"Polski system probacji - stan i kierunek rozwoju w kontekście standardów europejskich"

W dniach 27 i 28 października 2008 r. w Ośrodku Doskonalenia Kadr Służby Więziennej w Popowie odbyła się konferencja "Polski system probacji - stan i kierunek rozwoju w kontekście standardów europejskich", zorganizowana przez Komisję Praw Człowieka i Praworządności Senatu wspólnie z Ministerstwem Sprawiedliwości, rzecznikiem praw obywatelskich i Centralnym Zarządem Służby Więziennej.

Podobne debaty poświęcone zagadnieniu probacji Komisja Praw Człowieka i Praworządności organizowała już w poprzednich kadencjach. Konferencje, które odbyły się w 2000 i 2003 r., stały się okazją do spotkania socjologów, psychologów i prawników, zainteresowanych problematyką systemu karania i resocjalizacji.

Podczas obecnej konferencji podkreślano, że narastający od lat i coraz bardziej alarmujący problem przeludnienia zakładów karnych, z którym boryka się polski wymiar sprawiedliwości, musi spowodować zmianę polityki karnej państwa. W tym kontekście wskazywano przede wszystkim na zastępowanie w wielu wypadkach kary pozbawienia wolności środkami nieizolacyjnymi (probacyjnymi). Podkreślano, że zmierzające w tym kierunku zmiany polityki karnej będą wymagały znowelizowania kodeksów karnych.

Podczas dyskusji wskazywano, że niezbędne są zmiany m.in. w ustawie o kuratorach sądowych i w kodeksach karnych. Te ustalenia mogą się stać ważną wskazówką w pracy komisji i całego Senatu nad nowelizacją kodeksów.

Spotkanie w Popowie zostało zorganizowane we współpracy z resortem sprawiedliwości i Centralnym Zarządem Służby Więziennej, którym zależy na naprawie systemu wykonywania kary, a także wespół z rzecznikiem praw obywatelskich, zainteresowanym przestrzeganiem praw człowieka w procesie wykonywania kary pozbawienia wolności.

W konferencji wzięli udział parlamentarzyści z wicemarszałkiem Zbigniewem Romaszewskim i przewodniczącym Komisji Praworządności i Praw Człowieka senatorem Stanisławem Piotrowiczem, a także rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski, wiceminister sprawiedliwości Marian Cichosz, przedstawiciele Centralnego Zarządu Służby Więziennej, sędziowie, prokuratorzy, kuratorzy sądowi, mediatorzy, przedstawiciele nauki prawa karnego oraz urzędów administracji rządowej i samorządowej, które uczestniczą w wykonywaniu kar nieizolacyjnych oraz w działaniach postpenitencjarnych.

Pierwszego dnia odbyły się trzy sesje. Pierwsza, z udziałem m.in. senatora S. Piotrowicza, wiceministra M. Cichosza i prof. Andrzeja Siemaszki z Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, poświęcona była polskiej polityce karnej w zakresie zapobiegania przestępczości i jej zwalczania, ze szczególnym uwzględnieniem oddziaływań probacyjnych. Druga była próbą odpowiedzi na pytanie, czy obowiązujące w Polsce rozwiązania prawne dobrze służą rozwojowi probacji. W jej ramach odbył się panel dyskusyjny, podczas którego mówiono o skuteczności różnych form probacji w procesie resocjalizacji. W dyskusji wzięli udział m.in. dr Paweł Moczydłowski i prof. Teodor Szymanowski z Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego oraz kurator okręgowy w Słupsku Tadeusz Jedynak.

Podczas trzeciej sesji dokonano charakterystyki systemów probacyjnych w wybranych krajach Unii Europejskiej. Najważniejszym punktem tej części obrad byÅ‚o wystÄ…pienie sekretarza generalnego Conferénce Permanente Européenne de la Probation (StaÅ‚e Konferencje Europejskie ds. Probacji ) Leo Tiggesa.

C.E.P jest europejską organizacją zrzeszającą instytucje probacyjne na poziomie rządów europejskich. To jedyna w Europie i jedna z najważniejszych na świecie organizacji tego typu oprócz amerykańskiego Stowarzyszenia Probacji i Zwolnień Warunkowych - APPA, mająca realny wpływ na rozwój probacji. Ściśle współpracuje z instytucjami Rady Europy i Unii Europejskiej. Jej głównym zadaniem statutowym jest zwiększenie poziomu bezpieczeństwa społecznego bez nadmiernych nakładów na instytucje izolacyjne. W ramach C.E.P. organizowane są stałe seminaria tematyczne, na których prezentuje się różnorodne instytucje probacyjne funkcjonujące w obszarach kompetencji reprezentacji członkowskich. Stałe konferencje ds. probacji umożliwiają także praktykom uzyskiwanie informacji i rozwiązań już zastosowanych lub dopiero wdrażanych w innych krajach członkowskich. Polskie Ministerstwo Sprawiedliwości zostało przyjęte do C.E.P. 26 września ub.r.

Podczas sesji mówiono m.in. o charakterystyce ustroju, organizacji i struktury służb probacyjnych, metodyce i narzędziach pracy służb probacyjnych, statusie kuratora zawodowego - oficera probacyjnego, a także o kosztach probacji i ocenie jej skuteczności oraz metodologii jej ustalania w Unii Europejskiej.

Drugiego dnia konferencji dokonano oceny stanu realizacji przez Polskę Zaleceń nr R (92) 16 Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie europejskich reguł dotyczących sankcji i środków alternatywnych z 19 października 1992 r. Do udziału w tym panelu dyskusyjnym zaproszono m.in. prof. Barbarę Stańdo-Kawecką z Zakładu Prawa i Polityki Penitencjarnej Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektora Zespołu Prawa Karnego i Wykonawczego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich Janusza Zagórskiego, sędziego Michała Lewoca z Departamentu Wykonywania Orzeczeń i Probacji w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Temat kolejnej sesji to "Kuratorska służba sądowa - stan i kierunki rozwoju". W dyskusji wzięli m.in. udział przewodniczący Krajowej Rady Kuratorów Andrzej Martuszewicz, wiceprzewodnicząca sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka posłanka Beata Kempa, sędzia Krzysztof Mycka z Departamentu Wykonywania Orzeczeń i Probacji w Ministerstwie Sprawiedliwości oraz prezes Stowarzyszenia POSTIS Barbara Bojko-Kulpa.