowa współpraca polskich firm oraz samorządów z obwodami centralnej i zachodniej Rosji układa się coraz lepiej. Przykładem może być współdziałanie województwa Warmińsko-Mazurskiego z obwodem Kaliningradzkim. Gubernator A. Miszarin poparł propozycję podpisania takiego porozumienia, a dobrą okazją do rozszerzenia relacji biznesowych są spotkania polskich i rosyjskich przedsiębiorców, do których powinno dochodzić jak najczęściej. 
Kilkanaście kilometrów od Jekaterynburga znajduje się cmentarz-mauzoleum, na którym spoczywa 18 tysięcy ofiar represji stalinowskich. Delegacja Senatu pod tablicą upamiętniającą ofiary złożyła kwiaty a następnie zwiedziła niewielkie muzeum, w którym zostały zgromadzone dokumenty świadczące o represjach oraz publikacje przypominające okres terroru. 
Spotkanie z Polonią mieszkającą w obwodzie swierdłowskim zakończyło pierwszy dzień pobytu senatorów w Jekaterynburgu. W obwodzie tym mieszka blisko 2300 osób polskiego pochodzenia. Witając gości z Polski przewodnicząca Stowarzyszenia "Polaros", skupiających działaczy polonijnych na południowym Uralu, Marina Łukas podkreśliła, że wizyta jest wielkim świętem. Przedstawiając działalność tutejszej organizacji polonijnej powiedziała, że Stowarzyszenie opiekuje się miejscami związanymi z martyrologią Polaków na Uralu, propagowaniem kultury i języka polskiego. W ciągu 13 lat działalności "Polaros"-u polską szkołę ukończyło 300 osób. Stowarzyszenie jest organizatorem festiwalu pn. "Polska jesień w Jekaterynburgu". Marszałek Senatu B. Borusewicz podziękował działaczom Stowarzyszenia za organizowanie życia w duchu polskości w tak odległym od kraju mieście. Marszałek zapewnił, że ojczyzna pamięta o wszystkich, którzy znaleźli się z różnych powodów poza granicami Macierzy. Przewodnicząca organizacji polonijnej w Permie - Maria Starcewa oraz przewodnicząca Stowarzyszenia "Polaros" Marina Łukas otrzymały z rąk marszałka Senatu medale Komisji Edukacji Narodowej. 4 września 2010 r. delegacja Senatu spędziła w Wierszynie, polskiej wsi położonej 145 km na południowy-wschód od Irkucka, na terenie Ust Ordyńskiego Burjackiego Okręgu Autonomicznego. Wieś liczy 570 mieszkańców w 95% pochodzenia polskiego. Ich przodkowie pochodzący z Zagłębia Dąbrowskiego i Małopolski osiedlili się tutaj przed 100 laty dobrowolnie w czasie rządów premiera Piotra Stołypina. W Wierszynie znajduje się Dom Polski, przy którym skupia się życie kulturalne i oświatowe organizowane przed Stowarzyszenie "Wisła". 
Mieszkańcy Wierszyny zachowali język polski, tradycje, na straży których stoi miejscowa nauczycielka Ludmiła Wiżentas. W 100-lecie założenia Wierszyny w lipcu 2010 r. otwarto Muzeum Wsi Polskiej. 
Przed kościołem parafialnym w Wierszynie delegację z Polski powitali: prezes Stowarzyszenia Kultury Polskiej "Wisła" Galina Janaszek, biskup diecezji irkuckiej Cyryl Klimowicz oraz liczna grupa Polaków. Pod znajdującą się tutaj tablicą upamiętniającą rozstrzelanych przez NKWD 19 lutego 1938 roku 30 mieszkańców tej wsi marszalek Senatu B. Borusewicz wraz z senatorami złożył wiązanki kwiatów. 
Podczas spotkania z mieszkańcami Wierszyny marszałek Senatu Bogdan Borusewicz powiedział, że Polska o rodakach na Syberii nigdy nie zapomniała i zawsze będzie ich wspierać. Dodał, że niewiele jest takich miejsc na świecie, gdzie są enklawy zamieszkałe przez Polaków, którzy pomimo, iż wyjechali wiele lat temu z ojczyzny, pamiętają o swoim pochodzeniu, ale także zachowali swój język i obyczaje. "Możecie być dumni z kraju pochodzenia waszych przodków" - podkreślił Borusewicz. Marszałek podziękował gubernatorowi Obwodu Irkucka i władzom lokalnym za pomoc w organizowaniu życia Polaków w Wierszynie. Senatorowie zwiedzili miejscową szkołę. Jak poinformowała L. Wiżentas w tym roku szkolnym naukę pobiera 44 uczniów, zaś w przedszkolu znajduje się 20 dzieci. Nauka odbywa się w języku polskim. "Jesteśmy dumni, że wciąż mówimy w naszym języku ojczystym, którego nas nauczyli nasi przodkowie. Nie było to łatwe, ale nam się udało. Podtrzymujemy także polską tradycję związaną ze świętami narodowymi oraz kościelnymi. Mamy tutaj w samym środku Syberii taką naszą małą Polskę" - powiedziała L. Wiżentas. 
5 września delegacja Senatu spotkała się z przewodniczącą Zgromadzenia Ustawodawczego Obwodu Irkuckiego Ludmiłą Berliną. Obecni byli deputowani do lokalnego parlamentu. Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz przypomniał historię współpracy Senatu RP z Radą Federacji Zgromadzenia Federalnego Rosji, która zaowocowała Forum Regionów, spotkań samorządów Polski i Rosji. Marszałek przedstawił potencjał gospodarczy Polski i możliwości współpracy międzyregionalnej. Podkreślił, że Polska jest stabilnym gospodarczo państwem i jedynym w ubiegłym roku krajem w Europie, który odnotował wzrost gospodarczy. Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego Jacek Protas zapoznał deputowanych z Obwodu Irkuckiego z efektami współpracy Obwodem Kaliningradzkim, zaś członek zarządu województwa wielkopolskiego Arkadiusz Błochowiak przedstawił ofertę współpracy skierowaną do partnerów rosyjskich. Senator Janusz Sepioł pytał władze obwodu, na czym polega kryzys w tym regionie Rosji, interesował się także poczynaniami władz lokalnych w zakresie ochrony architektury drewnianej Irkucka. Delegacja z Polski wzięła także udział w uroczystościach 10-lecia konsekrowania katedry w Irkucku, uczestnicząc we mszy celebrowanej przez Nuncjusza Apostolskiego bp. Antonio Menniniego. Diecezja irkucka jest największą diecezją na świecie pod względem terytorialnym. Jej powierzchnia liczy ponad 10 mln km kwadratowych, czyli 30 razy więcej niż wynosi obszar Polski. Rozciąga się na północy od Czukotki, na wschodzie obejmuje Kołymę i Magadan, a na południu graniczy z Chinami i Mongolią. W diecezji pracuje 45 księży i 68 sióstr m.in. z USA, Argentyny, Korei Południowej, Indii, Słowacji i Polski. Ustanowienie odrodzonej parafii rzymsko-katolickiej w Irkucku nastąpiło w 1991 roku. Wiosną 1998 roku Irkuck stał się stolicą biskupa pomocniczego Administratury Apostolskiej Syberii Wschodniej, a w 2002 roku Jan Paweł II podniósł ją do rangi samodzielnej diecezji. Wraz z rozrastaniem się społeczności katolickiej w Irkucku istniejący kościół stał się za mały. W 1999 roku przystąpiono do budowy kościoła katedralnego. W ciągu roku wzniesiono katedrę pod wezwaniem Niepokalanego Serca Maryi. Na mszach można spotkać nie tylko Polaków, ale także Rosjan, Białorusinów, Ukraińców, którzy zamieszkują Irkuck i okolice. 
Następnie delegacja Senatu wzięła udział w uroczystości związanej z 20-leciem Polski Autonomii Kulturalnej "Ogniwo", organizacji skupiającej Polaków z Irkucka. Historię stowarzyszenia przedstawił jej prezes prof. Eugeniusz Wrzaszcz. "Ogniwo" jest jedną z najstarszych i największych organizacji Polaków na Syberii. Stowarzyszenie opiekuje się cmentarzami, organizuje dni kultury polskiej, sympozja i konferencje naukowe, prowadzi działalność wydawniczą i oświatową. Dalszy rozwój utrudnia brak własnej siedziby. W Obwodzie Irkuckim mieszka kilkadziesiąt tysięcy osób przyznających się do polskiego pochodzenia. Gratulacje zarządowi Stowarzyszenia złożył marszałek Senatu B. Borusewicz. Podkreślił, że kontakt z Polonią syberyjską jest cennym doświadczeniem. Podziękował Polakom, że pamiętają o swoich korzeniach i zapewnił, że ojczyzna nigdy o nich nie zapomni. Marszałek przekazał na ręce prof. Wrzaszcza wyrazy uznania za "olbrzymią pracę", dzięki której możliwy jest kontakt z ojczyzną. Podziękował władzom Irkucka za pomoc i wsparcie na rzecz Polskiej Autonomii Kulturalnej "Ogniwo". Senator Andrzej Person podkreślił wagę, jaką przywiązuje Senat do współpracy z polską diasporą. Dowodem tego jest powołanie w Senacie Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą. Dodał, że jest szczęśliwy, że na Syberii jest tak wiele miejsc, gdzie Polacy mówią po polsku. Podczas uroczystości marszałek Borusewicz wręczył Izoldzie Nowosiołowej, pierwszej prezes i współzałożycielki Autonomii Kartę Polaka. 
6 września delegacja Senatu przebywała w Ułan-Ude, gdzie spotkała się z prezydentem Republiki Buriacji Wjaczesławem Nagowicynem oraz przewodniczącym Narodowego Churału (parlamentu) tej republiki - Matwiejem Gierszewiczem. Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz przedstawił gospodarzom cele wizyty polskiej delegacji, która składała się z kilku segmentów: polityków, samorządowców i przedsiębiorców. Powiedział, że delegacja z Polski przybyła do Buriacji, aby podtrzymać dobre kontakty nawiązane w przeszłości. Marszałek podkreślał, iż polskie województwa są zainteresowane nawiązaniem stałej współpracy gospodarczej z rosyjskimi regionami. Dodał, że Buriacja, która jest jednym z najlepiej rozwijających się regionów w Rosji, jest dla polskich samorządów i przedsiębiorców bardzo interesującym partnerem. Zaznaczył, że dla pogłębienia relacji handlowych pomiędzy polskimi i rosyjskimi regionami niezbędne jest zawarcie umowy o współpracy. "Dobrze byłoby żeby Buriacja podpisała z wybranym województwem umowę, w której znalazłyby się konkretne uzgodnienia dotyczące realizacji wspólnych inwestycji. Mając taką umowę, nasze regiony mogłyby dużo łatwiej ze sobą współpracować z korzyścią zarówno dla polskiej, jak i rosyjskiej strony" - podkreślał marszałek Borusewicz. W odpowiedzi prezydent Buriacji stwierdził, iż "bardzo miło słyszeć propozycje o współpracy gospodarczej. Jeśli znaleźlibyśmy możliwość wykorzystania potencjału polskich samorządów i przedsiębiorców, to byłoby dobre pole dla prowadzenia handlu". Dodał, że Buriacja ma podpisane podobne umowy z Chinami i Mongolią. 
Senatorowie spotkali się także z członkami Narodowo-Kulturalnej Autonomii Polaków "Nadzieja" w Ułan-Ude. Organizacja ta skupia 130 członków. Została założona w 1993 roku. Działa tu szkoła niedzielna, do której uczęszczają osoby w wieku od lat 7 do 70. "Nadzieja" prowadzi również "letnią szkołę języka polskiego nad Bajkałem", do której uczęszczają osoby o polskim pochodzenia z całego regionu bajkalskiego, a nauczyciele przyjeżdżają z Polski. Stowarzyszenie, którego prezesem jest Maria Iwanowa, prowadzi działalność naukowo-badawczą i wydało już sześć tomów wspomnień pt. "Polacy z Buriacji". Od 2001 roku ukazuje się też gazeta "Pierwsze kroki". Działalność "Ogniwa" wspiera prezydent i rząd Republiki Buriacja. Marszałek Bogdan Borusewicz podziękował działaczom stowarzyszenia za trwanie w polskości a jednocześnie wzbogacanie swoją aktywnością i działalnością dorobek kulturalny i naukowy Buriacji. 7 września delegacja Senatu wzięła udział w VI Bajkalskim Forum Gospodarczym w Irkucku. Zabierając głos, marszałek Bogdan Borusewicz powiedział: "Serdecznie dziękuję przewodniczącemu Rady Federacji, Panu Siergiejowi Mironowowi, za zaproszenie delegacji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz reprezentantów polskiego rządu, władz terytorialnych i biznesu do udziału w VI Bajkalskim Forum Ekonomicznym w Irkucku. Udział w tym przedsięwzięciu jest dla nas ważny nie tylko z perspektywy historycznej, ale przede wszystkim ze względu na możliwości jakie daje nam obecna współpraca. Irkuck - szerzej - Syberia jest dla Polaków miejscem szczególnym. Szczególnym z wielu powodów. Przede wszystkim dlatego, że właśnie tu przybywali nasi najbardziej aktywni i przedsiębiorczy Rodacy. Jedni - z przymusu, inni - powodowani naukowym, gospodarczym, czy handlowym interesem. Dziś polskie nazwiska można odnaleźć wśród uczonych, odkrywców, przedsiębiorców, działaczy kultury, a także milionów zwykłych ludzi na zawsze związanych z Syberią. To nas łączy i tworzy dobrą perspektywę współpracy.
Podczas Forum marszałek Bogdan Borusewicz wraz z senatorami spotkał się z przewodniczącym Rady Federacji Sergiejem Mironowem. Omawiano kwestie organizacyjne związane z kolejnym polsko-rosyjskim Forum Regionów. Sen. Janusz Sepioł przedstawił projekt regulaminu przyznawania nagrody liderom współpracy pomiędzy regionami Polski i Rosji. Koncepcja została przyjęta przez stronę rosyjską z zadowoleniem. Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz podziękował przewodniczącemu Zgromadzenia Federalnego Federacji Rosyjskiej Sergiejowi Mironowowi za chęć współpracy i gościnność okazywaną polskiej delegacji w czasie pobytu w syberyjskich obwodach w Rosji. Sergiej Mironow przekazał na ręce marszałka Senatu podziękowanie za pomoc okazaną przez strażaków w gaszeniu latem br. pożarów lasów w środkowej Rosji. Podczas Bajkalskiego Forum członkowie delegacji wzięli także udział w debacie, która odbywala się przy "okrągłych stolach". Sen. Władysław Ortyl zabrał głos nt. "Restrukturyzacji monokultury przemysłowej na przykładzie miasta Mielca", a wiceminister Bernard Błaszczyk przedstawił polskie innowacje technologiczne w dziedzienie ochrony środowiska naturalnego, zaś prof. Jerzy Osiatyński omówił wyzwania związane z modernizacją gospodarki w warunkach światowego kryzysu. 9 i 10 września delegacja Senatu przebywała w Nowosybirsku. Spotkała się tu z gubernatorem Obwodu B.A. Tołokońskim, który powiedział, że ma świadomość odległości jaka dzieli Polskę i zachodonią Syberię, ale jest gotowy wnieść wkład w rozwój współpracy gospodarczej pomiędzy Rosją i Polską. Marszałek Borusewicz wyraził przekonanie, że kontakty regionalne spowodują nowy impuls w wymianie gospodarczej, kulturalnej i naukowej. Sen. Jan Wyrowiński podkreślił, iż polskie województwa samorządowe stwarzają możliwości inwestowania także na preferencyjnych warunkach. Sen. Janusz Sepioł powiedział, że jednym z celów przyjazdu na Syberię jest przybliżenie władzom regionalnym wiedzy o nowej Rosji i nowej Polsce. Dodał, że oba kraje należą do najszybciej zmieniających się krajów na świecie i muszą robić wrażenia dokonane zmiany. Gubernator Tołkoński stwierdził na koniec wizyty, że dawno nie było z Polski delegacji o takiej randze, wyrażając przekonanie, że będzie ona potężnym bodźcem w rozwoju współpracy. Spotkanie ze studentami kierunków humanistycznych Nowosybirskiego Uniwersytetu Technicznego było kolejnym punktem programu wizyty na Syberii. Bogdan Borusewicz wygłosił wykład nt. zmian, jakie dokonały się w Polsce od 1980 roku, a następnie odpowiadał na liczne pytania słuchaczy tej uczelni. Młodzież pytała głównie o perspektywy współpracy polskich i rosyjskich uczelni wyższych oraz o możliwości pracy w Polsce po ukończeniu studiów. W ostatnim dniu pobytu delegacja Senatu odwiedziła Dom Dziecka prowadzony przez Caritas we współpracy z władzami miejskimi Nowosybirska. Ośrodek stworzyła i kieruje nim zakonnica z Polski s. Barbara Rybus. W domu przebywa 42 dzieci w wieku od 3 do 18 lat oraz 24 przedszkolaków. Na terenie Akademogorodka senatorowie spotkali się z kierownictwem syberyjskiego oddziału Rosyjskiej Akademi Nauk, gdzie zapoznali się z wystawą "Polacy - badacze Syberii". Marszałek Borusewicz Cezarowi Korolenko Kartę Polaka. Polska dekegacja zapoznała się także z działalnością polskiej firmy "Bella", która zatrudnia na terenie całej Rosji 2000 osób. |