Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Zbigniew Wrona:
Dziękuję.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Ten projekt ma mieć charakter porządkujący i ma realizować orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Rząd nie przedstawił tu stanowiska, ale jeżeli chodzi o opinię ministra sprawiedliwości, to chcę powiedzieć, że co do zasady popiera on ten kierunek myślenia, ale ma jedną wątpliwość - co do charakteru tego terminu. Otóż istotnie, Trybunał Konstytucyjny nie wskazał, jaki ma być termin odnoszony do tego roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Przypomnę, że jest to roszczenie skierowane przeciwko Skarbowi Państwa, tym, który byłby zobowiązany z tego tytułu, jest Skarb Państwa. A więc Trybunał nie stwierdził ani jaki charakter ma mieć tak docelowo ten termin, żeby wszystko było zgodne ze standardami konstytucyjnymi, ani nie powiedział, jak on ma być długi. Ale rzeczywiście słuszna jest myśl projektodawców, żeby nawiązać tutaj do terminu przedawnienia roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, czyli terminu dziesięcioletniego. I co do długości terminu minister sprawiedliwości nie ma wątpliwości, ma jednak wątpliwości - i są one podzielane przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego, z którą rzecz była konsultowana - co do charakteru tego terminu. Otóż w obecnym brzmieniu art. 119 §3 termin ten ma charakter zawity, inaczej prekluzyjny. W takim przypadku, jak wiadomo, nie stosuje się do niego instytucji przerwania terminu, zawieszenia biegu terminu, a jego upływ powoduje wygaśnięcie roszczenia, która to okoliczność jest brana pod uwagę z urzędu przez sądy. W przypadku terminu przedawnienia możemy mówić o przerwaniu w pewnych sytuacjach tego biegu, zawieszeniu, no a jego upływ oczywiście nie skutkuje wygaśnięciem roszczenia, tylko przekształceniem się zobowiązania w naturalne, stąd też sąd bierze pod uwagę upływ tego terminu, jeżeli zostanie podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia.
Powiem tak. Jako przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości jesteśmy zobligowani uwzględniać interes Skarbu Państwa w rozważaniach na tego typu projektami. Termin prekluzyjny bardziej chroni interes Skarbu Państwa, bo usuwa wszelkie wątpliwości. Wiemy, że jest upływ terminu, potem wygaśnięcie roszczenia i dalej brane jest to pod uwagę z urzędu. Poza tym jest to sytuacja bardziej klarowna i nie burzy tak zupełnie pewnego zamysłu legislacyjnego, który przyświecał twórcom art. 119 §3, czyli jakby opiera się na tej samej filozofii, przekonaniu, że ma tutaj być termin prekluzyjny. Reasumując: jeśli chodzi o opinię ministra sprawiedliwości, to kierunek myślenia podzielamy, pogląd co do długości zaproponowanego terminu podzielamy, ale opowiadamy się za nadaniem temu terminowi charakteru nie terminu przedawnienia, a terminu prekluzyjnego, czyli po dziesięciu latach po prostu nie można byłoby już dochodzić, bo wygasałoby to roszczenie.
Wicemarszałek Marek Ziółkowski:
Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.
Ja od razu zadam pytanie, bo mam tu pewną wątpliwość proceduralną. Jak w takim przypadku, takiego stanowiska rządu wygląda dalsze procedowanie w tej sprawie?
(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Zbigniew Wrona: Jeżeli można...)
Czy zorganizowanie posiedzenia komisji... Czy to zależy...
(Senator Leon Kieres: Ktoś musi złożyć wniosek.)
Wniosek, no właśnie. Rozumiem.
Czy są pytania do pana ministra? Rozumiem, że pytań w tej chwili nie ma.
Czy ktoś chciałby zabrać głos w dyskusji?
(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Zbigniew Wrona: To jest procedowanie nad projektem senackim...)
No właśnie i teraz...
(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Zbigniew Wrona: ...I my tutaj nawet nie mogliśmy przedstawić stanowiska rządu.)
Nie, ja rozumiem, ja wiem, że to nie należy to pana ministra. Zastanawiam się tylko... Żeby przeprowadzić chociażby dyskusję na ten temat, to właściwie musi być wniosek ze strony członków Komisji Ustawodawczej. Tak?
(Głosy z sali: To w Sejmie się to zmieni.)
No, ja szczerze mówiąc wolałbym, żeby to było wyczyszczone w Senacie, skoro są takie uzasadnione wątpliwości. Dlaczego Sejm ma po nas poprawiać? Zwykle to my po nich poprawiamy i ja wolałbym, żeby taka była kolejność.
(Senator Leon Kieres: Panie Marszałku, proszę o minutę przerwy.)
Ja podniosłem ten problem, bo wydawało mi się to trochę niejasne.
Proszę bardzo, w takim razie minuta przerwy.
Wysoki Senacie, mamy tyle czasu, tak skutecznie dzisiaj obradujemy, że naprawdę nie ma żadnych problemów.
(Przerwa w obradach od godziny 16 minut 20
do godziny 16 minut 24)
Wicemarszałek Marek Ziółkowski:
To, jak rozumiem, teraz mogę otworzyć dyskusję. Kończę przerwę i otwieram dyskusję.
Panie Senatorze, proszę bardzo,
Senator Piotr Zientarski:
Dziękuję bardzo.
Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo!
Istotnie, argumenty, które przedstawił pan minister, przekonują. Przekonują do tego, żeby jednak ten termin przedawnienia był terminem prekluzyjnym, żeby on był dziesięcioletni, ale żeby był terminem prekluzyjnym. W związku z tym wraz z panem senatorem składam poprawkę do §3...
(Wicemarszałek Marek Ziółkowski: Z którym panem senatorem?)
Przepraszam. Z panem senatorem Leonem Kieresem, tutaj podpisanym.
Poprawka jest następującej treści: w §3 dodaje się słowa... kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się słowa "nie później jednak niż przed upływem dziesięciu lat od daty uprawomocnienia się tego orzeczenia".
Wicemarszałek Marek Ziółkowski:
Dziękuję, Panie Senatorze.
Rozumiem, że lista mówców została wyczerpana.
Proszę państwa, zamykam dyskusję.
Ponieważ zostały zgłoszone wnioski o charakterze legislacyjnym, Senat kieruje projekt ustawy do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Proponuję, iżby termin przygotowania dodatkowego sprawozdania... żeby to było dzisiaj...
(Senator Piotr Zientarski: Dzisiaj będzie posiedzenie komisji, zaraz po zakończeniu...)
Tak, żeby obie komisje przedstawiły to dodatkowe sprawozdanie i wtedy będziemy mogli przejść do przegłosowania tego w normalnym trybie.
Dziękuję, w ten sposób ta wątpliwość została jak gdyby rozstrzygnięta. Jeszcze raz powiem, że moja interwencja miała na celu to, iżby umożliwić dyskusję na temat wątpliwości pana ministra co do tej poprawki, bez przesądzania, co szanowne komisje z tym zrobią, bo my tu mamy władzę nad rządem, żeby nie było żadnych wątpliwości.
Przystępujemy do łącznego rozpatrzenia punktów trzynastego oraz czternastego porządku obrad: drugie czytanie projektu opinii o niezgodności z zasadą pomocniczości projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) KOM (2010) 537 - i teraz ten drugi punkt - drugie czytanie projektu opinii o niezgodności z zasadą pomocniczości projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników KOM (2010) 539.
Przypominam: projekty te zostały wniesione przez Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi i zawarte są w drukach nr 1032 i 1033, a sprawozdania komisji - w drukach nr 1032S i 1033S.
Przypominam też, że Senat podejmuje opinie w trybie przewidzianym dla uchwał.
Proszę sprawozdawcę Komisji Spraw Unii Europejskiej oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, pana senatora Chróścikowskiego, o przedstawienie sprawozdania komisji o projekcie opinii zawartym w druku nr 1032S, a następnie o tym, który zawarty jest w druku nr 1033S.
