Warszawa, dnia 28 lutego 2005 r.

Rzeczypospolitej Polskiej

Pan Longin Pastusiak

W związku z oświadczeniem złożonym przez senatora Jerzego Markowskiego na 76. posiedzeniu Senatu w dniu 3 lutego 2005 r. w sprawie udostępnienia akcji "WĘGLOKOKS" S.A. Katowickiemu Holdingowi Węglowemu S.A., Kompanii Węglowej S.A. i KWK "Budryk" S.A. uprzejmie informuję, że opracowana przez Ministra Skarbu Państwa przy współpracy z Ministrem Gospodarki i Pracy, a następnie przyjęta przez Radę Ministrów "Strategia Prywatyzacji Sektora Górnictwa Węgla Kamiennego" zakłada wniesienie akcji "WĘGLOKOKS" S.A. w proporcji odzwierciedlającej wielkość udziału poszczególnych spółek wydobywających węgiel w eksporcie węgla realizowanym za pośrednictwem "WĘGLOKOKS" S.A Wniesienie akcji "WĘGLOKOKS" S.A. do spółek produkujących węgiel ma na celu podwyższenie wartości i wiarygodności Spółki, wzmocnienie jej na rynku oraz umożliwienie dalszego rozwoju i ekspansji. W szczególności przesłankami udziału producentów węgla w kapitale zakładowym "WĘGLOKOKS" S.A. są:

- zabezpieczenie dostaw węgla od producentów dla Spółki - "WĘGLOKOKS" S.A. jako jeden z pośredników w obrocie węglem na rynkach międzynarodowych jest uzależniony od gwarancji dostaw węgla przez producentów pod obsługę kontraktów międzynarodowych. Bez takich gwarancji "WĘGLOKOKS" S.A. nie będzie w stanie wywiązać się ze swoich umów. Powiązanie kapitałowe producentów z "WĘGLOKOKS" S.A. stworzy wspólnotę interesu i zwiększy wiarygodność Spółki,

- producenci jako akcjonariusze będą mieli czynny wpływ na polityką marketingową - producent przestanie być pasywny w zakresie eksportu,

- podwyższenie wartości i wiarygodności "WĘGLOKOKS" S.A. poprzez powiązania kapitałowe z producentami, nawet w przypadku zmiany akcjonariuszy producentów,

- potrzeba zaniechania pełnienia przez "WĘGLOKOKS" S.A. (jednoosobowej spółki Skarbu Państwa) roli bankiera dokonującego przedpłat za węgiel na eksport, udzielającego gwarancji czy poręczeń, na warunkach korzystniejszych od rynkowych, co grozi zarzutami łamania prawa polskiego i unijnego - sytuacja ta może zostać potraktowana jako pomoc publiczna oraz praktyki monopolitystyczne,

- kończąca się rola "WĘGLOKOKS" S.A. jako tzw. "parabanku" w rozliczeniach ze względu na poprawę standingu finansowego producentów; musi natomiast ulec wzmocnieniu rola aktywnego uczestnika rynku wspólnie z producentami,

- potrzeba restrukturyzacji "WĘGLOKOKS" S.A., m.in. zmiany polityki marketingowej, na taką, która wzmocniłaby pozycję polskiego węgla na rynku światowym, zmiany organizacyjnej oraz dywersyfikacji działalności spółki,

- możliwy spadek znaczenia "WĘGLOKOKS" S.A. po zmianie właściciela akcji spółek produkcyjnych. Przy rozbieżnej wizji sprzedaży węgla ze strony nowego właściciela spółek produkcyjnych, bez wcześniejszego rozdysponowania akcji "WĘGLOKOKS" S.A. do spółek produkcyjnych może nastąpić ograniczenie działalności "WĘGLOKOKS" S.A. skutkujące zmniejszeniem wartości firmy.

Wzmocnienie pozycji wiarygodności Spółki na rynku przez jej powiązanie ze spółkami węglowymi jest wstępem do przeprowadzenia z powodzeniem prywatyzacji "WĘGLOKOKS" S.A. w trybie oferty publicznej. Sukces uplasowania akcji Spółki na Giełdzie Papierów Wartościowych jest ściśle uzależniony od zapewnienia ciągłości procesów operacyjnych "WĘGLOKOKS" S.A. w przyszłości. Potencjalni inwestorzy zainteresowani nabyciem akcji, kierować się będą nie tylko dobrą kondycją finansową Spółki obecnie, ale przede wszystkim perspektywami jej rozwoju, możliwościami Spółki osiągania dodatnich wyników operacyjnych i finansowych oraz generowania zysków w przyszłości. Jest to główny cel trwałego powiązania "WĘGLOKOKS" S.A. z producentami węgla w proporcji odzwierciedlającej wielkość udziału poszczególnych spółek wydobywających węgiel w eksporcie węgla realizowanego za pośrednictwem Spółki.

MINISTER GOSPODARKI I PRACY

Jacek Piechota

SEKRETARZ STANU

28 lutego 2005 r.

Pan

Longin Pastusiak

Rzeczypospolitej Polskiej

W odpowiedzi na pismo Pana Marszałka z dnia 10 lutego 2005 r. (znak: BPS/DSK-043-23/05) w sprawie oświadczenia Pana Senatora Krzysztofa Jurgiela dotyczącego wstępnego podziału środków finansowych na rozwój regionalny w 2005 r. pomiędzy poszczególne województwa, uprzejmie informuję, że przy opracowaniu podziału środków na kontrakty wojewódzkie (część krajowa), zastosowano algorytm taki sam jak przyjęty dla indykatywnego podziału środków w Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego na lata 2004-2006 - tabela 23 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca 2004 r. w sprawie przyjęcia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006 (Dz.U. Nr 166, poz. 1745).

Dokonując tego podziału wzięto pod uwagę następujące kryteria: potencjał ludnościowy regionu, PKB na 1 mieszkańca oraz stopę bezrobocia w regionie.

Zaproponowany na rok 2005 sposób podziału środków zapisanych w załączniku Nr 2 do ustawy budżetowej na rok 2005, wynika z obiektywnych danych statystycznych. Być może wielkość ogólnego limitu środków przeznaczonych na kontrakty wojewódzkie i współfinansowanie programów rozwoju regionalnego jest niewspółmierna do potrzeb poszczególnych regionów, jednakże w kontekście obecnej sytuacji finansowej państwa wydaje się być optymalna.

Równocześnie uprzejmie informuję, że w Departamencie Polityki Regionalnej Ministerstwa Gospodarki i Pracy trwają prace nad opracowaniem nowego algorytmu podziału środków na lata 2007-2013.

Jerzy Hausner

28 lutego 2005 r.

Pan

Longin Pastusiak

Rzeczypospolitej Polskiej

W odpowiedzi na pismo Pana Marszałka z dnia 10 lutego 2005 r. (znak: BPS/DSK-043-25/04) w sprawie oświadczenia Pana Senatora Jana Szafrańca dotyczącego wstępnego podziału środków finansowych na rozwój regionalny w 2005 r. pomiędzy poszczególne województwa, uprzejmie informuję, że przy opracowaniu podziału środków na kontrakty wojewódzkie (część krajowa), zastosowano algorytm taki sam jak przyjęty dla indykatywnego podziału środków w Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego na lata 2004-2006 - tabela 23 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca 2004 r. w sprawie przyjęcia Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006 (Dz.U. Nr 166, poz. 1745).

Dokonując tego podziału wzięto pod uwagę następujące kryteria: potencjał ludnościowy regionu, PKB na 1 mieszkańca oraz stopę bezrobocia w regionie.

Zaproponowany na rok 2005 sposób podziału środków zapisanych w załączniku Nr 2 do ustawy budżetowej na rok 2005, wynika z obiektywnych danych statystycznych. Być może wielkość ogólnego limitu środków przeznaczonych na kontrakty wojewódzkie i współfinansowanie programów rozwoju regionalnego jest niewspółmierna do potrzeb poszczególnych regionów, jednakże w kontekście obecnej sytuacji finansowej państwa wydaje się być optymalna.

Równocześnie uprzejmie informuję, że w Departamencie Polityki Regionalnej Ministerstwa Gospodarki i Pracy trwają prace nad opracowaniem nowego algorytmu podziału środków na lata 2007-2013.

Jerzy Hausner

Wicemarszałek Senatu

Rzeczypospolitej Polskiej

W związku z przesłanym Wojewodzie Łódzkiemu tekstem oświadczenia złożonego przez senatora Jerzego Pieniążka podczas 76 posiedzenia Senatu RP w dniu 3 lutego 2005 r., uprzejmie informuję, że podnoszone w nim uwagi nt. likwidacji dwóch Oddziałów Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bartoszewicach tj. Oddziału w Kościerzynie i Piotrkowie Trybunalskim są z najwyższą wnikliwością rozpatrywane zarówno przez kierownictwo Łódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego jak również przez utworzoną i działającą już Radę Społeczną Doradztwa Rolniczego.

O wynikach tych z prac będzie Pan Marszałek niezwłocznie poinformowany.

Stefan Krajewski

Warszawa, dnia 28 lutego 2005 r.

Pan

Kazimierz Kutz

Rzeczypospolitej Polskiej

Odpowiadając na pismo nr BPS/DSK - 043-43/05 z dnia 10 lutego 2005 r. uprzejmie przedstawiam odpowiedź na oświadczenie złożone przez Pana Senatora Andrzeja Spychalskiego podczas 76. posiedzenia Senatu RP w dniu 3 lutego 2005 r. w sprawie remontu i modernizacji zabytkowego obiektu Zakładu Karnego w Kaliszu.

Na wstępie uprzejmie informuję, że Pan Senator Andrzej Spychalski zwracał się w powyższej sprawie bezpośrednio do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej. Pismem z dnia 4 lutego br. gen. Jan Pyrcak - Dyrektor Generalny Służby Więziennej udzielił Panu Senatorowi kompetentnej odpowiedzi. Ze swojej strony podtrzymuję stanowisko zawarte w ww. piśmie gen. J. Pyrcaka i jednocześnie informuję, że modernizacja obiektów Zakładu Karnego w Kaliszu była przedmiotem działań podejmowanych przez Służbę Więzienną już od wielu lat. Jednak dopiero w końcu 2003 r. konserwator zabytków wydał wstępną zgodę na modernizację zakładu, co pozwoliło na przygotowanie dokumentacji, w oparciu, o którą można było przystąpić do prac remontowych.

Należy podkreślić, iż nie jest zamiarem kierownictwa Służby Więziennej przerwanie prac modernizacyjnych w Zakładzie Karnym w Kaliszu. Istotnie, jak podaje Pan Senator w swoim oświadczeniu, budowa nowej wartowni, sali widzeń i wieżyczki strażniczej zostanie, zgodnie z planem, zakończona w roku bieżącym. Kontynuowane będą również prace przygotowawcze niezbędne do przeprowadzenia remontu pawilonu penitencjarnego. Jednakże rozpoczęcie tego remontu w chwili obecnej spowodowały konieczność wyłączenia z eksploatacji większości cel mieszkalnych i przetransportowania osadzonych do innych jednostek penitencjarnych na okres co najmniej dwóch lat.

W sytuacji obecnego wysokiego przeludnienia jednostek penitencjarnych oraz zgodnie z harmonogramem pozyskania 10000 miejsc zakwaterowania w latach 2005-2009, stanowiącym załącznik do przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 27 kwietnia 2004 r. informacji Podstawowe problemy więziennictwa głównym celem jest jak najszybsze pozyskanie miejsc zakwaterowania dla wzrastającej populacji osadzonych. Jednym z takich przedsięwzięć jest budowa nowych miejsc zakwaterowania na terenie Zakładu Karnego w Krzywańcu. Wiąże to się z koniecznością przeznaczenia dodatkowych środków finansowych na rozbudowę infrastruktury tego zakładu.

