Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 3, 4 i 5 sierpnia br. odbyło się 41. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli wicemarszałkowie Andrzej Chronowski, Tadeusz Rzemykowski, Donald Tusk. Na sekretarzy posiedzenia wybrano senatorów Stanisława Gogacza i Stanisława Jarosza; listę mówców prowadził senator S. Jarosz.

Zaakceptowany przez Izbę porządek dzienny 41. posiedzenia obejmował 12 punktów:

• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o szczególnych zasadach, warunkach i trybie mianowania na wyższe stopnie wojskowe żołnierzy uczestniczących w walkach o wolność i niepodległość Polski podczas II wojny światowej i w okresie powojennym,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy Ramowej między Rzecząpospolitą Polską a Europejskim Bankiem Inwestycyjnym dotyczącej działalności EBI w Polsce, podpisanej w Warszawie dnia 1 grudnia 1997 r.,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o dodatku i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o Służbie Celnej,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o badaniach i certyfikacji,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zasadach szczególnej kontroli obrotu z zagranicą towarami i technologiami w związku z porozumieniami i zobowiązaniami międzynarodowymi,
• stanowisko Senatu w sprawie ustawy o języku polskim,
• pierwsze czytanie wniesionego przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi projektu ustawy o zmianie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności,
• zmiana w składzie komisji senackiej.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 23 lipca br. i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 27 lipca, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Maciej Świątkowski. Senator sprawozdawca przypomniał, że nowelizacja ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym dotyczy art. 169c w zakresie pożyczki z budżetu państwa - udzielonej kasom chorych w związku z wprowadzeniem reformy powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego na okres pierwszych dwóch tygodni lutego bieżącego roku - i pozwala na całkowite umorzenie pożyczki wraz z odsetkami, pod warunkiem przekazania przez kasę chorych samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej środków na wynagrodzenie dodatkowe za rok 1998, przysługujące tylko pracownikom państwowej sfery budżetowej, zgodnie z ustawą z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu dla tych pracowników. Ustawa określa szczegółowo warunki umorzenia pożyczki, stanowi o rozliczeniu kwoty pożyczki oraz dokonaniu w związku z tym wyrównania między kasami chorych.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że rozpatrując nowelizację członkowie obu komisji w zapytaniach oraz w komentarzach podnosili problem dodatkowego wynagrodzenia dla tych pracowników ochrony zdrowia, którzy byli zatrudnieni w 1998 r. w samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej, w służbie zdrowia podlegającej zarządowi Polskich Kolei Państwowych. Nie ma podstaw prawnych do wypłacenia dodatkowego wynagrodzenia w pierwszym przypadku, natomiast na mocy tej ustawy - co zgodnie potwierdzili uprawnieni przedstawiciele rządu, łącznie z ministrem finansów - beneficjentami tej nowelizacji są również pracownicy kolejowej służby zdrowia.

Część samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej wypłaciła dodatkowe wynagrodzenie za rok 1998 z bieżących dochodów kas chorych za świadczone usługi medyczne. Dotyczy to głównie jednostek ochrony zdrowia na Śląsku. Otrzymają one zwrot poniesionych środków finansowych - jest to suma około 18 milionów zł.

Łączna kwota udzielonych kasom chorych i podlegających umorzeniu pożyczek wynosi 847 milionów 367 tysięcy zł i nie powoduje zmian określonych w ustawie budżetowej na rok bieżący dochodów i wydatków państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego.

Senator M. Świątkowski poinformował też, że pełnomocnik rządu do spraw wprowadzenia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego przekazała informację, iż jeżeli dyrektor samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej przekaże właściwej kasie dokumenty, o których mówi nowelizacja ustawy, oraz oświadczenie o przejęciu przez zakład zobowiązań w przypadku powstania roszczeń pracowników dotyczących przedmiotowego wynagrodzenia, to może liczyć, że kasy chorych będą wypłacały całą należność za świadczenia zdrowotne bez potrącania ustalonych miesięcznych rat jeszcze przed wejściem tej ustawy w życie. Jest to prawdopodobnie ostatnia tak zwana trzynastka wypłacana w tej formie dla większości pracowników służby zdrowia.

Podczas posiedzenia połączonych komisji niektórzy senatorowie podkreślali, że są stawiani pod murem i nie mają możliwości wniesienia poprawek, ponieważ pracownicy ochrony zdrowia z niecierpliwością czekają na zaniechanie zwrotu pożyczki, co pozwoli na podwyższenie płac o 2% ponad ubiegłoroczną inflację, o co tak dramatycznie walczyły pielęgniarki i położne.

Ostatecznie sformułowano jeden wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

W imieniu połączonych komisji senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym bez poprawek.

Propozycję wprowadzenia poprawki do ustawy zgłosił podczas debaty senator Adam Struzik.

Do wniosków przedstawionych podczas debaty ustosunkowały się komisje Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu oraz Rodziny i Polityki Społecznej. Połączone komisje rekomendowały Izbie przyjęcie ustawy bez poprawek.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności głosowano nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek. Izba 70 głosami, przy 13 przeciw i 3 wstrzymujących się, poparła ten wniosek i powzięła uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 23 lipca br. i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 27 lipca, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Kazimierz Kleina. Senator przypomniał. że rozpatrywana ustawa jest efektem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zaniechania podnoszenia płac w sferze budżetowej oraz rent i emerytur w latach 1991-1992. Sejm 6 marca 1997 r. przyjął odpowiednią ustawę, która miała wypełnić te zobowiązania. Środki finansowe dla osób, które powinny otrzymać tę rekompensatę, miały pochodzić z prywatyzacji, a wypłaty proponowano realizować w formie świadectw rekompensacyjnych.

Niestety, ustawa ta nie mogła wejść w życie w tej formie, w jakiej została uchwalona przez Sejm w 1997 r., dlatego w roku bieżącym podjęto się jej nowelizacji, która nareszcie umożliwia wywiązanie się z tych odległych i zaległych zobowiązań.

Sejm 23 lipca br. zmienił sposób wypłat rekompensat - ze świadectw rekompensacyjnych na formę gotówkową - i określił czas wywiązania się z tych zobowiązań na lata 2000-2004.

Jak wskazał senator Kleina, za rozwiązaniami w formie wypłaty gotówkowej przemawia bardzo wiele argumentów. Między innymi to, że dla większości uprawnionych, a w szczególności dla osób w starszym wieku, ustawa w formie z 1997 r. jest niezrozumiała. Według tych osób, procedura otrzymania świadectw rekompensacyjnych oraz możliwość ich realizacji były bardzo skomplikowane. Zdecydowana większość osób uprawnionych nie ma wiedzy o papierach wartościowych, o rynku kapitałowym, zasadach jego funkcjonowania i operacjach rynkowych. Częstokroć jedynym doświadczeniem tych osób był udział w programie powszechnej prywatyzacji. Jednak powszechne świadectwa udziałowe miały postać materialną. Dzięki temu wielu ich posiadaczy zbyło je bez konieczności kontaktu z biurami maklerskimi czy giełdą papierów wartościowych.