Panie Senatorze, proszę bardzo.
Senator Jerzy Chróścikowski:
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Spraw Unii Europejskiej. Obie komisje rozpatrywały...
Wicemarszałek Marek Ziółkowski:
Przepraszam, Panie Senatorze, na chwilę wrócę do poprzedniego punktu. Będziemy mogli głosować tylko wtedy, gdy komisje przygotują sprawozdanie. Zatem jeszcze raz: będziemy głosowali nad tym pod warunkiem przygotowania sprawozdania. Takie było założenie mojego stwierdzenia, ale chce to wyrazić expressis verbis.
Przepraszam, Panie Senatorze, wracamy do tych dwóch punktów. Proszę bardzo.
Senator Jerzy Chróścikowski:
Obie komisje rozpatrzyły wniosek, który został skierowany przez pana marszałka. Po wspólnym spotkaniu uzgodniły wspólny tekst i mam zaszczyt w imieniu komisji przedstawić jednolity tekst, który w dniu 24 listopada, dzisiaj, został przegłosowany przez obie komisje, oraz zwrócić się o przyjęcie go bez poprawek.
Jeśli chodzi o stanowisko, to jest ono w druku. Projekt, który przekazany został jako akt ustawodawczy, zgodnie z protokołem nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności dołączonym do traktatu o Unii Europejskiej i traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej... Dokument wpłynął do Senatu już 6 października. W terminie ośmiu tygodni od tej daty, to jest do dnia 1 grudnia 2010 r., Senat może przesłać przewodniczącemu Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji uzasadnioną opinię zawierającą powody, dla których uznaje, że projekt nie jest zgody z zasadą pomocniczości.
Na wstępie chcę zwrócić uwagę na to, że przedstawiony przez Komisję Europejską projekt ma na celu dostosowanie do traktatu z Lizbony uprawnień Komisji Unii Europejskiej odnoszących się do rozporządzenia Rady Wspólnoty Europejskiej nr 1698 z 2005 r. oraz przewiduje kilka odrębnych modyfikacji związanych z instrumentami wsparcia oraz tym, co ma zmniejszyć obciążenia administracyjne nałożone na państwa członkowskie; można by wymieniać ich wiele, nie będę ich już w tej chwili wszystkich przytaczał. Chcę zwrócić uwagę na to, że Wysoka Komisja uznała, że projekt, który został nam przedłożony, po konsultacjach ze stronami i ocenie skutków. Stwierdzono, iż dotyczy on jedynie dostosowania go do traktatu, zwłaszcza w zakresie zgodności z zasadą pomocniczości. Stąd właśnie następujące propozycje zmian w takich artykułach: art. 5 ust. 2, art. 5 ust. 6, art. 20a, art. 36a, art. 52a, art. 63a, art. 71a. Zmiany w tych artykułach są szeroko uzasadnione w naszym stanowisku.
W imieniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Spraw Unii Europejskiej proszę o przyjęcie tego projektu bez poprawek.
(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Grażyna Sztark)
Wicemarszałek Grażyna Sztark:
Dziękuję bardzo.
Obecnie senatorowie mogą zgłaszać trwające nie dłużej niż minutę zapytania do sprawozdawcy komisji oraz do upoważnionego przedstawiciela wnioskodawców. Przypominam, że w przypadku obydwu projektów opinii wnioskodawcy upoważnili do ich reprezentowania senatora Jerzego Chróścikowskiego.
Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zadać pytanie? Nie ma pytań.
Czy przedstawiciel rządu chce zabrać głos w sprawie obydwu przedstawionych projektów opinii?
(Głos z sali: Nie ma go.)
Okazuje się, proszę państwa, że nie ma na sali przedstawiciela rządu, ale wzorem... No, gdybyśmy ustalili, że nie ma również pytań do przedstawiciela...
Jest?
(Senator Edmund Wittbrodt: Nie, to nie pytanie.)
Jeżeli nie będzie pytań ze strony państwa senatorów, to będziemy mogli przejść do dyskusji. Nie ma pytań? Jeszcze raz o to pytam. Nie ma pytań. Dobrze.
Otwieram łączną dyskusję nad rozpatrywanymi projektami opinii.
Przypominam o konieczności zapisywania się do głosu u senatora prowadzącego listę mówców. Przemówienie senatora w dyskusji nie może trwać dłużej niż dziesięć minut. Podpisane wnioski o charakterze legislacyjnym senatorowie składają do marszałka Senatu do momentu zamknięcia dyskusji.
Dziękuję bardzo, Panie Senatorze...
(Senator Jerzy Chróścikowski: Jeszcze tylko...)
Tak, przepraszam?
Senator Jerzy Chróścikowski:
Chciałbym tylko dodać jeszcze jedno, to znaczy przypomnieć, że poparty jest również projekt zawarty w drugim druku. Nie zdążyłem przedstawić tej informacji. Dotyczy to rozporządzenia 73/2009, a druku KOM 2010 539. To druk senacki nr 1033. Obie komisje wnoszą o przyjęcie tego tekstu bez poprawek. To jest drugie stanowisko. Proszę również, jak było powiedziane, o uwzględnienie tego w łącznej debacie. Dyskusja jest łączna, ale nad tymi dwoma projektami będziemy głosować rozdzielnie.
Skoro nie ma uwag, to ja już wypełniłem swoją powinność. Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Grażyna Sztark:
Bardzo dziękuję i przepraszam, Panie Senatorze. Po prostu nie zwróciłam uwagi, że faktycznie są to dwa projekty.
Proszę państwa, do głosu zapisał się pan senator Edmund Wittbrodt.
Bardzo proszę, zapraszam.
Senator Edmund Wittbrodt:
Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.
Ja może tylko uzupełnię to, o czym mówił pan senator sprawozdawca. Rzeczywiście w stosunku do obu tych projektów są obawy, i to uzasadnione, że chce się przypisać Komisji Europejskiej zbyt dużą władzę. Nie ma merytorycznego uzasadnienia, nie przedstawia się argumentów. Nie uszczegóławia się też istotnych elementów, na przykład tego, na jaki okres to będzie, jaki będzie klucz, jeśli chodzi o dysponowanie środkami itd. Wszystko to powoduje, że projekt ten budzi poważne obawy.
Ja tylko bym powiedział, jeśli chodzi o to, co procedujemy, że to już chyba druga czy trzecia taka opinia - to chyba trzeci raz - w której przyjmujemy stanowisko negatywne. Chcę przypomnieć, iż jest taka reguła, że jeżeli wśród wszystkich głosów, którymi dysponują parlamenty państw członkowskich Unii Europejskiej - dwa głosy razy dwadzieścia siedem państw daje pięćdziesiąt cztery głosy - znajdzie się osiemnaście głosów o charakterze kwestionującym, to wtedy Komisja Europejska ma obowiązek ponownego przemyślenia projektu itd. Osiemnaście głosów, bo akurat w tym przypadku wystarczy 1/4 punktów, jedynie w przypadku przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości potrzebna jest 1/3 takich głosów.
Chciałbym także podać do wiadomości Senatu, że Sejm, który również zajmuje się tą kwestią, chyba po raz pierwszy będzie debatował o tym, zajmował się swoimi zastrzeżeniami na posiedzeniu plenarnym. Dotychczasowe regulacje, które Sejm przyjmował, to były sprawy, które kończyły się w komisji. Senat przyjął, że jeżeli chce przedstawić negatywne stanowisko w takiej sprawie, to projekt jest omawiany na posiedzeniu plenarnym i to stanowisko przyjmuje cała Izba. W tym przypadku po raz pierwszy również Sejm postanowił, że będzie nad tym debatowała cała Izba.
