Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 17 i 18 czerwca br. odbyło się 37. posiedzenie Senatu. Posiedzeniu przewodniczyli wicemarszałkowie Andrzej Chronowski, Tadeusz Rzemykowski i Donald Tusk.

Na sekretarzy posiedzenia powołano senatorów Jolantę Danielak i Witolda Kowalskiego; listę mówców prowadziła senator J. Danielak.

Zaakceptowany przez Izbę porządek dzienny 37. posiedzenia obejmował:

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o wyborze prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielonych na usuwanie skutków powodzi,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o zawodzie lekarza.

Na wniosek senatora Zbigniewa Romaszewskiego pkt 3 i 4 rozpatrywano łącznie.

Na wniosek senatora Ryszarda Jarzembowskiego, zgłoszony w imieniu senatorów Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Senat uczcił minutą ciszy pamięć zmarłej w Pretorii 8 czerwca br., wicemarszałek I i III kadencji Senatu RP.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 50. posiedzeniu 20 maja br., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 21 maja br., zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji przedstawił senator Adam Glapiński. Jak stwierdził, nowelizacja ma spełnić cztery cele.

Po pierwsze, utrzymać w mocy wygasające 5 lipca br. upoważnienie ministra finansów dotyczące obniżania stawki podatku VAT do wysokości 0%. Bez nowelizacji stawki, które zostały obniżone do poziomu 0%, automatycznie wzrosły do poziomu 7% lub 22%.

``Po drugie, ustawa ma na celu przedłużenie do 31 grudnia 2000 r. ustawowo ustalonego obniżenia stawek na sprzedaż niektórych towarów.

Po trzecie, ma ona za zadanie umożliwienie dalszego stosowania dla celów poboru podatku VAT starych klasyfikacji statystycznych. Rząd i odpowiednie służby administracyjne nie są w stanie zastosować dla tego celu nowych klasyfikacji.

I wreszcie, po czwarte, nowelizacja ma dostosować ustawę do wymogów konstytucji i ustawy o działach administracji publicznej. Konieczne są zarówno pewne zmiany merytoryczne, jak i zmiany dotyczące samego nazewnictwa odpowiednich ministrów.

Senator sprawozdawca podkreślił, że w związku z wygaśnięciem 5 lipca br. upoważnienia dla ministra finansów do ustalenia 0% stawki podatku VAT, utraciłyby moc regulacje wprowadzające stawkę zerową m.in. na podstawowe środki produkcji dla rolnictwa: maszyny, urządzenia, narzędzia rolnicze i maszyny dla gospodarki leśnej, rolnicze przyczepy ciągnikowe, ciągniki rolnicze, nawozy sztuczne, składniki chemiczne mieszanek paszowych, pescytydy, wapno, nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe, pasze przemysłowe.

Przestałyby obowiązywać także przepisy wprowadzające stawkę zerową na niektóre aparaty i urządzenia medyczne, w tym aparaty dla słabo słyszących, urządzenia do zapisywania i odczytywania tekstu w alfabecie Braille'a, wyroby medyczne i sanitarne gumowe oraz z tworzyw sztucznych, wyroby ortopedyczne, rehabilitacyjne i protetyczne. wózki inwalidzkie i inne urządzenia tego typu.

Wygasłaby również stawka zerowa dla sprzedaży towarów dowolnych obszarów celnych umiejscowionych na terenie lotniczego, morskiego lub rzecznego przejścia granicznego przeznaczonego do odsprzedaży towarów i usług podróżnym.

Nie byłoby stawki zerowej na usługi transportu międzynarodowego, usługi nabywane za środki finansowe z pomocy zagranicznej, usługi związane z obsługą statków, kutrów oraz łodzi morskich należących do armatorów rybołówstwa morskiego i usługi ratownictwa morskiego.

Jak stwierdził senator A. Glapiński wygaśnięcie stawki "zero" oznaczałoby podwyższenie opodatkowania niektórych towarów i usług do stawek określonych w ustawie z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, obowiązującej zgodnie z zapisem przez sześć lat. Stawki te wzrosłyby do poziomu 7,22%. Z punktu widzenia makroekonomicznego oznaczałoby to zdecydowanie negatywne skutki inflacyjne, nieprzewidziane w ustawie budżetowej na rok 1999.

Senator zauważył, że stosowanie stawki zerowej w przypadkach przewidzianych przez ustawę jest też konieczne ze względu na nasze zobowiązania międzynarodowe. Jesteśmy zobowiązani odpowiednimi umowami międzynarodowymi do stosowania stawki "zero" w niektórych rodzajach działalności związanej z eksportem.

W tej sytuacji istnieje konieczność przedłużenia upoważnienia dla ministra finansów do ustalenia stawki "zero" na niektóre towary i usługi. Jak podkreślił senator A. Glapiński, wymieniony przepis musi być jednocześnie odpowiednio zmieniony w swojej konstrukcji prawnej, tak aby zostały spełnione wymagania zgodności z obecnie obowiązującą konstytucją. Były co do tego istotne wątpliwości, ale dyskusja, która była toczona na ten temat przez odpowiednie instancje i autorytety prawne, jednoznacznie wskazywała na konieczność zmiany zapisu. Senator przypomniał, że w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 1 września 1998 r. stwierdzono, że obniżanie stawek podatkowych w stosunku do określonych w ustawie nie narusza art. 217 konstytucji RP.

