Warszawa, 2005-04-21

Zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966) wielkość części oświatowej subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala corocznie ustawa budżetowa (art. 27). Kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich gmin, powiatów i województw samorządowych ustala się wysokości łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku bazowym, skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych (art. 28 ust. 1). W ustawie budżetowej na rok 2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. (Dz.U. Nr 278 poz. 2755) kwota subwencji oświatowej na 2005 r. określona została w łącznej wysokości 25.917.111 tys. zł, tj. wyższej w stosunku do roku 2004 (24.082.854 tys. zł) o 834.257 tys. zł, tj. nominalnie o 3,3%. Ponadto w art. 48 ustawy budżetowej na rok 2005 upoważniono ministra właściwego do spraw finansów do utworzenia rezerwy celowej z wydatków zablokowanych na podstawie art. 100 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o finansach publicznych z przeznaczeniem w pierwszej kolejności na zwiększenie części oświatowej subwencji ogólnej do kwoty 300.000 tys. zł.

Zgodnie z przepisami ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego minister właściwy do spraw finansów publicznych informuje jednostki samorządu terytorialnego o wysokości kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na dany rok budżetowy dwukrotnie:

- wstępnej bazy danych o liczbie uczniów na dzień 10 września 2004 r. (meldunek o liczbie uczniów EN-8) w zakresie kwoty bazowej SOA,

- danych statystycznych zawartych w sprawozdaniach GUS (druki typu S) na rok szkolny 2003/2004 w zakresie kwoty uzupełniającej SOB i kwoty na realizację zadań pozaszkolnych SOC.

- rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2005 (Dz.U. Nr 286, poz. 2878),

- danych statystycznych GUS na rok szkolny 2004/2005,

Praktyka ostatnich lat dowodzi, że naliczone dla poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego ostateczne kwoty subwencji oświatowej na dany rok budżetowy różnią się od wstępnych kwot subwencji nie tylko z powodu ewentualnych zmian wprowadzanych w algorytmie. Innymi bardzo ważnymi przyczynami powstawania różnic są występujące w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego zmiany liczby uczniów (wychowanków) w stosunku do roku bazowego oraz zmiany liczby i struktury zatrudnionych nauczycieli w poszczególnych grupach awansu zawodowego. Skala tych zmian jest różna w poszczególnych samorządach. Dlatego też niektóre jednostki samorządu terytorialnego otrzymały wyższe kwoty subwencji oświatowej na rok 2005 w stosunku do kwot wstępnych, natomiast inne jednostki samorządu terytorialnego otrzymały kwoty niższe.

Naliczenie ostatecznych kwot części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2005 jest konsekwencją zastosowania algorytmu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2005 (Dz.U. Nr 286 poz. 2878). Zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966) algorytm podziału subwencji oświatowej uzależnia wysokość przyznawanych środków od skali i struktury realizowanych zadań, mierzonych liczbą uczniów i wychowanków, z uwzględnieniem stopni awansu zawodowego nauczycieli. Konstrukcja algorytmu opiera się na kluczowym i podstawowym założeniu, iż środki subwencyjne dzielone są wg kryteriów jednolitych i powszechnych, a zatem identycznych dla wszystkich JST.

Należy tu zaznaczyć, że algorytm podziału subwencji oświatowej jest corocznie modyfikowany. Potrzeba modyfikacji wynika z analizy wskaźników ekonomicznych obrazujących przeciętne koszty kształcenia i działalności szkół oraz placówek oświatowo-wychowawczych. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2005 zmodyfikowało niektóre zasady podziału środków subwencyjnych stosowane w roku 2004. Zmiany te są przede wszystkim efektem prac i uzgodnień dokonywanych wspólnie z reprezentacją samorządów. W Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu przy współudziale Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego prowadzone były w roku ubiegłym intensywne prace mające na celu opracowanie algorytmu podziału subwencji na rok 2005, stosownie do oczekiwań formułowanych przez poszczególne korporacje samorządowe oraz związkowe. W wyniku prac ww. zespołu powstał algorytm odpowiadający na wiele postulatów formułowanych przez korporacje samorządowe. Uwzględnione w algorytmie regulacje opierają się na rozwiązaniach dotychczasowych, polegających na zastosowaniu zasady, że "pieniądz idzie za uczniem", co oznacza naliczanie subwencji na podstawie liczby uczniów uczęszczających do szkół i placówek prowadzonych bądź dotowanych przez poszczególne gminy, powiaty i województwa samorządowe.

Nowym rozwiązaniem w podziale środków subwencyjnych jest zastosowanie wskaźnika korygującego (Di) bezpośrednio nawiązującego do poziomu średnich wynagrodzeń - gwarantowanych Kartą Nauczyciela - nauczycieli zatrudnionych w poszczególnych grupach awansu zawodowego. Zastosowanie tego wskaźnika umożliwiło przekazanie relatywnie wyższych kwot części oświatowej subwencji ogólnej do tych jednostek samorządu terytorialnego, w których udział zatrudnionych nauczycieli o najwyższych stopniach awansu zawodowego w relacji do ogólnej liczby zatrudnionych nauczycieli - w przeliczeniu na pełne etaty - jest wyższy niż średnio w skali kraju.

W rozporządzeniu MENiS, na podstawie którego dokonano naliczenia ostatecznych kwot subwencji oświatowej, wprowadzono - w porównaniu z rokiem ubiegłym - zmiany w algorytmie podziału subwencji oświatowej polegające m.in. na:

- likwidacji wagi zależnej od dochodów gmin, w których dochód na 1 mieszkańca stanowił nie więcej niż 92% średniego dochodu na mieszkańca w kraju, co znacznie wpłynęło na wysokość subwencji oświatowej w 2005 r. dla niektórych gmin, otrzymujących w latach ubiegłych w subwencji oświatowej środki finansowe naliczone ww. wagą. Likwidacja tej wagi nastąpiła na wniosek strony samorządowej Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu KWRiST. Uznano bowiem, że poziom dochodu na 1 mieszkańca znajduje już swoje odzwierciedlenie w mechanizmie kalkulacji kwot części wyrównawczej subwencji ogólnej dla JST i nie powinien być on uwzględniany również przy kalkulowaniu części oświatowej subwencji ogólnej. Należy zauważyć, że w celu złagodzenia samorządom skutków finansowych likwidacji w algorytmie podziału subwencji oświatowej wagi wyrównującej dochody, proces zmian został rozłożony na okres dwóch lat. W roku ubiegłym nastąpiło obniżenie wartości wspomnianej wagi w stosunku do poziomu obowiązującego w roku 2003, natomiast w roku 2005 już całkowicie odstąpiono od jej stosowania w algorytmie;

- zmodyfikowano mechanizm dotyczący uwzględnienia w algorytmie wyższych jednostek kosztów kształcenia ucznia w szkołach zlokalizowanych na terenach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców - poprzez uwzględnienie następujących rozwiązań: wprowadzenie wagi P₍₁₎ = 0,38 oraz zastosowanie w ramach wskaźnika korygującego (Di) dodatkowej wagi R = 0,12; zastąpiły one stosowane w roku 2004 wagi dotyczące uczniów szkół położonych na terenach wiejskich i w miastach do 5.000 mieszkańców. Wprowadzenie wagi R związane jest z wyższymi jednostkowymi kosztami kształcenia uczniów w szkołach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców, wynikającymi z konieczności wypłacania nauczycielom dodatków socjalnych. Należy podkreślić, że waga P₍₁₎ przeznaczona jest dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów dla dzieci i młodzieży na terenach wiejskich, natomiast liczona jest według miejsca położenia szkoły. Celem wprowadzenia tej wagi oraz jej utrzymania w roku 2005 było wyrównywanie szans edukacyjnych, poprzez częściowe zrekompensowanie gminom wiejskim wyższych kosztów nauczania wynikających z faktu mniejszej liczebności oddziałów klasowych w szkołach położonych na terenach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców, a nie dofinansowywanie kosztów dowożenia uczniów do szkół.

