Spis treści, poprzednia część druku, następna część druku

W 2000 roku sześciu naziemnych nadawców telewizyjnych wyemitowało globalnie 48 166 godzin programu telewizyjnego. Stanowi to wzrost o 1.815 godzin w stosunku do 1999 roku i o 4.000 do 1998 roku. Średni dla tych sześciu nadawców dobowy czas nadawania wynosił około 22 godzin. Największy udział w wydłużeniu dobowego czasu emisji programów telewizyjnych miał program TV4 (do kwietnia 2000 roku NASZA TV) ze zwiększeniem o 16% w stosunku do roku poprzedniego i TVP2 o 5%. Trzej nadawcy koncesjonowani: TVN, CANAL+ Polska i POLSAT nadawali prawie całodobowe programy, TVP2 średnio 20 godzin na dobę, TVP1 nieco ponad 21 godzin.

Nadal fundamenty oferty programowej stanowiły 2 gatunki telewizyjne: film i rozrywka, zajmując łącznie 69% udziału w całości wszystkich programów. W porównaniu z 1999 rokiem w ramach tych gatunków nastąpiły w rocznym czasie nadawania jedynie drobne przesunięcia: strata dwóch punktów procentowych w filmie i powiększenie o 2% udziału audycji rozrywkowych Obok audycji rozrywkowych obserwowaliśmy w ubiegłym roku wzrost godzin a zarazem procentowego udziału w rocznym czasie nadawania audycji edukacyjnych (+2%). U wszystkich nadawców odnotowano spadek udziału w programach audycji publicystycznych.

• Oferta programowa telewizji publicznej

• Oferta programowa telewizji koncesjonowanych

W 2000 roku najwięksi nadawcy telewizyjni umacniali swoje dotychczasowe pozycje w zakresie oferty programowej. Jeśli spojrzymy na ten proces poprzez pryzmat gatunkowy, to obserwujemy z jednej strony wzrost w telewizji publicznej audycji edukacyjnych i równoczesny ich spadek w telewizjach koncesjonowanych, z drugiej zaś spadek oferty rozrywkowej w publicznej i jej znaczący wzrost w koncesjonowanej. Następowała ewolucja struktury gatunkowej TVP1, polegająca na zmniejszeniu procentowego udziału filmu i rozrywki a zwiększeniu audycji edukacyjnych i sportu. O ile w 1999 roku program ten był skonstruowany przede wszystkim z filmu, publicystyki i rozrywki, to w 2000 roku dominantę stanowiły nadal film, ale na drugim miejscu edukacja, a na trzecim - publicystyka. Program drugi telewizji publicznej był wprawdzie bardziej stabilny, choć i tu zaobserwowano również spadek rozrywki i audycji publicystycznych, a wzrost edukacji. Na poziomie 1999 roku pozostał w obu programach udział w rocznym czasie nadawania audycji informacyjnych, religijnych, muzyki poważnej i widowisk teatralnych. Telewizje koncesjonowane mocno zaznaczyły swój rozrywkowy charakter. W Polsacie udział audycji rozrywkowych wzrósł o 2%, w TVN o 4%, w TV4 o 15%. Nadawcy koncesjonowani utrzymali profil filmowo - rozrywkowy. Te dwa gatunki budowały w 74% program Polsatu, 73% - TVN , 76% - TV4 i 91% - CANAL+ Polska.

• Informacja w telewizji publicznej

Udział audycji informacyjnych w rocznym czasie nadawania i ich struktura wewnętrzna od kilku lat są na zbliżonym poziomie. Odnotować można jednak wzrost informacji w TVP2 (o 50 godz.). Oznacza to, że z wydłużenia dobowego czasu nadawania gros zagospodarowały audycje informacyjne, a konkretnie transmisje/retransmisje z obrad Sejmu i Senatu. Program 1 przekazywał informacje zawarte przede wszystkim w dziennikach, które zajmowały średnio ponad 1,5 godziny dziennie o stałych porach (Wiadomości, Teleexpress i część informacyjna Monitora Wiadomości). W programie drugim dzienniki zajmowały dziennie niespełna godzinę i były emitowane w przedpołudniowym paśmie i w trzykrotnych wydaniach Panoramy.