Wiemy, że Litwa też się sprzeciwia i zgłasza zastrzeżenia. W zależności od tego, jak to będzie dalej wyglądało w innych państwach, Komisja Europejska będzie miała obowiązek przeanalizowania tego projektu lub wprowadzenia zmian do niego. W każdym przypadku będzie musiała przynajmniej ponownie przedstawić swoje uzasadnienie i powiedzieć, dlaczego postępuje tak, a nie inaczej. Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Grażyna Sztark:
Dziękuję bardzo.
Zamykam łączną dyskusję.
Teraz Senat mógłby przystąpić do trzecich czytań projektów opinii. Te trzecie czytania objęłyby jedynie głosowania. Zostaną one przeprowadzone razem z innymi głosowaniami.
Ponieważ na początku posiedzenia ustaliliśmy, że informacja prezesa Trybunału Konstytucyjnego o istotnych problemach wynikających z działalności orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2009 r. zostanie przedstawiona w dniu jutrzejszym, ogłoszę zaraz przerwę do jutra do godziny 9.00.
A teraz poproszę pana senatora sekretarza o odczytanie komunikatów. Bardzo proszę.
Senator Sekretarz
Stanisław Gorczyca:
Bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w sali nr 176 odbędzie się posiedzenie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Ustawodawczej w sprawie wniosków zgłoszonych w toku debaty do ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego, ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i projektu ustawy - Kodeks karny skarbowy.
Po zakończeniu tego posiedzenia odbędzie się posiedzenie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej w sprawie wniosków zgłoszonych w toku debaty do ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw.
Posiedzenie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie wniosków zgłoszonych w toku debaty do ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania odbędzie się w dniu jutrzejszym, 25 listopada, o godzinie 8.15 w sali nr 182.
Wspólne posiedzenie Komisji Środowiska oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej w sprawie rozpatrzenia wniosków zgłoszonych podczas debaty nad ustawą o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji odbędzie się dziś, bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w obradach w sali nr 182.
Posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej w sprawie rozpatrzenia wniosków do ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości odbędzie się jutro o godzinie 8.30 w sali nr 217.
Posiedzenie Komisji Zdrowia na temat utworzenia innowacyjnego forum medycznego w Centrum Onkologii w Bydgoszczy odbędzie się 25 listopada bieżącego roku w sali nr 217 o godzinie 8.10. Dziękuję.
Wicemarszałek Grażyna Sztark:
Dziękuję bardzo.
Informuję, że ogłaszam przerwę do jutra, do godziny 9.00.
Jeszcze raz chciałabym państwu serdecznie podziękować za dzień dzisiejszy, za wyrozumiałość i za sprawne procedowanie. Dziękuję ślicznie i do widzenia.
(Przerwa w posiedzeniu o godzinie 16 minut 39)
Przemówienie senatora Ryszarda Knosali
w dyskusji nad punktem pierwszym porządku obrad
Omawiany dzisiaj projekt ustawy ma na celu usunięcie w sposób kompleksowy braków dotyczących niewłaściwej lub niepełnej implementacji do polskiego porządku prawnego niektórych przepisów prawa europejskiego odnoszących się do stosowania i przestrzegania zasad równości oraz równego traktowania. Polska oczywiście posiada już niemały dorobek prawny w tym zakresie. Stosowne normy antydyskryminacyjne wynikają między innymi z konstytucji, przepisów prawa pracy czy z ratyfikowanych umów międzynarodowych. Niemniej jednak w ocenie Komisji Europejskiej nasz kraj dopuścił się szeregu naruszeń. Było to podstawą do skierowania przez Komisję skarg przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Stąd powstała potrzeba podjęcia stosownych działań legislacyjnych, czego wyrazem jest przedstawiony projekt ustawy.
Wskazany projekt zawiera normy, które mają służyć ugruntowaniu zasady równego traktowania bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Co istotne, jego postanowienia rozciągają się nie tylko na osoby fizyczne, ale obejmują także osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, które jednak z mocy ustawy posiadają zdolność prawną. Przy czym trzeba jednoznacznie stwierdzić, że określone projektem ustawy zasady równego traktowania nie zawsze będą bezwzględnie stosowane. W art. 5 projektu ustawy przewidziano bowiem szereg wyjątków od ich stosowania, na przykład w obszarze życia prywatnego i rodzinnego, w odniesieniu do swobody wyboru strony umowy, w określonych aspektach działalności Kościołów i innych związków wyznaniowych. Rozwiązanie to służyć ma racjonalnemu wyważeniu interesów zainteresowanych podmiotów, z jednoczesnym zapewnieniem maksymalnej ochrony przed dyskryminacją.
Aby wzmocnić przestrzeganie zasad równego traktowania, o których mowa w przedstawionym projekcie ustawy, w projektowanym art. 13 wskazano możliwość dochodzenia odszkodowania na drodze cywilnej. Do uzyskania stosownego odszkodowania uprawniony będzie każdy, wobec kogo zasada równego traktowania została naruszona. Ponadto projektodawca wskazał podmioty z kręgu administracji publicznej zobowiązane do realizacji obowiązków pozostających w zbieżności ze stosowaniem zasady równego traktowania. Projekt ustawy wymienia w tym zakresie rzecznika praw obywatelskich, który będzie wykonywał te zadania na podstawie odrębnych przepisów, oraz pełnomocnika rządu do spraw równego traktowania. Pełnomocnik rządu będzie w szczególności zobowiązany do opracowania i przedłożenia Radzie Ministrów Krajowego Programu Działań na rzecz Równego Traktowania oraz okresowych rocznych sprawozdań ze swojej działalności, w których znajdą się wnioski oraz rekomendacje dotyczące działań, jakie należy podjąć w celu zapewnienia przestrzegania zasady równego traktowania. Należy oczekiwać, że powierzenie czuwania - w nieco odmiennym wymiarze - nad respektowaniem przepisów antydyskryminacyjnych dwóm odrębnym podmiotom służyć będzie lepszej ochronie praw wynikających z przedmiotowego projektu ustawy. Dlatego też, biorąc pod uwagę zasadność uregulowań wynikających z przedstawionego projektu ustawy, uważam, że zasługuje on na przyjęcie. Dziękuję.
Przemówienie senatora Ryszarda Knosali
w dyskusji nad punktem trzecim porządku obrad
Biorąc pod uwagę zakres i liczbę zmian, które znalazły się w przedstawionym projekcie ustawy, należy przyznać, że jest to niewątpliwie jedna z bardziej doniosłych nowelizacji procedury administracyjnej na przestrzeni ostatnich lat. Zaprezentowany dziś projekt jest wynikiem przeprowadzenia szczegółowej analizy linii orzeczniczej sądów administracyjnych w zakresie stosowania przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Uwzględnia on również liczne uwagi, zgłaszane zarówno przez ekspertów reprezentujących doktrynę, jak i przez organy administracji publicznej.
Wszystko to w efekcie umożliwiło zaproponowanie wielu rozwiązań służących doprecyzowaniu przepisów kodeksu. Wskazać w tym miejscu należy na proponowane brzmienie art. 16 §1, rozstrzygającego kwestię ostateczności decyzji, w odniesieniu do których środkiem odwoławczym jest wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. W art. 27 §3 projektu ustawy uregulowano formę prawną, w jakiej minister może wskazać samorządowe kolegium odwoławcze właściwe do załatwienia danej sprawy. Są to dwa przykłady, projekt ustawy zawiera jednak bardzo wiele tego typu propozycji.
Równie doniosłe znaczenie mają przepisy gwarantujące podniesienie standardów postępowania administracyjnego wyznaczanych przez ogólne zasady właściwe temu postępowaniu. Umocnieniu zasady bezstronności służyć będzie zmiana zaproponowana w art. 24 §5 pkt 5 projektu ustawy, przewidująca ogólny nakaz wyłączenia z postępowania odwoławczego pracownika, który brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji, także w tej samej instancji. Analizując z kolei znowelizowane brzmienie art. 65 §1 uproszczającego zasady przekazywania spraw w przypadku stwierdzenia braku właściwości organu, art. 89 doprecyzowującego przesłanki uzasadniające przeprowadzenie rozprawy administracyjnej, art. 105 §1 dopuszczającego umorzenie jedynie części postępowania, w przypadku gdy jedynie w części stało się ono bezprzedmiotowe - zaproponowany przepis służy nadto wyeliminowaniu oczywistej luki prawnej - czy w końcu art. 138 zwiększającego nacisk na konieczność merytorycznego załatwienia sprawy w drugiej instancji, należy przyznać, że bez wątpienia zmiany te przyczynią się do zwiększenia szybkości i efektywności prowadzonych postępowań administracyjnych.
