Oświadczenie skierowane do wiceprezesa Rady Ministrów, ministra spraw wewnętrznych i administracji Ludwika Dorna

Szanowny Panie Premierze!

Proszę o udzielenie informacji o kierunku rozwoju Lotnictwa Służb Porządku Publicznego, LSPP, funkcjonującego w ramach Departamentu Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. W obszarze mojego zainteresowania jest w szczególności uzyskanie informacji o podjętych działaniach o charakterze organizacyjnym, ekonomicznym i prawnym, zapewniających skuteczne i bezpieczne działanie lotnictwa, stanowiących istotny element bezpieczeństwa publicznego.

Moje oświadczenie związane jest z dochodzącymi do mnie niepokojącymi informacjami, że z powodu zaniedbań ze strony resortu spraw wewnętrznych na etapie tworzenia ustawy - Prawo lotnicze z 3 lipca 2002 r. (DzU 02.130.1112) lotnictwo to boryka się z coraz to większymi problemami formalnymi, spowodowanymi brakiem prawnego uregulowania sposobu prowadzenia nadzoru nad eksploatacją statków powietrznych oraz nad kwalifikacjami jego personelu lotniczego. Może to doprowadzić już od 28 września bieżącego roku do całkowitego paraliżu działania Lotnictwa Służb Porządku Publicznego z powodu niemożliwości przedłużenia, a w konsekwencji wygaśnięcia uprawnień członków personelu lotniczego obsługującego niektóre typy statków powietrznych.

W chwili obecnej lotnictwo to funkcjonuje w zakresie eksploatacji technicznej i licencjonowania personelu w oparciu o nadzór Urzędu Lotnictwa Cywilnego, ULC, wykonywany na podstawie porozumienia pomiędzy ministrem spraw wewnętrznych i administracji a prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 24 grudnia 2002 r., jednak w opinii tego urzędu przedłużanie niektórych uprawnień członków personelu lotniczego LSPP w oparciu o aktualną ustawę - Prawo lotnicze oraz wobec braku struktur organizacji obsługowej i szkoleniowej stanie się z dniem 28 września 2006 r. niemożliwe.

Szanowny Panie Premierze, od stycznia bieżącego roku w jednostkach organizacyjnych LSPP poddawany jest ocenie projekt ustawy o Lotnictwie Służb Porządku Publicznego. Ustawa ta będzie w znaczącym stopniu powieleniem zapisów z obowiązującej już ustawy - Prawo lotnicze i będzie wymagała wydania kilkudziesięciu rozporządzeń, które również będą powielaniem, z nieznacznymi zmianami, już istniejących rozporządzeń obowiązujących dla lotnictwa cywilnego.

Nowa ustawa spowoduje konieczność utworzenia w obszarze MSWiA dodatkowego organu nadzoru lotniczego, wykonującego te same czynności, co ULC w zakresie wykonywania funkcji organu administracyjnego i nadzoru lotniczego. Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie resortowego nadzoru nad bezpieczną eksploatacją statków powietrznych w oparciu o programy eksploatacji obowiązujące w lotnictwie wojskowym i cywilnym z zastosowaniem obniżonych reżimów obsługowych i szkoleniowych.

Ten dualizm przepisów - wobec obowiązującego powszechnie w lotnictwie standardu ich jednoznaczności - oraz kierunek obniżenia standardów obsługowych i szkoleniowych jest niedopuszczalny i stanowi źródło ogromnego zagrożenia zarówno dla bezpieczeństwa, jak i dla prawidłowego funkcjonowania lotnictwa służb porządku publicznego. Wobec powyższego tworzona ustawa naruszyć może podstawową zasadę korzystania z przestrzeni powietrznej, zgodnie z którą korzystanie z niej jest swobodne, o ile nie podlega ograniczeniom ustawy - Prawo lotnicze i jej przepisów wykonawczych, stosowanych w kraju przepisów prawa międzynarodowego, rozporządzeń Rady Unii Europejskiej i wydanych w celu ich realizacji przepisów wykonawczych.