Senator zwrócił uwagę, że istotnym problemem jest także brak możliwości stosowania od 1 lipca br. dotychczasowych klasyfikacji statystycznych dla towarów i usług. Wszystkie analizy potwierdzają, że nie ma praktycznej możliwości dokładnego przełożenia obecnie stosowanych symboli statystycznych klasyfikacji SWW/KU dla towarów i usług na symbole obowiązujące obecnie, wynikające z polskiej klasyfikacji wyrobów i usług PKWiU. Nie ma takiej technicznej i praktycznej możliwości.

W związku z tym w projekcie ustawy proponuje się zawarcie przepisu uprawniającego do stosowania dotychczasowej klasyfikacji do dnia 31 grudnia 2000 r. W tym czasie zostaną przeprowadzone prace mające na celu dokładne przełożenie symboli SWW na symbole PKWiU.

Sprawozdawca Komisji Gospodarki Narodowej stwierdził, że przedłużenie upoważnień dla ministra finansów do obniżania podatku VAT wiąże się z przygotowywaniem całkiem nowych, odrębnych ustaw o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Będą one uwzględniały dyrektywy Rady Unii Europejskiej w sprawie podatku VAT i akcyzy oraz wymagania polskiej konstytucji. Niestety, te akty prawne są niezwykle złożone - bardziej złożone i skomplikowane niż to się wydawało. Wymagają więc dalszych wielomiesięcznych, trudnych do przewidzenia co do czasu trwania, prac rządu i parlamentu. Istnieje bowiem konieczność przeanalizowania skutków gospodarczych, społecznych i budżetowych, a także pełnego dostosowania przepisów o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym do wymogów dyrektyw Rady Unii Europejskiej.

W swoim wystąpieniu senator A. Glapiński podkreślił, że rozpatrywania ustawa ma charakter formalny i przyjęcie jej bez poprawek nie wywoła żadnych skutków budżetowych. Ponieważ prace nad ustawą przeprowadzano w trybie szczególnie szybkim podczas posiedzenia Komisji Gospodarki Narodowej zwracano uwagę na szczególne przyspieszenie trybu ustawodawcze3go, a także na słabość ustawy i wątpliwość prawników co do zgodności z znowelizowanych w ustawie sejmowej przepisów.

Komisja doszła jednak w drodze głosowania do wniosku, aby zaproponować Senatowi przyjęcie nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym bez poprawek. Obowiązujące w tym zakresie prawo po prostu wygasa z dniem 5 lipca tego roku. I nie sposób wyobrazić sobie sytuacji, która by nastąpiła, gdybyśmy proces legislacji wydłużyli poza obecne posiedzenie Senatu. Dlatego też komisja, z poczuciem odpowiedzialności za porządek prawny, gospodarczy i polityczny w państwie przyjęła powyższe stanowisko.

Komisja jednocześnie skierowała pod adresem rządu wyrazy zaniepokojenia z powodu tego, że proces przygotowawczy ciągnie się tak długo, a rząd nie był w stanie odpowiednio szybciej przedstawić parlamentowi swoich propozycji.

W głosowaniu Senat przychylił się do stanowiska Komisji Gospodarki Narodowej i 62 głosami za, przy 4 głosach przeciw postanowił przyjąć ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 50. posiedzeniu 21 maja br., a do Senatu przekazana 25 maja br.. Marszałek Senatu, tego samego dnia zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie przedstawiła senator Elżbieta Płonka, które a stwierdziła, że wchodzi w życie w związku ze zmianą zasad ubezpieczenia społecznego i wprowadzeniem odrębnego ubezpieczenia chorobowego. Obecnie koszty ubezpieczenia chorobowego ponosi pracownik, więc szczegóły dotyczące tych zasad zostały zebrane w nowym akcie prawnym, w którym są dotychczasowe zapisy dotyczące świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, ale także nowe zapisy i nowelizacja kilku ustaw, w tym duży zapis w ustawie o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych opisujący zasady przyznawania zasiłku wychowawczego i jego wysokość. Do ustawy tej dołączony został projekt rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej, określający rodzaje dowodów stanowiących podstawę wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Ustawa ta określa katalog świadczeń, zasady ustalania prawa do świadczeń, wysokość świadczeń, zasady wypłaty świadczeń. Katalog świadczeń przewidzianych w ustawie jest oparty na dotychczasowych świadczeniach, z pominięciem zasiłków wychowawczych i pogrzebowych. Kwestia zasiłków pogrzebowych została uregulowana ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast zasiłki wychowawcze, o których mówiłam, zostały wprowadzone dzięki tej nowelizacji do ustawy o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych.