Nadto warto zwrócić uwagę na propozycję ustanowienia instytucji zażalenia lub odpowiednio wezwania do usunięcia naruszenia prawa w przypadku przewlekłego prowadzenia postępowania. Została ona uregulowana w drodze rozszerzenia regulacji wynikającej z art. 37 §1 kodeksu postępowania administracyjnego, która przewidywała dotychczas jedynie możliwość złożenia zażalenia na niezałatwienie sprawy w terminie. Rozwiązanie to jest zasadne, jednak stopień jego ogólności powoduje, że doprecyzowanie pojęcia przewlekłości postępowania będzie musiało nastąpić na gruncie orzecznictwa sądów administracyjnych.
Wysoka Izbo, przedstawiony projekt ustawy przynosi słuszne i uzasadnione zmiany, proszę zatem o jego poparcie. Dziękuję.
Przemówienie senatora Stanisława Bisztygi
w dyskusji nad punktem trzecim porządku obrad
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Jednym z zasadniczych problemów funkcjonowania administracji państwowej i samorządowej w Polsce nie są wcale uchybienia w działaniu, ale brak działania, czyli bezczynność, oraz przewlekłość postępowań. O ile polskie postępowanie administracyjne przewiduje sankcje za bezczynność, o tyle przewlekłość nie jest obwarowana należytymi zakazami i sankcjami. Celem nowelizacji, którą właśnie omawiamy, jest eliminacja istniejących ograniczeń oraz motywowanie stron do bardziej czynnego uczestnictwa w postępowaniu.
Cel te ma zostać osiągnięty przez wprowadzenie do kodeksu postępowania administracyjnego i ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi następujących instrumentów: rezygnacji z niesprawdzających się w praktyce konstrukcji prawnych, motywowania stron do większej aktywności w postępowaniu, doprecyzowania przepisów w zakresie określenia trybu i formy czynności procesowych, uwzględnienia orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w zakresie wyłączenia z postępowania pracowników organów administracyjnych, wprowadzenia instytucji pełnomocnika do doręczeń oraz zasady, że doręczeń dokonuje się tylko jednemu pełnomocnikowi, nadania formy postanowienia odmowie wszczęcia postępowania, ograniczenia prawa zaskarżania niektórych postanowień, rozszerzenia prawa wglądu w akta sprawy, wprowadzenia możliwości niezawiadomienia skarżącego o sposobie załatwienia skargi, jeżeli skarga jest tożsama treściowo ze skargą wcześniej uznaną za bezzasadną, wprowadzenia skargi na przewlekłe prowadzenie postępowania.
Wymienione jednym tchem propozycje zmian na pierwszy rzut oka wydają się słuszne i konieczne do przeprowadzenia, jednak pod tymi hasłami kryją się konkretne rozwiązania, których jakość nie zawsze budzi powszechny aplauz. Przykładem braku aplauzu jest opinia dostarczona Wysokiemu Senatowi przez jego legislatorów. Wskazuje się w niej między innymi na to, że zapisy noweli powielają wcześniejsze rozwiązania zapisane w innych miejscach innych ustaw. Niepotrzebnie wprowadza się przepis o obowiązku zawiadomienia organu, którego decyzja lub stanowisko jest niezbędne do wydania decyzji o zawieszeniu lub podjęciu postępowania administracyjnego. Wydłuża to konkretne postępowanie, a ponadto jest nie do końca konsekwentne, bowiem organy, których opinie i stanowiska są konieczne, nie muszą być informowane na przykład o umorzeniu postępowania.
Zwraca się też uwagę na rozwiązanie mówiące o tym, iż organem właściwym do rozpoznania skargi dotyczącej zadań lub działalności organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego i kierowników powiatowych służb, inspekcji, straży i innych jednostek w sprawach nienależących do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej jest wojewoda lub organ wyższego stopnia. W sposób oczywisty może to powodować niepotrzebne spory kompetencyjne między wymienionymi wyżej organami.
W noweli ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie dość dokładnie wpisano kognicję sądów administracyjnych w zakresie przewlekle prowadzonych postępowań.
Na koniec warto podnieść techniczną, lecz bardzo istotną uwagę, a mianowicie fakt, że w omawianej przez nas nowelizacji nader często stosowana jest tak zwana nowelizacja dorozumiana, czyli zastępowanie dawnego zapisu nowym bez wskazania dokonania tej zmiany. Jest to działanie niezgodne z obowiązującymi w polskim systemie zasadami techniki prawodawczej.
Owe niedopatrzenia dodatkowo wzmacnia fakt, iż ciągle nie skoordynowano przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z przepisami ustaw samorządowych, w których ciągle istnieją martwe zapisy. Nasze prawo administracyjne ciągle więc pełne jest luk, niedopatrzeń i skomplikowanych konstrukcji.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Konieczność uczynienia polskiego prawa administracyjnego bardziej spójnym podnoszona jest nie od dziś, stąd nowela, o której obecnie dyskutujemy, jest bezsprzecznie potrzebna. Bezsprzecznie też musimy postarać się, by nowela ta posłużyła obywatelom i organom administracyjnym na długie lata, by ułatwiła im ona życie i nie wymagała zmian niebawem po jej wprowadzeniu. Uważam, że nowelizując kodeks postępowania administracyjnego i prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, powinniśmy o tych kwestiach pamiętać. Dziękuję za uwagę.
Przemówienie senatora Eryka Smulewicza
w dyskusji nad punktem trzecim porządku obrad
Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!
Kodeks postępowania administracyjnego, k.p.a., uchwalony 14 czerwca 1960 r., jest najstarszym polskim kodeksem. W swej długiej historii zmieniany był stosunkowo niewiele razy. Doczekał się dwóch znaczących nowelizacji: pierwszej w 1980 r., drugiej w 1990 r. W roku 1980 okazją do poważniejszych zmian stało się wprowadzenie sądownictwa administracyjnego oraz nowej instytucji - ugody administracyjnej. Nowelizacja z 1990 r. była odpowiedzią na przemiany ustrojowe i przywrócenie samorządu terytorialnego w Polsce. Stabilność regulacji zawartych w k.p.a. świadczy o tym, że jest to akt normatywny będący dojrzałym dziełem, wykazującym się bardzo wysoką techniką legislacyjną.
Trwałość polskiego modelu postępowania administracyjnego walnie przyczyniła się do stabilizacji praktyki działania urzędów. Przepisy k.p.a. są uniwersalne: stosuje się identyczne regulacje uzyskując zezwolenie na założenie banku, co pozwolenie na użytkowanie poddasza. Z tych względów do wszelkich zmian trzeba podchodzić niezwykle ostrożnie, z pełną odpowiedzialnością i świadomością ich doniosłości. Niemniej rozwijająca się rzeczywistość wymusza stosowanie nowych, odpowiedniejszych rozwiązań. Wiele proponowanych zmian jest z dawna wyczekiwanych i wręcz koniecznych.
Na wysoką ocenę zasługuje zmiana brzmienia art. 8 k.p.a. Przepis w dotychczasowej redakcji był martwy. Organy administracyjne miały pogłębiać świadomość i kulturę prawną obywateli, ale realizacja tej dyrektywy była niemożliwa w praktyce. Obowiązek informowania obywateli i przekonywania co do racji organu administracji przewidziane są w art. 9 i 11 k.p.a. Udzielanie stosownych wyjaśnień całkowicie spełnia standardy państwa prawnego i pozwala obywatelowi świadomie brać udział w postępowaniu. Wychowawczą funkcję organu trzeba uznać za przestarzałą i z niej zrezygnować. Z tych samych racji właściwe jest przeredagowywanie przepisów o rozprawie administracyjnej.