Ponadto, z uwagi na bardzo zły stan techniczny obiektów w innych jednostkach penitencjarnych leżących na terenie Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Poznaniu np. kotłowni w Areszcie Śledczym w Zielonej Górze, kuchni w Areszcie Śledczym w Ostrowie Wlkp. niezwłocznie należało podjąć w nich prace remontowe.

Mając powyższe na względzie, uprzejmie informuję iż w bieżącym roku zostanie rozpoczęte przygotowanie programu oraz dokumentacji technicznej modernizacji pawilonu mieszkalnego w Zakładzie Karnym w Kaliszu, które pozwolą w następnych latach przystąpić do prac remontowych.

Z wyrazami szacunku

Andrzej Grzelak

SEKRETARZ STANU

Warszawa, dn. 01-03.2005 r.

Szanowny Pan

Longin Pastusiak

Rzeczypospolitej Polskiej

W związku z pismem Pana Marszałka z dnia 4 stycznia 2005 r., znak: BPS/DSK-04-03/05, przekazanym przy piśmie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, przedstawiam odpowiedź na oświadczenie pana senatora Ryszarda Matusiaka oraz grupy senatorów, złożone podczas 75 posiedzenia Senatu RP w dniu 22 grudnia 2004 r., dotyczące problemów wynikających z aktualnej sytuacji demograficznej Polski.

Chciałbym na wstępie podkreślić, że problemy zawarte w oświadczeniu nie dotyczą bezpośrednio kompetencji Ministra Gospodarki i Pracy, w związku z tym o stosowne informacje zwróciłem się do Rządowego Centrum Studiów Strategicznych oraz Ministerstwa Finansów.

1. Przemiany kulturowe - zmiana systemu wartości i aspiracji zwana "drugim przejściem demograficznym",

3. Duże zróżnicowanie dochodów i co za tym idzie warunków życia oraz poszerzająca się sfera ubóstwa.

Ad. 1. Przemiany kulturowe w Polsce w ostatnich latach, mimo że są podobne do przemian, które dokonały się w krajach Europy Zachodniej w latach 80-tych, mają własną specyfikę. Oprócz typowych dla "drugiego przejścia demograficznego" przemian stylu życia w kierunku szerokiego korzystania z możliwości konsumpcji i przywiązywania większej wagi do kariery zawodowej i osobistego sukcesu, w Polsce w sferze propagowania idei, posiadanie dzieci było deprecjonowane w latach po II wojnie światowej.(4) Wprawdzie od lat, w powtarzanych przez CBOS badaniach aspiracji młodzieży jako najważniejszą wartość respondenci wskazują stworzenie szczęśliwej rodziny, ale zmiany postaw matrymonialnych (późniejsze zawieranie małżeństw, częstsze tworzenie związków kohabitacyjnych, częstsze również życie w pojedynkę) zdają się świadczyć, że aprecjacja życia rodzinnego ma jedynie charakter deklaratywny.

Ad. 2. Złą sytuację mieszkaniową w Polsce bardzo wyraźnie pokazały wyniki ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego:

W 2002 r. wśród 13331 tys. gospodarstw domowych samodzielnym mieszkaniem dysponowało jedynie 10157 tys. gospodarstw tj. 76,1%, a 3180 tys., tj. 23,9% mieszkało niesamodzielnie, w tym ponad 602 tys. (4,5%) zajmowało mieszkania, w których zamieszkiwało po 3 i więcej gospodarstw domowych. Na 100 mieszkań przeciętnie przypadało 114,6 gospodarstw domowych.

Od końca lat osiemdziesiątych obserwowane jest wyższe tempo przyrostu gospodarstw domowych od tempa przyrostu mieszkań.

W 2002 r. statystyczny deficyt mieszkań wynosił: ogółem w kraju - 1 567 tys., w miastach - 1 007 tys., a na wsi - 560 tys.

W 2003 r. œrednia cena (na poziomie kraju) za 1 m² powierzchni uæytkowej lokali mieszkalnych kszta³towa³a siź na poziomie 1233 z³, wobec 2 805 z³ w województwie mazowieckim, a 568 z³ w województwie pomorskim(5). Œrednie wynagrodzenie brutto w 2003 r. wynosi³o 2201,47 z³ - oznacza to wyp³atź "na rękę" ok. 1800 zł.

Ad. 3. W Polsce prawie 60% osób żyje poniżej granicy minimum socjalnego. Wprawdzie wskaźnik ten traktowany jest w literaturze fachowej, praktyce politycznej i publicystyce jako "wskaźnik zagrożenia ubóstwem", ale należy sobie uświadomić, że osoby uzyskujące dochody poniżej tego kryterium muszą ograniczać swoje wydatki i nie są w stanie zaspokoić niezbędnych potrzeb - m.in. są zmuszone do ograniczania zakupów dóbr trwałych. Takie osoby nie będą więc zmotywowane do posiadania dzieci lub posiadania większej liczby dzieci.

Dramatycznie rozległa jest również sfera ubóstwa skrajnego - w 2003 r. obejmowała 11,7% populacji. Wskaźnik ten systematycznie rośnie od 1996 r., kiedy wynosił 4,3%.

Powszechnie jako główna przyczyna ubóstwa w Polsce wskazywane jest wysokie bezrobocie. Jednakże należy zauważyć, że coraz bardziej rozszerza się zjawisko "biednych pracowników" (poor working). Zjawisko to nie pojawiło się dotychczas w głównym nurcie dyskursu publicznego - za wskaźnik, który ilustruje poziom dochodów ludności powszechnie przyjmowane jest przeciętne wynagrodzenie. Jednakże, pomimo stosunkowo wysokiej płacy średniej (2277 zł brutto w III kwartale 2004 r.), rośnie zróżnicowanie płac. W 2002 r. ok. 65% zatrudnionych osiągało wynagrodzenie niższe niż przeciętne, w tym płaca ok. 17% była niższa od połowy tego wynagrodzenia(6). Pewną wskazówką może być również znaczna grupa, która w badaniach sondażowych deklaruje niskie dochody. Większość (50-70%)(7) Polaków w 2004 r. osiągała indywidualne dochody netto poniżej 1000 zł. Przykładowo, oznacza to, że rodzina czteroosobowa, w której każde z rodziców osiąga dochód w wysokości 1000 zł lokuje się znacznie poniżej minimum socjalnego.

Ostatnio zintensyfikowała się podejmowana w mediach debata na temat zapaści demograficznej. Zainicjowana została przez opublikowanie latem 2003 r. raportu Rządowej Rady Ludnościowej "Sytuacja Demograficzna Polski - 2001". Jednym z przejawów tej debaty był artykuł "Podatek płacony dziećmi" Stanisława Kluzy opublikowany w Rzeczpospolitej 21 grudnia 2004 r., który dał impuls do oświadczenia senatora Ryszarda Matusiaka oraz grupy senatorów.

W ocenie autora artykułu, polska bomba demograficzna "jest w dużej mierze konsekwencją systemu podatkowego, który dyskryminuje rodziny świadomie decydujące się na dzieci i ich wychowanie. Polski system podatkowy traktuje dzieci jak luksusową konsumpcję, na którą stać niewielu" Powyższy pogląd podziela również pan senator Ryszard Matusiak, jak bowiem twierdzi, "spadek dzietności jest uwarunkowany ekonomicznie. System podatkowy jest ślepy na koszty utrzymania, osłabia pozycję ekonomiczną osób decydujących się na posiadanie potomstwa".

Według Ministerstwa Finansów, o ile można zgodzić się z faktem dotyczącym spadku liczby urodzeń, jak i jego ekonomicznym uwarunkowaniem, o tyle wnioski autora odnoszące się do systemu podatkowego, wydają się niesłuszne lub wręcz nieprawdziwe. Należy bowiem zauważyć, iż demograficzna sytuacja Polski nie stanowi wyjątku wśród państw europejskich. Spadek dzietności odnotowują również kraje, w których funkcjonują prorodzinne rozwiązania podatkowe.

Dlatego też zbytnim uproszczeniem byłoby twierdzenie, że za pomocą systemu podatkowego można przeciwdziałać spadkowi dzietności. Wręcz przeciwnie, podkreślić trzeba, iż system podatkowy jest nieskutecznym instrumentem oddziaływania na liczbę urodzeń. Ponadto nie można zapomnieć, iż fiskalne środki realizacji polityki rodzinnej są relatywnie drogie. Wszelkie zachęty podatkowe komplikują bowiem system podatkowy, przez co zwiększają koszty jego funkcjonowania.

Jednocześnie mając na uwadze fakt, że w opinii wielu osób, naturalnym podatkowym instrumentem realizacji polityki rodzinnej jest podatek dochodowy od osób fizycznych, należy zauważyć, iż od wprowadzenia w Polsce w 1992 roku indywidualnego podatku dochodowego, toczy się dyskusja co do jego roli prorodzinnej. Nie można natomiast zapominać, iż konstrukcja tego podatku powstała przy założeniu, że funkcje socjalne (w tym wspomagające rozwój rodziny) przejmie odpowiednio zreformowany system zasilania zewnętrznego, alternatywny wobec środków podatkowych. Powyższe wynika m.in. z braku powszechności podatku dochodowego od osób fizycznych w polskim systemie podatkowym. W znacznej mierze z tego podatku wyłączeni są bowiem rolnicy. Także stosowanie zryczałtowanych form opodatkowania, a szczególnie karty podatkowej, co najmniej utrudnia, jeśli nie wyklucza, zastosowania prorodzinnych rozwiązań podatkowych. Przyjęcie zatem podatku dochodowego od osób fizycznych jako głównego instrumentu realizacji polityki rodzinnej, wydaje się ze wszech miar kontrowersyjne. Jak już wspomniano, jedną z istotnych jego wad jest to, iż preferencje w nim przewidziane nie są dostępne dla osób, które nie są podatnikami tego podatku lub ponoszą minimalne obciążenia podatkowe.

Mimo, że w obecnym stanie prawnym, przy ustalaniu podstawy opodatkowania nie uwzględnia się liczby osób pozostających na utrzymaniu podatnika, nie sposób zgodzić się z twierdzeniem, iż polski system podatkowy jest ślepy na sytuację rodzin. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawierają bowiem rozwiązania o charakterze prorodzinnym. Mowa tu chociażby o możliwości wspólnego opodatkowania dochodów małżonków lub preferencyjnym opodatkowaniu dochodów osób samotnie wychowujących dzieci. Ponadto wolne od podatku są m.in.:

- świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie odrębnych przepisów;

- jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka, wypłacane z funduszów związków zawodowych;

- świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni - przyznane na podstawie odrębnych przepisów o systemie oświaty, o szkolnictwie wyższym, o wyższych szkołach zawodowych oraz o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki;

- stypendia dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, oraz stypendia dla uczniów i studentów przyznane przez organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe udostępnianych do publicznej wiadomości za pomocą internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 380 zł;

- dodatki do rent rodzinnych dla sierot zupełnych, wypłacone na podstawie odrębnych przepisów;

- dopłaty do: wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką, pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych i leczniczo-opiekuńczych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu - dzieci i młodzieży do lat 18:

a) z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra niezależnie od ich wysokości,

- świadczenia z pomocy społecznej.

Przechodząc z kolei na grunt podatku od towarów i usług, należy zauważyć, iż również ten podatek z założenia został skonstruowany jako podatek o charakterze neutralnym, który co do zasady nie powinien być wykorzystywany jako instrument (narzędzie) sektorowego oddziaływania na podmioty gospodarcze i polityki społecznej, w tym również polityki prorodzinnej.

Zgodnie z ustaleniami zawartymi w Traktacie Stowarzyszeniowym z UE, Polska była zobowiązana do dostosowania m.in. własnego systemu podatków pośrednich do regulacji prawnopodatkowych obowiązujących kraje członkowskie UE, w tym do Szóstej Dyrektywy Rady Unii Europejskiej z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej - ujednolicona podstawa wymiaru (77/388/EEC ze zm.).

W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), w zakresie dopuszczalnego stosowania ulg i zwolnień z podatku od towarów i usług, maksymalnie wykorzystano możliwości wynikające z przepisów ww. Szóstej Dyrektywy oraz derogacji zawartych w Traktacie Akcesyjnym.

Spośród dziedzin, w których przepisy ustawy przewidują funkcjonowanie stawki obniżonej VAT lub zwolnień, można przykładowo wymienić następujące obszary stosowania tych preferencji, które mają pewne znaczenie dla przebiegu procesów demograficznych lub polityki pronatalistycznej:

- usługi w zakresie edukacji oraz prywatnego nauczania na poziomie podstawowym, średnim i wyższym (zwolnione od podatku);

- usługi w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej (zwolnione od podatku);

- pieluszki, wkładki do pieluch i podobne artykuły sanitarne dla niemowląt (obniżona stawka podatkowa 7%);

- usługi związane z kulturą, w tym również usługi twórców i artystów wykonawców, usługi związane z rekreacją i sportem z pewnymi wyłączeniami (zwolnione od podatku);

- roboty budowlano-motażowe oraz remonty i roboty konserwacyjne związane z budownictwem mieszkaniowym i infrastrukturą towarzyszącą (obniżona stawka podatkowa 7%);

- obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych (obniżona stawka podatkowa 7%).

Jednocześnie nie można zapominać, iż zakres rozwiązań prorodzinnych, jakie funkcjonują lub mogłyby funkcjonować w polskim systemie podatkowym, wyznaczają realia sytuacji finansowej państwa. System podatkowy ma przede wszystkim dostarczać środki pieniężne niezbędne na pokrycie potrzeb publicznych. Dlatego nie może być traktowany jako panaceum na wszelkiego rodzaju bolączki współczesnego świata. Wydaje się koniecznym odejście od zasady - która stała się swoistą, niczym nieuzasadnioną regułą - iż stymulacja wszelkich obszarów życia gospodarczego i społecznego kraju, odbywa się poprzez system podatkowy. Powyższe wpływa niekorzystnie na konstrukcję ustaw podatkowych, a co za tym idzie zwiększa koszty poboru podatków, nakładając jednocześnie kolejne obowiązki na płatników i podatników.

Ze wskazań Rządowego Centrum Studiów Strategicznych wynika, że w toczącej się obecnie debacie publicznej dotyczącej problemów wynikających z aktualnej sytuacji demograficznej Polski, zgłaszane są następujące sposoby rozwiązania powstałej sytuacji:

Przewidziane na 2005 r. wydatki z budżetu na świadczenia rodzinne wynoszą ok. 8 mld zł (wzrost w stosunku do 2004 r. o ok. 75%), stanowi to prawie 4% ogółu wydatków budżetu i poniżej 0,9% przewidywanego PKB.

Dla porównania w krajach Unii Europejskiej (UE-15) w 2001 r. wydano 2,1% PKB. Relatywnie najwięcej na świadczenia rodzinne wydano w Danii - 3,8%, Luxemburgu - 3,4%, Niemczech i Finlandii - 3,0% oraz w Szwecji - 2,9%, a ponadto w Norwegii - 3,2%. Mniej niż w Polsce (w relacji do PKB) wydano jedynie w Hiszpanii - 0,5%.

Charakterystykę polskiego systemu świadczeń rodzinnych ilustruje poniższa tabela:

Jak widać znaczenie pomocy jest większe w przypadku korzystania z urlopu wychowawczego, przy czym należy pamiętać, że dodatek z tytułu urlopu wychowawczego (400 zł) rekompensuje jedynie w części utratę dochodów. W pozostałych przypadkach skuteczność pomocy jest znacznie niższa - przyrównując kwoty świadczeń do kosztów utrzymania można stwierdzić, iż zasiłki pokrywają w ok. 24% - 29% koszty wyżywienia dziecka, lub połowę kosztów związanych z edukacją - w przypadku dziecka młodszego, a w przypadku dziecka starszego - całość tych kosztów(10).

Wspieranie rodzin w ich funkcji opiekuńczej i wychowawczej poprzez przywileje podatkowe mogłoby być realizowane na kilka sposobów:

- dodatkowa kwota wolna od opodatkowania na każde dziecko, w wysokości obecnie obowiązującej kwoty wolnej. Oznaczałoby to, że "w kieszeni" rodzica-podatnika pozostawałoby miesięcznie 44,17 zł więcej na każde dziecko. Wpływy do budżetu zostałby z tego powodu zmniejszone o ok. 4,8 mld zł w skali roku.

- drugi wariant, to dzielenie dochodu podatnika na wszystkie dzieci. W tym wariancie rzeczywistą korzyść mogliby odnieść jedynie podatnicy, którzy osiągają wysokie dochody - znajdują się w co najmniej drugim progu podatkowym. Oddziaływanie takiej formy wsparcia adresowane byłoby do ok. 5% podatników PIT. Jednakże należy zauważyć, że takie rozwiązanie powodowałoby, że wielodzietni rodzice, którzy starają się zarobić na utrzymanie swoich rodzin mieliby możliwość znacznego obniżenia obciążeń podatkowych i w konsekwencji zapewnić godziwe utrzymanie rodzinie.

Przykładowo dla rodziców (opodatkowanych wspólnie), którzy osiągają dochód rzędu 148 tys. zł rocznie (maksymalny dochód mieszczący się w drugim progu podatkowym), to znaczy 12 333 zł miesięcznie, możliwość podzielenia dochodów również na co najmniej dwoje dzieci, spowoduje zmniejszenie podatku o ok. 8 100 zł w skali roku, czyli 675 zł miesięcznie. W stosunku do dochodu takiej rodziny ulga wyniosłaby ok. 5,5% dochodu.

Należałoby dokładnie oszacować skutki budżetowe takiego rozwiązania - dotyczyłoby ono wprawdzie zaledwie ok. 5% podatników, ale podatnicy ci wpłacają do budżetu ok. 1/3 dochodów z PIT.

- możliwe jest połączenie powyższych rozwiązań, czyli wspólne opodatkowanie rodziców z dziećmi. W takim rozwiązaniu przysługiwałaby kwota wolna od opodatkowania na każde dziecko oraz podatnik przechodziłby do niższego progu podatkowego.

Aby z dobrodziejstwa dzielenia dochodu na dzieci, lub wspólnego z dziećmi opodatkowania, mogli skorzystać mniej zamożni podatnicy, konieczne byłoby obniżenie najniższej stawki PIT oraz wprowadzenie większej liczby progów progresji podatkowej.

Podsumowując, ulgi podatkowe na dzieci przy obecnie obowiązującej skali podatkowej sprzyjałyby raczej zamożnym, a byłyby dość kosztowne dla budżetu. Gdyby jednak miały zastąpić zasiłki rodzinne, byłyby rozwiązaniem tańszym. Rozważając wprowadzenie ulg podatkowych "na dzieci" należy wziąć również pod uwagę, że takie rozwiązanie stanowić może jasny sygnał, że państwo popiera "rodzenie się dzieci", niezależnie od kwot realnej pomocy.

Warto jest również odnieść się do pojawiających się propozycji wprowadzenia "podatku liniowego". Rozwiązanie takie posiada pewien walor sprawiedliwości - wszyscy łożą na rzecz wspólnego dobra proporcjonalnie do swoich dochodów (ale niekoniecznie proporcjonalnie do kosztów utrzymania swoich rodzin). Należy jednak pamiętać, że realnie płacony podatek, przy obecnej skali progresji podatkowej, stanowi maksymalnie 17% dochodu dla osób w pierwszym przedziale dochodowym. W przypadku osób osiągających niższe dochody (poniżej ok. 1600 zł brutto), realna stopa podatku wynosi 16%, a w przypadku osób osiągających dochody brutto bliskie najniższemu wynagrodzeniu - nawet 12%. Tak więc jedynie wprowadzenie 12%-ego podatku liniowego nie spowodowałoby zwiększenia obciążeń najuboższych podatników.

Należy zauważyć, że dla stworzenia klimatu sprzyjającego prokreacji, istotne znaczenie miałyby bardziej generalne zmiany w systemie podatkowym. Chodziłoby o zmianę relacji między opodatkowaniem pracy i kapitału. Zmniejszenie danin publicznych od pracy, kosztem zwiększenia obciążeń podatkowych kapitału, skutkować mogłoby generalnie zwiększeniem zatrudnienia i podwyższeniem zarobków - redukowałoby więc istotne ekonomiczne przyczyny ograniczenia dzietności. Wspomnieć tu wypada, że działania idące w tym kierunku zostały zapisane w projekcie Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013.

Administracja państwa nie powinna wpływać na światopogląd obywateli. Jednakże zarówno w czasach przed zmianami politycznymi w naszym kraju, jak i obecnie, instytucjonalne struktury państwa pośrednio kreują opinie na temat kwestii światopoglądowych. Ponieważ oprócz przyczyn ekonomicznych, istnieją również kulturowe aspekty spadku dzietności, można więc rozważyć oddziaływanie struktur państwa na tę sferę. Wskazać by tu można przykładowo, inicjowanie przez przedstawicieli administracji rządowej społecznej debaty nad przyczynami spadku dzietności, działania informacyjne mające na celu wyjaśnianie opinii publicznej rozwiązań wspierających rodziny, możliwe jest też inicjowanie przez administrację rządową wydarzeń służących propagowaniu rodziny jako wartości (np. w Wielkiej Brytanii co roku organizowany jest Tydzień Rodziny).

Lansowana ostatnio teza, że zmniejszanie różnicy między poziomem zatrudnienia mężczyzn i poziomem zatrudnienia kobiet sprzyja rozrodczości, jest dyskusyjna. W krajach Europy Zachodniej obserwowana jest korelacja pomiędzy poziomem zatrudnienia kobiet a dzietnością, ale statystycznie związek pomiędzy tymi wskaźnikami jest słaby. Pobieżna analiza wskaźników z większości krajów UE wskazuje, że istotne znaczenie może odgrywać również poziom zamożności społeczeństw. W polskich warunkach, jak to wskazano na wstępie, fakt zatrudnienia obojga rodziców niekoniecznie przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa socjalnego rodziny.

Istotny wpływ dla zwiększenia dzietności mogą mieć rozwiązania wspomagające powrót na rynek pracy kobiet, które zrezygnowały z pracy ze względu na macierzyństwo oraz rozwiązania wspomagające godzenie obowiązków rodzicielskich i zawodowych. Polskie przepisy nie stanowią przeszkody dla takich działań. Natomiast pracodawcy nie są zainteresowani wprowadzaniem elastycznych form zatrudnienia. W związku z tym konieczne byłoby propagowanie dobrych praktyk takich form zatrudnienia, które pozwalają na godzenie roli rodzicielskiej z rolą pracownika. W krajach Europy Zachodniej tego rodzaju programy były realizowane w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL.