Zaproponowana ustawa zawiera regulacje dotyczące zasad przyznawania i obliczania zasiłków wychowawczych, które przeniesiono z dotychczasowych przepisów wykonawczych bez istotnych zmian merytorycznych. prawo do świadczeń określonych w ustawie przysługuje wszystkim ubezpieczonym po upływie okresu wyczekiwania, który został zróżnicowany: ubezpieczeni obowiązkowo mieliby prawo do zasiłków po upływie jednego miesiąca ubezpieczenia, zaś ubezpieczeni dobrowolnie mają ten okres wyczekiwania wydłużony - uzyskiwaliby, nabywaliby to prawo po upływie sześciu miesięcy ubezpieczenia. Przerwa w ubezpieczeniu trwająca nie dłużej niż trzydzieści dni nie powodowałaby ponownego liczenia okresu wyczekiwania. Okres wyczekiwania na prawo do zasiłków nie dotyczyłby absolwentów szkół i studiów wyższych, żołnierzy podejmujących pracę po odbyciu czynnej służby wojskowej, osób powracających do pracy po urlopie wychowawczym lub bezpłatnym. Okres wyczekiwania nie dotyczy też przypadków, gdy niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy. W obecnym stanie prawnym okres wyczekiwania dotyczy pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas określony, na czas wykonywania określonej pracy i na okres próbny trwający jeden miesiąc i wynosi trzydzieści dni. Dotyczy on również osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą i wtedy wynosi dziewięćdziesiąt dni - mówię o obecnym stanie prawnym - i osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia i z nimi współpracujących, wtedy wynosi sto osiemdziesiąt dni.

Zachowanie i stosowanie okresu wyczekiwania wydaje się niezbędne do tego, aby uniknąć sytuacji, w których osoby ubezpieczone nabyłyby po krótkim, niekiedy kilkudniowym okresie opłacania niewielkich składek - składka na ubezpieczenie chorobowe to jest 2,45% podstawy wymiaru - prawo do świadczeń przez okres kilku, a nawet kilkunastu miesięcy.

W ustawie proponuje się zmianę zasad przyznawania prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia. Ustawa zakłada, że prawo do zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu ubezpieczenia przysługiwałoby w przypadku, gdy niezdolność do pracy powstanie nie później niż w ciągu czternastu dni od ustania ubezpieczenia i będzie trwała nieprzerwanie co najmniej trzydzieści dni. Obecnie niezdolność do pracy, za którą przysługuje prawo do zasiłku, może powstać w ciągu trzydziestu dni od ustania ubezpieczenia.

Ustawa wprowadza prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia, jeśli osoba niezdolna do pracy jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, do emerytury lub renty, do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, jeśli będzie kontynuowała lub podejmie inną działalność zarobkową. Zasada ta ma zastosowanie zarówno w razie powstania niezdolności do pracy w czasie trwania ubezpieczenia, jak i po jego ustaniu. Ustawa nie zmienia okresów wypłaty zasiłku chorobowego, które są powszechnie znane. Wprowadza jednak system ewidencji zaświadczeń lekarskich oraz kontroli prawidłowości ich wykorzystywania w celu eliminowania nadużyć.

Podstawą merytoryczną do takiego zapisu, z mocy ustawy, prawa, jest przedstawiona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych analiza absencji chorobowej, kontrole przeprowadzone na dotychczas obowiązujących zasadach i wynikające z tego wnioski, że jednak w ostatnich latach, a zwłaszcza w latach 1997-1998 znacząco wzrasta absencja chorobowa i korzystanie z zasiłku chorobowego. Dotyczy to właściwie dwóch grup: osób prowadzących działalność gospodarczą, a także zwalnianych z pracy. W związku z tym jest konieczne, aby za pomocą ustawy wprowadzić uszczelnienie systemu finansowania zasiłków chorobowych poprzez wprowadzenie systemu ewidencji. Obowiązek drukowania i wydawania druków poufnych, jakimi są druki orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy, spoczywać będzie na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, ale będzie sprecyzowane, komu i w jakim czasie te druki mają być dostarczone. Podstawą do wypłaty zasiłku nie będzie wydanie orzeczenia o niezdolności do pracy i wręczenie choremu druku, który w obecnym stanie prawnym jest dostarczany po bardzo długim okresie i trudno jest rozpocząć jakikolwiek proces kontrolny.

Przewiduje się następujące rozwiązania, jeśli chodzi o kontrolę prawidłowości wydawania orzeczeń. Lekarze, którzy wydawaliby zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy, byliby do tego upoważnieni przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Nadzorowano by również sposób wydawania orzeczeń, a także wprowadzono by sankcje w przypadku kontrolnie stwierdzonej nieprawidłowości.

Tylko zaświadczenia lekarzy upoważnionych przez ZUS. wystawione na specjalnych drukach, będą podstawą wypłaty zasiłków. Inne będą honorowane tylko w zapisie przejściowym, który znajduje się w końcowej części aktu, o którym mówimy. Każde zaświadczenie byłoby przesłane do ZUS w ciągu siedmiu dniu i obowiązek ten spoczywałby na lekarzu. Orzekanie o czasowej niezdolności do pracy podlegałoby kontroli lekarzy orzeczników ZUS. I jeśli chodzi o ten punkt, to okazał się on szczególnie spornym w czasie posiedzenia komisji. Będą o tym mówiła.