Pozytywnie należy się odnieść do zmian wprowadzanych w art. 1 pkt 4 i 5 ustawy nowelizującej k.p.a. i p.p.s.a., to znaczy uzupełnienia przepisów o wyłączeniu. Są one zgodne z linią orzeczniczą NSA i wyrokami Trybunału Konstytucyjnego. Ustawowe uregulowanie kwestii wyłączenia pracownika, który brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji, znosi wiele wątpliwości i przyczyni się do ujednolicenia praktyki oraz uniknięcia błędów proceduralnych, tudzież nieobiektywności urzędników.
W art. 1 pkt 8 ustawy zaproponowano modyfikację art. 37 k.p.a., to znaczy umożliwiono stronom zaskarżenie nie tylko niezałatwienia sprawy przez organ w terminie, ale też przewlekłego postępowania w sprawie. Pozorowanie przez organ czynności było częstą patologią proceduralną. Dotychczas stronom nie przysługiwał w takiej sytuacji żaden środek prawny. Organowi nie można było zarzucić bezczynności, jako że podejmował pewne działania. Możność skarżenia przewlekłego postępowania w sprawie do organu wyższej instancji zaktywizuje strony, wzmacniając przy tym kontrolę organów wyższego stopnia nad przebiegiem postępowania. Zażalenie do organu wyższego stopnia będzie bardzo skutecznym środkiem w zhierarchizowanej administracji rządowej, jednakże w sferze administracji samorządowej może nie przynieść tak pozytywnych rezultatów. Należy pamiętać, że samorządowe kolegia odwoławcze mają bardzo ograniczone możliwości wpływu na organy samorządu terytorialnego.
Słuszną zmianą jest również zdefiniowanie formy prawnej, w jakiej dokonuje się odmowa wszczęcia postępowania i przekazanie sprawy innemu organowi. Przekazanie sprawy dotychczas następowało w formie aktu administracyjnego - postanowienia. Prowadziło to do nadmiernej formalizacji postępowania i wydawania zbyt dużej liczby postanowień. Załatwienie tej kwestii w formie czynności faktycznej i zawiadomienia stron uprości i ułatwi postępowanie. Tym bardziej, że wniesienie podania do organu niewłaściwego nie wywołuje dla strony negatywnych skutków procesowych, jako że podanie takie uznaje się za wniesione do organu właściwego w dniu, w którym zostało wniesione do organu niewłaściwego. Uregulowanie formy odmowy wszczęcia postępowania jako postanowienia, na które przysługuje zażalenie, stanowi dla obywateli ważną gwarancję. Nie będą już odsyłani z urzędu do urzędu, a organ, postanawiając o odmowie wszczęcia postępowania, będzie musiał wykazać swą niewłaściwość w sprawie i niemożność podjęcia postępowania. Taka ocena podlegać będzie kontroli.
Wszystkie zmiany ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi dotyczą skargi na bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania. Pozostają całkowicie spójne z mądrymi zmianami w k.p.a. w tym zakresie. Pozwolą stronom przejąć inicjatywę i skutecznie zwalczać opieszałość organów administracji. Ten bardzo ważny instrument podda kontroli sądów administracyjnych nie tylko wynik, ale też przebieg postępowania, szczególnie w jego aspekcie czasowym.
W sumie do projektowanych zmian należy się odnieść pozytywnie. Unowocześniają one polskie postępowanie administracyjne i znacząco wpływają na zwiększenie aktywności strony w postępowaniu. Niemniej jednak uchwalanie przepisów o charakterze, powiedziałbym, interpretacyjnym, zasługuje na dogłębne przemyślenie.
Przemówienie senatora Stanisława Bisztygi
w dyskusji nad punktem czwartym porządku obrad
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Zmiany w ustawie o Państwowej Straży Pożarnej dotyczą dwóch zasadniczych obszarów. Pierwszy z nich odnosi się do modyfikacji czasu służby strażaków, drugi odnosi się do istnienia i zasad działania Funduszu Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej. W pierwszym zakresie ustawodawca proponuje, by w uzasadnionych przypadkach właściwy przełożony mógł wyznaczyć funkcjonariusza do wykonywania zadań służbowych poza zmianowym i codziennym rozkładem służby. W ramach owego codziennego rozkładu służby możliwe też będzie wyznaczenie strażakowi, w dowolnym czasie, dyżuru trwającego nie dłużej niż dwadzieścia cztery godziny, po którym nastąpi czas wolny od służby, trwający co najmniej dwadzieścia cztery godziny. W myśl postanowień nowelizacji możliwe będzie przedłużenie służby strażaka do czterdziestu ośmiu godzin tygodniowo w sześciomiesięcznym okresie rozliczeniowym. Rekompensatą za to ma być czas wolny w takim samym wymiarze lub gratyfikacja pieniężna. Pozytywną dla strażaków zmianą jest zapis zezwalający na przyznanie funkcjonariuszowi czasu wolnego za przedłużoną służbę, również w okresie rozliczeniowym następującym po okresie, w którym ów funkcjonariusz pełnił ponadnormatywną służbę. Będąca nowością rekompensata za przedłużoną służbę wypłacana ma być do końca kwartału następującego po okresie rozliczeniowym, w którym strażak nabył do niej prawo. Wprowadzenie owej rekompensaty wiąże się z propozycją skrócenia wymiaru płatnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego strażaka z osiemnastu do trzynastu dni rocznie.
Druga z wymienionych przez mnie zmian jest ogromnie istotna. Fundusz Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej jest swoistym odzwierciedleniem instytucji funkcjonującej przy Policji. Będzie to fundusz celowy, składający się z funduszu centralnego, funduszy wojewódzkich i funduszy szkół Państwowej Straży Pożarnej. Wpływy funduszu mają pochodzić od samorządu terytorialnego, organizatorów imprez masowych oraz podmiotów, na zlecenie których szkoły PSP wykonują zadania wykraczające poza zakres ich kompetencji. Pozyskane w ten sposób środki będą mogły być przeznaczone na pokrywanie wydatków inwestycyjnych, modernizacyjnych i remontowych, na pokrycie kosztów funkcjonowania jednostek organizacyjnych PSP, a także na cele statutowe szkół Państwowej Straży Pożarnej i wypłatę rekompensat za przedłużony czas służby.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jako członek Senackiego Zespołu Strażaków z wielką radością przyjąłem propozycje zmian w ustawie o Państwowej Straży Pożarnej. Szczególnie cieszę się na powstanie Funduszu Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej. Jestem głęboko przekonany, że instytucja ta pomoże w rozwiązaniu wielu problemów jednostek straży w Polsce, nareszcie skończy się też okres pewnego rodzaju dyskryminacji Państwowej Straży Pożarnej, która nie mogła liczyć na środki z funduszu celowego, jakie posiadały inne służby mundurowe.
Wszystkie te argumenty jednoznacznie przemawiają za tym, iż powinniśmy głosować za przyjęciem zmian w omawianej obecnie ustawie. Dziękuję za uwagę.
Przemówienie senatora Andrzeja Grzyba
w dyskusji nad punktem czwartym porządku obrad
Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!
Proponowana zmiana przewiduje możliwość przedłużenia czasu służby strażaka do czterdziestu ośmiu godzin w okresie rozliczeniowym. W zamian za to przyznaje mu się czas wolny w tym samym wymiarze albo rekompensatę pieniężną. O ile z uwagi na specyficzny charakter pracy strażaków takie rozwiązanie zdaje się być słuszne, o tyle nie sposób zrozumieć braku regulacji dotyczącej wyboru jednej z tych możliwości. Kwestia, kto dokonuje wyboru rekompensaty, czy to w postaci czasu wolnego, czy w postaci ekwiwalentu, nie została uregulowana. Należy również zauważyć, że proponując dobre rozwiązanie, chcemy jednocześnie przegłosować zmniejszenie dodatkowych dni urlopowych dla strażaków, co nie jest już tak dobrym pomysłem.
