Oświadczenie skierowane do minister pracy i polityki społecznej Jolanty Fedak

Szanowna Pani Minister!

Całodobowa opieka nad osobami niepełnosprawnymi z zaburzeniami psychicznymi to w Polsce wciąż duży problem. Do dyspozycji mamy praktycznie tylko domy pomocy społecznej i nieliczne hostele. Nowatorską i bardzo dobrą formą są mieszkania chronione, niestety wciąż mało znane i mało rozpowszechnione w Polsce. Nawet dla środowiska osób niepełnosprawnych jest to temat stosunkowo nowy i nieznany. Częściej o mieszkaniach chronionych mówi się w kontekście samotnych matek lub osób opuszczających domy dziecka.

Mieszkanie chronione - według ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (DzU z 2004 r. Nr 64, poz. 593 z późniejszymi zmianami) - oznacza "mieszkanie przeznaczone dla osób mogących, przy odpowiednim wsparciu, samodzielnie żyć w środowisku, w szczególności dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz osób opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze, resocjalizacyjne, zakłady dla nieletnich i rodziny zastępcze".

Ustawa w ogóle nie reguluje, jak takie mieszkanie winno być zorganizowane, dla jakich osób jest rotacyjne, a dla kogo może być alternatywą DPS, czyli przeznaczone na całe życie. Taka sytuacja powoduje, że to organizacje prowadzące, przeważnie stowarzyszenia, same decydują, kto ma być mieszkańcem, jak długo może tam mieszkać, ile musi płacić za pobyt, jak wygląda regulamin pobytu itp. Nie jest to dobre, bo taki brak uregulowania zniechęca samorządy do tworzenia takich placówek, a organom prowadzącym daje nieograniczone możliwości, niekoniecznie związane z poprawieniem sytuacji niepełnosprawnych.

Niestety koszt utworzenia i prowadzenia takiej formy wsparcia leży w gestii gmin i powiatów, co w praktyce powoduje, że niewiele samorządów decyduje się na takie obciążenia finansowe, ich po prostu na to nie stać.

Mieszkalnictwo wspierane to koncepcja życia zorientowanego na społeczność, zbliżonego jak najbardziej do każdej rodziny. Ma szczególne znaczenie w przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną. Zasada normalizacji zakłada pomoc osobom upośledzonym, aby mogły prowadzić życie tak zbliżone do normalności, jak tylko jest to możliwe.

Warto przy tym zauważyć, że małe formy mieszkalne są nie tylko korzystniejsze dla rozwoju osobowego osób niepełnosprawnych, lecz także dużo tańsze aniżeli duże placówki opieki całkowitej. Istnieje więc ogromna potrzeba wspierania takich form.

W związku z powyższym proszę o odpowiedź, co rząd i ministerstwo zamierzają zrobić, aby mieszkalnictwo chronione, szczególnie dla osób niepełnosprawnych intelektualnie, było formą dużo bardziej dostępną i uregulowaną szczegółowo w przepisach, oraz czy ministerstwo widzi możliwość wspierania finansowego samorządów.

Z wyrazami szacunku
Roman Ludwiczuk
senator RP