W razie stwierdzenia ewidentnych uchybień merytorycznych lub formalnych w orzekaniu, ZUS miałby prawo do upomnienia lekarza albo do cofnięcia mu upoważnienia do wydawania zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy.

Ustawa zakłada wprowadzenie instytucji badania kontrolnego przez lekarza orzecznika. Lekarz orzecznik, sprawujący kontrolę nad orzekaniem o czasowej niezdolności do pracy, jest uprawniony do kierowania ubezpieczonego na badania specjalistyczne. W związku z kosztami, jakie miałby ponosić lekarz, który pilotuje leczenie i wydaje zaświadczenie, a więc lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, był wyraźny protest środowisk lekarskich.

Odmowa poddania się badaniom ze strony chorego skutkowałaby wstrzymaniem wypłaty zasiłku od dnia następującego po dniu wyznaczonym na badanie. Jeżeli w wyniku badania kontrolnego orzeczenie byłoby zakwestionowane, kontrolowane orzeczenie byłoby podstawą wypłaty zasiłku chorobowego tylko do dnia tego badania kontrolnego. W celu umożliwienia kontroli orzekania ubezpieczony, to znaczy w tym wypadku byłby to jednak lekarz, byłby zobowiązany do złożenia zaświadczenia w ciągu siedmiu dni od daty otrzymania. I skutkiem byłoby obniżenie zasiłku.

Jak stwierdziła senator E. Płonka podczas posiedzenia komisji szczególne kontrowersje wywołały zasady naliczania zasiłku chorobowego, a konkretnie okres, który bierze się pod uwagę do naliczania wysokości tego zasiłku, a także zasady dotyczące wydawania orzeczeń o czasowej niezdolności do pracy.

Po przeanalizowaniu zapisów ustawy połączone komisje zaproponowały Senatowi wprowadzenie 19 poprawek, będących w większości o charakterze legislacyjnym, prze....... i dostosowującym zapisy ustawy do innych norm prawnych.

W debacie propozycje zmian do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zgłosili również senatorowie Anna Bogucka-Skowrońska, Jerzy Kopaczewski, Zbigniew Kulak, Adam Struzik i Sławomir Willenberg. Ogółem zgłoszono 36 poprawek, spośród których Komisja Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu poparły 26 wniosków.

Akceptację mniejszości komisji uzyskały zgłoszone w debacie poprawki.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu zostały przeprowadzone kolejne głosowania nad przedstawionymi poprawkami według kolejności przepisów ustawy.

W wyniku głosowań Izba zdecydowała o wprowadzeniu 26 poprawek do rozpatrywanej ustawy.

70 głosami za, przy 8 głosach sprzeciwu i 11 wstrzymujących się, podjęto uchwałę w sprawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa i wprowadził do jej tekstu następujące poprawki:

Uchwała

W uzasadnieniu podjętej uchwały stwierdzono, że wniesione przez Senat poprawki do ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa mają głównie charakter porządkujący i udoskonalający tę ustawę (jak np. wykreślenie zbędnych powtórzeń dotyczących podmiotów uprawnionych do wystawiania zaświadczeń lekarskich, których krąg został określony jednoznacznie w art. 54 ustawy - poprawka nr 12, 13, 14, 17, 20) oraz zapobiegający powstaniu trudności w stosowaniu niektórych przepisów w praktyce (np. poprawka nr 3 wprowadza bardziej sprecyzowane, niż zawarte w ustawie, kryterium przyznawania zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego dla osób chorych na chorobę zakaźną, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy ujawnią się po czasie dłuższym niż 14 dni od początku choroby, niejasności związane z tą materią mogą bowiem rzutować na ustalanie prawa do zasiłku i okresów przedawnienia roszczeń). Wyróżnić należy:

- poprawkę nr 18 - zdaniem Senatu niezasadne jest przyznanie lekarzom orzecznikom ZUS prawa do żądania uzupełnienia badań, będących podstawą orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy, przez lekarza, który wystawił zaświadczenie lekarskie, ponieważ stanowi to ograniczenie swobody wykonywania zawodu lekarza, w tym wyboru metody leczenia i określonych badań diagnostycznych. Wystarczające jest, w celu wykonania kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich, prawne zapewnienie możliwości żądania przez lekarza orzecznika ZUS udostępnienia dokumentacji medycznej lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie ubezpieczonego;

- poprawki nr 2, nr 4, nr 5 i nr 15, które mają na celu zapewnienie ustalania wysokości podstawy wymiaru zasiłku chorobowego na poziomie 100 % podstawy wymiaru wyłącznie w jednej sytuacji - gdy niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży, nie zaś jak stanowi ustawa, gdy niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy czy też trwa nieprzerwanie ponad 90 dni. Podobne uregulowanie przewiduje poprawka nr 9 dla świadczenia rehabilitacyjnego;

