Inauguracyjne posiedzenie Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu VII kadencji

W dniach 23-24 czerwca 2008 r. odbyło się inauguracyjne posiedzenie Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu VII kadencji. Tematem posiedzenia Rady było: "Kraj a Polonia i Polacy w świecie - wyzwania XXI w."

Zgodnie z uchwałą Senatu RP z 21 czerwca 2002 r. zadaniem Polonijnej Rady Konsultacyjnej jest wyrażanie opinii: w sprawach istotnych dla Polonii i Polaków za granicą; na temat projektów aktów normatywnych dotyczących Polonii i Polaków za granicą, a także o kierunkach działań Senatu i jego organów w sprawach Polonii i Polaków za granicą.

W inauguracyjnej uroczystości wzięli udział parlamentarzyści, Radosław Sikorski - minister spraw zagranicznych, Katarzyna Hall - minister Edykacji Narodowej, zaproszeni goście.

Marszałek Bogdan Borusewicz wręczył akty nominacji członkom Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu VII Kadencji. Otrzymali je:

1. Andrzej Alwast - Prezes Rady Naczelnej Polonii Australijskiej i Nowozelandzkiej,
2. Kazimierz Anhalt - Koordynator ds. Rozwoju Federacji Organizacji Polskich w Irlandii,
3. Anżelika Borys - Prezes Związku Polaków na Białorusi,
4. Emilia Chmielowa - Prezes Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie,
5. André Hamerski - Prezes Centralnej Reprezentacji Wspólnoty Brazylijsko-Polskiej BRASPOL na stan Rio Grande do Sul,
6. Józef Kwiatkowski - Prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Polskich na Litwie "Macierz Szkolna",
7. Władysław Lizoń - Prezes Kongresu Polonii Kanadyjskiej,
8. Jan Mokrzycki, Prezes Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii,
9. Tadeusz A. Pilat, Prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych,
10. Aleksander Sielicki - Przewodniczący Regionalnej Organizacji Polskie Centrum Narodowo Kulturalne "Jednost" w Krasnodarze,
11. Władysław Zachariasiewicz - Stany Zjednoczone Ameryki Północnej.

W pracach Rady uczestniczyła również Helena Miziniak - Szef Zespołu Doradców do spraw Migracji Ekonomicznej Obywateli Polskich do Państw Członkowskich Unii Europejskiej (gość honorowy).

Otwierając posiedzenie marszałek Senatu Bogdan Borusewicz podkreślił, że powołanie Rady to wynik szczególnej troski o jak najlepszą kondycję spraw polskich i Polaków w świecie. Zdaniem Marszałka, dla rozwiązywania problemów Polonii ważna jest także koordynacja działań wszystkich instytucji państwowych, które zajmują się sprawami Polonii i Polaków zagranicą. Marszałek zwrócił uwagę na przemiany jakie zachodzą w Polsce, Unii Europejskiej i środowiskach polonijnych, na nowe zjawiska jakim jest nowa migracja do krajów UE. Sytuacja Polaków i Polonii niemal w każdym kraju jest inna. Rada Polonijna - zgodnie z założeniem -ma być reprezentacją Polonii całego świata. Jej powinnością będzie dostrzeganie nowych zjawisk, a także zmian pokoleniowych, które dokonują się w organizacjach polonijnych, przy jednoczesnym poszanowaniu tradycji i dotychczasowego dorobku.

Marszałek Borusewicz podkreślił także, że Polska jest dziś krajem sukcesu, którego Polonia nie musi się już wstydzić.

Minister Radosław Sikorski powiedział, że sprawy Polonii są jednym z priorytetów wyznaczonych w MSZ. Zapewnił, że rząd poważnie traktuje politykę polonijną. Przyjęta w poprzedniej kadencji parlamentu ustawa o karcie Polaka, jest przez obecny rząd realizowana. Minister zadeklarował gotowość współpracy MSZ z Senatem w sprawach polonijnych. Poinformował też o systemowej reformie konsulatów, której celem jest bardziej skuteczna pomoc rodakom.