Drugim aspektem ułatwiania godzenia ról rodzicielskich i zawodowych jest opieka nad dziećmi. Aby rodzice mogli pracować, potrzebne jest rozwijanie różnorodnych form opieki nad dziećmi i to nie tylko w wieku przedszkolnym, ale również szkolnym.

Należy tu wspomnieć, że działania na rzecz ułatwienia godzenia obowiązków rodzicielskich z zawodowymi oraz rozbudowa sieci placówek przedszkolnych oraz pozaszkolnych wpisane zostały do projektu NPR na lata 2007-2013. Istotne mogą się okazać również działania służące zwiększeniu finansowej dostępności przedszkoli oraz zmniejszeniu kosztów edukacji szkolnej (przykładowo: zwiększenie pomocy stypendialnej dla uczniów i studentów, wprowadzenie rozwiązań służących wymianie podręczników pomiędzy rocznikami uczniów).

Reasumując, należy zaznaczyć, że w warunkach społeczno-gospodarczych Polski nie ma jednej, prostej metody zwiększenia dzietności. Konieczne jest wprowadzenie zestawu działań, które ograniczałyby ekonomiczne przyczyny zapaści demograficznej (w tym działania służące generalnie zwiększeniu zatrudnienia i podwyższeniu dochodów) oraz stanowiły ułatwienia dla osób, które zdecydują się na rodzicielstwo. Propozycje takich działań zostały zapisane w NPR na lata 2007-2013. Konieczne jest też wprowadzenie do głównego nurtu debaty publicznej problematyki rodziny w taki sposób, aby debata ta przyniosła wypracowanie przez obecny lub przyszły Rząd, właściwego modelu wspierania rodziny, choć, jak wynika z analizy przeprowadzonej przez Ministerstwo Finansów, środków na realizację podejmowanych działań należy poszukiwać przede wszystkim poza systemem podatkowym.

Jerzy Hausner

Przypisy:

3. patrz np.: Sytuacja demograficzna Polski - raport Rządowej Rady Ludnościowej 2001 wyd. Warszawa 2003.

5. "Transakcje kupna/sprzedaży nieruchomości w 2003 r." - GUS Warszawa, lipiec 2004 r.

6. Rocznik Statystyczny GUS 2004, s. 268-269.

7. Oszacowanie własne na podstawie danych z badań sondażowych CBOS przeprowadzonych w 2004 r.

9. Przy założeniu osiągania przez rodzinę dochodu równego kryterium dochodowemu. Przy niższych dochodach udział świadczenia w dochodach rodziny będzie większy.

Warszawa, 1 marca 2005 r.

Szanowny Pan

Senator RP

Szanowny Panie Senatorze!

Uprzejmie informuję, że otrzymałem Pańskie Oświadczenie złożone na 76 posiedzeniu Senatu w dniu 3 lutego 2005 r. w sprawie rozłączenia pasm programów TVP2 i TVP3.

Telewizja Polska dysponuje obecnie trzema antenami krajowymi (wliczając w to również Regionalną Trójkę). Stosunkowo niewielki zasięg nadajników programu regionalnego był w przeszłości powodem równoczesnego nadawania audycji regionalnych na dwóch antenach. Sytuacja ta uległa jednak zmianie - obecnie zasięg TVP3 przekracza 80% ludności Polski, co daje możliwość uwolnienia się od stosowanej w przeszłości praktyki. Nakłada to równocześnie na władze TVP obowiązek wyraźnego wyodrębnienia i sprofilowania każdej z anten.

Regionalna Trójka jest kanałem Telewizji Polskiej o największym potencjale rozwoju. Badania wykazują, że obecna oglądalność, kształtująca się na poziomie 4-5%, może się znacznie zwiększyć. Służy temu stale rozwijana oferta programowa i podejmowane działania marketingowe. Trójka musi stać się dobrym i oglądanym kanałem bez potrzeby sztucznego wsparcia, jakim jest "podwójna" emisja niektórych programów.

Wychodząc z tego założenia, Zarząd TVP podjął decyzję o zaniechaniu transmisji programu TVP3 w Programie 2. Ze względu na złożoność sytuacji (m.in. mniejszy zasięg TVP3, już zawarte umowy reklamowe) uznaliśmy, że decyzja ta wejdzie w życie dopiero w połowie obecnego roku, dając czas na podjęcie koniecznych działań.

Oczywiście likwidacja pasma regionalnego w Dwójce nie jest jedynym posunięciem Zarządu w tej sprawie. Pracując nad nową strategią rozwoju TVP Zarząd przyjął, że TVP3 powinna być jeszcze bardziej regionalna i że oddziały TVP powinny mieć możliwość zwiększenia czasu swojej obecności na antenie. Naprzeciw takiemu myśleniu wychodzi przyjęte przez nas założenie, że oddziały będą mogły w przyszłości nadawać więcej programu regionalnego, o ile oczywiście program ten zdobędzie widzów i będzie miał zapewnione źródła finansowania.

Jak widać rozdzielenie Trójki od Dwójki jest tyko jednym z elementów strategii, która zrealizowana konsekwentnie i w całości (m.in. zwiększanie zasięgu, stworzenie możliwości wydłużenia czasu emisji regionalnej, podniesienie jakości programów, działania marketingowe) pozwoli nam wszystkim cieszyć się lepszą telewizją regionalną.

Jan Dworak

Warszawa, dnia 2.03.2005 r.