Nowelizowana ustawa zmuszała uprawnionych do aktywnego uczestnictwa w operacjach na rynku papierów wartościowych. Duża część uprawnionych musiałaby pokonać często bardzo duże odległości, rzędu kilkudziesięciu kilometrów, do najbliższego punktu obsługi klienta domu maklerskiego. W starych województwach najczęściej funkcjonuje jeszcze w dalszym ciągu tylko jedno biur maklerskie, a więc dotarcie do niego byłoby bardzo utrudnione.

Przy braku uregulowania kolejności odbioru świadectw rekompensacyjnych skomplikowane procedury oraz kolejki zmuszałyby uprawnionych do kilkakrotnej bytności w domu maklerskim. Regulacje ustawy nie gwarantowałyby także całkowitego zaspokojenia roszczeń uprawnionych, ponieważ przewidziany w nich mechanizm doprowadziłby do sytuacji sprzedaży świadectw bardzo często poniżej ich wartości, co dodatkowo pogłębiłoby niezadowolenie społeczne. Wypłata gotówki gwarantuje możliwość otrzymania realnej wartości, tym bardziej że ustawa przewiduje weryfikowanie wartości tej gotówki w zależności od poziomu inflacji.

Senator sprawozdawca podkreślił, że proponowana nowelizacja pozwoli wypłacić każdemu uprawnionemu należną mu kwotę, pod warunkiem szybkiej realizacji programu przyjętego ustawą. W opinii senatora dzięki, tej nowelizacji po raz pierwszy będzie można wywiązać się z tych wszystkich zobowiązań, które ciążyły na państwie polskim, na rządzie od lat 1991-1992.

Senator K. Kleina w imieniu Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej wniósł o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Wniosek mniejszości połączonych komisji przedstawił senator Jerzy Suchański. Jak stwierdził senator sprawozdawca, w projektowanej nowelizacji jest jednak zapis - wytrych, który pozwala na taką interpretację, aby nie dokonywać tych wypłat. Zgodnie z art. 11 ust. 2 minister właściwy do spraw skarbu państwa zapewni, w okresie wskazanym w art. 10, wpływy z prywatyzacji przeznaczone na finansowanie wypłat, o których mowa w ust. 1.

Wniosek mniejszości polegał na tym, aby właśnie ten zapis skreślić. Po co bowiem ten zapis, skoro w budżecie na rok 1999 po jednej stronie są dochody, a po drugiej stronie wydatki? Wpływy z prywatyzacji są zaliczane do dochodów. Jak powiedział senator J. Suchański, nie ma takiego podziału pieniędzy, że na przykład bilon jest przeznaczony dla służby zdrowia, a nie bilon, czyli papierki - dla urzędników ministerstwa. Nie ma takiego podziału wpływów. Nie można w związku z tym domniemywać, że na przykład środki na podwyżki płac nauczycieli będą pochodziły z pieniędzy, które nie zostaną wydane na przykład na pokrycie strat powstałych w wyniku powodzi w Kotlinie Kłodzkiej czy też w województwie świętokrzyskim.

W związku z powyższym, aby nie było żadnych uwag co do tego, że trzeba wypłacić środki finansowe tym, którym się one należą, senator zaproponował - zgodnie z wnioskiem mniejszości - skreślenie tego zapisu, tak aby nie stwarzać jakichkolwiek podejrzeń co do możliwości niewypłacenia tych środków finansowych pracownikom sfery budżetowej, emerytom i rencistom.

Po dyskusji, zgodnie z art. 47 art. 1 Regulaminu Senatu, w pierwszej kolejności poddano pod głosowanie wniosek połączonych komisji o przyjęcie ustawy bez poprawek. Izba 69 głosami, przy 14 przeciw i 5 wstrzymujących się, poparła ten wniosek i powzięła uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 24 lipca br., i przekazana do Senatu 26 lipca. Marszałek Senatu 27 lipca, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Obrony Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Andrzej Ostoja-Owsiany. Senator sprawozdawca poinformował, że komisja zdecydowała rekomendować Izbie przyjęcie ustawy bez poprawek. Zaznaczył też, że podejmując tę decyzję, senatorowie Komisji Obrony Narodowej kierowali się racjami wyższego rzędu. Jeżeli bowiem wnieśliby jakiekolwiek poprawki, to ustawa ta nie mogłaby wejść w życie 1 września, w sześćdziesiątą rocznicę wybuchu II wojny światowej, a społeczeństwo i środowiska weteranów już od dawna czekają na taki, zapowiadany zresztą, akt normatywny. Członkowie komisji byli więc pod presją czasu. Poprawek po prostu nie można było zgłosić, choć podczas dyskusji przedstawiano szereg zastrzeżeń, np. dotyczących nadmiernych uprawnień urzędu do spraw kombatantów.

Pojawiły się też wątpliwości, dotyczące zgodności ustawy z art. 134 ust. 5 Konstytucji, bo, jak wiadomo, zwierzchnikiem sił zbrojnych upoważnionym do mianowania na pierwszy stopień oficerski i stopień generalski jest prezydent Rzeczypospolitej. Z ustawy wynika, że prezydent musi, czy nie należało wobec tego trochę inaczej skonstruować tego przepisu? Komisja doszła jednak do wniosku, że jeżeli prezydent ustawę podpisze - a najprawdopodobniej też nie będzie miał innej możliwości w związku z wspomnianymi terminami - to mianowanie deklaratoryjne zamieni się na konstytutywne.

Wątpliwości, na przykład, budził fakt, że w ustawie nie jest powiedziane o możliwości pośmiertnego nadawania stopni oficerskich, choć przecież co najmniej połowa tych weteranów już nie żyje, a może nawet więcej niż połowa. Dlaczego ci ludzie nie mogą pośmiertnie otrzymać stopnia oficerskiego, co miałoby niewątpliwie bardzo wielkie znaczenie moralne dla rodzin. To nic by nie kosztowało, a należało to zrobić.

Członkowie komisji zastanawiali się też, czy nie należało uregulować w ustawie kwestii odrębnego umundurowania weteranów.

Niemniej, mimo tych wszystkich zastrzeżeń, komisja doszła do wniosku, że nie może pozwolić sobie na to, żeby w tej sytuacji, w jakiej się znalazła, zgłaszać poprawki.

Senator A. Ostoja-Owsiany podkreślił też, że istota rozpatrywanej ustawy jest bardzo prosta i piękna: wszystkim żołnierzom walczącym na różnych frontach II wojny światowej i po wojnie, w sytuacji, jaka się w Polsce wytworzyła, nadaje się pierwszy stopień oficerski, czyli stopień podporucznika, natomiast oficerowie awansują o jeden bądź dwa stopnie.

Ustawa jest zaopatrzona w preambułę. Mówi ona, że w celu szczególnego wyróżnienia obrońców ojczyzny i zadośćuczynienia za wieloletnie przemilczanie ich zasług, za doznane w okresie powojennym represje i prześladowania oraz za cierpienia związane z przymusowym oddaleniem od ojczyzny - Sejm RP uchwala, co następuje.