Przemówienie senatora Ryszarda Knosali
w dyskusji nad punktem czwartym porządku obrad
Zasadniczym powodem zmian, jakie zapisano w przedstawionym projekcie ustawy, jest pilna konieczność dostosowania obowiązujących uregulowań prawnych dotyczących zasad rekompensowania przedłużonego czasu służby strażaków, w celu przeciwdziałania występującym obecnie negatywnym zjawiskom w tym zakresie. Państwowa Straż Pożarna boryka się z niedoborami kadrowymi, co z kolei w pewnych okolicznościach rodzi konieczność wydłużania czasu służby strażaków, aby zapewnić możliwość właściwego wykonywania zadań. W zależności od tego, czy wydłużony czas służby mieścił się będzie w ramach normy zdefiniowanej jako czterdzieści osiem godzin tygodniowo, w przypadkach, gdzie uzasadnione jest to koniecznością zapewnienia ciągłości służby, czy też wymiar nadgodzin przekroczy wskazaną normą, w przypadku wprowadzenia podwyższonej gotowości operacyjnej, strażakom przysługuje rekompensata z tego tytułu. Na gruncie obowiązującej ustawy niedogodności te niwelowane są odpowiednio: albo poprzez dodatkowy urlop wypoczynkowy, albo poprzez możliwość odebrania czasu wolnego od służby w wymiarze równym liczbie przepracowanych nadgodzin.
Okazuje się jednak, że strażacy nie zawsze mają możliwość odebrania należnego im ekwiwalentu za dodatkową pracę. W efekcie na przestrzeni ostatnich kilku lat miało miejsce stopniowe nawarstwianie się problemu związanego z rosnącą liczbą nieodebranych nadgodzin. W połowie 2010 r. było ich aż dwanaście milionów. Nie ulega wątpliwości, że zjawisko to zdecydowanie przybiera na sile podczas występowania klęsk żywiołowych na dużą skalę, czego potwierdzeniem jest chociażby zaangażowanie strażaków w walkę ze skutkami tegorocznej powodzi. Jak wynika z uzasadnienia do przedstawionego projektu ustawy, w ostatnim okresie rozliczeniowym, czyli pierwszym półroczu 2010 r., liczba godzin przepracowanych ponad normę przez strażaków wyniosła około trzy miliony dziewięćset pięćdziesiąt tysięcy w zmianowym i dwieście dwadzieścia tysięcy w codziennym rozkładzie czasu służby.
Dlatego też projektodawca zaproponował, aby strażacy mieli możliwość odebrania rekompensaty pieniężnej za każdą godzinę służby ponad normę. Alternatywa ta została zapisana w znowelizowanym przez projekt ustawy art. 35 ust. 9. W art. 97c projektu ustawy przyjęto z kolei, że rekompensata ta wynosić będzie "60% z 1/172 przeciętnego uposażenia obowiązującego w okresie rozliczeniowym". Jednocześnie zmianom ulegają przepisy odnoszące się do maksymalnego wymiaru płatnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Jak wynika z art. 71a projektu ustawy, strażak w ciągu roku będzie mógł liczyć maksymalnie na trzynaście dni dodatkowego urlopu. Przepisy obowiązującej ustawy przewidują aż osiemnaście dni. Urlop w maksymalnym wymiarze przyznawany będzie według kryteriów analogicznych do obowiązujących obecnie: dla strażaków pełniących służbę w systemie zmianowym po ukończeniu pięćdziesiątego piątego roku życia lub po osiągnięciu co najmniej dwudziestopięcioletniego stażu służby.
Na odrębną uwagę zasługują również przepisy przewidujące utworzenie Funduszu Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej, który w myśl projektowanego brzmienia art. 19f uzyska status państwowego funduszu celowego. Fundusz ten będzie podzielony na część centralną, pozostającą w dyspozycji komendanta głównego PSP, części wojewódzkie - w dyspozycji komendantów wojewódzkich PSP oraz części pozostające w dyspozycji komendantów szkół Państwowej Straży Pożarnej. Warto podkreślić, że w projekcie ustawy zapisano precyzyjne zasady przyporządkowania środków poszczególnym komponentom funduszu. Ujmując rzecz w największym uproszczeniu: wpływami danego funduszu będą wpływy uzyskane z tytułu umów i porozumień zawartych przez komendanta dysponującego tym funduszem, na przykład za zabezpieczenie imprez masowych. Należy oczekiwać, że opisane zmiany przyczynią się do sprawniejszej realizacji zamierzeń modernizacyjnych, inwestycyjnych i remontowych.
Reasumując, podkreślić wypada, że nowelizacja jest aktem oczekiwanym przez środowisko strażaków. Zbliża ona pewne rozwiązania w zakresie funkcjonowania Państwowej Straży Pożarnej do tych, które już od wielu lat funkcjonują w innych służbach. Biorąc zatem pod uwagę przedstawione argumenty, zwracam się do wysokiej Izby z wnioskiem o przyjęcie przedmiotowego projektu ustawy. Dziękuję.
Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa
w dyskusji nad punktem czwartym porządku obrad
Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!
Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej wnosiła o przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej bez poprawek.
Ustawa o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej jest aktem prawnym bardzo oczekiwanym przez Państwową Straż Pożarną, ponieważ pozwoli ona ograniczyć skalę problemu czasu służby, tak zwanych nadgodzin. Problem ten został wywołany zmianą ustawy o Państwowej Straży Pożarnej dokonaną w 2005 r., dotyczącą wprowadzenia czterdziestogodzinnego tygodnia służby w sześciomiesięcznym okresie rozliczeniowym i jednoczesnym podwyższeniem wymiaru dodatkowego urlopu wypoczynkowego z trzynastu do osiemnastu dni, jako formy rekompensaty za przedłużony czas służby. Zmiany te nie wiązały się ze zwiększeniem liczby etatów w Państwowej Straży Pożarnej. W konsekwencji w sposób drastyczny obniżyły się stany osobowe strażaków na poszczególnych zmianach służbowych i mimo podejmowanych przez kierownictwo PSP działań organizacyjnych nastąpiło kumulowanie godzin nadliczbowych.
Wprowadzenie rekompensaty pieniężnej lub czasu wolnego w odpowiednim wymiarze za przedłużony czas służby ze względu na potrzeby służby wraz z ograniczeniem wymiaru dodatkowego urlopu wypoczynkowego z tytułu pełnienia służby w warunkach uciążliwych ze względu na przedłużony czas służby do wymiaru sprzed 2005 r. należy uznać nie tylko za rozwiązanie optymalne z punktu widzenia dalszego funkcjonowania służby, ale także ze względu na skutki finansowe dla budżetu państwa. Należy podkreślić, że dzięki przyjętym rozwiązaniom zwiększą się stany osobowe na służbie, przez co zwiększy się skuteczność prowadzonych działań ratowniczo-gaśniczych, a w konsekwencji zwiększy się poczucie bezpieczeństwa obywateli. W pełni popieram nowelizację przedmiotowej ustawy i proszę o jej uchwalenie. Dziękuję za uwagę.