Przepisy Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego, ICAO, z dnia 7 grudnia 1944 r. oraz rozporządzenie (WE) nr 1592/2002 z dnia 15 lipca 2002 r. wyłączają lotnictwo policyjne z lotnictwa cywilnego, ale jednocześnie zaznaczają, że w jego działalności trzeba mieć wzgląd na bezpieczeństwo w ruchu powietrznym (art. 3d Konwencji ICAO) oraz że podczas wykonywania zadań policyjnych należy się stosować w miarę możliwości do celów rozporządzenia nr 1952/2002 art. 1 §2.

Szanowny Panie Premierze, obecnie konsultowany projekt ustawy nie znajduje akceptacji większej części środowiska lotniczego LSPP, jednak informacja o powyższym braku akceptacji nie jest dostrzegana przez kierownictwo tego lotnictwa na szczeblu MSWiA, Komendy Głównej Policji i Komendy Głównej Straży Granicznej. Kierownictwa te forsują swoją wizję drogiego dla państwa Lotnictwa Służb Porządku Publicznego, opartego na standardach rozproszenia odpowiedzialności na stanowiska niższego szczebla, sprzecznego ze standardami obowiązującymi po rewolucyjnych zmianach w prawie lotniczym, które nastąpiły na skutek traktatu akcesyjnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego, EASA. Brak akceptacji środowiska lotniczego dla nowej ustawy wynika z faktu, że według jednoznacznej opinii większości zatrudnionego w nim personelu lotniczego poziom dotychczas obowiązujące nadzoru Urzędu Lotnictwa Cywilnego zapewnia właściwe funkcjonowanie LSPP, zgodnie ze standardami obowiązującymi w całej Unii Europejskiej, co odzwierciedla obecny stan bezpieczeństwa. Niezrozumiałe jest tworzenie autonomicznego prawa i urzędu dublującego istniejące już rozwiązania. Istnieje obawa, że projekt ustawy spowoduje utworzenie w ramach MSWiA organu nadzoru obsługującego swoje partykularne interesy, w których nie zostaną uwzględnione interesy publiczne i bezpieczeństwo lotnicze.

Szanowny Panie Premierze, jestem zaniepokojony faktem, że w obecnej sytuacji finansów publicznych, wobec zaniedbań w trakcie prac nad ustawą - Prawo lotnicze, a także w obliczu zagrożenia dalszego funkcjonowania Lotnictwa Służb Porządku Publicznego na podstawie tego prawa, proponuje się wprowadzanie rozwiązania nieracjonalnego, które generuje znaczne obciążenia finansowe dla budżetu państwa i budzi szereg wątpliwości co do intencji właściwego uregulowania działania lotnictwa. Dlaczego Rzeczpospolita Polska nie skorzysta z doświadczeń państw UE, które posiadają wieloletnie doświadczenie w wykorzystaniu lotnictwa w bezpieczeństwie publicznym, a w których realizowany jest cywilny nadzór nad licencjonowaniem personelu lotniczego i eksploatacją skutków powietrznych dopuszczający możliwości wykonywania przez to lotnictwo lotów według specjalnych procedur? Spod nadzoru tych organów wyłączona jest jedynie działalność operacyjna, będąca jest domeną resortu spraw wewnętrznych. Jednym z przykładów takiego rozwiązania jest niemieckie lotnictwo Policji Federalnej (Bundespolizei, BPOL), gdzie forsuje się taki model ze względu na bezpieczeństwo i brak dostatecznych środków finansowych na wyjście spod nadzoru cywilnego, które wygenerowałoby w opinii tamtejszego MSW ogromne koszty finansowe.

Szanowny Panie Premierze, niepokój w środowisku lotniczym resortu spraw wewnętrznych budzi również fakt, że zgodnie z zapisami projektu ustawy obecny personel lotniczy utraci posiadane obecnie licencje cywilne wydane przez państwowy nadzór lotniczy ULC, których posiadanie było podstawowym warunkiem przyjęcia do służby w tym lotnictwie. Jest to wysoko wykwalifikowany personel lotniczy, w większości wywodzący się ze środowiska lotnictwa cywilnego, gdzie uzyskanie licencji związane było z wieloletnim szkoleniem oraz poniesieniem znacznych indywidualnych kosztów finansowych. Powstanie lotnictwa służb porządku publicznego nie byłoby możliwe bez zainteresowania tych ludzi służbą w tej formacji. Perspektywa utraty powyższych uprawnień spowoduje najprawdopodobniej odejście ze służby ludzi, którzy wiązali z nią swoją przyszłość, gdyż nie pozwolą sobie na administracyjne zabranie uznawanego w całej Unii Europejskiej dokumentu potwierdzającego ich wysokie kwalifikacje. Brak możliwości utrzymania cywilnych uprawnień spowoduje również brak zainteresowania służbą w LSPP personelu lotniczego posiadającego obecnie licencje lotnictwa cywilnego. Powyższe procesy mogą doprowadzić do sytuacji, że w zasobach LSPP będzie sprzęt lotniczy, ale nie będzie personelu lotniczego umożliwiającego jego ciągłą i bezpieczną eksploatację.

Obecne kierownictwo LSPP, nie bacząc na zatrudnionych już lotników, planuje zorganizowanie działalności podległego mu lotnictwa poprzez personel posiadający już emerytury wojskowe, który służbę w tym lotnictwie traktuje jako dodatkowy dochód i możliwość zwiększenia sobie emerytury. Nie widać żadnych działań mających na celu uruchomienie procesu szkolenia nowych, młodych pilotów i mechaników śmigłowcowych, co w niedalekiej przyszłości również może być dodatkowym czynnikiem powodującym ograniczenie działania tego lotnictwa.

Pierwsze przedsięwzięcia w zakresie zmiany charakteru LSPP już zostały podjęte w Lotnictwie Policji, pomimo braku formalnych uregulowań prawnych, gdzie personelowi lotniczemu zostały wydane resortowe dokumenty uprawniające do wykonywania czynności lotniczych, co jest sprzeczne z aktualnie obowiązującym w LSPP prawem lotniczym. W Policji tworzy się odpowiednie warunki, aby funkcjonariusze wywodzący się z wojska, a stanowiący obecnie kierownictwo lotnictwa, mogli odejść na emerytury policyjne i ponownie zatrudnić się na tych samych stanowiskach już jako pracownicy cywilni, uzyskując w ten sposób dochody z dwóch źródeł. Podobne starania czynione są w Lotnictwie Straży Granicznej.

Pozwoli Pan Premier, że wyrażę swoją opinię, zgodnie z którą o wiele prostszym i tańszym rozwiązaniem z punktu widzenia Skarbu Państwa jest wprowadzenie, w porozumieniu z ministrem transportu i budownictwa, niewielkich zmian do obecnej ustawy - Prawo lotnicze i prowadzenie na podstawie aktów wykonawczych do tej ustawy działalności tego lotnictwa w zakresie sprawności statków powietrznych oraz kwalifikacji personelu lotniczego pod nadzorem ULC. Należałoby podjąć jak najszybsze działania w celu utworzenia wspólnych dla tego lotnictwa Ośrodka Szkolenia Lotniczego (FTO) oraz Lotniczej Organizacji Obsługowej (AMO), które powinny być certyfikowane zgodnie z przepisami obowiązującymi w lotnictwie cywilnym: JAR-147 i JAR-145. Dałoby to gwarancję utrzymywania wysoko wykwalifikowanego personelu lotniczego i bezpiecznej eksploatacji sprzętu lotniczego, zgodnie ze standardami obowiązującymi w całej Unii Europejskiej, oraz znacznie obniżyłoby koszty funkcjonowania Lotnictwa Służb Porządku Publicznego. Utworzenie powyższych certyfikowanych organizacji będzie umożliwiało Urzędowi Lotnictwa Cywilnego objęcie Lotnictwa Służb Porządku Publicznego profesjonalnym nadzorem lotniczym.

W okresie przejściowym, czyli do chwili certyfikacji wymienionych ośrodków, należałoby poczynić starania, aby obowiązujące porozumienie pomiędzy ministrem spraw wewnętrznych i administracji a prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 24 grudnia 2002 r. umożliwiało kontynuowanie sprawowania przez ULC nadzoru nad sprawnością sprzętu lotniczego oraz uznawanie i przedłużanie kwalifikacji personelu lotniczego.

Szanowny Panie Premierze, bardzo proszę o przeprowadzenie wnikliwej i obiektywnej oceny przedstawionych zagadnień odnośnie do uregulowań prawnych i działalności podległego ministrowi do spraw wewnętrznych Lotnictwa Służb Porządku Publicznego oraz udzielenie mi informacji, o którą proszę na wstępie.

Z wyrazami szacunku
Stanisław Kogut
senator RP