- poprawki nr 7 i nr 25, będące wyrazem przekonania Senatu, iż niezasadne jest przyznawanie prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia osobom, które nabyły prawo do pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego. Osoba niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego jest objęta bowiem ochroną ubezpieczeniową przewidzianą w art. 7 ustawy, a jeśli zarejestruje się w urzędzie pracy i nabędzie prawo do zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego podlega przepisom ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Skoro zatem będzie pobierała jedno ze świadczeń wynikających z tejże ustawy, brak uzasadnienia, aby pobierała zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego, którego tytuł ustał;

- poprawkę nr 23, w której Senat podziela pogląd o słuszności podwyższenia zasiłku wychowawczego dla osób wychowujących trzecie i każde następne dziecko, kierując się jednak uregulowaniami ustawy budżetowej na 1999 r., Izba uznała za właściwe zagwarantowanie zasiłku wychowawczego w wyższej wysokości od nowego roku budżetowego;

- poprawkę nr 26, zmieniającą wejście w życie niektórych przepisów, co jest spowodowane przeciągającym się w czasie procesem legislacyjnym (m. in. art. 80 ustawy dotyczący ograniczenia wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne osób ubezpieczonych dobrowolnie do 250 % przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale).

Pozostałe poprawki mają na celu doprecyzowanie niektórych pojęć (poprawka nr 1, nr 6, nr16 i nr 19) oraz dostosowanie do terminologii stosowanej w systemie prawnym (poprawka nr 8 i nr 11), a także charakter redakcyjny (poprawka nr 10 i nr 22).

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 50. posiedzeniu 20 maja br., i przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 21 maja br., zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie, które przedstawił senator Zbigniew Romaszewski. Stwierdził on, że przedmiotem rozpatrywania jest nowelizacja jednej i tej samej ustawy, a więc ustawy o ujawnianiu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne. Zawarte to jest w dwóch drukach, ponieważ część nowelizacji dotycząca ustawy o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne wynika z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 10 listopada 1998 r., natomiast nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne dotyczy problemów związanych z funkcjonowaniem nowej ustawy o ochronie informacji niejawnych, która w międzyczasie weszła w życie.

Po rozpatrzeniu obu ustaw Komisja Praw Człowieka i Praworządności postanowiła nie zgłaszać zastrzeżeń o ustawie o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne.

W głosowaniu Senat poparł stanowisko i 87 głosami za, przy 2 głosach wstrzymujących się, przyjął rozpatrywaną ustawę bez poprawek.

Komisja Praw Człowieka i Praworządności zgłosiła natomiast poprawkę do ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne, stwierdzający, że upoważnieni pracownicy Biura Rzecznika Interesu Publicznego powinni mieć dostęp do archiwów służb specjalnych tylko "w zakresie określonym przez Rzecznika".

Nowelizując ustawę, Sejm umożliwił dostęp do tych dokumentów upoważnionym pracownikom Biura Rzecznika, ale nie określił, w jakich sprawach.

W głosowaniu Izba poparła zaproponowaną zmianę i 83 głosami za, przy 1 głosie sprzeciwu i 4 wstrzymujących się podjęła uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne i

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 20 maja 1999 r. ustawy o zmianie ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne i wprowadził do jej tekstu następującą poprawkę:

- w art. 1 w pkt 3 w lit. a) wyrazy "oraz upoważnieni pracownicy Biura Rzecznika Interesu Publicznego" zastępuje się wyrazami "oraz, w zakresie określonym przez Rzecznika, upoważnieni pracownicy Biura".

W uzasadnieniu podjętej uchwały stwierdzono, że Senat uznał za niezbędne wprowadzenie poprawki do art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy zmieniającej ustawę o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne. Poprawka ta reguluje materię określania zakresu korzystania przez upoważnionych pracowników Biura Rzecznika Interesu Publicznego z prawa wstępu do pomieszczeń ministra właściwego do spraw obrony narodowej, do spraw wewnętrznych, do spraw sprawiedliwości, do spraw zagranicznych oraz Szefa Urzędu Ochrony Państwa, jak również innych organów, w których materiały i dokumenty określone w art. 31 ustawy nowelizowanej są przechowywane lub archiwizowane. Przyjmując tą poprawkę Senat kierował się ograniczeniami dostępu do materiałów zawierających informacje niejawne stanowiące tajemnicę państwową wynikającymi z ustawy o ochronie informacji niejawnych. Z całą pewnością materiały niezbędne Rzecznikowi Interesu Publicznego w wykonywaniu jego funkcji zawierają informacje niejawne, w związku z czym Senat uznał, że Rzecznik powinien decydować w konkretnej sprawie, w razie potrzeby upoważnienia pracownika Biura do wstępu do wymienionych wyżej pomieszczeń o zakresie korzystania z tego prawa.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm 20 maja br. przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 21 maja br., zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie komisji przedstawił senator Kazimierz Drożdż. Jak stwierdził, ustawa ta jest bardzo ważnym aktem prawnym ze społecznego punktu widzenia. Łączy interesy osób poszkodowanych w powodzi z działalnością instytucji finansowych wspomagających gospodarkę, jakimi są banki komercyjne, przy współudziale organizacji budżetowych reprezentujących władzę. Proponowana regulacja przewidująca stosowanie dopłat do oprocentowania kredytów na usuwanie skutków powodzi ma kilka aspektów, które wpływają na jej pozytywną ocenę i doniosłość aktu prawnego uchwalonego przez Sejm.