Kończąc swe wystąpienie, senator A. Ostoja-Owsiany powiedział: (..) z jednej strony odnoszę się do tej ustawy oczywiście z ogromną radością, ale z drugiej strony ze wstydem. No bo parlament powinien był to załatwić w pierwszej kolejności po odzyskaniu niepodległości. Moim zdaniem, takie opóźnienia właściwie nie są niczym usprawiedliwione. Szczególnie dziś jest to ważne, wobec zanikania wartości wyższego rzędu. Ze smutkiem obserwujemy, że w społeczeństwie polskim utrwalają się stereotypy życia materialnego. O niepodległości mówi się już okazjonalnie, rzadko, uznając to niejednokrotnie za niepotrzebny balast. Mam wrażenie, że ustawa ta przypomni społeczeństwu o tym, jak należy cenić synów ojczyzny, tych, którzy oddawali za ojczyznę życie.

Po dyskusji poddano pod głosowanie wniosek Komisji Obrony Narodowej o przyjęcie ustawy bez poprawek. Izba 83 głosami, przy 2 przeciw i 3 wstrzymujących się, zaakceptowała ten wniosek i powzięła uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 22 lipca br. Do Senatu została przekazana w tym samym dniu. Marszałek Senatu 22 lipca, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Jerzy Markowski. Senator przypomniał, że celem rozpatrywanej nowelizacji jest dostosowanie przepisów ustawy do wymogów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 22 kwietnia 1997 r. Dotyczy to w szczególności art. 36 ust. 2 ustawy, gdzie zawarte jest upoważnienie dla głównego inspektora kolejnictwa do określenia, w drodze zarządzenia, zakresu badań koniecznych do uzyskania świadectwa dopuszczenia do eksploatacji budowli i urządzeń przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego oraz świadectwa dopuszczenia do eksploatacji każdego typu pojazdu szynowego. Wobec niezgodności tego upoważnienia z przepisami art. 87 i 92 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do podmiotu uprawnionego do wydania aktu normatywnego, jak też pod względem i w formie przepisów wykonawczych, które nie mają charakteru wewnętrznego, nie jest możliwe wydanie aktu wykonawczego w trybie przewidzianym ustawą. Od chwili uchwalenia nowej konstytucji zarządzenia mogą mieć wyłącznie charakter wewnętrzny. Tę dziedzinę może określić tylko minister w drodze rozporządzenia.

Senator sprawozdawca poinformował również, że do projektu ustawy rząd przedłożył projekt rozporządzenia ministra transportu i gospodarki morskiej w sprawie zakresu badań koniecznych do uzyskania świadectw dopuszczenia do eksploatacji budowli i urządzeń przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego oraz typu pojazdów szynowych. Projekt ten w sposób wyczerpujący i merytoryczny traktuje o powyższej kwestii.

Senator J. Markowski podkreślił, że projektowana zmiana ustawy o transporcie kolejowym ma swój udział w demonopolizowaniu działalności PKP jako jedynego, jak na razie, przewoźnika kolejowego w kraju. Z tego też powodu na głównego inspektora kolejnictwa został nałożony obowiązek wydawania świadectw wymienionych w ustawie wszystkim podmiotom gospodarczym mającym koncesje na wykonywanie przewozów kolejowych lub zarządzanie infrastrukturą kolejową. Wydanie świadectwa oznacza, że typ pojazdu, budowle, na przykład linie kolejowe lub urządzenia, spełniają wymogi bezpieczeństwa.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komitet Integracji Europejskiej stwierdził, iż przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.

W imieniu Komisji Gospodarki Narodowej senator J. Markowski wniósł o przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Propozycję wprowadzenia poprawki do ustawy zgłosiła natomiast senator Genowefa Ferenc podczas dyskusji.

Przedstawione wnioski rozpatrzyła podczas przerwy w obradach Komisja Gospodarki Narodowej. Komisja poparła wniosek o wprowadzenie poprawki do ustawy.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek (Izba odrzuciła ten wniosek 82 głosami, przy 3 za i 2 wstrzymujących się), a następnie nad wnioskiem o wprowadzenie poprawki do ustawy (Izba przyjęła ją 86 głosami, przy 1 wstrzymującym się) i nad całością projektu uchwały w sprawie rozpatrywanej ustawy wraz z przyjętą poprawką.

W wyniku tego ostatniego głosowania Senat jednomyślnie, 87 głosami powziął uchwałę w sprawie w sprawie ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym:

<<Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 22 lipca 1999 r. ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym, wprowadza do jej tekstu następującą poprawkę:

- w art.1 po pkt 1 dodaje się pkt 1a - 1c w brzmieniu:

"1a) w art. 14 ust. 4 otrzymuje brzmienie:

"4. Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, tryb wydawania świadectw sprawności technicznej pojazdów szynowych oraz wzór tych świadectw.";

1b) art. 16 otrzymuje brzmienie:

"Art.16. Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, dokumenty, które powinny znajdować się w pojeździe szynowym z napędem oraz wzory tych dokumentów.";

1c) w art. 17 ust. 4 otrzymuje brzmienie:

"4. Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia rejestru oraz sposób oznakowania pojazdów szynowych.";>>.

W uzasadnieniu powziętej uchwały stwierdzono, że Senat podzielił stanowisko Sejmu, iż należy dostosować ustawę o transporcie kolejowym do konstytucyjnych wymagań w zakresie formy aktów wykonawczych oraz katalogu organów upoważnionych do wydawania rozporządzeń. Poprawka zaproponowana przez Senat stanowi jedynie uzupełnienie i rozwinięcie decyzji Sejmu dotyczącej art. 36 ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym. Senat proponuje objęcie korektą także pozostałych trzech upoważnień ustawy o transporcie kolejowym, niezgodnych z wymaganiami Ustawy Zasadniczej, uwzględniając fakt, iż zbliża się ostateczny termin dokonywania takich zmian wyznaczony przez art. 236 ust. 1 Konstytucji.

Przyjęcie poprawki Senatu pozwoli uniknąć konieczności nowelizowania ustawy o transporcie kolejowym za kilka tygodni.

Poprawka Senatu nie zmienia merytorycznej treści modyfikowanych upoważnień, jedynie dostosowuje je do wymogów Konstytucji oraz, w zakresie wskazania organu upoważnionego do wydania aktów wykonawczych, do przepisów ustawy o działach administracji rządowej (zastępując "Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej" "ministrem właściwym do spraw transportu").

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 24 lipca br. Do Senatu została przekazana 26 lipca. Marszałek Senatu 27 lipca, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej przedstawił senator Marek Waszkowiak. Senator sprawozdawca przypomniał, że w 1995 r. Europejski Bank Inwestycyjny wystąpił z nową inicjatywą udzielania kredytów na przetwórstwo rolno-spożywcze, ochronę środowiska, turystykę. Niniejsza umowa, podpisana 1 grudnia 1997 r., otwiera możliwości wykorzystania nowych kredytów proponowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny.

Jednak w związku z tym, że realizacja niektórych zapisów Umowy Ramowej, na przykład tych dotyczących emisji obligacji, wymagałaby wprowadzenia zmian w ustawie o obligacjach oraz ustawie Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, wymaga ona ratyfikacji w ramach art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.

Ważnym elementem związanym z tą umową są listy wymienione między wicepremierem rządu polskiego, Leszkiem Balcerowiczem, a prezesem Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Listy te zawierają interpretację zapisów. Miedzy innymi chodzi o to, że Europejski Bank Inwestycyjny może finansować jedynie te projekty, o finansowanie których wystąpi rząd Rzeczypospolitej Polskiej, jak również inne projekty wchodzące w zakres Umowy Ramowej jeżeli rząd Rzeczypospolitej Polskiej nie zgłosił w stosunku do nich sprzeciwu. Ponadto Europejski Bank Inwestycyjny będzie występował o akceptację programów emisji dłużniczych papierów wartościowych w polskich złotych. Wymienione listy będą stanowić integralną część umowy ramowej.