Przemówienie senatora Stanisława Bisztygi
w dyskusji nad punktem piątym porządku obrad
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Zmiany w ustawie o cudzoziemcach są związane z dostosowaniem polskich przepisów do zmian prawa europejskiego w zakresie dotyczącym układu z Schengen i spraw osób, które posiadają wizy długoterminowe. Owe przepisy europejskie to rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Regulują one tryb wydawania dokumentów pobytowych będących upoważnieniem wydanym przez władze danego państwa do zezwolenia obywatelowi państwa trzeciego na pobyt na swoim terytorium. W myśl rozporządzenia wizami na pobyt przekraczający trzy miesiące są wizy krajowe wydawane przez kraj członkowski UE zgodnie z prawem krajowym lub unijnym. Wizy te określa się jako długoterminowe, nie mogą one jednak być ważne dłużej niż rok, a jeśli państwo członkowskie pozwoli cudzoziemcowi na pobyt dłuższy niż rok, musi zastąpić wizę innym dokumentem pobytowym. W związku z powyższym ustawodawca zaproponował uproszczenie procedur prawnych przez uznanie dokumentów i legitymacji personelu misji dyplomatycznych państw obcych. Staną się one niejako dokumentami pobytowymi, wobec jednoczesnej rezygnacji z wizy proceduralnej. Rozwiązanie takie pozwoli nam na realizację decyzji powziętych przez organy Unii Europejskiej.
Panie Marszałku, Wysoka Izbo, implementacja prawa unijnego i ułatwienie procedur wizowych to dwa główne powody zmian w ustawie o cudzoziemcach. Są to powody słuszne, a nowelizacja godna jest poparcia.
Przemówienie senatora Stanisława Bisztygi
w dyskusji nad punktem szóstym porządku obrad
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Prawodawstwo częstokroć komplikuje rozwiązywanie pewnych spraw. Senat i Sejm istnieją zaś po to, by z tymi komplikacjami walczyć. Zmiany w ustawie o licencji syndyka wpisują się w nurt owej walki w zakresie uproszczenia zasad składania egzaminu na syndyka, a co za tym idzie - zwiększenia dostępu do tego zawodu.
Pierwszym zaproponowanym w omawianej tu nowelizacji rozwiązaniem upraszczającym egzaminy na syndyka jest skorelowanie ich z procedurami obowiązującymi podczas egzaminów na aplikacje prawnicze. Rezygnuje się więc z ustnej części egzaminów oraz z ujemnej punktacji za udzielenie niewłaściwych odpowiedzi na pytania.
Po drugie, postuluje się, by wykaz aktów prawnych i literatury obowiązujących do egzaminu był podawany do publicznej wiadomości. Ma on być ogłoszony przez Ministra Sprawiedliwości po uprzednich konsultacjach z komisją egzaminacyjną. Ponieważ zaś egzaminy dla kandydatów na syndyków organizowane są kilka razy w roku, należy umożliwić zmiany w wykazie wymienionej wyżej literatury. Nowelizacja przewiduje, że zmiany w wykazie będą mogły nastąpić nie później niż 3 miesiące przed egzaminem, tyko na wniosek komisji egzaminacyjnej, i tylko w przypadku, gdy nastąpiła zmiana przepisów objętych egzaminem.
Trzecią ogromnie istotną zmianą jest obniżenie progu zdawalności egzaminu z 80% na 75%. Prawidłowość odpowiedzi będzie badana na podstawie stanu prawnego obowiązującego na dzień egzaminu.
Do technicznych, niewpływających na treść samego egzaminu zmian w ustawie o licencji syndyka należy bez wątpienia wprowadzenie funkcji zastępcy przewodniczącego komisji egzaminacyjnej oraz funkcji przewodniczącego zespołu do przygotowania pytań i zadań problemowych. W noweli zostały też opisane podstawowe kompetencje przewodniczącego komisji.
Techniczny charakter mają także zmiany w ewidencji dokumentów, jakie kandydat na syndyka obowiązany jest złożyć przed egzaminem, np. zaświadczenia uprawnionego lekarza i uprawnionego psychologa potwierdzające zdrowotną zdolność kandydata do wykonywania czynności syndyka, z kolei znika z tej ewidencji informacja o osobie z Krajowego Rejestru Karnego.
By ułatwić komunikację z syndykami ustawodawca proponuje, by na liście syndyków obok adresu do korespondencji widniał też jego numer telefonu. Nakłada się też na ministra sprawiedliwości obowiązek publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej listy osób posiadających licencję syndyka, ale bez szczegółowych informacji na ich temat.
Nowelizacja zakłada także przedłużenie o dziewięć miesięcy okresu przejściowego dla osób, które pełnią funkcję syndyka na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 16 kwietnia 1998 r. w sprawie szczególnych kwalifikacji i warunków wymaganych od kandydatów na syndyków upadłości, a nieposiadających licencji syndyka.
Przepisy omawianej tu noweli mają wejść w życie od 1 stycznia 2011 r., nie można jednak wykluczyć, że w tym czasie będą toczyć się jakieś egzaminy na licencję syndyka - nowela zakłada, że będą one się odbywać na podstawie dotychczasowych przepisów.
Panie Marszałku, Wysoka Izbo, zmiany, o których wspomniałem, jawią się jako dobrze przemyślane i mogące usprawnić egzaminy na licencję syndyka. Jak stwierdziłem na początku mojej wypowiedzi, takie usprawnienie jest powinnością parlamentu, dlatego apeluję o przyjęcie przedmiotowej noweli.
Przemówienie senatora Ryszarda Knosali
w dyskusji nad punktem siódmy porządku obrad
Omawiany projekt ustawy wnosi szereg zmian do ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Niektóre z nich podyktowane są koniecznością dostosowania obowiązujących norm do innych aktów prawnych pozostających w związku ze wskazaną ustawą. Inne przedstawione zmiany służą określeniu na nowo delegacji ustawowych do wydania rozporządzeń wykonawczych, określeniu ich w taki sposób, aby odpowiadały one wymogom konstytucji oraz zasadom techniki prawodawczej. Pragnę jednak odnieść się do tych zapisów, które w mojej ocenie wzmacniają gwarancję przestrzegania i ochrony praw pacjentów szpitali psychiatrycznych.
Po pierwsze, jak wynika z art. 10b nowelizacji, istotnemu rozszerzeniu ulegną uprawnienia rzecznika praw pacjentów szpitala psychiatrycznego. W szczególności osoba ta będzie miała wyraźnie zagwarantowane ustawą prawo wstępu do wszystkich pomieszczeń szpitala psychiatrycznego związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Nadto rzecznik będzie mógł zwracać się z wnioskiem o podjęcie działań zmierzających do usunięcia przyczyny skargi lub zaistniałych naruszeń do wszystkich członków personelu zakładu opieki zdrowotnej, a nie jak ma to miejsce obecnie, jedynie do wąskiej, zamkniętej grupy podmiotów. Rozwiązania te z pewnością pomogą rzecznikowi skuteczniej realizować nałożone na niego obowiązki w zakresie pomocy w ochronie praw osób korzystających ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zakład psychiatryczny.
Po drugie, dookreślono zasady postępowania wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. Celem tych zmian jest dostosowanie obecnego brzmienia ustawy do wymogów w taki sposób, aby ograniczyć ryzyko naruszenia konstytucyjnych praw i wolności obywateli oraz aby umożliwić niesienie skutecznej pomocy tym osobom. W tym miejscu wymienić należy przedstawione przez projektodawcę regulacje z zakresu zasad zastosowania przymusu bezpośredniego. Zgodnie z art. 18 ust. 5 projektu ustawy w wyjątkowych przypadkach prawo do zastosowania przymusu bezpośredniego względem osób z zaburzeniami psychicznymi polegającego na przytrzymaniu lub unieruchomieniu będzie przysługiwać także kierującemu akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych. Ponadto zaproponowano zmianę art. 30 ustawy, która polega na bardziej precyzyjnym zdefiniowaniu warunków przymusowego przyjęcia do szpitala psychiatrycznego, i wzmocniono jednocześnie rolę sądu opiekuńczego w przedmiotowej procedurze.
Nie bez znaczenia są również przepisy zapisane w art. 9 ust. 3 oraz w art. 11 projektu ustawy. Pierwsza regulacja ułatwia dostęp do świadczeń psychiatrycznej opieki zdrowotnej osobom z zaburzeniami psychicznymi przebywającym w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej poprzez nałożenie na te jednostki obowiązku udzielenia takim osobom pomocy w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych. Druga zmiana przewiduje możliwość wydłużenia okresu ważności skierowania do szpitala psychiatrycznego o czas oczekiwania na przyjęcie do tego szpitala, jednak pod warunkiem wpisania się na listę oczekujących.
Na koniec zauważyć wypada także istotne zmiany dotyczące umocowania prawnego działającej przy ministrze właściwym do spraw zdrowia Rady do spraw Promocji Zdrowia Psychicznego, której nazwa, zgodnie z projektem ustawy, zmieni się na nazwę "Rada do spraw Zdrowia Psychicznego". Dotychczas zakres kompetencji rady określał akt wykonawczy - rozporządzenie Rady Ministrów - teraz jednak stosowne regulacje w przedmiotowym zakresie określone zostały w dodanym w projekcie ustawy art. 4a. Co więcej, istotnemu rozszerzeniu ulegną kompetencje rady. Obecnie podmiot ten pełni bowiem funkcję koordynacyjno-doradczą jedynie w sprawach z zakresu promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym. Zgodnie z propozycją zmiany przedstawioną w niniejszej nowelizacji działania rady obejmą ogół spraw z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, w tym monitorowanie realizacji zadań określonych w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego. W kompetencjach rady znajdzie się też opiniowanie projektów informacji o realizacji zadań wynikających z tego programu. W konsekwencji rada stanie się kluczowym podmiotem koordynującym działania podejmowane przez organy administracji publicznej na rzecz ochrony zdrowia psychicznego.
Ze względu na zaprezentowane argumenty uznać należy, że przedstawiony projekt ustawy przyniesie pożądane zmiany i dlatego zasługuje na przyjęcie. Dziękuję.
Przemówienie senatora Andrzeja Grzyba
w dyskusji nad punktem siódmym porządku obrad
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Poruszana kwestia reguluje bardzo delikatną materię życia społecznego. Należałoby się zastanowić nad możliwością uregulowania także pozostałych problemów, wynikających wprost z przedmiotowej zmiany przepisów. Chodzi przede wszystkim o zagwarantowanie wszystkim pracownikom szpitali oraz ośrodków psychiatrycznych, którzy mają bezpośredni kontakt z pacjentami, takich samych praw pracowniczych. Niezależnie od zajmowanego stanowiska zarówno salowa, pracownik ochrony, jak i lekarz prowadzący, jeżeli mają bezpośredni kontakt z osobami chorymi psychicznie, powinni mieć zapewnioną taką samą ochronę ze strony państwa. Chodzi szczególnie o przypadki kontaktów z osobami, które popełniły czyn zabroniony ustawą karną, lecz ze względu na niepoczytalność nie mogą odpowiadać karnie przed sądem powszechnym.
Drugą ważną sprawą, której regulacją należy się zająć, jest kwestia kierowania na ambulatoryjne badanie psychiatryczne w postępowaniu karnym do szpitali psychiatrycznych. W obecnym stanie prawnym osoba, której przedstawiono zarzuty popełnienia przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego, a sąd lub prokurator mają uzasadnione obawy co do jej poczytalności, może zostać umieszczona w zakładzie psychiatrycznym w celu przeprowadzenia obserwacji. Oczywiście postanowienie o umieszczeniu jest zaskarżalne, można na nie złożyć zażalenie i w tym czasie nie można sprawcy, co do którego zachodzi obawa, że jest niepoczytalny, umieścić w przedmiotowym zakładzie. Z uwagi na drastyczne i głośne przypadki - przykład zabójstwa w Radomsku, gdy podejrzany o groźby karalne i prześladowanie nauczycielki miał być hospitalizowany, przebywać w zakładzie psychiatrycznym w celu przeprowadzenia obserwacji, ale zaskarżył postanowienie i w tym czasie zabił swoją ofiarę - należałoby się zastanowić nad obligatoryjnym wykonaniem orzeczonego badania oraz zobligowaniem sądu do rozpoznania takiego zażalenia w ciągu czterdziestu ośmiu godzin. W ten sposób sprawca nie miałby możliwości uniknięcia badania, a sąd w ciągu dwóch dni rozpoznawałby środek odwoławczy dotyczący zasadności zastosowania takiej formy badania zdrowia psychicznego i poczytalności sprawcy.
Przemówienie senatora Stanisława Bisztygi
w dyskusji nad punktem ósmym porządku obrad
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Głównymi przyczynami, dla których ma zostać znowelizowana ustawa o Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, jest dostosowanie naszego prawa do unijnego oraz bardziej elastyczne dostosowanie się do warunków makroekonomicznych. Nowela wprowadza też nowe instrumenty wsparcia dla przedsiębiorców.
Nowelizacja zakłada zmianę definicji małego i średniego przedsiębiorcy oraz pracownika. Zniesiony zostaje wymóg niedziałania dla zysku lub przeznaczenia go w całości na cele agencji przez podmioty zarejestrowane w Krajowym Systemie Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Nowelizacja zakłada też możliwość dofinansowywania przez agencję wniosków aplikacyjnych do międzynarodowych programów innowacyjnych.
W kontekście kataklizmów, które w mijającym roku dotknęły Polskę, bardzo ważny jest zapis określający warunki otrzymania pomocy od agencji w celu odtworzenia zdolności do prowadzenia działalności gospodarczej po powodziach czy huraganach. W dobie kryzysu pożądane jest zawarte w nowelizacji rozwiązanie dotyczące wprowadzenia kryterium efektywności finansowej w celu obniżenia kosztów utrzymania i bardziej elastyczne kryteria umarzania należności i wierzytelności agencji przy uwzględnieniu bieżących doświadczeń rynkowych. Między innymi dlatego rozszerzony został katalog sytuacji, w których prezes agencji może umorzyć wierzytelność bez zgody dłużnika.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wszystkie wymienione przeze mnie zmiany z pewnością korzystnie wpłyną na funkcjonowanie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, a przede wszystkim na kondycję podmiotów korzystających z jej pomocy. W dobie galopującego kryzysu przyjęcie omawianej w tej chwili nowelizacji jest naszą powinnością. Gorąco do tego Wysoką Izbę zachęcam. Dziękuję za uwagę.
Przemówienie senatora Rafała Muchackiego
w dyskusji nad punktem dziewiątym porządku obrad
Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Zgodnie z regulacją zawartą w art. 18d ust. 6 i 7, jeżeli stroną umowy o przeniesienie prawa do nieruchomości będzie jednostka samorządu terytorialnego inna niż gmina, to będzie ona mogła się zobowiązać wobec PKP SA do tego, iż zamiast zapłaty całości lub części ceny, przekaże właściwej gminie środki w wysokości równej zobowiązaniom PKP SA wobec tej gminy z tytułu podatku od nieruchomości wraz z odsetkami za zwłokę lub opłatą prolongacyjną, jednak nie większej niż wartość rynkowa prawa własności albo użytkowania wieczystego nieruchomości. Zobowiązania PKP SA wobec gminy z tytułu podatku od nieruchomości wygasną do wysokości przekazanych środków.
Popierając wprowadzoną możliwość, należy zadać pytanie, czy inna niż gmina jednostka samorządu terytorialnego nabywająca prawo do nieruchomości nie powinna zostać ustawowo zobowiązana, w ramach zapłaty ceny za nieruchomość, do przekazania bezpośrednio właściwej gminie środków w wysokości równej zobowiązaniom PKP SA wobec tej gminy z tytułu podatku od nieruchomości wraz z odsetkami za zwłokę lub opłatą prolongacyjną. Proponowana w ustawie fakultatywna możliwość tego rodzaju bezpośredniego przekazania środków na rzecz gminy przez inną jednostkę samorządu terytorialnego nie gwarantuje skrócenia okresu istnienia zaległości podatkowej wobec gminy. Wprowadzenie nakazu przekazania środków na rzecz gminy w każdym przypadku skróciłoby procedurę uzyskania zaległego podatku.