Z punktu widzenia społecznego i ludzkiego jej celem jest wspomożenie podmiotów, które utraciły część swego majątku i ponoszą negatywne skutki ekonomiczne, zdrowotne, psychologiczne i rodzinne.

Z drugiej strony regulacja ta ma służyć zarówno aktywizacji instytucji zaangażowanych w realizację pomocy dla osób dotkniętych katastrofą, jaki aktywizacji samych zainteresowanych. Chodzi o stworzenie im mniej pesymistycznego obrazu przyszłości. Niezmiernie ważnym krokiem jest włączenie w strukturę pomocy instytucji bankowych, które mogą rozszerzać płaszczyznę swej działalności kredytowej.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, Komisja Gospodarki Narodowej, niezależnie od ogólnej pozytywnej oceny rozpatrywanej ustawy, postanowiła zaproponować Senatowi wprowadzenie 10 zmian, przede wszystkim o charakterze legislacyjnym i redakcyjnym, uściślających zawarte w ustawie sejmowej zapisy.

W kolejnych głosowaniach Senat poparł zmiany zaproponowane w stanowisku przedstawionym przez Komisję Gospodarki Narodowej.

Po przegłosowaniu zaproponowanych poprawek Izba jednogłośnie podjęła uchwałę w sprawie ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielonych na usuwanie skutków powodzi i wprowadziła do jej tekstu następujące poprawki:

Uchwała

W uzasadnieniu podjętej uchwały stwierdzono, że Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm w dniu 20 maja 1999 r. ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielonych na usuwanie skutków powodzi, postanowił wprowadzić do jej tekstu 10 poprawek. Zaproponowane poprawki nie zmieniają w istotny sposób treści i założeń rozpatrywanej ustawy, mają natomiast na celu doprecyzowanie jej przepisów oraz poprawienie czytelności tego aktu normatywnego.

Poprawki do art. 2 pkt 4 oraz do art. 5 ust. 4 zmierzają do usunięcia konstrukcji legislacyjnej właściwej dla aktów wykonawczych oraz do poprawienia czytelności art. 5 ust. 4, poprzez wyraźne wskazanie powoływanej ustawy.

Poprawka nr 2 oraz poprawka nr 6 precyzują, zdaniem Senatu, sformułowania występujące w ustawie. Podobny charakter mają poprawki nr 8 i nr 9. Pierwsza z nich zmierza, zgodnie z przyjętą w ustawie koncepcją jednorazowej pomocy państwa na ten sam cel, do wyłączenia możliwości korzystania z dopłat do oprocentowania kredytu w sytuacji, gdy na określone roboty udzielony został wcześniej kredyt z dopłatami do oprocentowania na podstawie przepisów odrębnych. Senat miał tu na względzie w szczególności kredyty udzielone w oparciu o przepisy dotyczące Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Poprawka nr 9 zmierza do sprecyzowania art. 10 poprzez wyraźne wskazanie, iż przepis ten dotyczy dopłat do kredytów powodziowych należnych Bankowi Gospodarstwa Krajowego na podstawie innych przepisów niż rozpatrywana ustawa.

Wprowadzając poprawkę nr 3 Senat stanął na stanowisku, iż w ustawie nie powinny występować zwroty nie mające znaczenia merytorycznego - z treści art. 3 ust. 1 pkt 5 bez sformułowania, które Senat proponuje skreślić, wynika dostatecznie wyraźnie, iż odtworzenie określonego budynku lub obiektu może nastąpić w dowolnym innym miejscu.

Ponadto Senat postanowił uzupełnić zapis art. 4 ust. 1 pkt 2 w celu zharmonizowania treści tego przepisu z art. 3 ust. 1 oraz, poprzez wprowadzenie poprawki nr 10, stworzyć ustawową podstawę faktycznego udzielania przez banki przed wejściem w życie niniejszej ustawy kredytów na usuwanie skutków powodzi z zastosowaniem dopłat do ich oprocentowania.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 50. posiedzeniu 20 maja br. Do Senatu została przekazana tego samego dnia. Marszałek Senatu 21 maja br., zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności, Komisji Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej przedstawił senator Piotr Ł.J. Andrzejewski. Stwierdził on, że ustawa sejmowa jako przesłankę posiada treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który to orzekł, iż rozwiązania ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży nie są wystarczające dla należytej ochrony konstytucyjnej życia, zdrowia i interesu prawnego dziecka poczętego. W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny, negując rozstrzygnięcia ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, postawił przed polskim parlamentem zagadnienie anulowania skutków tej ustawy w zakresie kolidującym z obowiązującym porządkiem prawnym i z zasadą państwa prawa. W swoim uzasadnieniu Trybunał wykazał jednocześnie, że należy przestrzegać pewnego wzorca ochrony prawnej, który nie został zachowany przy próbie uchylenia ochrony dziecka poczętego tą nowelizacją uchyloną przez niego.