Senator M. Waszkowiak poinformował, że Komisja Gospodarki Narodowej, chociaż świadoma tego, że cała procedura była bardzo długotrwała i wywoływała masę emocji ze względu na fakt, iż podpisanie i ratyfikowanie tej umowy uruchamia ogromne środki inwestycyjne, przy jednym głosie wstrzymującym się, postanowiła wnieść o uchwalenie ustawy bez poprawek.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przedstawił senator Leon Kieres.

Senator sprawozdawca zwrócił uwagę na niektóre aspekty ekonomiczne związane z ratyfikacją umowy. Wskazał m.in., że Międzynarodowy Bank Inwestycyjny udziela pożyczki po kosztach własnych z bardzo niewielką marżą, równą 0,25%, przeznaczoną na pokrycie wydatków administracyjnych.

Bank ten może również zaciągać pożyczki, jest pożyczkobiorcą na terytorium państw Unii Europejskiej. Rozpatrywana Umowa Ramowa upoważni bank do prowadzenia tego rodzaju działalności również na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Senator sprawozdawca poinformował, że na posiedzeniu komisji był dyskutowany problem, czy zwłaszcza poprzez emitowanie papierów skarbowych, obligacji, bank ten nie będzie dysponował kapitałem, który zgromadzi na polskim rynku finansowym, a następnie będzie mógł go inwestować poza terytorium Rzeczypospolitej. Takie wątpliwości miałyby swoje uzasadnienie, ale w przekonaniu członków komisji, zostały one rozwiane w związku ze wspomnianymi już pismami premiera Balcerowicza i Wolfganga Rotha, wiceprezesa Europejskiego Banku Inwestycyjnego. W swoim piśmie W. Roth informuje wicepremiera i ministra finansów o warunkach, na które przystaje w związku z podejmowaniem działalności na polskim rynku finansowym. Przystaje on mianowicie na to, że pozyskiwanie środków w walucie polskiej na polskim wewnętrznym rynku finansowym będzie prowadzone zgodnie z obowiązującym w Polsce ustawodawstwem, że bank będzie mógł finansować jedynie te projekty, o których finansowanie wystąpi rząd polski, jak również inne projekty wchodzące w zakres Umowy Ramowej, jeżeli rząd Rzeczypospolitej Polskiej nie zgłosił w stosunku do nich sprzeciwu. Rozwiało to wątpliwości co do zakresu swobody, którą bank będzie dysponował w czasie działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, natomiast, oczywiście, nie rozwiało to wątpliwości co do charakteru prawnego pisma wiceprezesa Rotha.

Dyrektor Kranz z Ministerstwa Spraw Zagranicznych wyjaśnił członkom komisji - i uznali oni te wyjaśnienia za przekonujące - że wprawdzie tego rodzaju stanowisko nie jest elementem treści Umowy Ramowej, ale jest ono pewną praktyką prawną w międzynarodowym obrocie i może być przyjęte jako forma precyzowania wzajemnych zobowiązań, aczkolwiek siła prawna tego rodzaju oświadczenia jest na pewno mniejsza niż postanowienia, które by mogło się znaleźć w treści Umowy Ramowej. W każdym razie członkowie komisji przyjęli, że mimo pewnej słabości tego rodzaju rozwiązania, w dużej mierze łagodzi ono jednak ewentualny zarzut, iż Europejski Bank Inwestycyjny będzie miał niczym nie skrępowaną swobodę transferowania tych pieniędzy, które uzyska na polskim rynku finansowym, w celu inwestowania poza gospodarką Polski.

Uzasadniając stanowisko komisji, senator L. Kieres podkreślił też m.in., że po 1 grudnia 1997 r., czyli po podpisaniu tej Umowy Ramowej podpisano już cztery umowy kredytowe na łączną kwotę 400 milionów ECU, między innymi na budowę autostrad i na budowę trasy średnicowej na Górnym Śląsku.

Z tych wszystkich względów Komisja Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej postanowiła przyjąć ustawę bez poprawek.

Senat w głosowaniu podzielił stanowisko komisji i 76 głosami, przy 3 przeciw i 9 wstrzymujących się, podjął uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 24 lipca br., a do Senatu przekazana w dniu 26 lipca. Marszałek Senatu 27 lipca, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej przedstawił senator Dariusz Kłeczek. Senator sprawozdawca podkreślił, że ustawa wprowadza wiele bardzo istotnych zmian w zakresie uprawnień żołnierzy-górników. W preambule do ustawy dokonano zmiany, która dookreśla, iż przymusowe zatrudnienie żołnierzy zastępczej służby wojskowej w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu stanowiło szczególny rodzaj represji politycznych.

Dodatek pieniężny przysługujący do renty lub emerytury zmienia się w samoistne świadczenie pieniężne przyznawane niezależnie od prawa do emerytury i renty.

Rozszerza się grupę osób uprawnionych o żołnierzy, którzy pracowali przymusowo do końca 1959 r. Dotychczas ramy czasowe ustawy obejmują lata 1949-1956.

Żołnierzom zastępczej służby wojskowej oraz wdowom po nich pobierającym emeryturę lub rentę przyznano nowe świadczenie, czyli ryczałt energetyczny, którego dotychczas ta grupa nie otrzymywała.

Zaleca się organom wojskowym zasięganie opinii właściwych stowarzyszeń żołnierzy-górników przy sporządzaniu zaświadczeń potwierdzających rodzaj i okres wykonywania przymusowego zatrudnienia w ramach zastępczej służby wojskowej.

Żołnierzom przymusowo zatrudnionym w zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranu przyznaje się jednorazowe odszkodowanie w wysokości: 22 tysięcy 200 zł, jeżeli u poszkodowanego orzeczono na stałe inwalidztwo I grupy lub całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji: 15 tysięcy 850 zł, jeżeli u poszkodowanego orzeczono na stałe inwalidztwo II grupy lub całkowitą niezdolność do pracy; 9 tysięcy 510 zł, jeżeli u poszkodowanego orzeczono na stałe inwalidztwo III grupy lub częściową niezdolność do pracy i 6 tysięcy 350 zł dla pozostałych poszkodowanych.

Senator D. Kłeczek poinformował, iż podczas pracy Komisji Rodziny i Polityki Społecznej najwięcej kontrowersji wzbudzał ryczałt energetyczny, a szczególnie ryczałt przyznawany wdowom po osobach represjonowanych. Komisja analizowała również możliwość ubiegania się o ryczałt energetyczny innych represjonowanych. Otóż od 31 maja 1996 r. istnieje ustawa o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Sowiecki. Jest tu pewna analogia do sytuacji żołnierzy-górników. Niektórzy z ich również pracowali w kopalniach, tyle że na Uralu, gdzie wywożono Polaków w czasie drugiej wojny światowej. Ustawa z 31 maja 1996 r. przyznaje wywiezionym na roboty przymusowe dodatek, jaki się obecnie należy żołnierzom-górnikom, ale nie przyznaje im ryczałtu energetycznego, jak również w żaden sposób nie przenosi świadczeń na wdowy po nich. Może to doprowadzić do sytuacji podkreślania nierówności wobec prawa i w konsekwencji spowodować żądanie ryczałtu energetycznego dla dwustu pięćdziesięciu do trzystu tysięcy osób.

