Oświadczenie skierowane do wiceprezes Rady Ministrów, minister finansów Zyty Gilowskiej oraz do ministra edukacji i nauki Michała Seweryńskiego

Oświadczenie składam na podstawie licznych sygnałów i opinii kierownictw wyższych uczelni i jednostek PAN, a w szczególności stanowiska Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich.

Uczelnie przyjmują do wiadomości, że wprowadzenie podstawowej stawki VAT na prace badawcze wynika z dyrektywy UE, jednak nie mogą się zgodzić ze stosowaniem wprowadzonych przepisów, widząc, że ustawodawca, wprowadzając zmiany, nie uwzględnił istniejącej rzeczywistości.

Istotą problemu są skutki opodatkowania podatkiem VAT części realizowanych przez uczelnię prac badawczych finansowanych w szczególności z dotacji budżetu państwa na podstawie ustawy o zasadach finansowania nauki. Pojawiają się dwa najsilniej odczuwane skutki: po pierwsze, istotne zmniejszenie i tak zawstydzająco małych środków na realizację badań, bowiem możliwości odliczeń podatku VAT w uczelniach są bardzo ograniczone; po drugie, liczne wątpliwości interpretacyjne, rozstrzygane na podstawie treści umów we właściwych miejscowo urzędach skarbowych.

Kierownictwa uczelni prezentują jednolity pogląd, że realizacja prac badawczych w zakresie zadań statutowych uczelni finansowanych z budżetu na naukę to jest: działalność statutowa, badania własne szkoły wyższej, utrzymanie specjalnego urządzenia badawczego w jednostce naukowej, badania wspólne sieci naukowej, projekty badawcze, współpraca naukowa z zagranicą, działalność wspomagająca badania.

Realizacja programów lub przedsięwzięć określanych przez ministra nie jest wykonywaniem usług w rozumieniu ustawy o podatku VAT, gdyż nie dochodzi tutaj do zakupu usług i nie ma podmiotu, któremu można wystawić fakturę VAT. Jest to ich zdaniem realizacja zadań własnych uczelni. To samo dotyczy projektów finansowanych w ramach programów Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programów badawczych.

Wątpliwości interpretacyjne dotyczą również szczególnych prac badawczych, realizowanych przez jednostki naukowe w ramach tak zwanych projektów zamawianych o tematyce ustalonej w krajowym programie ramowym lub w programie wieloletnim.

Zamawiającym te prace jest MEiN, czyli jest to konkretne zamówienie. Z zawartych umów i przepisów nie wynika natomiast, kto jest właścicielem wyników, co powoduje wątpliwości dotyczące rozliczeń pomiędzy jednostkami badawczymi realizującymi projekt a koordynatorem. W efekcie nie ma jasności co do opodatkowania ich podatkiem VAT.

Na tak zarysowanym tle nasuwają się następujące pytania.

Czy można poszerzyć zakres Rozporządzenia z dnia 29 grudnia 2005 roku (DzU nr 266, poz. 2239) na umowy zawarte również po 19 września 2005 roku, uwzględniając ważny interes publiczny, polegający na konieczności sprostania przez Polskę wyzwaniom przyszłości zależnym od rozwoju badań naukowych oraz interes podatników, związany z możliwościami finansowania tych badań?

Czy nie byłoby właściwe i uzasadnione zaniechanie w całości poboru podatku VAT na podstawie art. 22 ordynacji podatkowej?

Jakie nowe działania i pomoc rządu są możliwe i planowane, aby złagodzić skutki omawianych zmian?

Składam to oświadczenie z nadzieją, podobnie jak środowiska naukowe w całej Polsce, na pozytywne odpowiedzi rządu.

Andrzej Jaroch