Przesłanką tej ustawy stało się wreszcie zapewnienie możliwości egzekwowania naruszeń ochrony dziecka poczętego jako samodzielnego podmiotu i przedmiotu prawa. Analiza proponowanych rozwiązań w Senacie winna być oparta również na mocy wiążącej uchwały Senatu o nawiązaniu tożsamości między II i III Rzecząpospolitą między innymi w zakresie porządku prawnego.

W przygotowanym stanowisku Komisja Ustawodawcza postanowiła zaproponować Senatowi skreślenie pkt 2 w art. 2. Jak stwierdził senator sprawozdawca dodawany tu art. 26a (dotyczący badań prenatalnych) wzbudza ogromne kontrowersja. W opinii senatora, jest to przepis, który jawi się jako słuszny, jeżeli chodzi o przesłanki jego ustanowienia, natomiast jako nieco nieudolny, jeżeli chodzi o umiejscowienie go w obowiązującym systemie prawnym. Przede wszystkim część pierwsza tego przepisu, ust. 1, mówi, że dziecko poczęte nie może być przedmiotem działań innych niż te, które służą ochronie życia lub zdrowia jego albo jego matki, z wyjątkiem działań określonych w ust. 2. Umieszczony w kontekście działań o charakterze eksperymentu, i to nie tylko leczniczego, bo jednocześnie diagnostycznego czy badawczego, przepis ten może stwarzać możliwość niebezpiecznej interpretacji, ograniczonej tylko do eksperymentu medycznego.

Tymczasem jest to pewna zasada, którą przyjmujemy w stosunku do każdego pacjenta, a w tym momencie osobnym pacjentem, osobnym podmiotem i przedmiotem staje się dziecko poczęte, niezależnie od matki. A więc ta zasada powinna obowiązywać nie tylko w zakresie eksperymentu, powinna być zawarta jako ogólna norma, wśród zasad wykonywania zawodu lekarza, jako pochodna art. 4 ustawy o zawodzie lekarza, który mówi, że lekarz ma obowiązek wykonywać zawód z należytą starannością, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób oraz zgodnie z zasadami etyki zawodowej. Zasady etyki zawodowej, mimo że nie chciano zawrzeć expressis verbis w tej ustawie proponowanych przez senatorów "Solidarności" zapisów, chociażby zasady primum non nocere mogą być jednak wywiedzione z przepisu ogólnego. A więc do dziecka jako osobnego podmiotu działań lekarskich w zakresie leczniczym ma zastosowanie zarówno art. 4, jak i zasad primum non nocere. A ponieważ służą mu, jako osobnemu podmiotowi, wszelkie prawa człowieka, w związku z tym nie można domniemywać ich ograniczenia ani posługiwać się taką rozumianą istotą ludzką w celach badawczych bez specjalnego zezwolenia prawa. Nie można więc domniemywać w tym zakresie jakiejkolwiek wolności lekarskiej.

W opinii senatora P.Ł.J. Andrzejewskiego, przepis ten powinien być ulokowany w ustawie o zawodzie lekarza, ale komisja uznała, że w art. 30, w którym pisze się o dodatkowych obowiązkach lekarza, jako uzupełnienie zasady wynikającej z art. 4.

Ze względu na ograniczone uprawnienia Senatu Komisja Ustawodawcza nie zdecydowała się na wprowadzenie powyższych zmian i uznano, że przepis ten w tej postaci, nawet zmodyfikowanej nie może zostać zaproponowany jako poprawka Senatu.

Komisja Ustawodawcza zaproponowała skreślenie pkt 2 w art. 2 jako kolidującego z aktualnym stanem prawa. A to prawo musi być jasne i precyzyjnie odpowiadać prawu międzynarodowemu będącemu w tej chwili w toku ratyfikacji, a mianowicie konwencji o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowania biologii.

Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka i Praworządności przedstawiła senator Anna Bogucka-Skowrońska.

Komisja zaproponowała Senatowi wprowadzenie 5 poprawek do rozpatrywanej ustawy sejmowej zmiany brzmienia art. 2. Zgodnie z tym wnioskiem otrzymałby on następujące brzmienie:

"Art. 2. W ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie Lekarza (Dz. U. z 1997 r. Nr 28, poz. 152 i Nr 88, poz. 554 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1115) art. 26 otrzymuje brzmienie:

Jak stwierdziła senator A. Bogucka-Skowrońska zmiana zmierzała do umieszczenia w art. 26 oprócz tych przepisów, które znajdują się tam obecnie, mówiących o ostrożności przy eksperymentach i o eksperymencie przede wszystkim leczniczym, przepisu wyraźnie określającego, że dziecko poczęte nie może być przedmiotem działań innych niż te, które służą ochronie życia lub zdrowia jego albo jego matki.