Komisja próbowała również ocenić skutki finansowe wprowadzenia ryczałtu energetycznego dla żołnierzy-górników i wdów po nich. Przez kopalnie przewinęło się około stu tysięcy żołnierzy. Szacuje się, że o ryczałt energetyczny może ubiegać się około osiemdziesiąt tysięcy uprawnionych i wdów po uprawnionych. Od maja bieżącego roku ryczałt wynosi 83 zł miesięcznie, czyli 996 zł rocznie dla każdego uprawnionego, co daje kwotę około 80 milionów zł, a dokładnie 79 milionów 680 tysięcy zł. Obecnie świadczenie pobiera niewiele ponad czterdzieści tysięcy osób, a więc ryczałt energetyczny dla samych uprawnionych, z wyłączeniem wdów, będzie skutkował wydatkiem około 40 milionów zł. Następne 250-300 milionów zł może być potrzebne na zaspokojenie żądań osób deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Sowiecki.

Senator sprawozdawca poinformował, że biorąc to wszystko pod uwagę, Komisja Rodziny i Polityki Społecznej zdecydowała zaproponować przyjęcie ustawy z 6 poprawkami. Poprawki te znoszą ryczałt energetyczny dla żołnierzy przymusowo zatrudnionych i wdów po nich.

Stanowisko Komisji Praw Człowieka i Praworządności przedstawił senator Zbigniew Romaszewski.

Senator sprawozdawca przypomniał, że ustawa, która mówi o dodatku i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej, jest ustawą posiadającą już pewną historię. Jest to ustawa, która właściwie po raz pierwszy wypłynęła jeszcze w drugiej kadencji Senatu, kiedy to żołnierze-górnicy zwrócili się z prośbą o wystąpienie w sprawie przyznania im uprawnień przewidzianych ustawą o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

W opinii senatora sprawozdawcy, w obecnej sytuacji, w roku 1999, ta ustawa, która powstała w styczniu 1991 r., jest w jakimś stopniu niewątpliwie ustawą anachroniczną. Wiele zmian, następujących stopniowo, nie dostosowało tej ustawy w sposób dostateczny do naszej obecnej rzeczywistości.

Przede wszystkim - stwierdził senator Z. Romaszewski - działamy na tle ustawy, której grzechem głównym i podstawowym jest pomieszanie dwóch pojęć: pojęcia "kombatantów" i pojęcia "ofiar represji". Dlatego właściwie zawsze pozostajemy w kręgu mylenia osób represjonowanych z kombatantami. Jeżeli to są osoby represjonowane, to powiada się: "A czy one są rzeczywiście kombatantami?" Nie, one są represjonowane. Ale ustawa o kombatantach, nazywana ustawą o kombatantach w dalszej swojej części, mówi również o osobach represjonowanych. Z tej niezręczności trzeba sobie doskonale zdawać sprawę; poza kombatantami mamy tutaj do czynienia z szeroką, bardzo szeroką grupą osób represjonowanych. W szczególności te osoby są wymienione w art. 4 tej ustawy. I mówi się, że przepisy ustawy stosuje się również do osób, które podlegały represjom wojennym i okresu powojennego. Represjami w rozumieniu ustawy są okresy przebywania z przyczyn politycznych, narodowościowych, religijnych i rasowych w hitlerowskich więzieniach, obozach koncentracyjnych, w łagrach NKWD itd. Tego rodzaju represje są uwzględnione w ustawie o kombatantach i osobach represjonowanych.

Jak stwierdził senator Z. Romaszewski, jest w jakiś sposób zaskakujące to, iż ustawa o osobach represjonowanych w gruncie rzeczy, a w każdym razie w swojej ogromnej części, tej szerokiej części, zajmuje się wyłącznie osobami, które były represjonowane przez systemy okupacyjne, natomiast generalnie pomija zjawisko polskich łagrów. Bo koniec końców żołnierze-górnicy, żołnierze batalionów budowlanych to byli polscy łagiernicy. I niezauważanie tego faktu jest jakimś bardzo głębokim nieporozumieniem.

Podstawą prawą do kierowania poborowych do służby zastępczej - do pracy w kopalniach, batalionach budowlanych - był osławiony rozkaz K. Rokossowskiego nr 008 z 1951 r.

Mamy więc jednoznaczne tutaj do czynienia z jednoznaczne represyjnym kierowaniem ludzi do obozów pracy, mamy do czynienia z czymś, za co niewątpliwie jest odpowiedzialna strona polska. I teraz to usuwamy z ustawy o kombatantach. Jak stwierdził senator Z. Romaszewski, w jego przekonaniu niewpisanie tego do ustawy o kombatantach i osobach represjonowanych jest po prostu nieporozumieniem i dodał:

Chwała Bogu Najwyższemu, że w ustawie z 2 września 1994 r. znalazło się na to miejsce, że dla tych ludzi wymyślono ustawę o dodatkach i uprawnieniach przysługujących żołnierzom służby zasadniczej. Niewątpliwie jest to przynajmniej jakieś częściowe naprawienie krzywd, ale w moim przekonaniu, proszę państwa, daleko niedostateczne. Dlatego też, jeżeli chodzi o przedłożoną ustawę nowelizującą, my, w Komisji Praw Człowieka i Praworządności jesteśmy zwolennikami przyjęcia tej ustawy w kształcie nadanym jej przez Sejm, łącznie z dodatkiem energetycznym, ponieważ nie ma istotnych różnic pomiędzy tymi ludźmi a osobami przewidzianymi w art. 4 ustawy o kombatantach. W imieniu Komisji Praw Człowieka i Praworządności senator sprawozdawca przedstawił wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Propozycje wprowadzenia dalszych poprawek do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Wszystkie wnioski i propozycje poprawek rozpatrzyły podczas przerwy w obradach komisje Rodziny i Polityki Społecznej oraz Praw Człowieka i Praworządności.

Połączone komisje rekomendowały Izbie przyjęcie 4 spośród 12 zgłoszonych ogółem wniosków i poprawek.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek (Izba odrzuciła go 69 głosami, przy 13 - za i 5 wstrzymujących się), następnie przegłosowano poszczególne poprawki w kolejności przepisów ustawy, po czym poddano pod głosowanie całość projektu uchwały w sprawie rozpatrywanej ustawy wraz z przyjętymi poprawkami. W wyniku tego ostatniego głosowania Senat 85 głosami, przy 1 przeciw i 1 wstrzymującym się, podjął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o dodatku i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu:

Uchwała

W uzasadnieniu uchwały stwierdzono, że Senat, rozpatrując ustawę o zmianie ustawy o dodatku i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu, uznał za celowe przyjęcie jej z poprawkami.

Senat, nie przyznając zarówno żołnierzom-górnikom jak i wdowom po nich pobierającym emeryturę lub rentę ryczałtu energetycznego, miał na uwadze zbyt duże obciążenie dla budżetu państwa z tytułu wypłaty tego świadczenia. Ponadto Senat stanął na stanowisku, iż przyznanie ryczałtu energetycznego nie jest przywilejem powiązanym z charakterem zatrudnienia, bowiem żołnierze, których dotyczy ustawa, to nie tylko ci, którzy pracowali przymusowo w kopalniach węgla, ale także duża grupa żołnierzy odbywających służbę zastępczą w kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu. Senat uznał za uzasadnioną rezygnację z przyznania ryczałtu energetycznego żołnierzom i wdowom po nich także z tego względu, iż może to rodzić na przyszłość żądania robotników przymusowych, których uprawnienia określa ustawa z dnia 31 maja 1996 roku o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Zdaniem Senatu taka decyzja jest tym bardziej uzasadniona, że obydwie te grupy otrzymują świadczenia w tej samej wysokości.

Senat, dokonując modyfikacji art. 5a ust. 1 dodawanego ustawą nowelizującą, zrównał w uprawnieniach tzw. żołnierzy-uranowców, u których orzeczono na stałe inwalidztwo III grupy lub częściową niezdolność do pracy z tymi, którzy nie mają orzeczonej żadnej z grup inwalidztwa i przyznał im jednorazowe odszkodowanie w tej samej wysokości - 9 510 złotych.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 24 lipca br., a do Senatu przekazana w dniu 26 lipca. Marszałek Senatu 27 lipca, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Paweł Abramski. Senator sprawozdawca poinformował, że komisja zaakceptowała w całości podstawowe propozycje rządowego i poselskiego projektu ustawy, dotyczące nadania funkcjonariuszom celnym statusu służby mundurowej i nawiązania stosunku służbowego z funkcjonariuszami celnymi w drodze mianowania. Zgodnie z propozycją rządu zastosowano podział służby na trzy podstawowe grupy: po pierwsze, funkcjonariuszy mianowanych z ustawy o Służbie Celnej; po drugie, pracowników administracyjnych z ustawy o służbie cywilnej; po trzecie, pracowników obsługi technicznej z ustawy o pracownikach urzędów państwowych - art. 1 ust. 5.

Przyjmuje się, że jest to ustawa dotycząca około czternastu i pół tysiąca osób, z których pięć tysięcy dwieście to pracownicy mianowani, trzy tysiące osiemset to pracownicy z umowy o pracę, pięć tysięcy trzysta to pracownicy z umowy na czas nieokreślony.

Senator zwrócił uwagę m.in. na art. 1 ustawy, pozwalający na określenie zakresu stosowania ustawy o służbie cywilnej w stosunku do pracowników administracyjnych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych Służby Celnej.

Ponadto utrzymano zasadę, że w przypadku ubiegania się o wyższe stanowiska kierownicze w Służbie Celnej będą przeprowadzane konkursy.

W opinii senatora sprawozdawcy, rozpatrywany projekt ustawy, mimo pewnych zastrzeżeń, należy ocenić pozytywnie. Porządkuje on prawa i obowiązki kilkunastotysięcznej grupy zawodowej oczekującej od lat zrównania swoich praw z prawami służby granicznej.

Rozpatrywany projekt przewiduje nałożenie następujących obowiązków i ograniczeń na funkcjonariuszy celnych: po pierwsze, obowiązku pełnienia służby w określonym okresie, także w systemie zmianowym; po drugie, ograniczenia możliwości podejmowania dodatkowego zarobkowania; po trzecie, zakazu publicznego manifestowania swych poglądów politycznych; po czwarte, zakazu uczestniczenia w strajku, a także działalności zakłócającej normalną pracę urzędu i wreszcie, po piąte, obowiązku składania oświadczeń majątkowych.

Kompleksowe ujęcie i uregulowanie problematyki służby celnej wydaje się słuszne z punktu widzenia realizacji przepisów ustawy. Taki też pogląd wyraziła Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej i zarekomendowała Izbie przyjęcie ustawy bez poprawek.

Wniosek mniejszości Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawił senator Zbyszko Piwoński. Senator podkreślił, że mniejszość komisji swoje zastrzeżenia wywodzi z tego, że rozpatrywaną ustawę obciąża nadmiar akcentów politycznych. Wynikają one w prostej linii z tego, że mocą tej ustawy służbę celną zalicza się do służb mundurowych i to po części rodzi określone konsekwencje. A przecież, pomimo wielu znamion policyjnych, jest to jednak organ kontroli finansowej podległy ministrowi finansów, w przeciwieństwie do innych służb mundurowych, które podlegają ministrowi spraw wewnętrznych czy obrony narodowej. W większości krajów europejskich jest to służba cywilna, co między innymi w toku prac legislacyjnych wywołało sporo kontrowersji zarówno w Sejmie, jak i u nas - stwierdził senator Z. Piwoński.

Senator sprawozdawca następnie przedstawił i szczegółowo uzasadnił trzy poprawki do ustawy proponowane przez mniejszość komisji.

Do wszystkich wniosków przedstawionych w trakcie debaty ustosunkowała się Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja poparła wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o przyjcie ustawy bez poprawek. Izba w głosowaniu poparła ten wniosek: 58 głosami, przy 28 przeciw i 1 wstrzymującym się, podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia rozpatrywanej uchwały bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 22 lipca br. i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Nauki i Edukacji Narodowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

O przyjęcie bez poprawek rozpatrywanej ustawy w imieniu Komisji Gospodarki Narodowej wniósł senator Jerzy Suchański.

Omawiając rozpatrywaną nowelizację sejmową, senator sprawozdawca powiedział, że ma ona na celu dostosowanie ustawy do wymogów konstytucji w zakresie upoważnienia odpowiednich organów do wydania powszechnie obowiązujących aktów normatywnych oraz dostosowania polskiego prawa w zakresie badań i certyfikacji do prawa obowiązującego w Unii Europejskiej. W tym zakresie najważniejszym postanowieniem ustawy jest przepis dopuszczający do obrotu wyroby na podstawie deklaracji zgodności producenta, czyli oświadczenia producenta, stwierdzającego, że wyrób jest zgodny z określoną normą.

Jak zwrócił uwagę sprawozdawca Komisji Gospodarki Narodowej, dostosowanie polskiego systemu do systemu obowiązującego w krajach Unii Europejskiej jest procesem dosyć złożonym i długotrwałym. Pierwszy krok w tym względzie został zrobiony w 1993 r. Przewiduje się, że w najbliższym czasie zostanie skierowany do Senatu nowy projekt ustawy, który wprowadzi zasadnicze zmiany w polskim systemie oceny zgodności. Rozpatrywana nowelizacja obejmuje tylko zakres niezbędny, wynikający z aktualnych porozumień i uzgodnień.

Sprawozdawca Komisji Nauki i Edukacji Narodowej senator Bogdan Tomaszek poinformował, że komisja wysłuchała opinii przedstawiciela rządu na temat proponowanych zmian, a także dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji, który przedstawił informację na temat pracy tego urzędu, zarówno obecnej, jak i w przyszłości, po przyjęciu nowelizacji i po wejściu w życie ustawy o Polskim Centrum Akredytacji.

Zapoznano się także z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu i z wyjaśnieniami posła sprawozdawcy.

Komisja po zapoznaniu się z tymi opiniami w wyniku dyskusji postanowiła zaproponować Senatowi przyjęcie bez poprawek nowelizacji ustawy o badaniach i certyfikacji.

W uzasadnieniu tej decyzji senator B. Tomaszek zwrócił uwagę na przygotowane do nowelizacji rozporządzenia np. w sprawie ustalenia wykazu wyrobów podlegających obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, rozporządzenie ministra gospodarki w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o badaniach i certyfikacji, jeśli chodzi o akredytację laboratoriów badawczych, jednostek certyfikujących, certyfikację wyrobów, certyfikację systemów jakości, certyfikację auditorów, czy projekt zarządzenia ministra gospodarki w sprawie Rady do spraw Badań i Certyfikacji przy Polskim Centrum Badań i Certyfikacji.

Podczas debaty 2 poprawki do rozpatrywanej ustawy zgłosił senator Piotr Ł.J. Andrzejewski. Nie uzyskały one jednak akceptacji Senatu, który 76 głosami za, przy 4 przeciw i 7 głosach wstrzymujących się podjął uchwałę dotyczącą przyjęcia bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o badaniach i certyfikacji.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 22 lipca br. i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 22 lipca, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Mieczysław Janowski. Senator sprawozdawca zaakcentował, że rozpatrywana ustawa, nowelizująca przepisy ustawy zasadniczej, dotyczy kwestii związanych ze zgodnością przepisów z konstytucją. W myśl obowiązującej obecnie ustawy minister gospodarki może wydawać decyzje o przepadku towarów lub technologii na rzecz skarbu państwa, natomiast art. 46 Konstytucji stwierdza, iż przepadek rzeczy może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Nowelizacja ustawy dostosowuje jej przepisy również do ustawy o działach administracji rządowej.

Według informacji rządu, proponowana nowelizacja nie pociąga za sobą dodatkowych skutków finansowych dla budżetu państwa.

Senator M. Janowski poinformował, że Komisja Gospodarki Narodowej po dyskusji postanowiła zaproponować przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Poprawkę do ustawy zaproponowała natomiast mniejszość Komisji Gospodarki Narodowej. Jej wniosek przedstawiła senator Genowefa Ferenc. Mniejszość zaproponowała, aby w art. 1 w pkt 5 lit. b) otrzymała brzmienie: "b) skreśla się ust. 3.". W opinii mniejszości bowiem zapis ten jest niekonstytucyjny.

Oba wnioski rozpatrzyła podczas przerwy w obradach Komisja Gospodarki Narodowej. Komisja rekomendowała Izbie przyjęcie ustawy bez poprawek. Mniejszość komisji podtrzymała swój wniosek o wprowadzenie poprawki.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek. Izba 57 głosami, przy 25 przeciw i 5 wstrzymujących się, poparła ten wniosek i powzięła uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 55. posiedzeniu, 22 lipca br. Do Senatu została przekazana 22 lipca i tego samego dnia marszałek Senatu skierowała ją do Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka i Praworządności przedstawiła senator Anna Bogucka-Skowrońska. Komisja rekomendowała Izbie wprowadzenie 16 poprawek do ustawy.

24 poprawki do ustawy zaproponowała Komisja Kultury i Środków Przekazu. Jej sprawozdanie przedstawiła Izbie senator Krystyna Czuba.

Dalsze propozycje poprawek do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Wszystkie zgłoszone wnioski i propozycje poprawek rozpatrzyły podczas przerwy w obradach komisje Praw Człowieka i Praworządności oraz Kultury i Środków Przekazu. Połączone komisje rekomendowały Izbie przyjęcie 29 spośród 45 zgłoszonych ogółem propozycji poprawek. Mniejszość połączonych komisji poparła jedną poprawkę.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu przeprowadzono głosowania nad poszczególnymi poprawkami w kolejności przepisów ustawy, a następnie nad całością projektu uchwały w sprawie rozpatrywanej ustawy wraz z przyjętymi poprawkami.

W wyniku tego ostatniego głosowania Senat 74 głosami, przy 5 przeciw i 10 wstrzymujących się, powziął uchwałę w sprawie ustawy o języku polskim:

Uchwała

W uzasadnieniu uchwały wskazano, że Senat po rozpatrzeniu ustawy o języku polskim zadecydował o wprowadzeniu do jej tekstu 31 poprawek.

Poprawką oznaczoną numerem 1 Senat zmierza do podkreślenia funkcji ochronnej ustawy.

W kolejnej poprawce, numer 2, Senat proponuje wprowadzenie nowego brzmienia preambuły; podkreśla się w niej znaczenie języka polskiego w zachowaniu kultury narodowej i jej rozwoju, wobec postępującego procesu globalizacji i różnorodności kulturowej Europy.

W poprawce numer 3 Senat poprzez przestawienie kolejności wyrazów pragnął zaakcentować podstawowy cel ustawy, którym jest ochrona języka polskiego.

Umieszczenie przepisu zawartego w poprawce numer 5 Senat uznał za uzasadnione potrzebą wyeliminowania mogących się pojawić wątpliwości, czy ustawa nie będzie naruszała sfery praw kościołów, związków wyznaniowych, mniejszości narodowych i grup etnicznych.

Przeredagowując poprawką numer 7 przepis art. 3 ust. 1 Senat miał na celu wskazanie i uporządkowanie przykładowego wyliczenia działań składających się na pojęcie "ochrony języka polskiego". W poprawce tej Senat podkreśla znaczenie upowszechniania szacunku dla regionalizmów i gwar.

Senat w poprawce numer 12 chciał zaznaczyć, że strona polska zawierając umowę międzynarodową nie zawsze ma możliwość decydowania, w jakim języku dana umowa będzie sporządzona. Pierwszorzędne znaczenie w tej mierze mają bowiem normy prawa międzynarodowego lub postanowienia umów, często wielostronnych, do których Polska przystępuje.

Rezygnując z nakładania obowiązku sporządzania etykiet towarów w języku polskim, Senat kierował się przekonaniem, że etykieta towaru, czasem głęboko zakorzeniona w świadomości konsumentów, jest graficznym symbolem oznaczonego przez nią produktu.

Poprawki numer 16 i 20 wynikały z potrzeby zdefiniowania nowego pojęcia wprowadzonego w ustawie.

Senat uznał za konieczne wskazanie organów, które będą właściwe do sprawowania kontroli wykonywania nałożonych przez ustawę obowiązków.

Poprawką numer 21 Senat precyzuje określone ustawą skutki cywilnoprawne niedopełnienia obowiązku zawarcia umowy w języku polskim stanowiąc, że pomimo zgody stron sąd nie będzie mógł potraktować umowy zawartej w języku obcym jako pisma uprawdopodobniającego dokonanie czynności prawnej.

W poprawce numer 22 Senat, znosząc ograniczenia w stosowaniu obcojęzycznych nazw własnych, dał wyraz przekonaniu, iż z językoznawczego punktu widzenia istotną cechą nazwy własnej jest jej pewna "szczególność" polegająca na nieprzetłumaczalności. Z tego względu redakcja art.6 pkt 1 zawierała nielogiczność pojęciową mogącą powodować trudności praktyczne.

Proponując poprawkę numer 23, Senat, mając na uwadze dobro polskich użytkowników, uznał za konieczne zaopatrywanie obcojęzycznych programów komputerowych w opisy i instrukcje sporządzone w języku polskim.

Poprawką numer 25 Senat, po uwzględnieniu stosowanej w innych europejskich krajach praktyki, ogranicza obowiązek posługiwania się wyłącznie językiem polskim w działalności normalizacyjnej.

Poprawka oznaczona numerem 27 jest wynikiem przeświadczenia Senatu o potrzebie podniesienia kultury języka polskiego i rangi Rady Języka Polskiego w życiu publicznym. Służyć temu będzie - zdecydowanie efektywniej - przedkładanie co dwa lata sprawozdań Sejmowi i Senatowi.

Senat uznał, że przepis art. 14 ust. 1 w dotychczasowym brzmieniu godzi w podstawową zasadę prawa karnego nullum crimen sine lege stanowiącą, że nie jest przestępstwem (wykroczeniem) czyn, który nie został określony jako przestępstwo (wykroczenie) w ustawie obowiązującej w chwili jego popełnienia. Z tego względu stało się konieczne zmodyfikowanie brzmienia tego przepisu. Jednocześnie, wprowadzając nową redakcję przepisu, Senat ograniczył zakres czynów karalnych tylko do tych, które bezpośrednio godzą w prawa konsumenta.

Senat proponuje w ostatniej, 31 poprawce rozciągnięcie obowiązku dbania o poprawność języka i przeciwdziałania jego wulgaryzacji na przepisy ustawy - Prawo prasowe.

Pozostałe poprawki mają charakter redakcyjny, językowy i porządkujący.

Odbyło się pierwsze czytanie wniesionego przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi projektu ustawy o zmianie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności.

W imieniu komisji projekt przedstawił senator Jan Cimanowski.

Rekomendując projekt senator sprawozdawca stwierdził, że wysoka pozycja właścicielska państwa w gospodarce jest obciążeniem dla tej gospodarki i zagrożeniem dla praw podmiotowych obywateli. Państwo zyskało tę pozycję w następstwie konsekwentnej polityki wywłaszczeniowej czterdziestu kilku lat. Była ona naznaczona systematycznym uzależnieniem obywateli od władzy państwowej i publicznej. Miejsce szczególne wśród instrumentów dominacji właścicielskiej państwa w stosunku do obywateli zajmuje instytucja użytkowania wieczystego. Zrodziła się ona na początku lat pięćdziesiątych pod wpływem poszukiwań trwałych rozwiązań wywłaszczeniowych, a ściślej biorąc - trwałego upaństwowienia zasobów gruntowych.

Podmiotem prawa użytkowania wieczystego może być każda osoba fizyczna i prawna, która nie jest właścicielem danej nieruchomości gruntowej. Przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być natomiast nieruchomości gruntowe stanowiące własność skarbu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Senator J. Cimanowski podkreślił, że użytkowanie wieczyste jest prawem na rzeczy cudzej, pozostającej własnością skarbu państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego. W związku z tym użytkownik wieczysty jest posiadaczem zależnym i tylko w tym charakterze może korzystać z nieruchomości z wyłączeniem innych osób, a co za tym idzie, uprawniony jest jedynie do takiego korzystania z nieruchomości, które nie narusza uprawnień właściciela.

Sprawozdawca Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi przypomniał, że aktem prawnym otwierającym drogę do zmiany tej normy użytkowania jest ustawa z dnia 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności. Jeszcze przed wejściem w życie niektóre postanowienia ustawy budziły wątpliwości i uzasadnione zastrzeżenia. W maju 1998 r. grupa posłów wystąpiła z inicjatywą dotyczącą nowelizacji tej ustawy, mającą na celu wyeliminowanie pojawiających się wątpliwości; drugim zaś celem było poprawienie kształtu legislacyjnego ustawy. Należy jednak podkreślić, że ustawa z dnia 4 września 1997 r., wraz z nowelizacjami, nie do końca spełnia oczekiwania zainteresowanych. Przekształcenie użytkowania wieczystego we własność prywatną zgodnie z tą ustawą przebiega dość opieszale. Bardzo długo trwa zdobywanie wyciągów sądowych ksiąg wieczystych i obliczanie kwot należnych gminom i państwu. Załatwianie tego typu spraw, zwłaszcza w dużych ośrodkach miejskich, trwa wiele lat. Roszczenia prywatyzacyjne osób wywłaszczonych domagających się zwrotu swoich przedwojennych gospodarstw, szczególnie właścicieli gruntów na Ziemiach Zachodnich, wywołują poczucie strachu i niepewności co do ich sytuacji prawnej. W tym kontekście pozycja użytkownika wieczystego jest słabsza od pozycji właściciela i można zrozumieć, że z tego powodu rodzi się potrzeba takich regulacji prawnych, które tę pozycję umocnią.

Senator J. Cimanowski stwierdził, że przedstawiony Senatowi projekt ustawy ma na celu nieodpłatne uwłaszczenie, z mocy samego prawa, wskazanej grupy użytkowników wieczystych i ich następców prawnych. Użytkownikami tymi byłyby osoby fizyczne wymienione w art. 1 ust. 4 i w art. 6 ust. 1 ustawy, które na mocy dotychczasowych regulacji mogą wnosić o nieodpłatne przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności; którym nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste w związku z utratą mienia wskutek wojny lat 1939-1945 i które pozostawiły majątek na terytorium nie znajdującym się na obecnym obszarze państwa polskiego; które na mocy umów międzynarodowych zawartych przez państwo polskie miały otrzymać ekwiwalent za mienie pozostawione za granicą, a wartość tego mienia jest wyższa od opłaty, o której mowa w art. 4; którym oddano nieruchomość w użytkowanie wieczyste w związku z wywłaszczeniem dokonanym po 1949 r., a przed dniem 1 sierpnia 1985 r.; którym oddano nieruchomość w użytkowanie wieczyste nieodpłatnie; które wniosły jednorazową opłatę za cały okres użytkowania wieczystego; które wniosły czynsz symboliczny lub opłatę symboliczną, o której mowa w art. 7 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy.

Za datę przekształcenia z mocy prawa projekt proponuje przyjąć dzień 1 stycznia 2001 r., a więc datę końca terminu składania wniosków o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności na mocy dotychczasowych przepisów.

Senator J. Cimanowski podkreślił, że potrzeba poszerzenia regulacji prawnych dotyczących eliminacji ze strony stosunków prawnych z instytucji użytkowania wieczystego była i jest sygnalizowana przez organizacje polityczne, społeczne i samorządowe.

Sprawozdawca Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi podkreślił, że projekt nowelizacji ustawy był konsultowany z Ministerstwem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwem Skarbu Państwa oraz Ministerstwem Sprawiedliwości. Dodał, że nowelizacja projektowanej ustawy nie pociągnie za sobą skutków finansowych.

W debacie propozycję wprowadzenia poprawek do omawianego projektu zgłosił senator Jerzy Pieniążek.

Zgodnie z art. 63 ust. 3 Regulaminu Senatu Izba skierowała projekt ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Na wniosek Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich, przedstawiony przez senatora Jerzego Cieślaka, 72 głosami za, przy 3 głosach przeciw i 2 wstrzymujących się, Senat podjął uchwałę w sprawie zmiany w składzie komisji senackiej.

Zgodnie z podjętą uchwałą Senat, na podstawie art. 13 ust. 2 Regulaminu Senatu, odwołał senatora Stanisława Jarosza ze składu Komisji Ustawodawczej. Uchwała w tej sprawie wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment