Oświadczenie skierowane do wiceprezes Rady Ministrów, minister finansów Zyty Gilowskiej

Szanowna Pani Premier!

W dniu 14 grudnia 2006 r. udostępniony został projekt rozporządzenia ministra finansów z dnia 8 grudnia 2006 r. zmieniającego rozporządzenie z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego, w części dotyczącej zwolnień w podatku akcyzowym odnoszących się do paliw silnikowych wynikających z §12 wskazanego rozporządzenia z dnia 22 kwietnia 2004 r.

W obowiązującym stanie prawnym paliwa ciekłe, w tym oleje napędowe z zawartością biokomponentów, korzystają z ulgi w podatku akcyzowym - § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra finansów z dnia 26 kwietnia w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (DzU nr 97 poz. 966 z późniejszymi zmianami). Wysokość ulgi - pomniejszenie stawki bazowej podatku - jest wynikiem iloczynu litrów biokomponentu w 1 m³ gotowego wyrobu w temperaturze referencyjnej 15°C i stawki kwotowej wynoszącej odpowiednio: 1,50 PLN - przy zawartości 4,5-5% biokomponentu; 1,80 PLN - przy zawartości 5-10% biokomponentu; 2,20 PLN - przy zawartości powyżej 10% biokomponentu.

Kwota ulgi nie może być wyższa od akcyzy należnej z tytułu sprzedaży takich paliw ciekłych. W chwili obecnej bazowa stawka podatku akcyzowego na oleje napędowe sprzedawane w kraju jest uzależniona od zawartości siarki w gotowym produkcie i wynosi - poz. 1 pkt 5 załącznika nr 1 do rozporządzenia ministra finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego (DzU nr 87 poz. 825 z późniejszymi zmianami) - 1 tysiąc 48 PLN za 1 m³ w temperaturze referencyjnej 15°C, będącego podstawą opodatkowania paliw silnikowych, przy zawartości siarki do 10 ppm; 1 tysiąc 99 PLN za 1 m³ w temperaturze referencyjnej 15°C przy zawartości siarki do 50 ppm.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 3 października 2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych - DzU nr 166 poz. 1182 - do obrotu na terytorium RP dopuszczone zostały biopaliwa ciekłe zawierające w swoim składzie 20% biokomponentu lub czyste biokomponenty przeznaczone do celów napędowych (100%).

Branża biopaliw w Polsce jest rozwijającym się sektorem przemysłu, którego początki nie były łatwe. Przez długi czas przepisy ustawy z dnia 2 października 2003 r. o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych - DzU nr 199 poz. 1934 z późniejszymi zmianami - były w istocie zapisami martwymi z uwagi na brak norm jakościowych dla biopaliw ciekłych, które to normy zostały określone dopiero we wskazanym rozporządzeniu ministra gospodarki z dnia 3 października 2006 r.

Uchwalenie nowej ustawy o biopaliwach ciekłych było w ostatnim czasie wskazywane jako jeden z priorytetowych celów koalicji rządowej. Efektem tych zapowiedzi było uchwalenie przez parlament ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r. Regulacja ta miała uporządkować raczkujący sektor biopaliw w Polsce. Miała ona również stworzyć stabilne podstawy jego dalszego funkcjonowania w naszym kraju.

Pomimo tych trudności działalność w zakresie produkcji na szerszą skalę biopaliw ciekłych znalazła się w polu zainteresowania wielu krajowych firm, które często zaangażowały w to znaczne środki finansowe. Prowadzone są prace zmierzające do wybudowania w naszym kraju wielu instalacji przeznaczonych do produkcji tych ekologicznych paliw silnikowych. Rozwój sektora biopaliwowego w Polsce pod każdym względem można bez trudu uznać za działalność pro publico bono. Stabilny i duży sektor biopaliwowy w Polsce pozwoli na zwiększenie produkcji rolnej w naszym kraju poprzez zagospodarowanie nieużywanych aktualnie użytków rolnych, które mogłyby zostać przeznaczone pod uprawy rzepaku stanowiącego surowiec do produkcji biokomponentów (estrów wyższych kwasów tłuszczowych - FAME). Ponadto duży wolumen ilościowy biopaliw na rynku krajowym zmniejszyłby o około 7% deficyt paliw silnikowych. Po za tym, co ma niebagatelne znaczenie, pozwoliłoby to na chociaż częściowe uniezależnienie się od tradycyjnych źródeł zaopatrzenia w nośniki energetyczne, to znaczy pochodzące z procesu rafinacji ropy naftowej. Warto byłoby wziąć przykład z modelu skandynawskiego. Na przykład Szwecja, również członek Wspólnoty Europejskiej, już w chwili obecnej planuje zwiększyć wolumen ilościowy biopaliw na rynku krajowym do poziomu około 70%, co pozwoli jej w niedalekiej przyszłości na prawie całkowite uniezależnienie się od niestabilnego rynku ropy naftowej na świecie.

Ponadto zwiększona produkcja biopaliw w naszym kraju pozwoliłaby w znaczącym stopniu zmniejszyć import gotowego oleju napędowego, którego nasz kraj jest zmuszony importować rocznie 1,5-2 milionów t, w zależności od szacunków.

W tej sytuacji projekt rozporządzenia ministra finansów z dnia 8 grudnia bieżącego roku zmieniający rozporządzenie ministra finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego, przygotowany w ministerstwie finansów kierowanym przez panią premier Zytę Gilowską, budzi, delikatnie mówiąc, zdziwienie. Proponowane w nim rozwiązania polegające na zmniejszeniu o ponad 50% wysokości zwolnienia w podatku akcyzowym powodują, iż rodzący się dopiero w Polsce sektor biopaliw zostaje z góry skazany przez rząd na stagnację czy wręcz degradację. Nie liczy się on również z krajowymi przedsiębiorcami, którzy podjęli często ryzykowne decyzje o zaangażowaniu znacznych środków w inwestycje w tej branży, mając zaufanie do organów państwowych i przeświadczenie o odpowiedzialności organów państwowych, jeśli chodzi o kreowanie stabilnej polityki gospodarczej na rynku krajowym. Jedną z podstawowych i fundamentalnych zasad państwa prawa jest działanie organów tego państwa w sposób budzący zaufanie i pewność jego obywateli. Wydaje się, iż zasada ta została w efekcie przygotowania omawianego projektu naruszona, a zaufanie i pewność poważnie nadszarpnięte.

Odwołanie się w treści uzasadnienia projektu do przepisów dyrektywy Rady nr 2003/96/WE w sprawie restrukturyzacji ram wspólnotowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych oraz elektryczności, zmienionej dyrektywą Rady nr 2004/74/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r., i wskazanie tych przepisów jako podstawy projektowanych zmian również nie wytrzymuje krytyki. Przede wszystkim przepisy tych aktów normatywnych wspólnotowego acquis communautaire były doskonale znane resortowi finansów w momencie prac nad aktualnie obowiązującym, pierwotnym, §12 rozporządzenia ministra finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego - DzU nr 97 poz. 966 z późniejszymi zmianami. Jednak w tym okresie nie były zgłaszane jakiekolwiek wątpliwości dotyczące zgodności krajowych zwolnień w podatku akcyzowym odnoszących się do biopaliw z prawem wspólnotowym. Co więcej, jeżeli nawet istniały uzasadnione wątpliwości dotyczące zgodności tych przepisów z acquis communautaire, to dlaczego nie zostały uwzględnione w treści rozporządzenia ministra finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r. we wcześniejszych jego nowelizacjach? Omawiany akt normatywny był już przecież zmieniany kilkakrotnie.

Ponadto, nawet gdyby przyjąć uzasadnienie resortu finansów w tych zakresie, można postawić tezę, iż przepisy wskazanej dyrektywy Rady nr 2003/96/WE pozwalają na dużo większą stawkę zwolnienia w podatku akcyzowym aniżeli zaproponowana w treści projektu z dnia 8 grudnia bieżącego roku. Zgodnie z art. 16 ust. 2 dyrektywy " [...] zwolnienie lub obniżka podatku nie może być większa niż kwota podatków należnych od ilości wyrobów obecnych w wyrobach kwalifikujących się do tej obniżki". W przypadku oleju napędowego z zawartością 20% biokomponentu podatek akcyzowy należny od tych biokomponentów - wynikający z poz. 4 załącznika nr 1 do rozporządzenia ministra finansów z dnia 22 kwietnia w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego - wynosiłby 376 zł 40 gr (stawka bazowa w wysokości 1 tysiąca 882 zł za 1 m³ biokomponentu x 20%= 376 zł 40 gr). Oznacza to, iż w przypadku oleju napędowego z zawartością 20% biokomponentu - w praktyce jedynego biopaliwa dopuszczonego do obrotu na rynku krajowym i zgodnego z normami jakościowymi określanymi w rozporządzeniu ministra gospodarki z dnia 3 października 2006 r. - stawka kwotowa zwolnienia wynikająca z §12 rozporządzenia ministra finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r. mogłaby wynosić około 1 zł 88 gr za każdy litr biokomponentu użyty w biopaliwie.

Należy również zwrócić uwagę na to, iż nie ma żadnej podstawy prawnej, która w sposób sztywny obligowałaby ministra finansów do wprowadzenia w życie projektowanej regulacji z dniem 1 stycznia 2007 r. W przypadku aktu normatywnego mającego charakter beneficjum - obniżenie podatku określonego według stawek określonych w ustawie podatkowej, w tym wypadku ustawie z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym, bądź zwolnienie z tego podatku - do podatnika, który prowadzi działalność podlegającą takiej regulacji, nie ma zastosowania zasada, według której nie można zmieniać obciążeń podatkowych w ciągu roku podatkowego. Oznacza to, iż możliwe jest wprowadzenie w życie ewentualnej zmiany rozporządzenia ministra finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r. w innym terminie aniżeli 1 stycznia 2007 r. Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w przypadku nowelizacji tego aktu normatywnego w części odnoszącej się do zwolnień wynikających z §17 - ulga w podatku akcyzowym dla olejów napędowych z zawartością komponentów pochodzących z katalitycznego przerobu odpadów z tworzyw sztucznych. Nowelizacje te wchodziły w życie w trakcie roku podatkowego, na przykład w latach 2004, 2005 i 2006.

Uwzględniając to wszystko, resort powinien podjąć decyzję o natychmiastowym wstrzymaniu prac nad omawianym projektem z dnia 8 grudnia 2006 r. i rozpoczęciu niezwłocznie ze wszystkimi środowiskami szerokich konsultacji, które umożliwiłyby wypracowanie rozwiązania godzącego interesy zarówno budżetu państwa, jak i przedsiębiorców krajowych.

Z wyrazami szacunku
Stanisław Kogut
senator RP