Oświadczenie skierowane do ministra infrastruktury Cezarego Grabarczyka

Szanowny Panie Ministrze!

Zwrócił się do mnie podmiot gospodarczy, zajmujący się prowadzeniem stacji kontroli pojazdów, z prośbą o zmianę art. 83 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (DzU z 2005 r., nr 108, poz. 908 z późn. zm.) poprzez dodanie do niego ustępu o treści: "Starosta może w wydanym zezwoleniu upoważnić stacje przeprowadzające badania, o których mowa w ust. 1 pkcie 1 lit. a, do wykonywania niektórych badań z zakresu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2". Ten zapis oraz treść art. 83 ustawy zostały zmienione przez art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2007 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2004 r., nr 173, poz. 1808).

Aktualna treść art. 83 jest następująca:

"Art. 83. 1. Badanie techniczne jest przeprowadzane na koszt właściciela pojazdu, przez:

1) podstawową stację kontroli pojazdów - w zakresie:

a) sprawdzenia oraz oceny prawidłowości działania poszczególnych zespołów i układów pojazdu, w szczególności pod względem bezpieczeństwa jazdy i ochrony środowiska.

b) badań technicznych, o których mowa w lit. a, oraz niektórych badań technicznych, o których mowa w pkcie 2, jeżeli stacja posiadała zezwolenie starosty na wykonywanie tych badań wydane przed dniem wejścia w życie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej;

2) okręgową stację kontroli pojazdów - w zakresie badań technicznych określonych w pkcie 1 lit. a oraz w zakresie badań co do zgodności z warunkami technicznymi autobusu, którego dopuszczalna prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h, pojazdu przeznaczonego do przewozu towarów niebezpiecznych, pojazdu przystosowanego do zasilania gazem, pojazdu zarejestrowanego po raz pierwszy za granicą (przed rejestracją w kraju), pojazdu zabytkowego, pojazdu marki "SAM", pojazdu, w którym dokonano zmian konstrukcyjnych lub wymiany elementów powodujących zmianę danych w dowodzie rejestracyjnym, pojazdu skierowanego na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę, pojazdu sprowadzanego z zagranicy i noszącego ślady uszkodzeń lub którego stan techniczny wskazuje na naruszenie elementów nośnych konstrukcji pojazdu, mogących stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, oraz pojazdu, dla którego określono wymagania techniczne w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

2. Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU nr 173, poz. 1807 i nr 281, poz. 2777 oraz z 2005 r. nr 33, poz. 289 i nr 94, poz. 788) i wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów.

3. Stację kontroli pojazdów może prowadzić przedsiębiorca, który:

1) posiada siedzibę lub miejsce zamieszkana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2) nie jest przedsiębiorcą, w stosunku do którego otwarto likwidację lub ogłoszono upadłość,

3) nie był prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub przestępstwo przeciwko dokumentom - dotyczy osoby fizycznej lub członków organów osoby prawnej,

4) posiada wyposażenie kontrolno-pomiarowe oraz warunki lokalowe gwarantujące wykonywanie odpowiedniego zakresu badań technicznych pojazdów zgodnie ze szczegółowymi warunkami przeprowadzania tych badań,

5) posiada poświadczenie zgodności wyposażenia i warunków lokalowych z wymaganiami odpowiednio do zakresu przeprowadzanych badań wpisanego do rejestru przedsiębiorców prowadzących stację kontroli pojazdów,

6) zatrudnia uprawnionych diagnostów.

4. Poświadczenie, o którym mowa w ust. 3 pkcie 5, wydaje za opłatą, w drodze decyzji, Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego po dokonaniu sprawdzenia stacji kontroli pojazdów. Poświadczenie zachowuje ważność do czasu zmiany stanu faktycznego, dla którego zostało wydane, nie dłużej niż przez 5 lat od daty jego wydania."

Treść art. 83 ustawy sprzed nowelizacji brzmiała:

"Art. 83. 1. Badanie techniczne przeprowadzane jest na koszt właściciela pojazdu, w stacji kontroli pojazdów posiadającej zezwolenie starosty.

2. Starosta wydaje zezwolenie na przeprowadzanie badań technicznych pojazdów przedsiębiorcy, który złożył wniosek o jego wydanie, i który spełnia następujące warunki:

1) ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,

2) posiada wyposażenie kontrolno-pomiarowe oraz warunki lokalowe gwarantujące wykonywanie odpowiedniego zakresu badań technicznych pojazdów zgodnie ze szczegółowymi warunkami przeprowadzania tych badań,

3) posiada certyfikat wydany przez jednostkę naukowo-badawczą na zgodność wyposażenia i warunków lokalowych stacji z warunkami technicznymi,

4) zatrudnia uprawnionych diagnostów,

5) nie jest podmiotem, w stosunku do którego wszczęto postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne,

6) nie zalega z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenie społeczne,

7) nie był prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub za przestępstwo przeciwko dokumentom - dotyczy osoby fizycznej lub członków organów osoby prawnej.

3. We wniosku o wydanie zezwolenia przedsiębiorca określa rodzaj stacji, który ma obejmować zezwolenie, oraz załącza:

1) dokument określający status jednostki, będącej osobą prawną lub nieposiadającą osobowości prawnej jednostką organizacyjną, albo dokument stwierdzający tożsamość w przypadku osoby fizycznej,

2) zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego stwierdzające niekaralność za przestępstwa, o których mowa w ust. 2 pkcie 7,

3) dokumenty potwierdzające spełnienie pozostałych wymogów określonych w ust. 2.