Pan

Kazimierz Kutz

Rzeczypospolitej Polskiej

Odpowiadając na oświadczenie Pana Senatora Włodzimierza Łęckiego, przekazane przy piśmie BPS/DKS-043-28/05 z dnia 10 lutego br., w sprawie zagwarantowania osobom potrzebującym, pobytu w domach pomocy społecznej, pragnę uprzejmie poinformować, że w świetle aktualnie obowiązujących uregulowań prawnych, istotny wpływ na rozwiązywanie sygnalizowanych przez Pana Senatora problemów związanych z zapewnieniem miejsc w domach pomocy społecznej na terenie Poznania, a także na innych terenach w kraju, mają samorządy lokalne. Zobowiązane są do zapewnienia stosownej opieki potrzebującym w oparciu o rozeznane potrzeby w tym zakresie na danym terenie, czy to w ramach odpowiedniego wsparcia środowiskowego np. poprzez usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania, czy w domu dziennego pobytu lub w placówce całodobowego pobytu, takiej jak dom pomocy społecznej. Chodzi tu o lokalne rozwiązywanie problemów społecznych poprzez organizowanie skutecznego wsparcia w ramach pomocy społecznej oraz racjonalne wykorzystywanie środków finansowych przeznaczonych na ten cel.

Wprowadzone na początku roku 2004 zmiany w sposobie finansowania domów pomocy społecznej oraz nowe zasady odpłatności za pobyt w tych całodobowych placówkach mogły powodować pewne utrudnienia dla samorządów. Gminy generalnie wzbraniały się przed kierowaniem osób do domów pomocy społecznej, tłumacząc się brakiem środków finansowych na to zadanie. Dlatego też na niektóre zwolnione miejsca w domach pomocy społecznej nie było zapotrzebowania, szczególnie dotyczyło to domów pomocy społecznej dla osób przewlekle somatycznie chorych.

Od końca ubiegłego roku sytuacja znacznie się poprawiła i gminy zaczęły kierować do domów pomocy społecznej osoby niezbędnie wymagające tej formy pomocy. Z danych zbieranych przez Departament Pomocy i Integracji Społecznej Ministerstwa Polityki Społecznej, wynika, że w ciągu całego 2004 roku, do domów pomocy społecznej skierowano ogółem 9487 osób, z czego na nowych zasadach odpłatności 4160 osób.

Po wprowadzeniu zmian w zakresie sposobu finansowania domów pomocy społecznej i odpłatności za pobyt w domach pomocy społecznej nie zrezygnowano z dofinansowania tych placówek. Wojewodowie nadal dofinansują domy prowadzone przez powiaty lub na ich zlecenie, przekazując powiatom dotację celową w transzach miesięcznych, w wysokościach proporcjonalnych do liczby mieszkańców domów pomocy społecznej. Dotacja przysługuje tylko mieszkańcom przyjętym do tych placówek przed dniem 31 grudnia 2003 roku oraz osobom, które posiadały decyzje kierujące do domów pomocy społecznej wydane przed tą datą.

W stosunku do osób skierowanych do domu pomocy społecznej po dniu 1 stycznia 2004 roku obowiązują zasady odpłatności, o których mowa w art. 61 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz.U. nr 64, poz. 596 ze zm.). Zgodnie z nimi oprócz opłaty mieszkańca, który może ponosić ją w wysokości nawet do pełnego średniego kosztu utrzymania, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, w opłatach partycypuje rodzina i gmina. W sytuacji, gdy pełny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej nie przekracza kwoty 70% jego dochodów, wówczas ani rodzina, ani gmina nie musi dopłacać do utrzymania danej osoby w domu pomocy społecznej. Jeżeli mieszkaniec domu pomocy społecznej ponosi opłatę niższą niż faktyczny koszt utrzymania, wówczas w drugiej kolejności do ponoszenia opłaty zobowiązana jest rodzina, również do wysokości pełnego kosztu utrzymania, jednak tylko w sytuacji, jeżeli dochód na osobę w rodzinie przekracza 250% kryterium dochodowego (1152,5 zł w przypadku osoby samotnie gospodarującej i 790 zł na osobę w rodzinie), z tym że dochód tej osoby lub rodziny pozostający po wniesieniu opłaty nie może być mniejszy niż 250% odpowiedniego kryterium dochodowego.

Gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, wnosi opłatę w wysokości różnicy między kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej, a opłatami wnoszonymi przez mieszkańca i rodzinę. Jeżeli osoba skierowana do domu pomocy społecznej nie posiada rodziny lub z powodu niskich dochodów rodzina jest zwolniona z opłaty - do pełnego średniego kosztu utrzymania osoby skierowanej do domu pomocy społecznej dopłaca gmina. Ta ostatnia sytuacja może dotyczyć znacznej liczby osób ubiegających się o miejsce w domu pomocy społecznej.

Każda gmina kierując osobę do domu pomocy społecznej stosuje zasady, o których mowa w art. 54 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, czyli kieruje osobę do odpowiedniego typu domu pomocy społecznej, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania, chyba że okoliczności sprawy wskazują inaczej, np. z braku miejsc w określonym domu pomocy społecznej, osoba wymagająca opieki w takiej placówce ze względu na wiek lub schorzenia, (po wyrażeniu zgody) może być również umieszczona w takiej placówce oddalonej od miejsca zamieszkania w innym powiecie.

W ramach zagwarantowania osobom potrzebującym miejsce pobytu w domach pomocy społecznej należy niewątpliwie nadal wspierać finansowo samorządy w realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych, ukierunkowanych na rozwój tych placówek oraz usług w nich świadczonych m.in. na rzecz ludzi starszych i niepełnosprawnych. Można również poszerzać ofertę usług środowiskowych, świadczonych w ramach pomocy społecznej, a głównie w tego rodzaju placówkach. W tym zakresie jednak niezbędne są działania podejmowane przez władze i społeczności lokalne we wszystkich regionach naszego kraju. Różnorodność i złożoność występujących tu problemów uniemożliwia ich rozwiązywanie wyłącznie na szczeblu centralnym.

MINISTER

z up.

SEKRETARZ STANU