Analogiczną poprawkę zaproponowała w swoim stanowisku Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, której sprawozdanie przedstawił senator Dariusz Kłeczek.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, komisja uznała za konieczne uregulowanie przepisów dotyczących badań prenatalnych. Komisja uznała też, że zapisy te nie powinny znajdować się w rozdziale 4 ustawy o zawodzie lekarza, dotyczącym eksperymentu medycznego. W dyskusji, po wysłuchaniu ekspertów - podkreślono konieczność nowelizacji ustawy o zawodzie lekarza, co jednak wykraczałoby poza omawiany problem badać prenatalnych. Komisja podkreślała również konieczność zwiększenia nakładów na diagnostykę w ogóle, w tym diagnostykę prenatalną.

W debacie nad ustawą o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o zawodzie lekarza senatorowie Ryszard Jarzembowski, Dorota Kempka i Zbigniew Kulak zgłosili wniosek o odrzucenie ustawy sejmowej. Wprowadzenie poprawek zaproponowali natomiast senatorowie A. Bogucka-Skowrońska i Wiesław Chrzanowski.

Do zgłoszonych wniosków ustosunkowały się Komisja Praw Człowieka i Praworządności, Komisja Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisja Ustawodawcza.

Komisje poparły 4 spośród 9 zgłoszonych ogółem poprawek. Mniejszość komisji poparła wniosek dotyczący odrzucenie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o zawodzie lekarza.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 Regulaminu Senatu w pierwszej kolejności zostało przeprowadzone głosowanie na wnioskiem o odrzucenie ustawy.

Za przyjęciem przedstawionego wniosku opowiedziało się 25 senatorów, przeciw było 56 osób, a 2 wstrzymały się od głosu.

Wobec odrzucenia wniosku o odrzucenie nowelizacji sejmowej Senat przystąpił do głosowania nad przedstawionymi poprawkami.

W kolejnych głosowaniach Izba opowiedziała się za przyjęciem 3 zmian.

61 głosami za, przy 23 głosach przeciw i 2 wstrzymujących Izba podjęła uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o zawodzie lekarza:

Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 20 maja 1999 r. ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o zawodzie lekarza, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

1) w art. 1 w pkt 4, w art. 157a w § 1 wyrazy "podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności" zastępuje się wyrazami "podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2";

2) w art. 2 po pkt 1 dodaje się pkt 1a w brzmieniu:

3) w art. 2 skreśla się pkt 2.

Senat, po rozpatrzeniu w dniu 18 czerwca 1999 r. ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o zawodzie lekarza zadecydował o wprowadzeniu do jej tekstu trzech poprawek.

Pierwsza z nich, do art. 1 pkt 4 zmienia w art. 157a w § 1 sankcję wskazaną w tym przepisie. Zdaniem Senatu, określona w tym przepisie sankcja jest zbyt łagodna. Senat zaostrzył karę za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia zagrażający życia dziecka poczętego, mając na uwadze kary wskazane w przepisach za przestępstwa do nich podobne, chociażby w art. 157 § 2 czyli za przestępstwo lekkiego naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia.

W poprawce trzeciej, Senat zadecydował, że konieczne jest wykreślenie z ustawy o zawodzie lekarza art. 26a. Jest to przepis określający warunki dopuszczalności przeprowadzania badań prenatalnych. Senat uznał za niewłaściwe umieszczenie tego przepisu w rozdziale 4 ustawy dotyczącym eksperymentu medycznego.

Mając na względzie opinie ekspertów oraz uchwałę Zgromadzenia Ogólnego PAN z dnia
28 maja 1999 r. Senat zauważa, że nie można badań prenatalnych traktować jako eksperymentu, są one bowiem częścią składową reguł postępowania klinicznego i stanowią osiągnięcie w zakresie profilaktyki chorób.

Senat uznał że wykreślenie w art. 2 pkt 2 (art. 26a) nie stwarza groźby prowadzenia eksperymentów medycznych z udziałem dzieci poczętych i nie oznacza pozbawienia ich w tym względzie ochrony prawnej. Obowiązuje już bowiem ustawa o zawodzie lekarza (patrz argument a contrario do uzasadnienia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego K 26/96 ), która właśnie w rozdziale 4, a w szczególności w art. 26 chroni kobiety ciężarne przed udziałem w każdym eksperymencie badawczym i ogranicza dopuszczalność udziału kobiet ciężarnych i dzieci poczętych w eksperymencie leczniczym.

Wychodząc jednak z założenia, że wskazana w przepisach art. 26 ustawy o zawodzie lekarza, ochrona dzieci poczętych może okazywać się w praktyce niewystarczającą, Senat pragnąc strzec zdrowie i życie tych dzieci, wprowadził poprawkę oznaczoną numerem 2, która rozciąga na dzieci poczęte zakaz ich uczestniczenia w eksperymencie badawczym. Senat stanął na stanowisku, że wprowadzenie tej poprawki niejako kompensuje wykreślenie w art. 2 pkt 2 i z przyczyn merytorycznych uzależnił jej głosowanie od wcześniejszego przyjęcia poprawki oznaczonej numerem 3.

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment