Spis treści, poprzednia część druku, następna część druku

Procesem nabierającym obecnie największego znaczenia staje się proces konwergencji, w którym rozwój technologii jest wyraźnie ukierunkowany na tworzenie spójnych systemów (platform), oferujących usługi do tej pory występujące oddzielnie, a także nowe usługi, możliwe dzięki technologii cyfrowej i wykorzystaniu sieci. Funkcjonujący niezależnie Internet poprzez adaptację rozwiązań stosowanych dotychczas w innych dziedzinach, z epoki wymiany prostych plików, powoli przechodzi do działań multimedialnych. Wiąże się to głównie z rozwojem sieci.

Specjalne sieci szerokopasmowe pozwalają na swobodny i szybki dostęp do dużej ilości informacji. To z kolei zwiększa atrakcyjność Internetu. Dowodem na to jest popularność (i związane z tym problemy) internetowych plików muzycznych, komprymowanych według schematu MP3 (MPEG 1, Warstwa III), transmisje typu "real audio", czy internetowe strony nadawców radiowych i telewizyjnych. Rozwiązania te stają się lepsze i łatwiejsze, ponieważ przemysł multimedialny i dziedziny "pierwotne", takie jak prasa, radio i telewizja stosują cyfrową postać informacji już od samego etapu jej pozyskiwania (pliki tekstowe i grafika komputerowa, zdjęcia cyfrowe, cyfrowy dźwięk i obraz telewizyjny). Następną zaletą Internetu staje się jego coraz większa interaktywność - oprócz usług poczty multimedialnej pojawiają się wszelkie inne usługi: zakupy, rozliczenia bankowe, zamówienia. Przyszłość tych usług zależy od opracowania skutecznych metod zabezpieczania poufności i prywatności przesyłanych danych oraz skutecznych metod ochrony coraz to bardziej skomplikowanych urządzeń przed wirusami. To samo dotyczy (niejako sprzecznego z podstawową ideą Internetu, polegającą na swobodzie publikacji i swobodzie dostępu) ograniczania obecności i dostępu do nieodpowiednich treści (materiały pornograficzne, sekty). Ustawa o podpisie elektronicznym należy do działań zabezpieczających dane przesyłane w Internecie.

Obecnie każde ulepszenie w istniejącej technologii czy opracowanie nowych rozwiązań poza poprawą jakości oferuje niejako obligatoryjnie - możliwość współpracy z Internetem oraz multimedialny charakter pracy, np. telefony komórkowe są już wyposażone w protokół WAP (łączności z Internetem), a telefony trzeciej generacji (UMTS) będą zapewniać dostęp do Internetu oraz do wszelkich sieci radiowych i satelitarnych.

Internet w dalszym ciągu będzie zapewniał dostęp do "klasycznych" informacji, ale oprócz tego będzie traktowany głównie jako multimedialna sieć szerokopasmowa, dostarczająca wysokiej klasy materiałów audio i wideo (przewiduje się opracowanie lepszych niż obecnie używane algorytmów kompresji, pozwalających nie tylko na większy stopień redukcji danych, ale i lepszą jakość sygnału). Internet stanie się integralnym elementem MHP - multimedialnej platformy domowej - zestawu składającego się z wysokiej klasy wielokanałowych urządzeń audio i urządzeń wideo o wysokiej rozdzielczości (w niedalekiej przyszłości zapewniających również obraz przestrzenny) oraz komputera o bardzo dużej pamięci, wyposażonego w duży i płaski monitor. Internet będzie więc musiał dostosować swą jakość (przepustowość i szybkość transmisji) do tych urządzeń.

Z jednej strony Internet stanie się elementem kablowych sieci multimedialnych, z drugiej - w Internecie pojawi się dostęp do wszelkiego rodzaju sieci (radiowych, telewizyjnych). A zatem drugą dominującą cechą systemów przyszłości stanie się interoperatywność - dostęp z dowolnego urządzenia do dowolnej usługi występującej w dowolnej sieci możliwy dzięki API - standardowemu interfejsowi programowania aplikacji. Powszechna stanie się, typowa dla Internetu oraz systemów swobodnego dostępu, "nielinearność czasowa" - korzystanie z usług w czasie wyznaczanym przez użytkownika, a nie przez dostawcę.

Oprócz "e-handlu", usankcjonowanej prawnie wymiany plików wszelakiego rodzaju i korzystania z nich na urządzeniach domowej platformy multimedialnej, Internet będzie przekazywał informacje edukacyjne. Już są realizowane programy nauczania na odległość, opierające się na multimedialnych podręcznikach (DVD) i transmisji danych.

Konwergencja urządzeń doprowadzi do korzystania zarówno z "klasycznych" komputerów stacjonarnych jak i "przenośnych cyfrowych asystentów" pozwalających, dzięki sieci, na zdalne sterowanie urządzeniami domowymi (również podłączonymi do sieci), stanowiących jednocześnie "cyfrowy portfel", telefon, "cyfrowy dowód osobisty", terminal e-mailowy, pager, a nawet kamerę. Sieć jako taka działać będzie w postaci optycznej, zaś końcówki abonenckie w postaci bezprzewodowej: radiowej, bądź zrealizowanej na podczerwieni. Dzięki odpowiedniemu protokołowi (odpowiednikowi już istniejącego WAP, stosowanemu w telefonii komórkowej) będzie można uzyskiwać z sieci wszelkie informacje: wyniki sportowe, notowania giełdowe, jak również będzie można wysyłać interaktywnie do sieci informacje typu zamówienia, bilety, transakcje. Będzie możliwa transmisja danych dotyczących zdrowia użytkownika, a nawet (w przypadku inwalidów) - rodzaj bezpośredniego sprzężenia implantów słuchowych czy wzrokowych z siecią.

W Internecie już teraz istnieją witryny większości nadawców, zawierające najważniejsze informacje i towarzyszące im muzyczne wizytówki "jingle". Wielu nadawców równolegle transmituje swoje programy w wersji MP3 lub "real audio". W sieciach szerokopasmowych możliwe będą też transmisje sygnału wizyjnego. Rozpowszechnią się usługi typu Video - on - Demand i Near - Video - on - Demand, wraz z dalszym rozpowszechnianiem wyposażania stanowisk abonenckich w mikrofony i kamery pojawią się, oprócz usług typu "pay-per-view" (opłata za obejrzany program ściągnięty z sieci), także usługi "pay-per-play", czyli pełna interakcja w "cyberdramatach". Należy jednak podkreślić, że z uwagi na zupełnie inną filozofię sieci (głównie przesyłającej dane pomiędzy poszczególnymi użytkownikami sieci, a nie realizującej transmisję typu "punkt-wielopunkt"), Internet nawet w jego szerokopasmowej wersji nie zastąpi transmisji radiowych czy telewizyjnych. Inny jest też społeczny aspekt tego zagadnienia - Internet ma mimo wszystko charakter "elitarny" - wymaga minimum wiedzy komputerowej, sprzętu i jego głównym celem jest tworzenie "mikrospołeczeństw internautów". Radio i telewizja są bardziej rodzinne w swym charakterze. Multimedialna Platforma Domowa pozwoli na podniesienie jakości oglądanych i słuchanych materiałów pochodzących zarówno z "klasycznych" transmisji radiowo-telewizyjnych, nośników typu cyfrowych kaset i płyty, jak i z szerokopasmowego Internetu.

Internet w Polsce rozwija się dość dynamicznie (po zaledwie 10 latach historii Internetu w Polsce 7,3% ludności korzysta z sieci), ale jego wprowadzenie dokonało się z opóźnieniem, a skala korzystania z niego jest zdecydowanie mniejsza w stosunku do innych krajów Europy (30 lat historii, 15,9% ludności). Korzystanie z Internetu wiąże się z zakupem sprzętu komputerowego oraz opłatami za dostęp i za połączenia. Zarówno sprzęt jak i opłaty są w Polsce, proporcjonalnie do stopnia zamożności, za wysokie.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w pełni docenia znaczenie Internetu jako kolejnego medium przekazu multimedialnych informacji. Już w 1996 roku KRRiT przedłożyła rządowi opracowanie pod tytułem "Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wstęp do formułowania założeń polityki Państwa". Na zorganizowanej z inicjatywy KRRiT konferencji na temat "Internet jako medium XXI wieku. Problemy polityki i regulacji radia i telewizji w erze cyfrowej" (5-6 grudnia 2000 roku) zaprezentowano dokumenty Komisji Europejskiej, Rady Europy oraz opracowania własne. Problemy cyfryzacji i konwergencji technik znalazły również swe miejsce w opracowaniu KRRiT pt. "Strategia rozwoju naziemnej radiofonii i telewizji cyfrowej w Polsce. Materiały do debaty sejmowej" oraz w opinii i oddzielnym rozdziale dołączonym do projektu opracowania Ministerstwa Łączności pt. "e - Polska - Społeczeństwo Informacyjne Dla Wszystkich, Plan działania dla Polski".

Przejście z ery radiofonii i telewizji analogowej do cyfrowej nie może nastąpić skokowo. Tempo stopniowego rozwoju możliwości technicznych oraz rynku programów i usług, wypierania technologii analogowej z mediów zależeć będzie od strategii przyjętej przez państwo w okresie najbliższych kilku lat.

Problemy związane z wdrażaniem i rozwojem cyfrowej telewizji naziemnej dotykają wielu zagadnień rynkowych. W interesie wszystkich uczestników procesu cyfryzacji powinno leżeć jak najściślejsze określenie tzw. "warunków wyjściowych". W tym celu należy wypracować stałą płaszczyznę konsultacji ze wszystkimi uczestnikami tego procesu.

• gotowości nadawców do ponoszenia nakładów inwestycyjnych oraz stopnia ich przygotowania w zakresie programowym i organizacyjnym,
• warunków powstawania rynku dostawców usług dodatkowych,
• stopnia społecznej akceptacji kosztów konwersji analogowo-cyfrowej.

Media i sektor audiowizualny stają się coraz bardziej znaczącym działem gospodarki oraz źródłem coraz większej części dochodu narodowego. Produkcja programów form radiowych i telewizyjnych spowodowała powstanie nowej branży działalności gospodarczej. Jednakże, aby media mogły odegrać pozytywną rolę w rozwoju gospodarczym, niezbędna jest polityka uwzględniająca ekonomikę i rynkowe uwarunkowania tych przedsiębiorstw, pozwalająca nadawcom pozyskiwać środki niezbędne dla finansowania inwestycji technicznych, programowych i oferowania usług dodatkowych.

• wypracowanie rozwiązań umożliwiających bardziej sprawne niż dotychczas pozyskiwanie środków z abonamentu radiowo-telewizyjnego,
• zachęcanie banków komercyjnych do udzielania kredytów na sfinansowanie kapitałochłonnych inwestycji i finansowania produkcji audiowizualnej,
• wprowadzenie regulacji prawnych dopuszczających zwiększenie progu udziału kapitału zagranicznego dla nadawców koncesjonowanych, co może być pomocne w pozyskiwaniu środków niezbędnych na kapitałochłonne inwestycje techniczne i programowe,
• wprowadzenie mechanizmów wspierających podmioty rynkowe zaangażowane we wdrażanie rozwoju naziemnej telewizji cyfrowej (np. podmioty skłonne subsydiować koszty dekoderów), jak również ulg dla zakładów chcących w kraju produkować dekodery i odbiorniki cyfrowe,
• wspieranie rozbudowy i modernizacji sieci nadawczych i przesyłowych,
• działania na rzecz popularyzacji nowej technologii (edukacja).

W większości krajów europejskich powstały już dokumenty określające strategię rozwoju mediów cyfrowych, ze szczególnym uwzględnieniem naziemnej radiofonii i telewizji. Opracowywały je specjalnie powołane grupy ekspertów z dziedziny mediów, gospodarki, kultury, edukacji, organizacji i zarządzania, techniki i technologii, handlu i usług. Dokumenty te przekształciły się następnie w programy rządowe, tj. akty wyznaczające politykę państwa w zakresie mediów cyfrowych na najbliższe lata. Polsce potrzebne są podobne działania, niezależnie od prac nad nowelizacją aktów prawnych związanych z polityką medialną, służących ułatwieniu i koordynacji działań w różnych dziedzinach polityki, gospodarki i kultury.

Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

Juliusz Braun

Warszawa, 22 marca 2001 roku

Spis treści, poprzednia część druku, następna część druku