Oświadczenie skierowane do prezesa Rady Ministrów Jerzego Buzka

Szanowny Panie Premierze!

W związku z licznymi wystąpieniami kierowanymi do mnie przez środowiska nauczycielskie zwracam się do Pana Premiera o spowodowanie pilnego określenia przez ministra edukacji narodowej minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli.

Ustawa - Karta Nauczyciela zobowiązuje ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do określenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli. To określenie winno nastąpić w drodze rozporządzenia. Podwyższenie wynagrodzeń dla nauczycieli powinno nastąpić nie później niż w terminie określonym dla pracowników państwowej sfery budżetowej - art. 30 ust. 11 Karty Nauczyciela - z wyrównaniem od 1 stycznia danego roku.

Wspomniana procedura wymaga pewnego czasu - przynajmniej jednego miesiąca. Każde opóźnienie w wydaniu przez ministra wymaganego rozporządzenia odkłada na dalszą przyszłość sprawę wypłaty podwyżek należnych nauczycielom. Jedna z komisji międzyzakładowych pracowników oświaty i wychowania NSZZ "Solidarność", działających na terenie województwa łódzkiego, mianowicie komisja w Łowiczu, poinformowała mnie, że z Ministerstwa Edukacji Narodowej uzyskała informację, iż nowe rozporządzenie dotyczące określenia wynagrodzeń nauczycieli ma ukazać się dopiero we wrześniu bieżącego roku. Oznaczałoby to, że podwyżka płac mogłaby faktycznie nastąpić dopiero w końcu tego roku. To wszystko rodzi niepokój i oburzenie w środowisku nauczycielskim. Obecne - bardzo umiarkowane i wyważone - protesty pracowników oświaty i wychowania są wyrazem troski i obaw o przyszłość oświaty w naszym kraju.

Nauczycieli bulwersują też prawdopodobne naciski wywierane na ministra edukacji narodowej przez resort finansów, zmierzające ku temu, aby w bieżącym roku nie były zmienione stawki wynagrodzenia zasadniczego. O tych naciskach donosiła prasa centralna i regionalna. Jeżeli rzeczywiście miała miejsce próba wywarcia nacisku na resort edukacji w tym przedmiocie, to jestem zdania, że Pan Premier powinien wyciągnąć jak najostrzejsze konsekwencje służbowe w stosunku do autora bądź autorów takich pomysłów.

Edukacja i nauczyciele od dawna już traktowani są u nas po macoszemu, ze szkodą dla żywotnych interesów państwa i narodu. Wszelkie igraszki w tej dziedzinie powinny być już dawno zakończone. Tylko rozumne i odpowiedzialne podejście przez rząd i władzę ustawodawczą, a także przez samorządy, do problemów związanych z kształceniem młodego pokolenia może wyrwać nas z wieloletnich zaniedbań w tym względzie i stworzyć szanse zrównania się z narodami, które od dawna z całą powagą traktowały oświatę i naukę i przez to zajęły przodujące miejsca w ogólnoświatowym wyścigu cywilizacyjnym. Są takie grupy zawodowe, którym bez uszczerbku dla interesów państwa można by zamrozić, a nawet i obniżyć uposażenia. Nie można jednak tego robić w odniesieniu do nauczycieli, gdyż należą oni do najniżej opłacanych. Tę sytuację dostrzegł parlament i wprowadził do Karty Nauczyciela zapisy, co prawda nie w pełni satysfakcjonujące, ale zmierzające do stopniowego poprawiania pozycji materialnej nauczycieli.

Kilka miesięcy temu mówiłem z trybuny senackiej o niezwykle mądrym i pozytywnym stosunku do spraw edukacji i nauczycieli, jaki miał wybitny przedstawiciel polskiego renesansu, Andrzej Frycz Modrzewski, autor dzieła "O poprawie Rzeczypospolitej". Dzisiaj chcę wspomnieć bardziej nam bliskiego, w sensie czasowym, znanego działacza społecznego i polityka, posła na sejm ustawodawczy w latach 1919-1922 i senatora Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1938-1939, księdza Wacława Blizińskiego, który od roku 1900 aż do czasów okupacyjnych był proboszczem parafii Lisków koło Kalisza. Na przełomie XIX i XX wieku była to wieś typowa dla ziem polskich będących pod zaborem rosyjskim - zaniedbana kulturalnie i gospodarczo. Dopiero ten wielki społecznik uczynił ją wsią wzorową dla całego Królestwa Kongresowego, a potem dla II Rzeczypospolitej. Założył on spółdzielnię, bank, sierociniec, mleczarnię, ale zaczynał od tworzenia placówek oświatowych: szkoły podstawowej, średniej i seminarium nauczycielskiego. Rozumiał bowiem, że inne przedsięwzięcia nie udałyby się bez oświaty. Tego rodzaju rozumowanie powinno cechować także i tych, którzy dzisiaj decydują o losach Rzeczypospolitej.

Na koniec chcę jeszcze odnieść się do kolejnej sprawy - mianowicie do subwencji oświatowej, którą rząd przekazuje samorządom gminnym i powiatowym na prowadzenie szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich. Zasięgnąłem informacji na ten temat w kilku samorządach z terenu mojego okręgu wyborczego. Tam, gdzie pytałem, żalono się na niedoszacowanie przez rząd subwencji. Różnice między należną a przyznaną subwencją wynoszą kilkanaście, a nawet i kilkadziesiąt procent tej pierwszej.

W złotówkach przedstawia się to mniej więcej następująco: w Sieradzu, mieście liczącym czterdzieści pięć tysięcy mieszkańców, niedoszacowanie subwencji dla szkół podstawowych i gimnazjów wynosi ponad 2 miliony 700 tysięcy zł, w Wieluniu - dwadzieścia pięć tysięcy mieszkańców - brakuje 1 miliona 150 tysięcy zł, w Zduńskiej Woli - czterdzieści osiem tysięcy mieszkańców - brakuje około 3 milionów zł. Podobnie jest w innych miastach i gminach, a także w powiatach. Wyliczenia dokonane przez gminy i powiaty nie są, moim zdaniem, zawyżone. Obejmują one płace nauczycieli i pozostałych pracowników oraz bieżące utrzymanie placówek.