Oświadczenie skierowane do minister pracy i polityki społecznej Anny Kalaty

Szanowna Pani Minister!

Na podstawie art. 16 ustawy z dnia 9 maja1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora - DzU nr 221 poz. 2199 z późniejszymi zmianami - zwracam się do Pani Minister z wnioskiem o przedstawienie mi wyjaśnień z zakresu zasad prawnych przeprowadzania postępowania dowodowego w sprawach dotyczących przyznawania świadczeń emerytalnych na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Według posiadanych przeze mnie wiadomości, zgodnie z art. 117 ust. 1 powyższej ustawy okresy składkowe oraz nieskładkowe mogą być uwzględnione "jeżeli zostały udowodnione dokumentami (zaświadczeniami) lub wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej bądź uznane orzeczeniem sądu". Zapis ten nie uwzględnia powszechnego zjawiska braku u sporej grupy potencjalnych lub obecnych emerytów dokumentów kadrowych i płacowych z roku 1978 i lat wcześniejszych.

Do 1991 r. obowiązujące wówczas przepisy zobowiązywały pracodawców do przechowywania dokumentacji pracowniczej, dotyczącej między innymi wynagrodzeń i składek na ZUS, przez okres jedynie dwunastu lat. W efekcie bardzo często dokumenty te, obejmujące niekiedy lata, w których zainteresowani osiągali najwyższe w karierze zarobki i odprowadzali najwyższe składki na ubezpieczenie społeczne, były brakowane i niszczone. Dodać do tego należy utratę części dokumentów w wyniku wypadków losowych bądź też w efekcie zamieszania powstałego na początku lat dziewięćdziesiątych podczas likwidacji wielu zakładów pracy. Te wszystkie okoliczności sprawiły, że osoby te nie są w stanie udokumentować w sposób wymagany przez przepisy o ubezpieczeniach społecznych swojego stażu pracy i wysokości osiąganych wówczas zarobków - wpisy wysokości dochodów w legitymacjach ubezpieczeniowych nie były w tamtym czasie obowiązkowe. Te same przepisy nie pozwalają na przyjęcie za udowodnioną wysokości zarobków potwierdzonej zeznaniami świadków lub udokumentowanej wynagrodzeniami osób pracujących w tym samym czasie i w tym samym zakładzie pracy na analogicznym stanowisku. Pokrzywdzone w ten sposób osoby często trafiają do mojego biura z prośbą o pomoc, której ze zrozumiałych względów nie jestem w stanie im udzielić.

W tym miejscu chciałbym też zwrócić uwagę na niekonsekwencję obowiązujących przepisów co do równego traktowania wszystkich grup ubezpieczonych. Art. 117 ust. 4 mówi, że okresy składowe osób świadczących "pracę po 1956 r. na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r." - art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy - oraz okresy nieskładkowe u osób "niewykonujących pracy w okresie przed dniem 4 czerwca 1989 r. na skutek represji politycznych" - art. 7 pkt 4 ustawy - mogą być udowodnione dokumentami lub zeznaniami świadków. Oceny tych dokumentów i zeznań dokonuje, w drodze decyzji , kierownik Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych zgodnie z przepisami o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. Skoro w tamtych dwóch wypadkach, opisanych wcześniej, dopuszcza się dowód z zeznań świadków jako pełnoprawny środek dokumentowania stażu pracy oraz wysokości zarobków za nią uzyskiwanych, to brakuje, w moim głębokim przekonaniu, racjonalnych przeciwwskazań do przyjęcia podobnej praktyki w stosunku do pozostałych ubezpieczonych. Osoby, które utraciły w latach siedemdziesiątych swoje dokumenty osobowe w wyniku obowiązywania ówczesnego prawa, są pokrzywdzone pod tym względem podobnie jak ludzie represjonowani w czasach dyktatury komunistycznej za swoje przekonania. Prosiłbym więc o przedstawienie możliwych rozwiązań tej sytuacji.

Wspomnieć chciałbym również o wymienionym w art. 117 ust. 5 omawianej ustawy upoważnieniu ministra pracy i polityki społecznej do wydania rozporządzenia wykonawczego w zakresie rodzaju "...dowodów niezbędnych do ustalenia prawa i wysokości świadczeń w przypadkach, gdy konto ubezpieczonego nie zawiera tych informacji". Chodzi mi o to, czy stosowne rozporządzenie zostało wydane, a jeśli nie, to kiedy planowane jest uregulowanie przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej tej kwestii.

Z wyrazami szacunku
Mirosław Adamczak
senator Rzeczypospolitej Polskiej