Oświadczenie skierowane do minister pracy i polityki społecznej Jolanty Fedak

Szanowna Pani Minister!

W wyniku ostatniej reformy administracyjnej kraju Częstochowa znalazła się w trudnej sytuacji, ponieważ odebrano naszemu regionowi zdolność samodecydowania o sobie w sprawach gospodarczo-finansowych na szczeblu wojewódzkim.

Gdy likwidowano województwo częstochowskie, władze centralne wielokrotnie deklarowały, iż jedyną zauważalną dla miasta zmianą będzie likwidacja urzędu wojewódzkiego. Szybko jednak okazało się to nieprawdą. Dla miast będących stolicami województw przewidziano bowiem wiele urzędów i instytucji, które posiadają możliwość decydowania o poszczególnych dziedzinach życia na obszarze całego województwa. Do takich instytucji należą między innymi: sejmik wojewódzki, komendy wojewódzkie Policji i straży pożarnej, sądy, prokuratury, zarządy dróg i koleje czy oddziały NBP. Można również zauważyć, że firmy i organizacje częściej lokują regionalne siedziby swoich oddziałów w miastach wojewódzkich, bardziej atrakcyjnych ze względu na bliskość administracji. To również przyczyniło się do powiększenia kontrastu między miastami wojewódzkimi a tymi, które rangę wojewódzkich utraciły.

Jedną z ostatnich instytucji, którą Częstochowa zachowała pomimo krzywdzącego dla niej podziału administracyjnego, był oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Częstochowska placówka podlegała bezpośrednio centrali w Warszawie, będąc zarazem jednostką nadrzędną dla placówek w Kłobucku, Koniecpolu, Myszkowie i Lublińcu, a w przeszłości także w Pajęcznie i Oleśnie.

Niestety, 1 sierpnia 2007 r. sytuacja ta zmieniła się na niekorzyść dla naszego miasta i jego mieszkańców. Powołany nieco wcześniej prezes ZUS zarządził, na polecenie ówczesnego prezesa Rady Ministrów, utworzenie w trybie natychmiastowym szesnastu placówek wojewódzkich oraz podległość im pozostałych placówek w danym województwie. Przywilej posiadania wojewódzkiego oddziału ZUS zarezerwowany został naturalnie dla miast wojewódzkich. W przypadku województwa śląskiego funkcję taką miała pełnić placówka ZUS w Chorzowie, wcześniej wspólna dla Katowic, Chorzowa i Rudy Śląskiej. Zgodnie z tym zarządzeniem następować miało rozłożone w czasie przekazywanie zadań i kompetencji do oddziałów wojewódzkich.

W wyniku tych działań Częstochowa miała posiadać jedynie zamiejscową placówkę, umożliwiającą petentowi załatwienie w zasadzie tylko podstawowych spraw. Również pod względem finansowym i kadrowym placówka w Częstochowie byłaby ściśle podporządkowana śląskiej centrali, w praktyce więc oznaczałoby to nie tylko utrudnienie życia petentom z regionu częstochowskiego, ale i likwidację części etatów w Częstochowie wraz z odebraniem miastu pewnego prestiżu. W całym tym działaniu trudno doszukać się oszczędności, która była pretekstem do przeprowadzenia reformy. Przeniesienie części etatów i zadań z miast powiatowych do wojewódzkich nie oznaczałoby przecież ich likwidacji. Również sam koszt przeprowadzenia reformy wydaje się niewspółmiernie wysoki do ewentualnych oszczędności, które w przyszłości miała ta reforma przynieść.

Półroczny okres przejściowy pokazał skalę problemów organizacyjnych, z którymi zetknęły się oddziały wojewódzkie. Okazało się, że ścisły nadzór i zarządzanie kilkudziesięcioma placówkami na terenie województwa, szczególnie w przypadku województwa śląskiego, prowadzi w praktyce do wewnętrznego chaosu, braku jasnego podziału kompetencji i odpowiedzialności. W efekcie reforma utrudniła funkcjonowanie zarówno oddziałom wojewódzkim, jak i jednostkom im podległym, a na tym wszystkim najbardziej ucierpiał petent. W rzeczywistości reforma funkcjonowała bardziej na papierze niż w życiu.

Półroczny okres przejściowy został szczęśliwie przerwany. Nowy prezes Rady Ministrów, Donald Tusk, po wstępnej analizie sceptycznie odniósł się do reformy i jej efektów.

Obecnie częstochowski oddział ZUS funkcjonuje niemal identycznie jak przed reformą, choć formalnie wciąż podlega oddziałowi wojewódzkiemu w Chorzowie.

Zwracam się z prośbą o pełną informację o planach związanych z reformą Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz o przedstawienie szczegółowej informacji o planowanych w stosunku do częstochowskiego oddziału działaniach. Proszę też o możliwie jak najszybsze przywrócenie struktury organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych sprzed 1 sierpnia 2007 r.

Z poważaniem
Andrzej Szewiński
senator RP