Oświadczenie skierowane do wiceprezesa Rady Ministrów, ministra spraw wewnętrznych i administracji Grzegorza Schetyny

W związku z projektem ustawy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 października 2008 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie oraz ustawę o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (druk nr 1073) oraz projektem ustawy z dnia 10 czerwca 2008 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie, zgłaszamy następujące pytania i wątpliwości dotyczące dalszego funkcjonowania Ochotniczych Hufców Pracy.

Przypominamy, że Ochotnicze Hufce Pracy to państwowa jednostka organizacyjna działająca na rzecz zapobiegania wykluczeniu społecznemu młodzieży. Ochotnicze Hufce Pracy funkcjonują głównie jako instytucja ułatwiająca kontynuację nauki i zatrudnienia przez młodzież, która wypadła z systemu edukacji i jest defaworyzowana na rynku pracy. Mówiąc kolokwialnie, to młodzież, której nikt nie chce, a ona przecież też musi mieć szansę na normalne życie. Oferta OHP jest ostatnią szansą dla tysięcy dziewcząt i chłopców pozostających na granicy wykluczenia społecznego. Zapewnia im przygotowanie do pełnienia oczekiwanych ról społecznych. To właśnie poprzez naukę w OHP młodzież, która przerwała obowiązek szkolny, uzupełnia wykształcenie ogólne i zdobywa kwalifikacje zawodowe.

Pozwolimy sobie postawić następujące pytania i przedstawić pewne refleksje.

Ochotnicze Hufce Pracy realizują zadania państwa zgodnie z postanowieniami zawartymi w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. Zadania te realizują przy współpracy z wieloma partnerami społecznymi, takimi jak szkoły, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, Policja, sądy, opieka społeczna, którzy pełnią podobne funkcje w zakresie kształcenia, resocjalizacji i wychowania młodzieży, przy czym OHP są jedyną instytucją, która w sposób kompleksowy zajmuje się tą młodzieżą, doprowadzając ją do określonego miejsca akceptowanego społecznie. Wspomniane instytucje zgłaszają uzasadnione obawy, że bez pomocy OHP szkoły nie poradzą sobie z taką młodzieżą, stąd logicznym następstwem takiego stanu rzeczy pozostanie dla tej młodzieży ulica. Tradycją naszego systemu wychowania stało się, że młodzież z problemem nieprzystosowania społecznego spycha się do OHP z przekonaniem, że, przekazana pod kuratelę kadry wychowawczej OHP, młodzież ta nie tylko ukończy szkoły, ale także zdobędzie zawód. W skali roku jest to liczba trzydziestu trzech tysięcy młodych ludzi.

Istnieją uzasadnione obawy, że gdy przekażemy OHP samorządom, nie wszędzie ich znaczeniu zostanie nadana odpowiednia ranga. Nie musi to koniecznie wynikać z niechęci czy niedoceniania wagi problemu, ale z prostego faktu, że często górę wezmą inne priorytety, wynikające nie tylko z bieżących potrzeb regionu, ale dużego zróżnicowania możliwości finansowych poszczególnych obszarów. To dlatego problematyka młodzieży wykluczonej społecznie nie we wszystkich rejonach kraju zostanie równo potraktowana, mimo że jest to niekwestionowany problem całego społeczeństwa, a więc państwa.

Czy zasadna jest likwidacja Ochotniczych Hufców Pracy, które funkcjonują od ponad pięćdziesięciu lat w dobrej, sprawdzonej strukturze organizacyjnej, wykazując się skuteczną sprawnością organizacyjną, opierającą się na wypracowanych standardach zapewniających kompleksowe zajęcie się tą szczególną młodzieżą na wielu płaszczyznach? Czy zasadna jest likwidacja instytucji posiadającej sprawdzoną, dobrze przygotowaną kadrę wychowawczą, długoletnie doświadczenie w obszarach kształcenia i wychowania oraz rynku pracy? Czy zasadna jest likwidacja instytucji posiadającej dobrze wyposażone i funkcjonujące internaty, bazę dydaktyczną, warsztaty szkoleniowo-produkcyjne? Czy zasadna jest likwidacja organizacji, która, wzbogacając swoją ofertę dla młodzieży, nie wyciąga ręki po pieniądze państwowe, ale dzięki swojej inwencji i znajomości problemu potrafi wykorzystywać możliwości wynikające z naszej przynależności do Unii Europejskiej i pozyskiwać środki finansowe, które przeznaczane są wyłącznie na realizację zadań związanych z edukacją i wychowaniem młodzieży oraz rynkiem pracy? Dzięki temu zrealizowany został szereg programów, którymi objęto ponad trzydzieści tysięcy młodych ludzi w skali kraju.

Warto zaznaczyć, iż OHP to jedyna organizacja w Europie, która, udzielając pomocy młodym ludziom i ich rodzinom, funkcjonuje jako organizacja państwowa. Wynika to po części z zapisu w konstytucji, art. 71, a także z ponadpięćdziesięcioletniego doświadczenia, które wskazuje, że tak poważny problem powinien być rozstrzygany przez państwo.

Trafność polskich rozwiązań została dostrzeżona przez wiele państw członkowskich UE. W Niemczech oraz krajach skandynawskich trwa dyskusja na temat powołania centralnej instytucji zajmującej się problematyką trudnej młodzieży oraz upowszechniania naszych doświadczeń w tej dziedzinie.

Warto podzielić się refleksją, że kwestie kształcenia młodzieży oraz opieki nad młodzieżą wykluczoną ze społeczeństwa są problemami trwającymi tak długo, jak nasza cywilizacja. Nauczaniem zajmuje się szkoła, której metody pedagogiczne są doskonalone przez wieki. Niezależnie od epoki i dokonujących się zmian politycznych, szkoła stara się wpajać wartości dobre i sprawdzone.

Wydaje się, że Ochotnicze Hufce Pracy, organizacja, która przez pięćdziesiąt lat istnienia, niezależnie od ustroju, dawała młodzieży to, czego często nie potrafiła jej dać rodzina, jest organizacją niezwykle potrzebną. Dlatego prosimy Pana Premiera o powtórną analizę tej sprawy, w szczególności jeśli chodzi o negatywne konsekwencje wynikające z planów dokonania zmian w funkcjonowaniu OHP, i ewentualną zmianę planów legislacyjnych dotyczących tej problematyki oraz o odpowiedź na nasze wątpliwości dotyczące konsekwencji planowanych działań.

Maciej Grubski
Krzysztof Kwiatkowski