4. Zezwolenie określa rodzaj stacji i zakres wykonywanych przez nią badań technicznych. Wyróżnia się następujące rodzaje stacji:

1) stacje kontroli pojazdów - przeprowadzające badania obejmujące sprawdzenie oraz ocenę prawidłowości działania poszczególnych zespołów i układów pojazdu, zwłaszcza pod względem bezpieczeństwa jazdy i ochrony środowiska;

2) okręgowe stacje kontroli pojazdów - przeprowadzające badania co do zgodności z warunkami technicznymi autobusu, którego dopuszczana prędkość na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h, pojazdu odpowiednio przystosowanego lub wyposażonego zgodnie z przepisami o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych, pojazdu przystosowanego do zasilania gazem, pojazdu zarejestrowanego po raz pierwszy za granicą (przed rejestracją w kraju), pojazdu zabytkowego, pojazdu marki "SAM" oraz pojazdu skierowanego na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę.

5. Starosta może w wydanym zezwoleniu upoważnić stacje przeprowadzające badania, w zakresie, o którym mowa w ust. 4 pkcie 1, do wykonywania niektórych badań z zakresu, o którym mowa w ust. 4 pkcie 2.

6. Starosta przeprowadza, co najmniej raz w roku, kontrolę stacji kontroli pojazdów w zakresie zgodności z wymaganiami, o których mowa w ust. 2 i art. 82 ust. 2, prawidłowości wykonywania badań technicznych pojazdów oraz prowadzenia wymaganej dokumentacji.

7. Starosta cofa zezwolenie, jeżeli przedsiębiorca:

1) przestał spełniać wymagania, o których mowa w ust. 2,

2) odmówił poddania się kontroli, o której mowa w ust. 6,

3) wykonywał badanie techniczne pojazdów niezgodnie z przepisami.

8. W przypadku cofnięcia zezwolenia na przeprowadzanie badań technicznych z przyczyn określonych w ust. 7 pkt. 2 i 3 ponowne zezwolenie nie może być wydane wcześniej niż po upływie 5 lat od dnia, w którym decyzja o cofnięciu stała się ostateczna."

Pragnę zwrócić uwagę na to, iż zmiana art. 83 ustawy, mimo że została wniesiona przez ustawę wprowadzającą ustawę o swobodzie działalności gospodarczej, w istotny sposób ogranicza tę swobodę. Przede wszystkim w nieuzasadniony sposób ograniczona została możliwość przeprowadzania niektórych badań technicznych wyłącznie do okręgowych stacji kontroli pojazdów, mimo że podstawowa stacja kontroli spełnia wymagania do przeprowadzania tych badań ("pojazdu odpowiednio przystosowanego lub wyposażonego zgodnie z przepisami o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych, pojazdu przystosowanego do zasilania gazem, pojazdu zarejestrowanego po raz pierwszy za granicą (przed rejestracją w kraju), pojazdu zabytkowego, pojazdu marki "SAM" oraz pojazdu skierowanego na badania techniczne przez organ kontroli ruchu drogowego lub starostę"). W obecnym brzmieniu art. 83 ustawy badania zastrzeżone dla okręgowej stacji kontroli może przeprowadzać tylko taka podstawowa stacja kontroli, która posiadała na nie zezwolenie przed tą nowelizacją.

Przedmiotowa nowelizacja nie tylko naruszyła konstytucyjną zasadę wolności podejmowania działalności gospodarczej, lecz także wprowadziła nierówność wobec prawa podmiotów gospodarczych spełniających takie same kryteria. Uniemożliwienie podstawowej stacji kontroli starania się o wykonywanie niektórych badań zastrzeżonych dla okręgowej stacji kontroli jest tym bardziej nieuzasadnione, że podstawowe wymagania, jakie muszą spełniać jedne i drugie stacje, są w znacznej mierze tożsame.

Potwierdzeniem zasadności tych argumentów jest również fakt, iż ograniczenie to w żaden sposób nie spełnia wymogów co do okoliczności umożliwiającej jej wprowadzenie, a mianowicie dopuszczalności ze względu na ważny interes publiczny.

Analiza zasady wolności podejmowania działalności gospodarczej prowadzi do wniosku, że obejmuje ona zespół norm konstytucyjnych wyznaczających władzom publicznym, a w szczególności samemu ustawodawcy, zakaz arbitralnej ingerencji w sferę zachowań podmiotów gospodarczych. Należałoby z niej wywieść również nakaz podejmowania takich działań, które mają na celu ochronę wolności. Chodzi przede wszystkim o normy wyznaczające kierunki prawotwórstwa. Należy jednoznacznie stwierdzić, iż zmiana, która ograniczyła możliwość wykonywania niektórych badań technicznych przez podstawowe stacje kontroli pojazdów, naruszyła tę wolność.

Mając wszystko to na uwadze, proszę o podjęcie odpowiednich działań legislacyjnych, które zmienią stan prawny tak, aby nie były naruszane podstawowe zasady prawa.

Piotr Benedykt Zientarski