II Forum Regionów Polska-Rosja

18 maja 2010 r. w Senacie pod patronatem Bogdana Borusewicza marszałka Senatu i Sergieja Mironowa przewodniczącego Rady Federacji Zgromadzenia Federalnego Rosji odbyło się II Forum Regionów Polski i Rosji. W deklaracji końcowej przedstawiciele Senatu, Rady Federacji, rosyjskich regionów i polskich samorządów zobowiązali się m.in. do kontynuowania współpracy między regionami, promowania przedsięwzięć w dziedzinie nauki, kultury, sportu, umacniania instytucji demokracji i aktywności obywatelskiej.

Uczestnicy Forum - jak napisano w deklaracji - doceniając wagę kontaktów międzyregionalnych dla pogłębienia stosunków między Polską, a Rosją zobowiązują się m.in. wspierać kształtowanie nowych kierunków współpracy między województwami RP a regionami FR, umacniać instytucje demokracji i aktywności obywatelskiej przez dzielenie się doświadczeniami władz lokalnych i samorządu terytorialnego obu krajów.

Zaproponowano, by III Forum odbyło się w Rosji w maju przyszłego roku i było poświęcone zagadnieniom współpracy dwustronnej w zakresie wysokich technologii.

Według marszałka Senatu Bogdana Borusewicza Forum Regionów utrwala pozytywne tendencje w stosunkach polsko-rosyjskich. "Jest odpowiedni czas, żeby wesprzeć projekty współpracy na poziomie regionów" - powiedział marszałek. Dodał, że wspólnie z przewodniczącym Rady Federacji chcą pracować na rzecz dobrych stosunków polsko-rosyjskich. B. Borusewicz przypomniał, że współpraca między Radą Federacji a Senatem ma już kilkuletnią historię. "Pomysł Forum narodził się w 2008 r. jako rezultat poszukiwania nowych elementów, które mogą ożywić współpracę polsko-rosyjską" - mówił marszałek. Podkreślił, że wówczas ustalił z S. Mironowem, że powinni wspólnie pracować nad przeniesieniem stosunków polsko-rosyjskich ze szczebla centralnego na poziom regionalny. W ocenie marszałka ważne jest, by przedstawiciele regionów Polski i Rosji mogli kontaktować się ze sobą, bez pośrednictwa marszałka czy przewodniczącego Rady Federacji.

"Samorząd stanowi niezwykle ważny wymiar demokratyczny systemu politycznego w naszym kraju. Rozwój samorządności oznacza wzrost odpowiedzialności obywateli za swoje własne sprawy oraz za sprawy państwa"- mówił marszałek. Przypomniał, że to właśnie Senat odegrał wielką rolę w restytucji samorządu terytorialnego w Polsce. "Za kilka dni -27 maja w Polsce będziemy obchodzić 20 rocznicę pierwszych wyborów do rad gmin. W 20 rocznicę odrodzenia naszej lokalnej demokracji chcemy podzielić się naszymi doświadczeniami i dowiedzieć się, jakie doświadczenia w tym obszarze ma Rosja" - dodał B. Borusewicz.

Przewodniczący rosyjskiej Rady Federacji Sergiej Mironow powiedział, że zorganizowanie drugiego Forum świadczy o chęci zacieśniania współpracy Polski i Rosji. "Bez względu na tragiczne dla Polski wydarzenia kwietniowe, które wywołały ból w sercach Rosjan, postanowiliśmy nie obniżać dynamiki, która pojawiła się w ostatnim czasie, w naszej dwustronnej współpracy" - mówił S. Mironow. Dodał, że współpraca między regionami Rosji i Polski może wprowadzić stosunki polsko-rosyjskie na nowy poziom, nadać im lepszą dynamikę i nową jakość. W jego ocenie współpraca regionalna może przyczynić się także do złagodzenia niesprzyjającej koniunktury gospodarczej. Zaznaczył, że obroty towarowe między obu krajami w 2009 r. w stosunku do 2008 r. zmniejszyły się o 40 proc. Przewodniczący podkreślił, że rosyjscy samorządowcy zainteresowani są jak polskie samorządy rozwiązują m.in. kwestie ochrony środowiska, rozwoju infrastruktury granicznej. Zaprosił samorządowców do udziału w Bajkalskim Forum Ekonomicznym, które odbędzie się w Irkucku we wrześniu tego roku.

Rosyjski minister rozwoju regionalnego Maksim Trawnikow zwrócił uwagę na dobrą współpracę regionów Polski z Kaliningradem oraz Petersburgiem, która - jak mówił - opiera się na porozumieniu międzyrządowym. Podkreślił, że Rosja takiej umowy nie ma z żadnym innym krajem na świecie. W ramach tego porozumienia - mówił - powstały specjalne rady, które zajmują się rozstrzyganiem codziennych spraw jak np. przekraczaniem granicy.

Minister w kancelarii premiera Michał Boni mówił o perspektywach rozwoju Polski do 2020 r. Zwrócił uwagę na konieczność nadrobienia zaległości infrastrukturalnych, mówił o zagrożeniach związanych z niżem demograficznym i o konieczności poprawy jakości edukacji.

Uczestnicy Forum kontynuowali obrady w trzech grupach. I grupa dyskutowała na temat: "Współpracy regionalnej rosyjsko-polskiej w dziedzinie edukacji, nauki, kultury, polityki młodzieżowej i sportu: stanu obecnego i perspektyw", II grupa - nt. "Możliwości i barier partnerstwa regionalnego w dziedzinie gospodarczej", III grupa - nt. "Perspektyw rozwoju samorządu lokalnego w Rosji i w Polsce na obecnym etapie"

Późnym popołudniem uczestnicy Forum spotkali się ponownie na posiedzeniu plenarnym i podsumowali efekty pracy w grupach.

"Te przeszkody, które mieliśmy zostały już za nami. Nie ma już przeszkód w inwestycjach, zwłaszcza we wspólnych inwestycjach" - ocenił przewodniczący Komitetu Rady Federacji ds. polityki gospodarczej, przedsiębiorczości i własności Oganes Oganian podsumowując prace panelu nt. współpracy gospodarczej. Jak mówił, Rosjanom zależy, aby jak najszybciej podpisać umowę o wzajemnej ochronie inwestycji, której projekt został już przekazany stronie polskiej.

Senator Jan Wyrowiński zaznaczył, że spotkanie dot. gospodarki zakończyło się konstatacją: "mamy ogromny potencjał wzrostu współpracy gospodarczej". "Jesteśmy jak sportowcy podczas rozgrzewki, może już stoimy w dołkach startowych, a przed nami naprawdę długi bieg i warto ten bieg rozpocząć" - mówił. Dodał, że "za dwa dni w Moskwie spotka się polsko-rosyjska komisja międzynarodowa ds. współpracy gospodarczej, która przez 2 dni będzie dyskutowała na te same tematy, trudno o lepszy dowód na to, że we wzajemnych stosunkach mamy zmiany na lepsze".

Podczas obrad "okrągłego stołu" dotyczących edukacji padło 14 konkretnych ofert współpracy w tym zakresie - ujawnił przewodniczący Komitetu Rady Federacji ds. edukacji i nauki Husejn Czeczenow. Jak zaznaczył wymagają one jeszcze "doprecyzowania i zredagowania, może nawet syntezy". Obie strony będą nad tym pracowały - zapowiedział. "Postanowiliśmy, że wszystkie materiały tego +okrągłego stołu+ roześlemy do wszystkich regionów Rosji" - mówił. Czeczenow wyliczał, że jest opracowywana międzyrządowa umowa o uznawaniu dokumentów obu stron dotycząca m.in. dyplomów wyższych uczelni oraz kwestia komisji podręcznikowej. Zaznaczył, że strona rosyjska opowiada się za przyspieszeniem prac w tych sprawach.

Współprzewodniczący ze strony polskiej senator Marek Rocki mówił, że podczas spotkania "padło kilka konkretnych propozycji, które powinniśmy spisać jako wytyczne do dalszej współpracy, a także wytyczne dla pracy naszych rządów i parlamentów". Ocenił, że między Polską, a Rosją potrzebne jest stworzenie ram współpracy na poziomie uczelni wyższych - umożliwiających wymianę studentów i kadry naukowej oraz wspólne badania naukowe.

Współprzewodniczący panelu dotyczącego samorządu lokalnego Stiepan Kiriczuk powiedział, że podczas obrad, Bogdan Borusewicz zaproponował "by korzystać z doświadczeń współpracy rządu i samorządu lokalnego". "To było bardzo ciekawe, dziękuję panie marszałku za tę ofertę" - mówił. Zapowiedział, że odbędą się spotkania robocze miast i regionów obu krajów, które chcą ze sobą współpracować. Ocenił, że to dobrze, iż odbędą się kolejne Fora Regionów.

Senator Władysław Ortyl również widzi potrzebę kolejnych spotkań. Ocenił, że do dalszej współpracy potrzebne jest ugruntowanie i uporządkowanie wiedzy "o zadaniach i instytucjach, bo to na właściwe tory tę współpracę może skierować". Zaznaczył, że wystąpienia prelegentów wskazują, iż można oczekiwać kolejnych polsko-rosyjskich porozumień między samorządami.

Samorządowcy składali również oferty swoim kolegom z Rosji nawiązania bezpośredniej współpracy.

Adam Hajduk z wydziału promocji województwa śląskiego wyraził chęć nawiązania współpracy z obwodem smoleńskim. Zaznaczył, że już wcześniej zostały podjęte działania w zakresie wymiany doświadczeń dotyczących kardiochirurgii. W tym kontekście wymieniono Centrum Chorób Serca w Zabrzu, które zaprosiło rosyjskich lekarzy z obwodu smoleńskiego do odbywania staży.

Władze województwa śląskiego chciałyby także nawiązać relacje z obwodem smoleńskim m.in. w zakresie budownictwa mieszkaniowego, ochrony środowiska.

Dyrektor departamentu współpracy międzynarodowej i inwestycji zagranicznych województwa warmińsko-mazurskiego Rafał Wolski mówił, że jego region chętnie przyjmie wizyty studyjne przedsiębiorców rosyjskich i przedstawi ofertę związaną z sektorem rolnym i przetwórstwem spożywczym.

"Jesteśmy zainteresowani wymianą doświadczeń w zakresie mechanizmów pobudzania przedsiębiorczości, wspierania innowacyjności przedsiębiorstw" - powiedział.

Rosyjskich partnerów zaprosił do działalności w organizacji Konferencja Regionów Europy na Rzecz Środowiska. Jest to organizacja, w której status członkowski mogą mieć regiony krajów Unii Europejskiej, a państwa spoza Wspólnoty uczestniczą w obradach jako obserwatorzy. "W ramach tej organizacji wymieniamy się najlepszymi doświadczeniami i praktykami w zakresie działań administracji na rzecz ochrony środowiska naturalnego" - mówił.

Z obwodem leningradzkiem od 2003 roku współpracuje województwo dolnośląskie. "Jest to współpraca intensywna, która przynosi nam wiele satysfakcji. Tym samym chcielibyśmy kontynuować te projekty, które są już wspólnie realizowane, oraz poszerzyć współpracę o nowe dziedziny" - mówiła dyrektor Wydziału Współpracy z Zagranicą województwa dolnośląskiego Teresa Lis-Pieńkowska.

Obecnie współpraca między województwem dolnośląskim, a obwodem leningradzkim skupia się na sprawach dotyczących kultury, wymiany młodzieżowej, edukacji. T. Lis Pieńskowska zaznaczyła, że zależy im również na tym, by nawiązać współpracę gospodarczą, naukową.

Marszałek województwa zachodnio-pomorskiego Władysław Husejko mówił, że jego region już nawiązał relacje z obwodem kaliningradzkim, ale są także chętni do podjęcia wspólnych działań z innymi regionami.

Zaproponował rosyjskim partnerom, możliwość odbywania przez pracowników rosyjskiej administracji oraz studentów, staży w urzędzie marszałkowskim. Zaprosił także na Forum Samorządowe w kwietniu 2011 roku, co - jak mówił - jest bardzo dobrym miejscem do wymiany doświadczeń w różnych kwestiach. Zaproponował również możliwość włączenia się w organizację Dni Kultury Rosyjskiej w Zachodnio-Pomorskim.

Także o polsko-rosyjskiej wymianie studentów, organizowanych wspólnie wydarzeniach kulturalnych i wspieraniu turystyki, by Polacy chętniej odwiedzali Rosję, a Rosjanie Polskę - dyskutowali uczestnicy II Forum Regionów Polska-Rosja.

Członek Zarządu Województwa Podlaskiego Jacek Piorunek nazwał forum "fantastyczną platformą do rozwoju stosunków polsko-rosyjskich". "One są już dobre na szczeblu rządowym (...). Ale po to, by były jeszcze lepsze, trzeba sprowadzić je na poziom samorządowy" - mówił J. Piorunek.

"Bardzo dobre efekty może przynieść ściślejsza współpraca w dziedzinie kultury i nauki" - uważa przewodniczący Komitetu Rady Federacji ds. Edukacji i Nauki Husejn Czeczenow. "Współpraca Polski - kraju, w którym działa Uniwersytet Jagielloński i który dał światu Kopernika, oraz Rosji - państwa z wielkim potencjałem kulturalnym i naukowym" - mówił Czeczenow.

"Nauka się rozwija. Powstają nowe wyzwania, ale i nowe niebezpieczeństwa. Polscy i rosyjscy badacze powinni łączyć siły i razem odpowiadać na najważniejsze wyzwania współczesności" - uważa Czeczenow.

Zapowiedział, że na jednym z najbliższych posiedzeń Rosyjskiej Akademii Nauk będzie zabiegał o utworzenie specjalnego rejestru szkół wyższych w Rosji, które współpracują z uczelniami polskimi. "Co roku mamy 120 studentów na polonistyce, a 700 studentów przyjeżdża do nas z Polski, by uczyć się języka rosyjskiego" - mówił.

Na rosnące zainteresowanie nauką języka polskiego w Rosji oraz coraz większą liczbę młodych Polaków uczących się języka rosyjskiego zwrócił uwagę zastępca przewodniczącego Komitetu Rady Federacji ds. Edukacji i Nauki Siergiej Szczebłygin. Podkreślił, że jest to znakomite "podłoże" dla zacieśniania w przyszłości współpracy między obu krajami.

"Cieszy mnie także to, że w polskich miastach powstają rosyjskie centra języka, nauki i kultury. Takie centrum działa np. w Krakowie. Są plany tworzenia kolejnych tego typu placówek" - mówił Szczebłygin.

Przy Briańskim Uniwersytecie Państwowym funkcjonuje z kolei ośrodek języka i kultury polskiej - zwrócił uwagę dyrektor Departamentu Wykształcenia Ogólnego i Zawodowego Obwodu Briańskiego Piotr Tariko. Dodał, że Uniwersytet w Briańsku współpracuje z polskimi uczelniami, m.in. z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim i Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Przedstawiciele obu stron wskazywali na potrzebę zwiększania liczby studentów, którzy będą wyjeżdżali na staże z Polski do Rosji i z Rosji do Polski. Wymiana młodzieży funkcjonuje już np. między województwem dolnośląskim a Obwodem Leningradzkim w Rosji - przypomniano.

Gubernator Obwodu Kirowskiego Nikita Biełych zauważył, że - aby zbliżać oba kraje - potrzebne są m.in. wspólne badania historii" Polski i Rosji, w tym badania nad "niepięknymi kartami" ze wspólnej historii.

Jeśli chodzi o przedsięwzięcia kulturalne, w planach jest m.in. organizowana razem przez Polaków i Rosjan wystawa prac malarza Henryka Siemiradzkiego na Mazowszu - poinformowała Bożena Żelazowska, zastępca dyrektora Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego. Jak zaznaczyła, ekspozycja odbędzie się najprawdopodobniej dopiero w 2013 r., jednak prace nad nią już trwają.

Podczas spotkania podkreślano także rolę turystyki w zbliżaniu Polski i Rosji. Jacek Piorunek ocenił, że dobrym pomysłem byłoby np. zorganizowanie na Podlasiu forum touroperatorów, poświęconego turystyce polskiej do Rosji i rosyjskiej do Polski. Chodzi o to, by inspirować Polaków i Rosjan, żeby chętniej nawzajem się odwiedzali - tłumaczył.

Rosjanie zwracali uwagę na walory turystyczne Kamczatki, Ałtaju czy wielkich miast, jak Petersburg, które mogą być bardzo dużą atrakcją dla turystów z Polski.

W spotkaniu polskich i rosyjskich samorządowców udział wzięli liczni przedstawiciele władz lokalnych w Rosji.

Szef miasteczka naukowego "Kolcowo" na Syberii Nikołaj Krasnikow powiedział, że w Rosji istnieje 14 miasteczek naukowych, zajmujących się problematyką kosmosu czy fizyki jądrowej. Jak dodał, ok. 50 kolejnych ośrodków pretenduje też do tego miana. Miasteczka, które są tworzone na mocy dekretu prezydenta, skupiają ponad 3 mln osób. Krasnikow zadeklarował chęć współpracy z Polską w dziedzinie innowacyjności.

Z kolei szef wiejskiej formacji municypalnej "Czernorieczenskij Sielsowiet" Aleksandr Mitin zwrócił uwagę, że samorząd w Rosji jest dość młody. Jak dodał, 90 proc. pieniędzy w ośrodkach wiejskich pochodzi ciągle z dotacji. Podkreślił, że dobrze by było, gdyby samorząd wiejski mógł korzystać z zasobów naturalnych, czerpiąc pieniądze m.in. z wydobycia piasku czy gliny.

Jego zdaniem, samorząd wiejski potrzebuje też kadr, gdyż na razie ich poziom nie jest najlepszy. Jak dodał, potrzebna jest polityka kadrowa kraju, bo samorząd będzie się rozwijał, ale przy wsparciu społeczeństwa obywatelskiego i władzy państwowej. Zaznaczył też, że jest otwarty na współpracę ze stroną polską.

Przewodniczący Komitetu Rady Federacji ds. Samorządu Lokalnego Stiepan Kiriczuk podsumował, że Rosja jest bardzo różnorodnym krajem, o ogromnym terytorium, z którego Rosjanie są dumni. Jak zaznaczył, mimo wielu problemów, władze samorządowe będą czyniły wszystko, żeby ludność mogła żyć wygodnie.

Przy okazji Forum odbyło się także spotkanie S. Mironowa i B. Borusewicza. Marszałek Senatu powiedział, że rozmowa dotyczyła przede wszystkim współpracy pomiędzy Radą Federacji a Senatem. S. Mironow zaznaczył też, że spotyka się z Borusewiczem w tym roku już trzeci raz i wyraził oczekiwanie, że nie będzie to ostatnie spotkanie w 2010 roku.

Marszałek Senatu powiedział na wspólnej konferencji prasowej z S. Mironowem, że liczy na to, iż rezultatem Forum będzie podpisanie konkretnych umów o współpracy między polskimi i rosyjskimi regionami. "Ja bym chciał, żeby z tego wyniknęły konkretne umowy współpracy między regionami i samorządami. Dlatego my dajemy pewne propozycje, ale przecież do współpracy regionów to muszą być regiony. W Senacie i Radzie Federacji nie zastąpimy tej współpracy regionów i oczekuję, że taka konkretna współpraca (między regionami) zostanie zawiązana" - oświadczył B.Borusewicz.

"Uważamy to Forum za sukces" - ocenił na konferencji S. Mironow. Powiedział, że widoczne są już pierwsze wyniki. "Jestem przekonany, że nie ma obecnie alternatywy dla pozytywnej współpracy między Polską a Rosją" - oświadczył. Szef Rady Federacji powiedział, że nie oczekuje zmian we współpracy polsko-rosyjskiej po wyborach prezydenckich w Polsce. "Będziemy współpracować z tym prezydentem, którego wybierze naród polski, jest to dla nas oczywiste. Nie widzę jakichkolwiek przeszkód, by kontynuować takie relacje" - zaznaczył.

Dzień wcześniej rosyjscy przedstawiciele regionów odbyli wizyty studyjne w województwach w Polsce, gdzie zapoznali się z pracą i osiągnięciami polskich samorządów.

W Forum ze strony rosyjskiej wzięli udział gubernatorzy, wicegubernatorzy rejonów Rosji, szefowie zgromadzeń ustawodawczych rejonów lub dum, ministrowie rządów regionalnych i inni przedstawiciele administracji regionalnej - ok. 100 osób. Ze strony polskiej w Forum uczestniczyli: marszałkowie województw, przedstawiciele samorządów wojewódzkich, senatorowie z Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz członkowie Parlamentarnej Grupy Polsko-Rosyjskiej.

Forum Regionów Polski i Rosji odbyło się po raz pierwszy w Moskwie we wrześniu 2009 roku. Jego pomysłodawcami byli: marszałek Senatu RP Bogdan Borusewicz i przewodniczący Rady Federacji Sergiej Mironow. Inicjatywie patronują Senat RP i rosyjska Rada Federacji. Celem Forum jest ożywienie kontaktów między regionami obu krajów, wymiana doświadczeń na poziomie samorządowym i nawiązanie bezpośrednich kontaktów.