U C H W A Ł A

SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

z dnia 5 sierpnia 1999 r.

w sprawie ustawy o języku polskim

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 22 lipca 1999 r. ustawy o języku polskim, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w tytule ustawy na końcu dodaje się wyrazy "i jego ochronie";

2) preambuła do ustawy otrzymuje brzmienie:

"Parlament Rzeczypospolitej Polskiej:

- zważywszy, że język polski stanowi podstawowy element narodowej tożsamości i jest dobrem narodowej kultury,

- zważywszy na doświadczenie historii, kiedy walka zaborców i okupantów z językiem polskim była narzędziem wynaradawiania,

- uznając konieczność ochrony tożsamości narodowej w procesie globalizacji,

- uznając, że polska kultura stanowi wkład w budowę wspólnej, różnorodnej kulturowo Europy, a zachowanie tej kultury i jej rozwój jest możliwy tylko poprzez ochronę języka polskiego,

- uznając tę ochronę za obowiązek wszystkich organów i instytucji publicznych Rzeczypospolitej Polskiej i powinność jej obywateli

uchwala niniejszą ustawę.";

3) w art. 1 wyrazy "używania i ochrony języka polskiego" zastępuje się wyrazami "ochrony języka polskiego i używania go";

4) w art. 1 wyrazy "w Rzeczypospolitej Polskiej" zastępuje się wyrazami "na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej";

5) po art. 1 dodaje się art. 1a w brzmieniu:

"Art. 1a. Ustawa nie narusza :

1. przepisów ustaw o stosunku Państwa do kościołów i innych związków wyznaniowych, w szczególności dotyczących uprawiania kultu i praktyk religijnych,

2. praw mniejszości narodowych i grup etnicznych.";

6) w art. 2 w pkt 3 wyraz "publicznej" zastępuje się wyrazem "rządowej";

7) w art. 3 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Ochrona języka polskiego polega w szczególności na:

1. dbaniu o poprawne używanie języka i doskonaleniu sprawności językowej jego użytkowników oraz na stwarzaniu warunków do właściwego rozwoju języka jako narzędzia międzyludzkiej komunikacji,

2. przeciwdziałaniu jego wulgaryzacji,

3. szerzeniu wiedzy o nim i jego roli w kulturze,

4. upowszechnianiu szacunku dla regionalizmów i gwar, a także przeciwdziałaniu ich zanikowi,

5. promocji języka polskiego w świecie,

6. wspieraniu nauczania języka polskiego w kraju i za granicą.";

8) dotychczasowy art. 2 oznacza się jako art. 3 oraz dotychczasowy art. 3 oznacza się jako art. 2;

9) tytuł rozdziału 2 otrzymuje brzmienie:

"Ochrona prawna języka polskiego w życiu publicznym";

10) w art. 4 w ust. 1 oraz w art. 6 w ust. 1 i 2 wyrazy "w Polsce" zastępuje się wyrazami " na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej";

11) w art. 4 w ust. 2 wyrazy "w art. 2" zastępuje się wyrazami "w art. 3";

12) w art. 5 wyrazy "sporządza się w języku polskim" zastępuje się wyrazami "powinny mieć polską wersję językową, stanowiącą podstawę wykładni";

13) w art. 5 i w art. 8 wyrazy "odrębne przepisy" zastępuje się wyrazami "przepisy szczególne";

14) w art. 6 w ust. 1 skreśla się wyrazy "pisanej i mówionej";

15) w art. 6 w ust. 1 skreśla się wyrazy "etykiet towarów,";

16) w art. 6 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

"1a. Podmiotem polskim w rozumieniu ustawy jest:

1) osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2) osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej - prowadząca działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.";

17) w art. 6 w ust. 3 wyrazy "Towary i usługi zawierające opisy obcojęzyczne" zastępuje się wyrazami "Obcojęzyczne opisy towarów i usług";

18) w art. 6 w ust. 3 wyraz "posiadać" zastępuje się wyrazem "mieć";

19) w art. 6 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:

"4. Kontrolę wykonywania obowiązków, o których mowa w ust. 1 - 3, sprawuje Inspekcja Handlowa oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.";

20) w art. 7 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Jeżeli stroną umowy, której wykonanie ma nastąpić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jest podmiot polski, umowę sporządza się w języku polskim.";

21) w art. 7 w ust. 3 kropkę na końcu zastępuje się średnikiem i dodaje się wyrazy "umowa sporządzona w języku obcym nie stanowi uprawdopodobnienia faktu dokonania czynności prawnej, o którym mowa w art. 74 § 2 Kodeksu cywilnego.";

22) w art. 10 w pkt 1 skreśla się wyrazy ", o ile nie mają odpowiednika w języku polskim";

23) w art. 10 w pkt 2 po wyrazach "programów komputerowych," dodaje się wyrazy "z wyjątkiem ich opisów i instrukcji,";

24) w art. 10 w pkt 4 wyraz "działalności" zastępuje się wyrazem "twórczości";

25) w art. 10 w pkt 6 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem oraz dodaje się pkt 7 w brzmieniu:

"7) działalności normalizacyjnej.";

26) tytuł rozdziału 3 otrzymuje brzmienie:

"Rada Języka Polskiego i jej kompetencje";

27) w art. 11 w ust. 2 wyrazy "ministrom właściwym do spraw kultury i do spraw oświaty i wychowania oraz Prezesowi Polskiej Akademii Nauk pisemną opinię" zastępuje się wyrazami "Sejmowi i Senatowi sprawozdanie";

28) w art. 11 w ust. 2 wyrazy "w rozumieniu art. 3" zastępuje się wyrazami "w rozumieniu art. 2";

29) w art. 13 w ust. 1 wyrazy "w art. 2" zastępuje się wyrazami "w art. 3";

30) w art. 14 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Kto w obrocie prawnym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stosuje wyłącznie obcojęzyczne nazewnictwo towarów i usług, ofert, reklam, instrukcji obsługi, informacji o właściwościach towarów i usług, warunków gwarancji, faktur, rachunków i pokwitowań, z pominięciem polskiej wersji językowej,

podlega karze grzywny.";

31) w rozdziale 5 przed art. 15 dodaje się art. 14a w brzmieniu:

"Art. 14a. W ustawie z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5 poz. 24, z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 34, poz. 187, z 1990 r. Nr 29, poz. 173, z 1991 r. Nr 100, poz. 442, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, z 1997 r. Nr 88, poz. 554, Nr 121, poz. 770) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 12 w ust. 1 w pkt 2 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem oraz dodaje pkt 3 w brzmieniu:

"3) dbać o poprawność języka i unikać używania wulgaryzmów.";

2) w art. 25 w ust. 4 dodaje się zdanie drugie w brzmieniu: "Jest również obowiązany do dbania o poprawność języka materiałów prasowych oraz przeciwdziałania jego wulgaryzacji.".".

 

MARSZAŁEK SENATU

Alicja GRZEŚKOWIAK

 

UZASADNIENIE

Senat po rozpatrzeniu w dniu 5 sierpnia 1999 r. ustawy o języku polskim zadecydował o wprowadzeniu do jej tekstu 31 poprawek.

Poprawką oznaczoną numerem 1 Senat zmierza do podkreślenia funkcji ochronnej ustawy.

W kolejnej, poprawce numer 2, Senat proponuje wprowadzenie nowego brzmienia preambuły; podkreśla się w niej znaczenie języka polskiego w zachowaniu kultury narodowej i jej rozwoju, wobec postępującego procesu globalizacji i różnorodności kulturowej Europy.

W poprawce numer 3 Senat, poprzez przestawienie kolejności wyrazów pragnął zaakcentować podstawowy cel ustawy, którym jest ochrona języka polskiego.

Umieszczenie przepisu zawartego w poprawce numer 5 Senat uznał za uzasadnione potrzebą wyeliminowania mogących się pojawić wątpliwości, czy ustawa nie będzie naruszała sfery praw kościołów, związków wyznaniowych, mniejszości narodowych i grup etnicznych.

Przeredagowując poprawką numer 7, przepis art. 3 ust. 1 Senat miał na celu wskazanie i uporządkowanie przykładowego wyliczenia działań składających się na pojęcie "ochrony języka polskiego". W poprawce tej Senat podkreśla znaczenie upowszechniania szacunku dla regionalizmów i gwar.

Senat w poprawce numer 12 chciał zaznaczyć, że strona polska zawierając umowę międzynarodową nie zawsze ma możliwość decydowania, w jakim języku dana umowa będzie sporządzona. Pierwszorzędne znaczenie w tej mierze mają bowiem normy prawa międzynarodowego lub postanowienia umów, często wielostronnych, do których Polska przystępuje.

Rezygnując z nakładania obowiązku sporządzania etykiet towarów w języku polskim, Senat kierował się przekonaniem, że etykieta towaru, czasem głęboko zakorzeniona w świadomości konsumentów, jest graficznym symbolem oznaczonego przez nią produktu.

Poprawki numer 16 i 20 wynikały z potrzeby zdefiniowania nowego pojęcia wprowadzonego w ustawie.

Senat uznał za konieczne wskazanie organów, które będą właściwe do sprawowania kontroli wykonywania nałożonych przez ustawę obowiązków.

Poprawką numer 21 Senat precyzuje określone ustawą skutki cywilnoprawne nie dopełnienia obowiązku zawarcia umowy w języku polskim stanowiąc, że pomimo zgody stron sąd nie będzie mógł potraktować umowy zawartej w języku obcym jako pisma uprawdopodobniającego dokonanie czynności prawnej.

Senat, w poprawce numer 22, znosząc ograniczenia w stosowaniu obcojęzycznych nazw własnych, dał wyraz przekonaniu, iż z językoznawczego punktu widzenia istotną cechą nazwy własnej jest jej pewna "szczególność" polegająca na nieprzetłumaczalności. Z tego względu redakcja art.6 pkt 1 zawierała nielogiczność pojęciową mogącą powodować trudności praktyczne.

Proponując poprawkę numer 23, Senat mając na uwadze dobro polskich użytkowników, uznał za konieczne zaopatrywanie obcojęzycznych programów komputerowych w opisy i instrukcje sporządzone w języku polskim.

Poprawką numer 25 Senat, po uwzględnieniu stosowanej w innych europejskich krajach praktyki, ogranicza obowiązek posługiwania się wyłącznie językiem polskim w działalności normalizacyjnej.

Poprawka oznaczona numerem 27 jest wynikiem przeświadczenia Senatu o potrzebie podniesienia kultury języka polskiego i rangi Rady Języka Polskiego w życiu publicznym. Służyć temu będzie - zdecydowanie efektywniej - przedkładanie co dwa lata sprawozdań Sejmowi i Senatowi.

Senat uznał, że przepis art. 14 ust. 1 w dotychczasowym brzmieniu godzi w podstawową zasadę prawa karnego nullum crimen sine lege stanowiącą, że nie jest przestępstwem (wykroczeniem) czyn, który nie został określony jako przestępstwo (wykroczenie) w ustawie obowiązującej w chwili jego popełnienia. Z tego względu stało się konieczne zmodyfikowanie brzmienia tego przepisu.

Jednocześnie, wprowadzając nową redakcję przepisu Senat ograniczył zakres czynów karalnych tylko do tych, które bezpośrednio godzą w prawa konsumenta.

Senat proponuje w ostatniej 31 poprawce rozciągnięcie obowiązku dbania o poprawność języka i przeciwdziałania jego wulgaryzacji na przepisy ustawy - prawo prasowe.

Pozostałe poprawki mają charakter redakcyjny, językowy i porządkujący.