• Publicystyka

W globalnej ofercie wszystkich omawianych nadawców odnotowano w 2000 roku znaczący (ponad 1.000 godz.) spadek audycji publicystycznych. Dotyczy to w największym stopniu TV4 (ponad 700 godz.), TVN (-161 godz.), a także w mniejszym, choć zauważalnym, stopniu TVP2 (-150 godz.) i TVP1 (- 50 godz.). Ponad 50% wszystkich audycji publicystycznych wyemitowano w telewizji publicznej. Zajęły one 14% rocznego czasu nadawania w TVP1 i 5% w TVP2. W TVP1 audycje publicystyczne koncentrowały się przede wszystkim na problematyce społeczno-politycznej, kulturalnej i rolnej, przy czym te dwie ostatnie odnotowały istotny spadek w stosunku do roku poprzedniego (- 168 godzin). Natomiast program 2 preferował tematy społeczne i kulturalne. Z telewizji koncesjonowanych publicystyka jest dość wyraźnie widoczna jedynie w TVN. Wśród audycji publicystycznych, emitowanych o stałych porach były w TVP1: Sprawa dla reportera, Zawsze po 21, Tygodnik polityczny Jedynki, Gość Jedynki, Forum, Monitor Wiadomości, a w TVP2: Ekspress reporterów, 7 dni - świat, Linia specjalna, Polaków portret własny, w TVN: Kropka nad i oraz w Polsacie: Polityczne graffiti.

• Edukacja

Rok 2000 wykazał znaczący wzrost godzin w programach telewizji publicznej przeznaczonych na różne formy edukacji. Było to najbardziej widoczne w TVP1 i zmieniło format tego programu z filmowo - rozrywkowego na filmowo - edukacyjny. Dodatkowe godziny oferty edukacyjnej program 1 zagospodarował audycjami poradniczymi, zaś program 2 - popularno-naukowymi. U nadawców koncesjonowanych zaobserwować można było, wprawdzie powolny, ale jednak postępujący proces zmniejszania oferty edukacyjnej. Nastąpiło również upodobnienie między telewizją publiczną a koncesjonowaną co do rodzajów audycji edukacyjnych. O ile w 1999 roku telewizja publiczna wyróżniała się realizacją przede wszystkim audycji popularno-naukowych, to już w 2000 roku proporcje między tymi właśnie audycjami a audycjami poradniczymi były zbliżone do obrazu widocznego w programach koncesjonowanych, gdzie właśnie przeważają audycje poradnicze.

• Religia

W 2000 roku liczba godzin audycji religijnych i transmisji pozostawała na niezmiennym poziomie w porównaniu z rokiem poprzednim. Zmieniły się jedynie proporcje między transmisjami uroczystości religijnych a innymi formami (publicystyka, informacja i edukacja religijna) na rzecz tych ostatnich. Nadal prawie 80% całości audycji religijnych zostało nadanych w telewizji publicznej. Z nadawców koncesjonowanych stałe pozycje religijne zawiera program POLSAT-u.

Widowiska teatralne i inne formy udramatyzowane zajęły ułamek procenta rocznego czasu nadawania programów. O ich prezentacji możemy mówić tylko w przypadku telewizji publicznej i przyczynkowo w programie Polsat-u.

• Film

Formy fabularne: filmy długometrażowe, seriale, serie, animacje były domeną telewizji koncesjonowanych. Czas emisji filmów długometrażowych w stosunku do roku poprzedniego najbardziej wzrósł w TV4 (o 19% w stosunku do czasu emisji filmu w roku poprzednim), w TVN (o 14%), w TVP1 (o 12%) i TVP2 (o 9%). Formy animowane były zasadniczo na niezmiennym poziomie, z wyjątkiem CANAL+, gdzie wzrosły o 12%. Seriale telewizyjne znacząco wzrosły w programie POLSAT (o 300 godz.) i TVP2 (o 490 godz.), zmalały natomiast w TVN.

W dziedzinie filmu dokumentalnego wzmacniały pozycję telenowele dokumentalne (Pierwszy krzyk, Nieparzyści, Lecznica pod św. Franciszkiem, Klinika cudów w TVP1, Szpital Dzieciątka Jezus, Kawaleria powietrzna w TVP2, Centrum nadziei w TVN). Pojawił się nowy gatunek telewizyjny tzw. reality show, który był prezentowany przez Agenta w TVN i Ryzykantów w TVP1. W telewizji publicznej przez cały rok trwała silna ekspansja filmu dokumentalnego, emitowanego najczęściej w ramach określonych cykli: Czas na dokument, Miej oczy szeroko otwarte i Kontrowersyjny dokument w TVP1 i Polska bez fikcji, Złota 12 polskiego dokumentu oraz Wędrówki z dinozaurami w TVP2.

W ofercie filmowej sześciu największych nadawców przeważały produkcje amerykańskie. W stosunku do roku poprzedniego wzrosły one o 4%. Tradycyjnie największy udział miały one w telewizjach koncesjonowanych: od 58% w Polsacie, 62% w TVN do 82% w TV4. Jedynie w telewizji publicznej proporcje między produkcją europejską a amerykańską były na korzyść tej pierwszej. Najbardziej "proeuropejska" była telewizyjna dwójka. Szczątkowo produkcje europejskie zaistniały w TV4 i TVN. Wprawdzie powoli, ale systematycznie, zwiększał udział obrazów polskich i pozostałych europejskich w swojej ofercie filmowej POLSAT. Produkcje południowoamerykańskie (przede wszystkim seriale i telenowele) umacniały nadal swoją pozycję w ofercie filmowej TVN i POLSAT.

• Rozrywka

W 2000 roku POLSAT i TVN nadal umacniały pozycje liderów w dziedzinie rozrywki, zwiększając liczbę i czas nadawania audycji rozrywkowych (TVN o 14% więcej audycji rozrywkowych w stosunku do ubiegłego roku, POLSAT o 13%). Natomiast oba programy telewizji publicznej zmniejszyły znacząco w skali roku czas nadawania audycji rozrywkowych. W wewnętrznej strukturze gatunkowej wszyscy nadawcy zmniejszyli udział muzyki rozrywkowej, kabaretu i audycji satyrycznych. W zamian za to zwiększono liczbę godzin talk show i w telewizji publicznej - teleturniejów. Generalnie telewizyjną rozrywkę spełnia nadal głównie muzyka rozrywkowa, nadawane po północy niejednorodne gatunkowo audycje rozrywkowe i talk show. Od tego ogólnego obrazu odbiega telewizja publiczna z dominantą teleturniejów (często o charakterze edukacyjnym), widowisk artystycznych (zwłaszcza w TVP2) i ze znacznie mniejszym niż u nadawców koncesjonowanych udziałem muzyki rozrywkowej.

Systematycznie spadała oferta dla miłośników muzyki poważnej. Ograniczyła się ona do TVP2, gdzie transmitowano znaczące wydarzenia muzyczne, jak Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, koncerty brandenburskie Jana Sebastiana Bacha, przeboje muzyki klasycznej itd.

• Sport

W 2000 roku nieznacznie wzrosła ogółem liczba godzin emisji sportowych. Największy w tym udział miał program pierwszy telewizji publicznej, zwiększając o 187 godzin czas transmisji sportowych. W sumie w obu programach dominowały transmisje z Mistrzostw Europy w piłce nożnej EURO 2000 oraz Igrzyska Olimpijskie SYDNEY 2000. Dotychczasowy potentat sportowy, czyli CANAL+ zmniejszył ogółem o 40 godz. liczbę audycji sportowych (- 75 godzin magazynów sportowych i + 34 transmisji sportowych). Sport "na żywo" górował w telewizji publicznej, CANAL+ i TVN.

• Audycje dla dzieci i młodzieży

Oba programy telewizji publicznej, POLSAT, TVN i TV4 mają charakter uniwersalny. Zdecydowany profil filmowy ma CANAL+ Polska. Zasadniczym składnikiem nadającym programom telewizyjnym odrębną właściwość jest udział w nich filmu i rozrywki. Wynosi on w przypadku telewizji koncesjonowanych zawsze powyżej 70%, zaś w telewizji publicznej oscyluje w granicach 50% (TVP2) i 45% (TVP1). W programach nadawców koncesjonowanych na drugim, znaczącym co do wielkości udziału, miejscu jest zawsze rozrywka. W telewizji publicznej zachowuje ona w Programie 2 taką samą pozycję, ale w Programie 1 ustępuje publicystyce i edukacji. Ma też inny ciężar gatunkowy. O ile w telewizji koncesjonowanej jest to przede wszystkim muzyka rozrywkowa, to w telewizji publicznej - teleturnieje, widowiska artystyczne, kabaret oraz satyra. Najbardziej jednak widoczne różnice w programach są na poziomie udziału gatunków informacyjno-publicystycznych, edukacyjnych i artystycznych. W telewizjach koncesjonowanych ich udział w rocznym czasie nadawania nie przekracza 10% (Polsat - 10%, TVN - 9% i TV4 - 5%), natomiast w TVP1 wynosi 42%, a w TVP2 - 25%. Kiedy prześledzimy kolejno struktury gatunkowe, to w programach koncesjonowanych nie odnotujemy obecności muzyki poważnej, widowisk teatralnych i innych form udramatyzowanych oraz audycji religijnych (oprócz Polsat-u). Telewidz, szukając informacji i publicystyki, mógł je znacznie częściej znaleźć w telewizji publicznej, która przeznaczyła na nie 16% w TVP2 i 12% w TVP1. W Polsacie i TVN zajęły one po 7% rocznego czasu nadawania, a w TV4 - 4%. Kolejnym komponentem programu odróżniającym telewizję publiczną od koncesjonowanej jest udział audycji edukacyjnych. Wzrastają one sukcesywnie w telewizji publicznej, zwłaszcza w jej programie pierwszym, sytuując edukację na drugim miejscu, a pozostają na niezmiennym poziomie w programach nadawców koncesjonowanych (oprócz Polsat-u gdzie odnotowano wręcz spadek).

W ogólnopolskich programach telewizji publicznej różnice polegają na tym, że w "Jedynce" dominuje edukacja i publicystyka, a w "Dwójce" rozrywka oraz informacja.

W 2000 roku liczba programów regionalnych rozpowszechnianych przez oddziały terenowe Telewizji Polskiej S.A. nie zmieniła się. Wprawdzie Oddział Terenowy w Gdańsku utworzył redakcję lokalną w Olsztynie, która od lipca 2000 roku przygotowuje 10 minutową audycję informacyjną dla powstałego po reformie administracyjnej kraju województwa mazursko-warmińskiego, zaś OTV Katowice utworzył redakcję w Opolu, która od 17 stycznia 2000 roku nadaje od poniedziałku do piątku 20-minutowy program dla województwa opolskiego, lecz o tych audycjach jako samodzielnych programach regionalnych na razie mówić nie można. Są to co najwyżej zalążki przyszłych pełnowymiarowych programów regionalnych.

Każdy z 12 programów regionalnych składał się, podobnie jak w 1999 roku, z pasm programu własnego oddziału (część programu zestawiana przez oddział samodzielnie) i z uzupełniających go wspólnych dla 12 oddziałów terenowych pasm programowych. Średni roczny czas nadawania programu regionalnego każdego z oddziałów wyniósł w ubiegłym roku 6181,6 godzin, a średni czas dobowy blisko 17 godzin.

• Program wspólny w programie regionalnym

Program wspólny, podobnie jak w 1999 roku, zestawiany był przez Biuro Oddziałów Terenowych w Warszawie we współpracy ze wszystkimi oddziałami terenowymi, a następnie drogą satelitarną przesyłany do 12 oddziałów terenowych. W 2000 roku zestawiono 4708 godzin programu wspólnego, który prawie w całości włączany był do każdego z programów regionalnych, stanowiąc jego zasadniczą część. Udział programu wspólnego w poszczególnych programach regionalnych wynosił od 71% do 75 % łącznego czasu nadawania.

Podobnie jak w 1999 roku najwięcej godzin programu wspólnego przeznaczono na film - aż 50% rocznego czasu nadawania. Choć film zajmuje nadal najwięcej miejsca w programie, jego udział zmniejszył się o prawie 20% w stosunku do roku 1999 Filmy fabularne stanowiły 36,5 % programu, a filmy dokumentalne - 13,3 %. Filmy fabularne to w przeważającym procencie telenowele i filmy animowane. Filmy kinowe czy telewizyjne były niewielką częścią oferty filmowej programu wspólnego.

W 2000 roku zdecydowanie wzrósł udział audycji publicystycznych w programie. W stosunku do 1999 roku (2% programu) nastąpił blisko 9-krotny wzrost liczby godzin tych audycji. W audycjach publicystycznych obecna była przede wszystkim tematyka społeczna, w mniejszym wymiarze czasowym kulturalna, rolna, międzynarodowa, a w minimalnym - polityczna i ekonomiczna.

W roku 2000 sporo czasu zajmowała w programie edukacja, choć w stosunku do 1999 roku jej udział nieco spadł. W obrębie tej kategorii więcej godzin przeznaczono na audycje popularnonaukowe niż poradnicze. Zmniejszono również liczbę godzin audycji rozrywkowych. W stosunku do 1999 roku ich udział zmalał o blisko 30%. Audycje rozrywkowe odznaczały się różnorodnością form - muzyka rozrywkowa, widowiska artystyczne, kabarety, teleturnieje, talk-show.

• Program własny oddziałów terenowych TVP S.A.