Ponadto warto zauważyć, że część oświatowa subwencji ogólnej, w tym również rezerwa tej części subwencji, nie jest instrumentem dla łagodzenia różnic w poziomie dochodów pomiędzy poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego. Do tego celu służy część wyrównawcza subwencji ogólnej, która jest jednym ze źródeł dochodów gmin. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966) czynniki takie jak poziom dochodów podatkowych poszczególnych samorządów, niska gęstość zaludnienia, stopa bezrobocia znajdują swoje odzwierciedlenie w wysokościach kwoty podstawowej oraz kwoty uzupełniającej wchodzących w skład części wyrównawczej subwencji ogólnej.

Przedstawiając powyższe pragnę podkreślić, że zgodnie z art. 5a ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) środki niezbędne na realizację zadań oświatowych zagwarantowane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. W myśl art. 167 ust. 2 Konstytucji RP dochodami jednostek samorządu są dochody własne, subwencje ogólne (w tym część oświatowa) i dotacje celowe z budżetu państwa. Oznacza to, iż część oświatowa subwencji ogólnej jest jedynie jednym ze źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Państwo finansuje zadania oświatowe również poprzez zdecentralizowanie udziału JST w podatkach.

Z wyrazami szacunku

w/z MINISTRA

PODSEKRETARZ STANU

Warszawa, dnia 21 kwietnia 2005 r.

W związku z upoważnieniem Prezesa Rady Ministrów do udzielania przez Ministra Infrastruktury odpowiedzi na oświadczenie złożone przez pana senatora Janusza Lorenza w sprawie sytuacji członków Polskiego Związku Działkowców na skutek decyzji dotyczących nieruchomości zajmowanych przez Pracowniczy Ogród Działkowy im. 23 Lutego w Poznaniu - uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Grunt - na którym mieści się Pracowniczy Ogród Działkowy im. "23 Lutego" - położny w Poznaniu przy ul. Lechickiej, składa się z 3 dawnych nieruchomości wywłaszczonych - na rzecz Skarbu państwa pod urządzenie ogródków działkowych - 3 odrębnymi decyzjami administracyjnymi:

Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast decyzją ostateczną Nr ORZ.3. 053-WP-166/97 z dnia 22.09.1997 r. utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia 31.07.1997 r. stwierdzającą nieważność ww. decyzji o wywłaszczeniu z dnia 26.07.1968 r., a jej legalność została poddana kontroli sądowej.

Minister Sprawiedliwości wniósł rewizję nadzwyczajną od tego wyroku i właśnie w tej sprawie został wdany wyrok Sądu Najwyższego sygn. akt III RN 77/99 r. z dnia 6.08.1999 r. oddalający rewizję nadzwyczajną Ministra Sprawiedliwości w którym wskazano, że dokonana przez Naczelny Sąd Administracyjny ocena zaskarżonej decyzji Prezesa UMiRM nie narusza rażąco prawa, a wywłaszczenie spornej nieruchomości decyzją z dnia 26.07.1968 r. nastąpiło bez oceny prawnej niezbędności wywłaszczenia.

Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem sygn. akt z dnia 20.12.2001 r. oddalił skargę Polskiego Związku Działkowców Pracowniczego Ogrodu Działkowego im. 23 Lutego w Poznaniu (powołującego się na nowe dokumenty w sprawie) na decyzję ostateczną organu centralnego z dnia 6.03.2001 r. w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną z dni 22.09.1997 r.

Decyzją ostateczną z dnia 10.03.2005 r. - po rozpoznaniu wniosku Polskiego Związku Działkowców - Pracowniczego Ogrodu Działkowego im. "23 Lutego" w Poznaniu oraz Prezydenta Miasta Poznania o ponowne rozpatrzenie sprawy - utrzymano w mocy decyzję Ministra Infrastruktury z dnia 19.11.2004 r. odmawiającą stwierdzenia nieważności ww. decyzji z dnia 27.10.1998 r. oraz utrzymanej nią w mocy decyzji z dnia 31.07.1997 r. bowiem legalność ich była już oceniona przez Naczelny Sąd Administracyjny i Sąd Najwyższy, a wyroki wiążą w tej sprawie organ administracji i ta decyzja ostateczna jest obecnie przedmiotem zaskarżenia do wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyda kolejny wyrok w sprawie.

Powołując się na ustalenia i wykładnię przepisów zawartą w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6.08.1999 r. - dotyczącego sąsiedniej nieruchomości, a wywłaszczonej na ten sam cel - Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast decyzją ostateczną Nr GN.5.3-WP-183/2000 z dnia 23.01.2001 r. utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia 9.10.2000 r. o stwierdzeniu nieważności decyzji o wywłaszczeniu z dnia 31.08.1968 r. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 23.04.2002 r. sygn. akt I S.A. 616/01 i 630/01 - po rozpatrzeniu skarg Zarządu Miasta Poznania i Polskiego Związku Działkowców - uchylił zarówno decyzję z dnia 23.01. 2001 r., jak i poprzedzającą ją decyzję z dnia 9.10.2000 r. wskazując jednoznacznie w uzasadnieniu, że wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego wydany w innej sprawie nie wiąże organu w tej sprawie.

Będąc związanym - zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym - oceną prawną zawartą w wyroku z dnia 23.04.2002 r. - organ centralny decyzją Nr ORZ.5.3-289/02 z dnia 22.01.2003 r. utrzymaną w mocy decyzją Nr ORZ.5.3.258/03 z dnia 25.06.2003 r. odmówił stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzją z dnia 31.08.1968 r. i obecnie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie toczy się postępowanie ze skargi następców prawnych byłych właścicieli na decyzję ostateczną z dnia 25.06.2003 r. korzystną dla działkowców.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 23.04.2002 r. sygn. akt I SA 617/01 i 631/01 - po rozpatrzeniu skarg Zarządu Miasta Poznania i Polskiego Związku Działkowców - uchylił zarówno decyzję z dnia 25.01.2001 r., jak i poprzedzającą ją decyzję z dnia 9.10.2000 r. wskazując jednoznacznie w uzasadnieniu, że wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego wydany w innej sprawie nie wiąże organu w tej sprawie.

Będąc związanym - zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym - oceną prawną zawartą w wyroku z dnia 23.04.2002 r. - organ centralny decyzją Nr ORZ.5.3-369/02 z dnia 22.01.2003 r. utrzymaną w mocy decyzją Nr ORZ.5.3.-259/03 z dnia 24.06.2003 r. odmówił stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji z dnia 31.08.1968 r. i obecnie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie toczy się postępowanie ze skargi następców prawnych byłych właścicieli na decyzję ostateczną z dnia 24.06.2003 r. korzystną dla działkowców.

Nie znajdują więc uzasadnienia zarzuty o niechęć organu naczelnego do wnikania w meritum sprawy i uczciwego jej rozwiązana skoro organy administracji są związane wyrokami sądów, a ponadto należy wyjaśnić, że organy administracji rządowej nie mają wpływu na działania spadkobierców byłych właścicieli uprzednio wywłaszczonych nieruchomości, ani n roszczenia późniejszych użytkowników wywłaszczonych nieruchomości czy też na rozstrzygnięcia podjęte przez sądy w postępowaniach cywilnych lub w postępowaniach egzekucyjnych w których - w szczególności - Minister Infrastruktury nie jest stroną.

Z szacunkiem

wz MINISTRA INFRASTRUKTURY

Jan Ryszard Kurylczyk

Sekretarz Stanu

Warszawa, 2005-04-21

W odpowiedzi na oświadczenie Pana Senatora Zbigniewa Romaszewskiego, złożone na 78 posiedzeniu Senatu RP w dniu 17 marca 2005 r., w sprawie zasad stosowania terapii u pacjentki ze schorzeniem onkologicznym, przekazane przy piśmie Marszałka Senatu z dnia 24 marca 2005 r., znak: BPS/DSK-043-127/05, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

Minister Zdrowia mając na uwadze konieczność ustalenia okoliczności sprawy poruszonej przez Pana Senatora zwrócił się do Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia o przekazanie stosownych wyjaśnień. Z uzyskanych informacji wynika, iż lek wskazany do dalszej terapii pacjentki nie posiadał pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, dlatego też realizacja procedury odbywała się w myśl przepisów art. 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tj. Dz.U. z 2004 r., nr 53, poz. 533 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 2001 r. w sprawie sprowadzania z zagranicy produktów leczniczych nieposiadających pozwolenia na dopuszczenie do obrotu niezbędnych dla życia lub zdrowia pacjenta (Dz.U. Nr 156, poz. 1833).

Realizacja tego typu procedury zgodnie z ww. przepisami jak również Zarządzeniem Nr 37/2004 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia - w sprawie określenia sposobu i trybu przygotowania, do podpisu Prezesa Funduszu, decyzji o refundacji leków sprowadzanych na warunkach i w trybie art. 4 ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. - Prawo farmaceutyczne, powinna zamknąć się w ramach czasowych przewidzianych dla dwutygodniowej przerwy w terapii.

Wyjaśnienia złożone przez Pana Jerzego Millera Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w przedmiotowej sprawie, wskazują na fakt, iż świadczeniodawca wystąpił z wnioskiem o refundację leku tak jak jest to przyjęte dla leków sprowadzanych przez aptekę ogólnodostępną, czyli w formie stosowanej w odniesieniu do pacjentów nie leczonych w ramach lecznictwa szpitalnego. Przyjęcie tego trybu spowodowało wydłużenie okresu oczekiwania na lek.

Uznając jednak otrzymane wyjaśnienia za niewystarczające, Minister Zdrowia w trybie nadzoru wystąpił ponownie do Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia o przekazanie szczegółowych informacji dotyczących wskazania prawidłowego trybu zamówienia dla tego typu leku wraz z podaniem schematu postępowania. Skierowane pytanie obejmuje wskazanie błędów, jakie zostały popełnione na poszczególnych etapach zamówienia, jak również instytucji ponoszących za nie odpowiedzialność. Ponadto Minister Zdrowia zwrócił się do Narodowego Funduszu Zdrowia o przekazanie propozycji rozwiązań mających na celu skrócenie procedury zamawiania leków w tego typu sytuacjach.

MINISTRA ZDROWIA

PODSEKRETARZ STANU

Paweł Sztwiertnia

Warszawa, 21 kwietnia 2005 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Stosownie do przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity - Dz.U. Nr 261, poz. 2603) - w związku z oddaniem gruntu w użytkowanie wieczyste, od użytkowników wieczystych pobierane są określone opłaty. Zatem w przypadku użytkowania wieczystego, podstawę opodatkowania stanowią opłaty pobierane z tego tytułu, pomniejszone o kwotę podatku. Oznacza to, że kwota pobranej opłaty za wieczyste użytkowanie jest kwotą brutto (tzn. z podatkiem od towarów i usług). Obowiązek rozliczenia podatku spoczywa na jednostce, oddającej grunt w użytkowanie wieczyste.

Unormowania dotyczące zmiany wysokości opłat za użytkowanie wieczyste, terminu płatności tych opłat, itp., wynikają z przepisów ww. ustawy o gospodarce nieruchomościami, a nie z przepisów podatkowych. W związku z tym, Minister Finansów nie jest właściwy do zajęcia stanowiska w sprawie możliwości zwiększenia opłaty za użytkowanie wieczyste. Zgodnie z art. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, właściwym w sprawach gospodarki nieruchomościami, regulowanych przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami, jest Minister Infrastruktury.

Informuję również, że pismem znak: BN1k-0732 z dnia 17 lutego 2005 r. skierowanym do Ministra Finansów, Minister Infrastruktury poinformował o zamieszczeniu swojego stanowiska w zakresie możliwości zmiany wysokości opłat za użytkowanie wieczyste na stronach internetowych resortu infrastruktury (www.mi.gov.pl). Jak wynika z tych wyjaśnień, zmiany opłat z tytułu użytkowania wieczystego są dopuszczalne jedynie w ściśle określonych sytuacjach, wskazanych w ustawie o gospodarce nieruchomościami, a zatem tylko w sytuacji zmiany wartości nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste (samo opodatkowanie podatkiem od kwot i usług użytkowania wieczystego, jeśli nie wpływa na wartość nieruchomości, nie jest więc podstawą do dokonania aktualizacji opłaty rocznej).

Informuję też, że Ministerstwo Finansów zajmowało już w przedmiotowej sprawie stanowisko (m.in. w odpowiedziach na interpelacje poselskie, także w odpowiedziach na wystąpienia wojewodów). Informacje w tej sprawie zostały również przekazane na spotkaniu ze Związkiem Miast Polskich. W przedmiotowej sprawie Ministerstwo Finansów skierowało również pismo do wszystkich Izb Skarbowych. Jednakże należy wyraźnie podkreślić, że kwestia możliwości zwiększenia opłat pobieranych z tytułu użytkowania wieczystego, nie należy do kompetencji organów podatkowych (co również zostało zaznaczone w ww. piśmie.

PODSEKRETARZ STANU

Warszawa, dnia 21 kwietnia 2005 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

W chwili obecnej toczy się ogólnonarodowa debata nad wstępnym projektem Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-13. Jak zwykle w takich wypadkach dyskutanci poruszają problemy, które uznają za ważne z punktu widzenia dziedziny lub regionu który reprezentują. Zarówno premier jak i ministrowie odpowiedzialni za poszczególne działy administracji rządowej oczekują możliwie szerokiej dyskusji tematycznej i jak najliczniejszego udziału uczestników. Ze zrozumiałych względów nie mogą oni ograniczać dyskusji jedynie do wybranych tematów lub narzucać rozłożenia istotnych akcentów. Odnośnie kwestii samej drogi nr 16 i zmiany jej klasy, to już udzieliłem odpowiedzi na oświadczenie pana senatora Jana Lorenza pismem z dnia 6 kwietnia 2005 r. (DP-1/GDDKiA BPI 1 zk/020/354-070-28/05) i swoje zdanie w tej kwestii nadal podtrzymuję.