Minister Hall przedstawiła plany resortu związane z opracowaniem i wdrożeniem programu nauczania języka polskiego, zwłaszcza dzieci, których rodzice czasowo przebywają poza krajem. MEN zainteresowany jest również promocja Polski poprzez popularyzowanie języka polskiego wśród cudzoziemców. Minister Hall wysoko oceniła ustawę Karta Polaka, która ułatwia naszym rodakom dostęp do polskiej edukacji.

Rada pracowała w trzech zespołach tematycznych: ds. Polaków na Wschodzie, ds. Polonii Europejskiej, oraz ds. Polonii i Polaków na pozostałych kontynentach. W obradach uczestniczyli eksperci, przedstawiciele ministerstw, organizacji pozarządowych.

Zespół ds. Polaków na Wschodzie, któremu przewodniczył senator Łukasz Abgarowicz najwięcej uwagi poświecił trzem sprawom: Karcie Polaka, przestrzeganiu praw mniejszości polskiej oraz problemom nauczania języka polskiego. Wskazywano na niewydolność systemu przyznawania Karty i potrzebę zmian organizacyjnych oraz konieczność szerszego upowszechniania wiedzy o Karcie. Apelowano o większy nacisk władz polskich na rządy Białorusi i Litwy o poszanowanie praw mniejszości polskiej. Wskazywano też potrzebę konkretnych działań umożliwiających rozwój edukacji i nauczania języka polskiego.

Zespół ds. Polonii Europejskiej, któremu przewodniczył senator Andrzej Person zwrócił uwagę, iż działania władz polskich w zakresie nowej emigracji nie są wystarczające. W ocenie zespołu istnieje potrzeba monitorowania tego zjawiska także w mniejszych środowiskach, w takich krajach, jak: Norwegia, Włochy, Austria, Holandia, czy Hiszpania. Wyjeżdżający Polacy powinni być informowani o zasadach życia obowiązujących w kraju emigracji. Zgłaszano potrzebę poszerzenia edukacji dzieci i młodzieży polonijnej o przedmioty ojczyste. Apelowano o utrzymanie instytutów kultury polskiej na terenie Europy. Postulowano partnerskie traktowanie organizacji polonijnych w rozstrzyganiu ważnych dla Polonii spraw. Uznano iż władze polskie powinny rozpocząć działania w ramach UE i Rady Europy o ujednolicenie standardów w poszczególnych przedmiotach nauczania w szkołach powszechnych i gimnazjach.

Zespół ds. Polonii i Polaków na pozostałych kontynentach pod przewodnictwem senatora Sławomira Kowalskiego zgłosił, między innymi, wnioski o: utworzenie planu promocji pozytywnego wizerunku Polski i Polaków w świecie, stworzenie ponadregionalnej szkoły liderów polonijnych, rozszerzenie ustawy Karta Polaka o pozostałe kraje świata.

Podsumowując zgłaszane przez Zespoły wnioski marszałek Bogdan Borusewicz podkreślił, że formuła zespołowej pracy Rady przyniosła duże efekty. Wysoko też ocenił zaangażowanie w prace Rady przedstawicieli ministerstw i organizacji pozarządowych. Marszałek z aprobatą przyjął nakreślone przez Radę kierunki działań, zwłaszcza postulaty dotyczące propagowania nauczania języka polskiego Podczas plenarnego posiedzenia Rady, któremu przewodniczyła wicemarszałek Krystyna Bochenek przyjęto następujące wnioski końcowe:

1. Sprawą dla nas podstawową jest dalsze utrzymanie zarówno opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią jak i dotychczasowego modelu finansowania naszej działalności. Rozumiemy, że wolą polskich władz częścią środków dla Polonii dysponuje MSZ i MEN a w praktyce wiele organizacji korzysta z tych funduszy. Pragniemy jednak podkreślić, że jest dla nas ważne aby finansowanie poprzez organizacje pozarządowe pozostało podstawową drogą wspierania naszej działalności.
2. Pragniemy podkreślić nasze niezachwiane poparcie dla Związku Polaków na Białorusi kierowanego przez Andżelikę Borys. Pragniemy podziękować władzom polskim za udzielone Związkowi dotychczasowe poparcie i prosimy o dalsze konsekwentne stanowisko i działania w tej sprawie.
3. Rozumiemy trudności związane z egzekwowaniem umów międzynarodowych wobec najbliższych sąsiadów. Znamy też dotychczasowe działania władz polskich. Pragniemy jednak przypomnieć i prosić o jak najrychlejsze i zdecydowane działania w dwóch sprawach szczególnej wagi:
   • pisowni nazwisk polskich na Litwie, jak również używanie języka polskiego (ojczystego) w miejscach zwartego zamieszkania ludności, która to sprawa pozostaje w jaskrawej sprzeczności z obowiązującymi w Europie standardami.
   • Realizacji Traktatu Polsko-Niemieckiego ze szczególnym uwzględnieniem finansowania organizacji polonijnych i edukacji polonijnej. Trudności związane z edukacją w Niemczech podkreślane są na wszystkich konferencjach i sympozjach oświatowych.
4. Poprzedni rząd rozbudził duże nadzieje rozpoczynając prace nad szerokim programem wspierania edukacji polonijnej. Pragniemy jedynie przypomnieć tę sprawę prosząc o kontynuację działań w tym zakresie.
5. Młodzież jest przyszłością zarówno Polski, jak i Polonii. Ważne są dalsze działania wszystkich zainteresowanych stron na rzecz zwiększenia integracji młodzieży polskiej i polonijnej. Konieczna jest zmiana polityki wobec młodzieży zarówno Polonii jak i władz polskich. Zadania skierowane do młodzieży i dla młodzieży winny być naszym zdaniem priorytetowo traktowane, przez wszystkie podmioty wspierające działalność polonijną.
6. Jest nas w świecie miliony. Niejednokrotnie pokazaliśmy, jak wiele możemy dla Polski zrobić. Możemy i chcemy Polsce dalej pomagać. Zawracamy się z kolejnym apelem o partnerskie traktowanie, o korzystanie z naszej wiedzy i możliwości. Skoordynowane działania polskich placówek dyplomatycznych i organizacji polonijnych z pewnością będą korzystne dla Polski.
7. Wyrażamy nasze poparcie i wdzięczność za uchwalenie przez Sejm Ustawy o Karcie Polaka. Dla naszych Rodaków zza wschodniej granicy Schengen była to sprawa wielkiej wagi. Ważna jest dalsza nowelizacja tej ustawy obejmująca bezpaństwowców, kraje bałkańskie i pozostałe środowiska polonijne na świecie. Równie ważne jest zapewnienie powszechnego dostępu do Kart Polaka w szczególności na Ukrainie i Białorusi. Podstawowa część ustawy potwierdzająca honor przynależności do narodu polskiego winna naszym zdaniem jednakowo traktować wszystkich Polaków poza granicami kraju.
8. Zbliża się 20-lecie zmiany ustrojowej w Polsce. Uważamy, ze nadszedł najwyższy czas na uchwalenie nowej i nowoczesnej Ustawy o Obywatelstwie. Najwyższy też czas aby przestały obowiązywać przepisy z "głębokiego" PRL-u. Są tu dwie grupy osób w imieniu których prosimy o właściwe ujęcie w projekcie ustawy: Pierwsza, to osoby, którym władze PRL-u odebrały obywatelstwo w sposób bezprawny. Uważamy, że ze względu na godność osób tak poniżonych i pokrzywdzonych inicjatywa winna należeć do władz polskich. Druga to grupa, to osoby, które zmuszone były do zrzeczenia się obywatelstwa ze względu na przepisy państw zamieszkania.
9. Pragniemy podkreślić wagę konsultowania ustaw z zainteresowanymi, co jest na co dzień praktykowane w demokracjach zachodnich. Prosimy o konsultowanie ustaw i raportów nas dotyczących przynajmniej z ważniejszymi organizacjami polonijnymi.
10. Wnioskujemy o utworzenie wspólnego i spójnego planu promocji pozytywnego wizerunku Polski i Polaka w świecie.