Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następna część dokumentu

W dniach 30 kwietnia-2 maja br. wizytę w Republice Łotewskiej złożyła delegacja Senatu RP pod przewodnictwem marszałka Bogdana Borusewicza. W skład delegacji wchodzili zastępcy przewodniczącego Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą senatorowie: Dorota Arciszewska-Mielewczyk, Bronisław Korfanty oraz Andrzej Person. Delegacji towarzyszyli prezes Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" Andrzej Stelmachowski, prezes Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych Helena Miziniak, wiceprezes Zarządu Głównego Kongresu Polonii Amerykańskiej Ludwik Wnękowicz, Anna Pełka z Wydziału Polonii Departamentu Konsularnego i Polonii Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz pracownicy Kancelarii Senatu, a także wojskowa asysta honorowa.

Wizytę zorganizowano w związku ze Światowym Dniem Polonii i Polaków za Granicą, którego obchody odbyły się w tym roku na Łotwie, oraz ze świętem Konstytucji 3 maja.

Na Łotwie żyje liczna polska diaspora. Pochodzenie polskie deklaruje tam 56 451 osób, co stanowi 2,5% ludności kraju. Polacy na Łotwie osiedlali się od XVI wieku, czyli od czasów Zygmunta Augusta. Licznie zamieszkiwali zwłaszcza byłe Polskie Inflanty (obecna Łatgalia). Zdecydowana większość osób narodowości polskiej urodziła się na Łotwie. Po II wojnie światowej na obszarze obecnej Republiki Łotewskiej osiedliło się około 20 tys. Polaków przybyłych z innych regionów byłego ZSRR. Status prawny mniejszości polskiej nie odbiega od standardów europejskich, a współpraca polsko-łotewska w zakresie poszanowania jej praw układa się dobrze. Mniejszość polska postrzegana jest jako najbardziej lojalna i propaństwowa mniejszość narodowa na Łotwie. Powszechna jest tam sympatia i brak uprzedzeń wobec języka i kultury polskiej. Dynamicznie rozwija się oświata polska; istnieje 5 szkół polskich i jedno polskie przedszkole. W ub.r. w tych placówkach naukę pobierało 1650 dzieci i młodzieży. Nauka języka polskiego jest prowadzona także w 7 szkółkach sobotnio-niedzielnych. Na Łotwie działa około 20 polskich zespołów artystycznych. Co roku rośnie liczba polonijnych imprez kulturalnych. Funkcjonuje 5 polskich bibliotek, ukazują się także dwie gazety polskojęzyczne i dwie audycje radiowe.

30 maja br. delegacja Senatu RP udała się do Daugavpils, gdzie odbyło się spotkanie z przedsiębiorcami polskiego pochodzenia. Marszałek B. Borusewicz wręczył Marianowi Pankiewiczowi odznakę honorową "Zasłużony dla kultury polskiej", przyznaną przez ministra kultury i dziedzictwa.

1 maja br. delegacja spotkała się z władzami miasta Daugavpils. Marszałek B. Borusewicz podkreślił, że decyzję o obchodach Dnia Polonii i Polaków za Granicą właśnie na Łotwie podjęto dzięki modelowej sytuacji mniejszości polskiej w tym kraju. Marszałek podziękował Ricie Strode, merowi miasta, za sprzyjanie działalności organizacji polskich i polskiego szkolnictwa przez władze miejskie.

Mer R. Strode przedstawiła sytuację społeczną i ekonomiczną miasta. Podkreśliła wielokulturowość Daugavpils, przejawiającą się m.in. wspieraną przez władze działalnością 4 domów mniejszości narodowych, w tym Domu Polskiego. Poinformowała o planach uruchomienia za 3 lata sanatorium w dawnym pałacyku Platerów.

Delegacja oddała hołd żołnierzom legionów polskich poległych w czasie Kampanii Łatgalskiej w latach 1919-20 i wyzwalania miasta. Złożono wieńce przy pomniku poległych - Krzyżu na Słobódce.

Delegacja odwiedziła Dom Polski w Daugavpils, remontowany ze środków Senatu. Marszałek B. Borusewicz dokonał symbolicznego odsłonięcia wiechy na wykańczanym budynku.

Członkowie delegacji uczestniczyli we mszy św. celebrowanej w języku polskim przez biskupa Janisa Bulisa i miejscowych księży. Po mszy marszałek Senatu wręczył biskupowi J. Bulisowi, przyznany przez prezydenta RP, Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP.

Kolejnym punktem programu była wizyta w Polskiej Szkole Średniej im. Józefa Piłsudskiego w 15-lecie jej działalności. Delegacja zapoznała się z działalnością placówki i planami jej rozwoju. Marszałek Senatu spotkał się z dyrektorami szkół polskich na Łotwie: Marią Puziną-Fomin - dyrektorem Średniej Szkoły Polskiej im. Ity Kozakiewicz w Rydze, Walentyną Szydłowską - dyrektorem Średniej Szkoły Polskiej im. S. Batorego w Rezekne, Czesławą Kozłowską - dyrektorem Polskiej Szkoły Podstawowej im. Rodu hr. Platerów w Krasławiu, Gertrudą Grawe - dyrektorem Średniej Szkoły Polskiej im. J. Piłsudskiego w Daugavpils oraz Eryką Rynkiewicz - dyrektorem Polskiego Przedszkola w Daugavpils. W spotkaniu uczestniczyli również prezes Związku Polaków na Łotwie Wanda Krukowska i wiceprezes ZPŁ, prezes Oddziału ZPŁ "Promień" Ryszard Stankiewicz.

Członkowie delegacji zapoznali się z działalnością placówek i ich potrzebami. Marszałek Senatu podziękował dyrektorom i działaczom organizacji polskich za pracę i trud wkładany w wychowanie młodego pokolenia i zachowanie polskości na Łotwie.

W Centrum Kultury Łotewskiej delegacja spotkała się z delegacjami organizacji polskich. Dyrektor Biura Polonijnego Kancelarii Senatu Artur Kozłowski przekazał zebranym informację o pomocy udzielanej ze środków Senatu RP Polakom mieszkającym na Łotwie. Delegacja zapoznała się z działalnością i potrzebami poszczególnych organizacji. Rozmawiano o przebiegu i planowanych inwestycjach w infrastrukturę organizacji i szkolnictwa polskiego na Łotwie.

Na zakończenie pobytu delegacji w Daugavpils odbył się uroczysty koncert w Teatrze Miejskim z okazji Światowego Dnia Polonii i Polaków za Granicą. Obecni byli m.in. przedstawiciele władz miejskich, minister ds. integracji społecznej Łotwy Karina Petersone, ambasador RP na Łotwie Maciej Klimczak oraz przedstawiciele społeczności polskiej na Łotwie. Podczas koncertu marszałek B. Borusewicz wręczył Zespołowi Tańca Ludowego "Kukułeczka" nagrodę "Za sławienie Polski i polskości", przyznaną przez TVP "Polonia".

Po koncercie prezes Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" A. Stelmachowski złożył podziękowania Polakom na Łotwie za wspaniałe sukcesy w odradzaniu polskości.

2 maja br. delegacja Senatu RP przebywała w Rydze, gdzie spotkała się z najwyższymi władzami Republiki Łotewskiej.

Najpierw odbyło się spotkanie z premierem Republiki Łotewskiej Aigarsem Kalvitisem.

Podczas rozmowy marszałek B. Borusewicz poinformował o pozytywnych ocenach w Polsce wizyty premiera Kazimierza Marcinkiewicza na Łotwie. Podkreślił brak punktów spornych we wzajemnych stosunkach. Podziękował za stosunek państwa łotewskiego do mniejszości polskiej i wyraził zadowolenie ze stanu pomocy dla niej. Poruszył problem braku obywatelstwa około 14 tysięcy mieszkańców Łotwy narodowości polskiej. Marszałek Senatu zwrócił uwagę na kwestię bezpieczeństwa energetycznego i zapytał rozmówcę
o stosunek Łotwy do gazociągu północnego.

Premier A. Kalvitis podkreślił dobry stan stosunków między naszymi krajami. Zobowiązał się przekazać kwestię braku obywatelstwa do rozpatrzenia minister ds. integracji społecznej. Wypowiadając się na temat gazociągu północnego, podkreślił zagrożenie ekologiczne, jakie towarzyszy takiej inwestycji. Stwierdził, że Łotwa nie jest zainteresowana tym projektem, jednak gdyby zapadła decyzja o jego budowie - jest zainteresowana jego odnogą. Łotwa posiada naturalne zbiorniki gazu i jest w stanie magazynować go, zabezpieczając swoje potrzeby na 2 lata. Łotwa jest również w stanie magazynować gaz dla potrzeb Finlandii w okresie zimowym.

Premier Łotwy wyraził zainteresowanie integracją rejonu bałtyckiego z siecią elektryczną Europy poprzez Polskę i Szwecję. Wskazał na planowane zamknięcie litewskiej elektrowni atomowej w Igalinie i związane z tym niebezpieczeństwo deficytu energii elektrycznej na Łotwie. Dlatego Łotwa jest zainteresowane uczestnictwem w programie "Power Bridge".

Następnie delegacja spotkała się z przewodniczącą Sejmu Republiki Łotewskiej Ingridą Udre.

Marszałek B. Borusewicz podziękował za wzorcową współpracę w kwestii ochrony praw polskiej mniejszości narodowej na Łotwie. Podczas rozmowy poruszył również zagadnienia dotyczące braku obywatelstwa 14 tysięcy łotewskich Polaków, planów otwarcia w Rydze Domu Polskiego, a także bezpieczeństwa energetycznego w kontekście planów budowy gazociągu północnego.

Przewodnicząca I. Udre stwierdziła, że obecnie nie ma dyskusji w parlamencie o zmianach warunków przyznania obywatelstwa. Wyraziła przekonanie, że zasady jego przyznania powinny być jednakowe dla wszystkich. Jak stwierdziła, ewentualna dyskusja o zmianie tych zasad jest możliwa dopiero po wyborach parlamentarnych, które odbędą się w październiku br.

Przewodnicząca sejmu łotewskiego zapewniła o poparciu dla idei powstania Domu Polskiego w Rydze. Ustosunkowując się do problemu gazociągu północnego, zwróciła uwagę na zagrożenie ekologiczne związane z tym projektem.

Senator D. Arciszewska-Mielewczyk poinformowała, że na posiedzeniu Komisji Stałej Konferencji Parlamentarnej Morza Bałtyckiego, które odbędzie się 15 maja br. w Berlinie, strona polska zamierza poruszyć ten problem oraz poinformować uczestników o zamiarze zorganizowania przez Senat RP pod auspicjami Marszałka Senatu pod koniec roku konferencji na temat zagrożeń ekologicznych spowodowanych jego budową i poprosiła Łotwę o poparcie tych propozycji. Przewodnicząca I. Udre wyraziła gotowość do udzielenia takiego poparcia.

Na koniec odbyło się spotkanie z prezydent Republiki Łotewskiej Vairą Vike-Freibergą.

Przed wylotem do Polski delegacja wzięła udział w koncercie z okazji Narodowego Święta Konstytucji 3 maja. Na koncercie obecni byli reprezentanci łotewskich elit politycznych, naukowych, kulturalnych, gospodarczych, przedstawiciele środków masowego przekazu, a także delegacja miejscowej Polonii. Podczas koncertu marszałek B. Borusewicz wręczył odznaczenia "Zasłużony dla kultury Gloria Artis" Ainarasowi Latkoviskisowi, Uldisowi Lielpetersowi i Edwardowi Fiskowiczowi.

12 maja br. wizytę w Senacie RP złożył prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko. Delegację przyjął marszałek Bogdan Borusewicz.

"Ukraina jest jednym z najważniejszych partnerów Polski. To nie tylko deklaracja. Mimo zmiany rządu i parlamentu polska polityka wobec Ukrainy jest niezmienna" - powiedział marszałek Senatu. Marszałek ocenił stosunki polsko-ukraińskie jako bardzo dobre i zadeklarował, że Polska wspiera ukraińskie aspiracje do Unii Europejskiej i NATO. Podkreślił, że Ukraina jest na dobrej drodze do struktur europejskich, potrzebna jest tylko konsekwencja w działaniu i marszałek dostrzega taką konsekwencję.

Prezydent W. Juszczenko podziękował za te słowa i dodał, że jego ocena stosunków polsko-ukraińskich jest podobna. Zaznaczył, że nie ma w polityce zagranicznej problemów, które dzieliłyby Polskę i Ukrainę. W opinii prezydenta, nigdy dotąd stosunki między społeczeństwem Polski i Ukrainy nie były tak dobre. Podkreślił, że jest dobry klimat na uporanie się z bolesną przeszłością. Zapewnił, że dążenie do integracji z UE i wejście do struktur euroatlantyckich jest strategicznym celem polityki ukraińskiej. Prezydent W. Juszczenko zaznaczył, że jest zadowolony z dynamiki wymiany handlowej i współpracy gospodarczej między obu krajami. Dodał, że jako prezydent bardzo ceni sobie współpracę między parlamentami.

Zdaniem marszałka B. Borusewicza, bardzo dobrą płaszczyzną współpracy europejskiej byłoby trójstronne zgromadzenie parlamentarne polsko-litewsko-ukraińskie. Wyraził nadzieję, że gdy na Ukrainie zostanie utworzona koalicja i powstanie nowy rząd dojdzie do posiedzenia tego zgromadzenia. Marszałek poruszył sprawę Domu Polskiego we Lwowie i nadania szkołom polskim na Ukrainie statusu szkół mniejszościowych, co wiązałoby się z większym wsparciem finansowym. Ze swojej strony zaznaczył, że wspiera projekt otwarcia Domu Ukraińskiego w Przemyślu i dodał, że prace nad tym projektem są zaawansowane.

Delegacja ukraińska zapewniła, że są to problemy, które niebawem zostaną rozwiązane. W sprawie domów polskiego we Lwowie i ukraińskiego w Przemyślu powinny spotkać się władze tych miast i rozstrzygnąć kilka pozostałych kwestii. Obiecano także, że szkoły polskie będą miały większe wsparcie finansowe nawet bez uzyskania statusu mniejszościowego.

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następna część dokumentu