Z szacunkiem

Jan Ryszard Kurylczyk

Warszawa, 22 kwietnia 2005 r.

Stosownie do przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity - Dz.U. Nr 261, poz. 2603) - w związku z oddaniem gruntu w użytkowanie wieczyste, od użytkowników wieczystych pobierane są określone opłaty. Zatem w przypadku użytkowania wieczystego, podstawę opodatkowania stanowią opłaty pobierane z tego tytułu, pomniejszone o kwotę podatku. Oznacza to, że kwota pobranej opłaty za wieczyste użytkowanie jest kwotą brutto (tzn. z podatkiem od towarów i usług). Obowiązek rozliczenia podatku spoczywa na jednostce oddającej grunt w użytkowanie wieczyste.

Unormowania dotyczące zmiany wysokości opłat za użytkowanie wieczyste, terminu płatności opłat, itp., wynikają z przepisów ww. ustawy o gospodarce nieruchomościami, a nie z przepisów podatkowych. W związku z tym, Minister Finansów nie jest właściwy do zajęcia stanowiska w sprawie możliwości zwiększenia opłaty za użytkowanie wieczyste. Zgodnie z art. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, właściwym w sprawach gospodarki nieruchomościami, regulowanych przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami, jest Minister Infrastruktury.

Informuję też, że Ministerstwo Finansów zajmowało już w przedmiotowej sprawie stanowisko (m.in. w odpowiedziach na interpelacje poselskie, także w odpowiedziach na wystąpienia wojewodów). Skierowane zostały także dwa pisma tzw. "okólne" do wszystkich izb skarbowych, wyjaśniające najistotniejsze problemy związane z opodatkowaniem czynności dotyczących oddawania nieruchomości gruntowych w użytkowanie wieczyste. Nie jest zatem zasadny - kierowany przez Pana Senatora pod adresem Ministra Finansów - zarzut, że "strona rządowa zlekceważyła sygnały płynące ze strony samorządów zaniepokojonych nowymi przepisami". W szczególności zaznaczyć należy, że na wystąpienie Związku Miast Polskich, dotyczące m.in. kwestii związanych z opodatkowaniem użytkowania wieczystego, Minister Finansów udzielił odpowiedzi w piśmie znak: PP1-811-1771/2004/EF/PJN 240 z dnia 30.12.2004r., szeroko uzasadniając swoje stanowisko w sprawie. Natomiast w dniu 11 marca br. odbyło się w Ministerstwie Finansów spotkanie przedstawicieli strony Samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego z Ministrem Finansów Panem Mirosławem Gronickim.

Jednocześnie wyjaśnić muszę, że rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 stycznia 2005 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 17, poz. 150), m.in. określono przepis § 3a rozporządzenia, określający szczególny moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu oddania nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste (który powstał z chwilą upływu terminu płatności poszczególnych opłat pobieranych z tego tytułu). Rozporządzenie to weszło w życie z dniem 15 lutego 2005 r.

Wykreślenie z ww. rozporządzenia Ministra Finansów przepisu § 3a powoduje, że do czynności oddania nieruchomości gruntowych w użytkowanie wieczyste zastosowanie będą miały ogólne reguły dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego, wynikające z ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.)

Informuję również uprzejmie, że nie podzielam poglądu, iż drogą do rozwiązania zgłoszonych przez Pana Senatora problemów winno być wprowadzenie przez Ministra Finansów zwolnienia od podatku od towarów i usług dla oddania gruntów w użytkowanie wieczyste. Wszelkie bowiem zwolnienia wprowadzone w drodze aktu wykonawczego do ustawy o podatku od towarów i usług muszą uwzględniać przepisy Unii Europejskiej. W konkretnym przypadku zastosowanie zwolnienia nie miałoby takiego uzasadnienia.

PODSEKRETARZ STANU

Warszawa, 22.04. 2005 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Jednocześnie chciałbym poinformować, iż brak kapitału był od początku lat 90 barierą dla rozwoju działalności Banku Gospodarki Żywnościowej S.A. Zgodnie z treścią Uchwały Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 9 czerwca 2004 r. Nr 79/KNB/04 należało zwiększyć fundusze własne Banku o kwotę 0,5 mld zł w terminie do 30 listopada 2004 r. i kolejne 0,5 mld zł w terminie do 30 czerwca 2005 r. Realizując wyżej wymienione zalecenia, ZWZ BGŻ S.A. w dniu 28 maja 2004 r. podjęło uchwałę w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego Banku w drodze emisji akcji imiennych nowej serii z pozbawieniem prawa poboru dotychczasowych akcjonariuszy. Wyżej wymienione Zwyczajne Zgromadzenie BGŻ S.A. zobligowało Radę Nadzorczą Banku do ustalenia ceny emisyjnej jednej akcji serii "E" z zastrzeżeniem, iż cena emisyjna jednej akcji winna być nie niższa niż 43 zł. Dolna granica wartości akcji została ustalona na podstawie rekomendacji jednej z firm doradczych, po uprzednim przeprowadzeniu due diligence Banku.

Należy również podkreślić, że jednym z warunków wyrażenia zgody na podwyższenie kapitału Banku postawionym przez Banki Zrzeszające, które znajdowały się w trudnej sytuacji ekonomiczno-finansowej, było odkupienie przez inwestora zewnętrznego części lub całości pakietów akcji BGŻ S.A. znajdujących się w posiadaniu sektora spółdzielczego. Powyższe zainteresowanie sprzedażą akcji Banku znalazło wyraz w podpisanej przez Skarb Państwa, BGŻ S.A. i Banki Zrzeszające w dniu 3 listopada 2003 r. Umowie o współpracy.

Dokapitalizowanie zewnętrzne BGŻ S.A. było jednym z założeń "Programu rozwoju BGŻ S.A. jako uniwersalnego Banku komercyjnego". Ochronę inwestorów Skarbu Państwa zapewnia, dostosowany do corporate governance, Statut BGŻ S.A. zgodnie z postanowieniami przyjętego w dniu 4 czerwca 2002 r. dokumentu "Zarysu strategii wobec banków z bezpośrednim i pośrednim udziałem Skarbu Państwa na tle sektora bankowego".

W wyniku objęcia akcji przez nowych akcjonariuszy BGŻ S.A. został dokapitalizowany na kwotę 510,8 mln, co umożliwi Bankowi przyśpieszenie procesu restrukturyzacji i dalszy rozwój działalności. Należy zaznaczyć, że wzrost funduszy własnych Banku w warunkach zakończenia najważniejszych działań programu restrukturyzacji Banku stworzył realne podstawy do wzrostu dynamiki głównych obszarów działania Banku, zwiększenia jego zdolności do generowania stabilnych przychodów operacyjnych oraz poprawy jego pozycji konkurencyjnej. W przeciwnym wypadku brak istotnego zwiększenia funduszy własnych BGŻ S.A. spowodowałby dalszy spadek udziału Banku w rynku usług bankowych, jak również jego zdolność do konkurowania z największymi bankami w Polce w zakresie sprawnej i nowoczesnej obsługi klientów. Brak dokapitalizowania zewnętrznego z jednej strony, z drugiej zaś konieczność zachowania bezpośrednich warunków rozwoju działalności operacyjnej skutkowałoby ograniczeniem działalności mierzonej poziomem aktywów ważonych ryzykiem i zobowiązań pozabilansowych. W połączeniu ze zmniejszaniem poziomu przychodów odsetkowych od obligacji restrukturyzacyjnych w związku z ich sukcesywnym wykupem, a także wycofaniem z oferty Banku kredytów preferencyjnych w związku z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej, miałoby to bezpośredni wpływ na poziom zysku netto możliwego do realizowania przez Bank.

Z wyrazami szacunku

MINISTER

Jacek Socha

Warszawa, 2005-04-25

Szanowny Panie Marszałku,

Od decyzji nr DOK 142/2004 z 31 grudnia 2004 r. wniesione zostały odwołania przez obie strony tj. PKP Cargo S.A. z siedzibą w Warszawie oraz wnioskodawcę. W wyniku przeanalizowania zarzutów odwołania wnioskodawcy na podstawie art. 78 ust. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, rozważam zasadność nadania rygoru natychmiastowej wykonalności także tej decyzji w części dotyczącej stwierdzonych praktyk, ze względu na ochronę konkurencji.

W sprawach dotyczących praktyk ograniczających konkurencję, nadawanie rygoru natychmiastowej wykonalności następuje ze szczególną ostrożnością, ze względu także na gospodarczy charakter tych spraw i istotną ingerencję organu administracji w działanie przedsiębiorcy poprzez wymuszenie natychmiastowej wykonalności decyzji administracyjnej. Instytucja ta służy niewątpliwie przyspieszeniu wykonania decyzji, a tym samym zrealizowaniu celów chronionych ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, jednakże nie powoduje wymagalności kary pieniężnej, bowiem jej wykonanie jest zawieszone do czasu uprawomocnienia się decyzji. Dopiero wynik sądowej kontroli decyzji administracyjnych wydawanych na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zadecyduje o ostatecznym rozstrzygnięciu w sprawie.

Z wyrazami szacunku

Warszawa, dn. 25 marca 2005 r.

Pan
Ryszard Matusiak
Senator
Rzeczypospolitej Polskiej
Biuro Senatorskie
ul. Grunwaldzka 2
58-560 Jelenia Góra

Szanowny Panie Senatorze,

W związku z otrzymaną skargą Pana Senatora na działalność kierowanego przeze mnie Urzędu pragnę, przedkładając poniższe informacje, przedstawić Panu specyfikę pracy Urzędu. Pozwoli Pan również, iż w treści niniejszego pisma ustosunkuję się do zarzutów, na które z racji zajmowanego stanowiska jestem upoważniony odpowiedzieć. Kwestie związane z działalnością Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jak też obowiązujących w państwie procedur, ich stanowienia i ewentualnej zmiany, wykraczają poza ustawowe kompetencje Prezesa Urzędu.

Odnosząc się do generalnego zarzutu nieefektywnego działania Urzędu należy stwierdzić, iż zarzut ten nie może zostać podzielony. Zadania Urzędu wymienione w skardze nie są ani jedynymi ani też głównymi zadaniami nałożonymi na Prezesa Urzędu. Zakres kompetencji obejmuje, oprócz wskazanej w skardze szeroko pojętej ochrony konkurencji (art. 26 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) zwanej dalej u.o.k.k., zadania realizowane w sferze pomocy publicznej, nadzoru rynku i ochrony praw konsumentów. Każda z tych sfer jest równorzędnie traktowana, aczkolwiek można przyznać, iż niektóre z nich są bardziej "medialne" od pozostałych i pewnym aspektom działalności Urzędu towarzyszy duże zainteresowanie środków masowego przekazu.

Pozostałe sprawy, o których mowa w skardze znajdują się w różnych etapach postępowania bądź to sądowego (PKP Cargo - dec. Nr 50/2004), bądź też administracyjnego (PKP Cargo - dec. Nr 142/2004, PKN ORLEN S.A.).

Odnosząc się do zarzutu, iż żadna z w/w decyzji nie została zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonalności należy stwierdzić, iż zarzut ten nie w pełni znajduje oparcie w stanie faktycznym, ponieważ decyzje nr DPI 1/2004 i DOK 50/2004 rygor taki posiadają. Niemniej jednak konieczne jest w tym miejscu wyjaśnienie kwestii nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzjom wydawanym przez Prezesa UOKiK. Zgodnie z art. 90 u.o.k.k., rygor ten może być nadany w stosunku do całości lub części decyzji, jeżeli wymaga tego ochrona konkurencji lub ważny interes konsumentów. Nie jest to instrument stosowany w każdej z decyzji kończących postępowania prowadzone przez Urząd, z racji szczególnego charakteru unormowania traktowany jest ze szczególną ostrożnością. Za takim podejściem przemawia zarówno brzmienie powołanego wyżej przepisu, jak też konieczność przestrzegania przez organ prowadzący postępowanie obowiązujących na gruncie procesu administracyjnego zasad, w tym zasady uwzględnienia obok interesu społecznego, słusznego interesu strony przy równorzędnym traktowaniu obu tych interesów (art. 7 kpa). Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności nieprawomocnej decyzji może wywołać nieodwracalne bądź trudno odwracalne skutki dla przedsiębiorcy będącego adresatem decyzji. Stąd też, każdorazowo, poprzedzone ono być musi głęboką analizą i przekonaniem, iż w sprawie konieczne jest jego zastosowanie. Niezbędne jest również wskazanie, że rygor ten nie dotyczy części decyzji nakładającej karę pieniężną. Ma on jedynie zastosowanie w sytuacji orzeczenia o stwierdzeniu stosowania przez przedsiębiorcę praktyk ograniczających konkurencję i nakazujących ich zaniechania. Kary pieniężne orzeczone we wskazanym wyżej typie decyzji spełniają bowiem funkcję represyjną lub prewencyjną i mają za zadanie wyeliminowanie tych praktyk w przyszłości lub ukaranie za ich stosowanie w przeszłości, nie są natomiast środkiem egzekwowania wykonania nakazu zaniechania praktyki, więc tej części decyzji Prezesa Urzędu, która wpływa na stan konkurencji i interesy konsumentów. W związku z powyższym, postulowane przez Pana Senatora zwiększenie częstotliwości nakładania rygoru natychmiastowej wykonalności wydawanym decyzjom, nie może w praktyce przyczynić się do rzeczywistego ich uiszczenia.

Nie można zgodzić się również z twierdzeniem, iż decydujące znaczenie na gruncie prawa administracyjnego powinna mieć nieuchronność nałożonej kary pieniężnej aniżeli jej wysokość. Priorytetem, w myśl art. 1 u.o.k.k. jest podejmowanie w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów poprzez przeciwdziałanie praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywołać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku decyzji wydawanych w sprawie praktyk ograniczających konkurencję (gdyż do tego typu decyzji ogranicza się skarga) karą zasadniczą jest nakaz zaniechania stosowania praktyki. Orzekane w w/w decyzjach kary pieniężne nie są karami samoistnymi, mają one charakter kompensacyjny. Działaniem efektywnym w tym zakresie jest udowodnienie stosowania przez przedsiębiorców praktyk ograniczających konkurencję i doprowadzenie do wyeliminowania z rynku niezgodnych z ustawą zachowań. Kara pieniężna może w tej sytuacji jedynie wspomóc wysiłki organu antymonopolowego.

Kwestia zapłacenia orzekanych kar związana jest wyłącznie z możliwością wykonania decyzji. W sprawach przekazanych do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nastąpi to więc po uprawomocnieniu się orzeczenia. Prezes Urzędu, na tym etapie postępowania, nie ma faktycznego wpływu na moment, w którym to nastąpi. Natomiast na etapie prowadzonego postępowania antymonopolowego obowiązany jest przestrzegać terminów zakreślonych ustawą, tj.:

- art. 97 określającym termin 2 miesięcy jako przewidziany dla ukończenia postępowania antymonopolowego w sprawach koncentracji, oraz

- art. 100f zakreślającym organowi termin zakończenia postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (2 miesiące a w sprawach szczególnie skomplikowanych 3 miesiące), z odpowiednim zastosowaniem przepisów art. 35-38 Kpa. Prezes Urzędu jako centralny organ administracji rządowej obowiązany jest działać w oparciu o zasady ogólne postępowania administracyjnego, w tym na zasadzie praworządności oraz zasadzie dążenia do ustalenia prawdy obiektywnej.

Postulowane przez Pana Senatora skrócenie czasu w jakim Prezes Urzędu może prowadzić postępowanie, nie wydaje się wskazane. Podane wyżej terminy na rozpatrzenie spraw, biorąc pod uwagę często skomplikowany ich charakter, nie są długie. Jak wynika z treści skargi zostały one niejako połączone z czasem trwania postępowania sądowego. Należy jednak odróżnić etap zakończenia postępowania administracyjnego oraz rozpoczęcie toku postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, które następuje z chwilą przekazania odwołania od decyzji do tegoż sądu. W trakcie postępowania sądowego Prezes Urzędu na równi z pozostałymi uczestnikami procesu poddany jest reżimowi przewidzianemu w kodeksie postępowania cywilnego z wszelkimi prawami i obowiązkami z niego wynikającymi.

Warszawa, 26 kwietnia 2005 r.

Określenie podstawowych elementów sieci osadniczej, w tym wyodrębnienie obszarów metropolitalnych jest jednym z zdań aktualizowanej obecnie Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju.

Ponadto informuję, że przyjętą przez Zespół metodę wyznaczania obszarów metropolitalnych należy traktować jako punkt wyjścia do dyskusji na temat kryteriów "metropolitalności". Obecnie jednym z celów prac nad aktualizacją Koncepcji jest wypracowanie kryteriów delimitacji, które w sposób najpełniejszy odzwierciedlałyby specyfikę polskich miast i odnosiłyby się do polskich realiów urbanistycznych. Podejście do powyższego problemu jest zgodne z duchem "Nowej Karty Ateńskiej", stanowiącej wiodący dokument myśli urbanistycznej, w którym eksponuje się różnorodność, indywidualne cechy i bogactwo dziedzictwa kulturowego miast europejskich.

Lech Nikolski

Warszawa, 26 kwietnia 2005 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

W nawiązaniu do pisma Pana Marszałka z dnia 6 kwietnia 2005 r. znak: BPS/DSK-043-149/05, otrzymanym z pośrednictwem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, przy którym nadesłano tekst oświadczenia złożonego przez Pana Senatora Lesława Podkańskiego podczas 79 posiedzenia Senatu RP w dniu 1 kwietnia 2005 r. w sprawie opodatkowania podatkiem akcyzowym gazu płynnego na cele opałowe oraz zrównania akcyzy od oleju opałowego do wysokości stawki podatku akcyzowego jak dla oleju napędowego uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Niniejszy projekt zawiera propozycję zrównania obciążeń podatkiem akcyzowym gazu płynnego używanego do napędu pojazdów samochodowych i gazu płynnego wykorzystywanego do celów opałowych. Wymaga to opodatkowania akcyzą gazu płynnego sprzedawanego luzem jak i gazu w butlach, przeznaczonego do celów opałowych, stawką akcyzy jak dla gazu płynnego stosowanego do napędu pojazdów samochodowych, tj. kwotą 695,00 zł/1.000 l kg, czyli 69,5 gr na kilogram.

Należy nadmienić, iż wprowadzenie z chwilą akcesji do Unii Europejskiej instytucji składów podatkowych, objętych szczególnym nadzorem podatkowym, ograniczyło lecz nie wyeliminowało zjawiska wykorzystywania gazu płynnego i oleju opałowego do celów napędowych. Pełne uszczelnienie systemu poboru akcyzy za pośrednictwem nawet dalece rozwiniętego systemu procedur kontroli w ramach składów podatkowych nie daje jednakże gwarancji zapobiegania nieprawidłowościom u bezpośredniego konsumenta paliw. Nie jest bowiem możliwe objęcie kontrolą wszystkich ogniw, fizycznego ruchu paliwa, aż do konsumenta ostatecznego. Tak więc występujących nieprawidłowości w obrocie wymienionymi powyżej nośnikami energii nie da się zatem zlikwidować tylko i wyłącznie poprzez system wzmożonych, uszczelniających kontroli w składach podatkowych.

Mając zatem na uwadze fakt, iż wprowadzenie w życie proponowanych rozwiązań spowodowałoby wzrost kosztów ogrzewania, związany ze wzrostem cen gazu płynnego i oleju opałowego wykorzystywanych do celów opałowych, Prezes Rady Ministrów polecił podjęcie prac nad projektem działań osłonowych, zapewniających rekompensatę wzrostu kosztów ogrzewania tymi nośnikami energii. Ponieważ prace te nie zostały zakończone, Pan Premier polecił wstrzymanie prac nad przedmiotowym rozporządzeniem Ministra Finansów.

PODSEKRETARZ STANU

Warszawa, 2005-04-26

W odpowiedzi na Pana pismo nr BPS/DSK-043-168/05 z dnia 6 kwietnia br., zawierające oświadczenie złożone przez Pana Senatora Józefa Sztorca podczas 79 posiedzenia Senatu RP w dniu 1 kwietnia br. w sprawie przewartościowania złotego pragnę przekazać stanowisko Ministerstwa Finansów w przedmiotowej sprawie.

Od 12 kwietnia 2002 r. w Polsce obowiązuje system płynnego kursu walutowego w ramach którego kurs złotego wyznaczany jest wyłącznie przez oddziaływanie sił popytu i podaży na rynku walutowym. Do najważniejszych zalet obowiązującego obecnie w Polsce system kursu walutowego zalicza się przede wszystkim fakt, że zwiększa on prawdopodobieństwo uniknięcia kryzysu walutowego, zapobiega przenoszeniu do gospodarki krajowej impulsów inflacyjnych z zagranicy oraz eliminuje podatność gospodarki krajowej na zaburzenia mające źródło w innym kraju, która występuje w sztywnych systemach walutowych z walutą bazową (np. wywołany czynnikami wewnętrznymi wzrost inflacji w kraju, w stosunku do którego waluty usztywniona jest waluta krajowa).

System płynnego kursu złotego jest zatem spójny z realizowaną przez Radę Polityki Pieniężnej strategią bezpośredniego celu inflacyjnego, której celem jest obniżenie inflacji, a następnie utrzymanie stabilnego poziomu cen. Strategia ta ułatwia podmiotom gospodarczym przewidywanie poziomu inflacji, zatem również cen, kosztów i płac, co jest kluczowe z punktu widzenia formułowania przez polskie przedsiębiorstwa długookresowej strategii działania. Należy przy tym pamiętać, że utrzymanie stabilności cenowej jest w perspektywie długookresowej jednym z fundamentów zrównoważonego rozwoju gospodarczego.

W ramach systemu kursu płynnego poziom kursu walutowego kształtowany jest przez wiele czynników zarówno natury ekonomicznej (krajowych i zagranicznych), jak i nieekonomicznej (politycznej, psychologicznej). Do najważniejszych czynników decydujących o wahaniach i poziomie kursu walutowego zalicza się: politykę pieniężną (poziom stóp procentowych), politykę gospodarczą (poziom deficytu fiskalnego), ryzyko finansowe i polityczne kraju, organizację handlu i płatności zagranicznych (restrykcje walutowe i ilościowe), instytucjonalną strukturę rynków walutowych, także psychologię uczestników rynku walutowego.

Oznacza to, że na kurs walutowy wpływają zarówno czynniki fundamentalne, jak i czynniki o charakterze krótkookresowym, nie zawsze bezpośrednio związane z oczekiwaniami co do rozwoju sytuacji makroekonomicznej. Oddziaływanie takich czynników jak sytuacja polityczna w kraju, czy sytuacja geopolityczna powoduje, że system kursu płynnego mogą charakteryzować stosunkowo długie okresy niedopasowania kursu rynkowego do poziomu równowagi. Ponadto oddziaływanie czynników krótkookresowych przyczynia się do dużej zmienności kursu walutowego, którą uznaje się za podstawową wadę mechanizmu płynnego kursu walutowego.

Związek pomiędzy kursem walutowym a czynnikami ekonomicznymi jest z reguły dwustronny i trudno ocenić, które oddziaływanie jest silniejsze, a poglądy ekonomistów różnią się zarówno co do siły, jak i horyzontu czasowego tych zależności. Często więc niemożliwe jest wyodrębnienie efektu wpływu zmian danego zjawiska na kurs walutowy krajowej oraz zmian kursu walutowego na dane zjawisko ekonomiczne.

Z analiz ekonomicznych wynika jednak, że w krótkim i średnim okresie zmiany kursu walutowego mają najsilniejszy bezpośredni wpływ na poziom cen krajowych (stopa inflacji) oraz na stan krajowego bilansu płatniczego (zwłaszcza poprzez eksport i import).

Kurs waluty krajowej ma znaczący wpływ na poziom cen krajowych, a reakcja cen krajowych na zmianę relacji pomiędzy walutą krajową a walutami głównych zagranicznych partnerów handlowych następuje w stosunkowo krótkim okresie. Według danych NBP długookresowy wskaźnik przeniesienia (pass through), określający wpływ zmian nominalnego efektywnego kursu złotego na zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych, wynosi 0,19 (wskaźnik oszacowany na podstawie danych miesięcznych z okresu 1998-2003), z czego 54% efektu przeniesienia kumuluje się w pierwszych dwóch kwartałach, a 89% w pierwszym roku.

Kształtowanie się bilansu handlowego jest zależne od zmian kursu realnego, gdyż jego poziom ma wpływ na konkurencyjność krajowych towarów w eksporcie, a także na opłacalność importu. Nie można jednak pominąć faktu, że zależność pomiędzy bilansem płatniczym i kursem walutowym jest dwustronna, a zatem poprawa salda bilansu płatniczego przyczynia się z reguły do umocnienia waluty krajowej, a jego pogorszenie do osłabienia.

Należy przy tym podkreślić, że zmiany kursu złotego są istotnym, lecz nie jedynym czynnikiem determinującym opłacalność, konkurencyjność cenową i dynamikę wzrostu eksportu w Polsce. Za najważniejszy parametr decydujący o efektywności decyzji eksportowych uznaje się realny koszt pozyskania jednostki przychodu z eksportu, którego zmiana jest nie tylko wynikiem zmian kursu walutowego, ale również zmian jednostkowych kosztów pracy.

Istotnie umacniający się złoty bez wątpienia jest czynnikiem, który ogranicza marże eksporterów i może mieć wpływ na wyniki finansowe przedsiębiorstw, szczególnie gdy nie prowadzą one aktywnych działań mających na celu zabezpieczenie się przed ryzykiem kursowym.

Silny złoty nie znalazł dotychczas odzwierciedlenia w wynikach eksportu, który w dalszym ciągu rośnie dynamicznie, a jego dynamika przekracza dynamikę importu. Z danych NBP wynika, że eksport w 2004 r. wzrósł o 22,0% w porównaniu do 2003 r. Deficyt na rachunku obrotów bieżących wniósł w ub.r. 1,6% PKB wobec 2,2% w roku 2003. Pozytywne tendencje były kontynuowane w styczniu 2005 r. - wg wstępnych danych NBP eksport wyrażony w EUR był aż o 29,4% wyższy niż rok wcześniej, podczas gdy wzrost importu był zdecydowanie niższy i ukształtował się na poziomie 16,7%.

Z danych GUS wynika natomiast, że eksport wyrażony w euro wzrósł w 2004 r. o 25,5% przy jednoczesnym wzroście importu o 17,9%. W efekcie saldo towarowe wyniosło w ubiegłym roku - 11 446 mln EUR wobec - 14 117 mln EUR w roku 2003 (spadek deficytu o 18,9%). Po pierwszych dwóch miesiącach 2005 r. deficyt handlowy wynosi 683 mln EUR wobec 1191 EUR w analogicznym okresie roku poprzedniego (spadek o 43%). Jednocześnie w okresie I-II 2005 r. nadwyżka w wymianie handlowej z krajami UE wyniosła 767 mln EUR.

Jednocześnie w ub.r. odnotowano bardzo dobre wyniki eksportu żywności, które są pochodną nie tylko relatywnie niskich cen polskich towarów spożywczych w porównaniu do cen w UE, ale również ich wysokiej jakości. O ile można liczyć się z pogorszeniem konkurencyjności cenowej w efekcie aprecjacji złotego, to w dalszym ciągu Polska oferta plasuje się bardzo korzystnie pod względem konkurencyjności jakościowej, a relacja jakości do ceny pozostaje na wysokim poziomie.

Rząd nie ma kompetencji bezpośredniego (w formie interwencji walutowych) oddziaływania na kurs złotego. Jednak, w celu zapobiegania nadmiernej aprecjacji złotego w trakcie realizacji dużych prywatyzacji z udziałem kapitału zagranicznego, także emisji zagranicznych papierów wartościowych Skarbu Państwa, Rząd założył rachunek walutowy w NBP, na którym (od 2000 r.) gromadzona jest część tych wpływów. Środki dewizowe są kierowane na ten rachunek z ominięciem rynku walutowego, co zapobiega czasowej presji na wzrost wartości złotego.

Kompetencje bezpośredniego oddziaływania na kurs walutowy posiada natomiast Narodowy Bank Polski, jednak od czasu upłynnienia złotego nie miała miejsca żadna interwencja na polskim rynku walutowym. Należy przy tym pamiętać, że bezpośrednie wpływanie na kurs walutowy w celu osłabienia złotego, nawet przy założeniu skuteczności interwencji walutowej, pociąga za sobą określone koszty z punktu widzenia podmiotów gospodarczych, w tym eksporterów. Deprecjacja waluty powoduje wzrost inflacji, która może spowodować wzrost żądań płacowych. Rozwinięcie się spirali cenowo-płacowej może spowodować pogorszenie pozycji konkurencyjnej polskich przedsiębiorstw.

Rząd jest świadom, że duża zmienność kursu złotego oraz jego nadmierna aprecjacja może być szkodliwa dla polskiej gospodarki. Toteż w grudniu 2004 r. Premier RP Pan Marek Belka, zwrócił się do NBP z propozycją spotkania przedstawicieli Rządu z Radą Polityki Pieniężnej. Konieczność odbycia takiego spotkania była spowodowana bardzo silną aprecjacją złotego w grudniu ub.r., która przyczyniła się do jeszcze silniejszego zwiększenia restrykcyjności polityki pieniężnej.

Podczas spotkania Rządu i RPP, które odbyło się w lutym 2005 r., obie strony zgodziły się, że członkostwo Polski w strefie euro znajduje się w interesie narodowym naszego kraju, gdyż przyczyni się ono do przyspieszenia wzrostu gospodarczego oraz zmniejszenia różnicy w poziomie bogactwa narodowego Polski a obecnych krajów członkowskich strefy euro.

Podstawowym warunkiem wejścia do strefy euro jest jednak wypełnienie tzw. kryteriów nominalnej konwergencji, do których zalicza się kryterium stabilności kursu walutowego. Wypełnienie tego kryterium wymaga co najmniej dwuletniego uczestnictwa złotego w Europejskim Mechanizmie Kursowym 2 (ERM2). W okresie przebywania złotego w ERM2 władza monetarna będzie dbała o stabilność kursu złotego, co będzie wyjściem naprzeciw potrzebom polskich eksporterów. Ponadto intencją Rządu i NBP jest ustalenie kursu złotego w relacji do euro w ERM2 na poziomie zapewniającym konkurencyjność polskiej gospodarki, stwarzającym warunki dla wzrostu gospodarczego oraz pozwalającym na uniknięcie nadmiernej zmienności kursu złotego.

W 2004 r. i w pierwszym miesiącach 2005 r. odnotowano wysoką zmienność kursu złotego zarówno w relacji do dolara amerykańskiego, jak i do euro - waluty dominującej w strukturze walutowej płatności polskiego handlu zagranicznego. Sytuacja ta była wynikiem oddziaływania na kurs złotego zarówno czynników krajowych, jak i czynników zewnętrznych. Spośród czynników krajowych najsilniejszy wpływ na kurs złotego miała niepewność polityczna i obawy o sytuację finansową kraju, które doprowadziły do silnego osłabienia złotego w relacji do euro w pierwszych miesiącach 2004 r. W rezultacie 1 marca 2004 r. kurs złotego osiągnął najwyższy w historii poziom w relacji do euro, przekraczając poziom 4,90 PLN/EUR.

W okresie od maja 2004 r. do lutego br. obserwowaliśmy trend aprecjacyjny polskiej waluty w relacji do walut dominujących w płatnościach w polskim handlu zagranicznym, który był rezultatem: poprawy nastrojów na polskim rynku walutowym po wejściu Polski do Unii Europejskiej, ustabilizowania się sytuacji politycznej w kraju po utworzeniu nowego Rządu w czerwcu 2004 r. oraz co ważne wyraźnej poprawy fundamentów makroekonomicznych polskiej gospodarki. W rezultacie w okresie od maja 2004 r. do lutego br. w porównaniu z kursem średnim w kwietniu ub.r. złoty umocnił się średnio o 8,8% w relacji do euro i o 12,6% w relacji do dolara amerykańskiego.

Obserwowane po rozszerzeniu Unii Europejskiej umocnienie złotego jest również związane z ogólną poprawą nastrojów inwestycyjnych w naszym regionie, o czym świadczy aprecjacja pozostałych walut regionu - średnio w okresie od maja 2004 r. do lutego br. w porównaniu z kursem średnim w kwietniu 2004 r. korona czeska, korona słowacka i forint węgierski umocniły się odpowiednio o 3,7%, 1,5% i 0,8% w relacji do euro oraz o 7,7%, 5,5% i 5,0% w relacji do dolara amerykańskiego

Obserwowany od początku 2002 r. trend deprecjacyjny dolara amerykańskiego jest przede wszystkim pochodną strukturalnych problemów gospodarki USA, za które uznaje się znaczącą nierównowagę amerykańskiej gospodarki, zarówno wewnętrzną - wysoki deficyt budżetowy, jak i zewnętrzną - ogromny deficyt na amerykańskim rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego oraz związane z tym obawy o możliwości finansowania tych deficytów w długim okresie.

Należy również pamiętać, że część deprecjacji dolara w relacji do euro wynikała z oddziaływania czynników technicznych. W latach 1999-2000 euro straciło w relacji do amerykańskiej waluty średnio 15,4% w relacji do kursu z pierwszego dnia kwotowań euro (4 stycznia 1999 r.), osiągając najniższy w historii poziom 0,82 USD/EUR - niższy aż o 30% w relacji do kursu z 4 stycznia 1999 r. W powszechnej opinii analityków walutowych wspólna waluta europejska była w tym okresie znacząco niedowartościowana w stosunku do poziomu spójnego z fundamentami gospodarki strefy euro i w dłuższym okresie korekta kursu USD/EUR była nieunikniona. W związku z tym w 2002 r. nastąpiło odwrócenie trendu w kształtowaniu się kursu USD/EUR i do lutego br. kurs USD/EUR wzrósł aż o ok. 60% w relacji do swojego minimum.

Od drugiej dekady marca br. następuje natomiast systematyczna deprecjacja złotego w relacji do euro i do dolara amerykańskiego która jest głównie rezultatem zmniejszenia się atrakcyjności aktywów denominowanych w złotych w związku z rozpoczęciem przez Radę Polityki Pieniężnej procesu zmniejszania restrykcyjności polityki pieniężnej (w dniu 30 marca br. RPP obniżyła podstawowe stopy procentowe banku centralnego o 50 pkt bazowych) oraz oczekiwaniami rynku na dalsze redukcje stóp procentowych w Polsce. Spadek dysparytetu stóp procentowych jest również wynikiem trwającego od czerwca ub.r. procesu podnoszenia oprocentowania aktywów deminowanych w dolarach amerykańskich (Zarząd Rezerwy Federalnej dokonał do tej pory 7 podwyżek stopy funduszy federalnych z poziomu 1,00% do poziomu 2,75%).

W rezultacie w okresie od 2 marca do 21 kwietnia br. złoty - podobnie jak inne waluty naszego regionu - uległ deprecjacji w relacji do euro i do dolara, a 21 kwietnia kurs PLN/EUR był aż o 4,1% wyższy niż 1 marca br. Kurs PLN/USD ukształtował się natomiast na poziomie wyższym o 5,0% niż w pierwszym dniu marca. Wyższa skala deprecjacji złotego w relacji do dolara niż do euro wynikała z jednoczesnego umocnienia się dolara na globalnym rynku walutowym - w analizowanym okresie dolar amerykański umocnił się w relacji do wspólnej waluty europejskiej o ok. 1%.

PODSEKRETARZ STANU