Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 7 i 8 czerwca 2006 r. odbyło się 12. Posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli marszałek Bogdan Borusewicz oraz wicemarszałkowie - Ryszard Legutko, Maciej Płażyński, Krzysztof Putra i Marek Ziółkowski. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Andrzeja Łuczyckiego i Andrzeja Mazurkiewicza; listę mówców prowadził senator A. Mazurkiewicz.

W drugim dniu posiedzenia Senat minutą ciszy uczcił pamięć zmarłego 6 czerwca br. Zdzisława Nowickiego, senatora pierwszej kadencji, członka Komisji Gospodarki Narodowej, Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą oraz Komisji Ustawodawstwa Gospodarczego.

Zatwierdzony przez Izbę porządek posiedzenia obejmował:

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie ustawy o samorządzie województwa,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 31 października 2003 r.,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Hongkongu Specjalnego Regionu Administracyjnego Chińskiej Republiki Ludowej o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych, podpisanej w Hongkongu dnia 26 kwietnia 2005 r.,

- drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego oraz ustawę o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego,

- informację Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej o działalności Sądu Najwyższego w roku 2005,

- zmiany w składach komisji senackich.

Ustawa została uchwalona przez Sejm na 17. posiedzeniu, 12 maja 2006 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek 16 maja, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przedstawił senator Jerzy Szmit. Jak zaznaczył, ustawa ma na celu powołanie służby specjalnej, której zadaniem będzie zwalczanie korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, a także zwalczanie działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa.

Ustawa zawiera dziewięć rozdziałów.

W rozdziale 1, obejmującym przepisy art. 1-4, zdefiniowano korupcję w sposób następujący: "Korupcją, w rozumieniu ustawy, jest obiecywanie, proponowanie, wręczanie, żądanie, przyjmowanie przez jakąkolwiek osobę, bezpośrednio lub pośrednio, jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej, osobistej lub innej, dla niej samej lub jakiejkolwiek innej osoby, lub przyjmowanie propozycji lub obietnicy takich korzyści w zamian za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu funkcji publicznej lub w toku działalności gospodarczej".

W następnym artykule zdefiniowano zadania Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Będą nimi rozpoznawanie, zapobieganie, wykrywanie przestępstw wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy oraz ściganie ich sprawców, ale w odniesieniu do części z nich warunkiem niezbędnym prowadzenia określonych prawem czynności będzie związek tych przestępstw z korupcją lub działalnością godzącą w interesy ekonomiczne państwa. Do zadań CBA należeć będzie również ujawnianie i przeciwdziałanie wypadkom nieprzestrzegania przepisów ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, a także ujawnianie wypadków nieprzestrzegania określonych przepisami prawa procedur podejmowania i realizacji decyzji w przedmiocie: prywatyzacji, komercjalizacji, wsparcia finansowego, udzielania zamówień publicznych, rozporządzania mieniem jednostek sektora finansów publicznych, jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych otrzymujących środki publiczne, przedsiębiorstw z udziałem Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego oraz przyznawania koncesji, zezwoleń, zwolnień podmiotowych i przedmiotowych, ulg, preferencji, kontyngentów, plafonów, poręczeń i gwarancji kredytowych.

W zadaniach CBA znalazła się również kontrola prawidłowości i prawdziwości oświadczeń majątkowych lub oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne, składanych na podstawie odrębnych przepisów. Kolejne zadania to prowadzenie działalności analitycznej dotyczącej zjawisk występujących w obszarze właściwości CBA oraz przedstawianie w tym zakresie informacji prezesowi Rady Ministrów oraz Sejmowi.

Ustawa przyznaje CBA prawo prowadzenia postępowania przygotowawczego obejmującego wszystkie czyny ujawnione w jego przebiegu, jeżeli pozostają w związku podmiotowym lub przedmiotowym z czynem stanowiącym podstawę jego wszczęcia.

W rozdziale 2 ustawa omawia organizację Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Jego szef jest centralnym organem administracji rządowej, powoływanym na czteroletnią kadencję przez prezesa Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii prezydenta Rzeczypospolitej, Kolegium do spraw Służb Specjalnych oraz sejmowej komisji właściwej do spraw służb specjalnych. Centralne Biuro Antykorupcyjne jest zobowiązane do składania corocznych sprawozdań prezesowi Rady Ministrów i Sejmowi.

W rozdziale 3 są opisane uprawnienia funkcjonariuszy CBA. Zgodnie z ustawą w granicach wyznaczonych zadań funkcjonariusze CBA wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze oraz dochodzeniowo-śledcze, czynności kontrolne oraz analityczno-informacyjne. Ustawa przyznaje funkcjonariuszom CBA prawa policyjne do zatrzymywania, legitymowania, dokonywania kontroli, nagrywania, rejestrowania obrazu i dźwięku. Mogą też stosować środki przymusu bezpośredniego w ramach wykonywanych przez siebie zadań.

Ustawa zezwala na kontrolę operacyjną, ale w tym wypadku - podobnie jak przy pozostałych uprawnieniach - jest stosowany niezbędny nadzór prokuratorski i sądowy. Kontrola operacyjna z zasady może trwać trzy miesiące.

CBA uzyskało też prawo do stosowania zakupu kontrolowanego, a także do pozyskiwania danych z zasobów, które są gromadzone przez inne jednostki administracyjne czy państwowe, na przykład z ewidencji działalności gospodarczej, Krajowej Ewidencji Podatników, Krajowego Rejestru Karnego, Krajowego Rejestru Sądowego itd. Administratorzy tych danych są zobowiązani do udostępniania danych z tych rejestrów w sposób nieodpłatny.

Centralne Biuro Antykorupcyjne może również gromadzić dane wskazane w art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych, tak zwane dane wrażliwe. Jeśli jednak w trakcie dalszych prac okaże się, że nie stanowią one podstawy do wydania wyroku, a więc nie będą wykorzystane, muszą być niezwłocznie zniszczone. CBA uzyskało też dostęp do danych objętych tajemnicą bankową, ale pod kontrolą stosownych organów.

Rozdział 4 reguluje zasady i tryb prowadzenia czynności kontrolnych przez CBA. Kontroli mogą podlegać zarówno osoby pełniące funkcje publiczne, w zakresie tego, czy przestrzegają postanowień ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby publiczne, jak i inne podmioty prawne. Kontrola w przedsiębiorstwach może trwać trzy miesiące. W szczególnie uzasadnionych wypadkach może być przedłużana o następnych sześć miesięcy; tę decyzję może podjąć wyłącznie szef CBA, co istotnie ogranicza możliwość przedłużania kontroli.

W rozdziale 5 uregulowano kwestie związane z nawiązywaniem, trwaniem i rozwiązywaniem stosunku służbowego w CBA oraz określono przesłanki, których wystąpienie skutkuje obligatoryjnym bądź fakultatywnym zwolnieniem ze służby.

Rozdział 6 opisuje prawa i uposażenie funkcjonariuszy.

Rozdział 7 dotyczy odpowiedzialności dyscyplinarnej, jakiej podlegają funkcjonariusze CBA. Postępowanie dyscyplinarne jest dwuinstancyjne: od orzeczenia oraz postanowienia kończącego postępowanie dyscyplinarne funkcjonariuszowi przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

W obszernym, obejmującym artykuły od 141 do 209, rozdziale 8 są zawarte zmiany w przepisach obowiązujących. Dokonano w nim nowelizacji sześćdziesięciu ośmiu ustaw, głównie w celu ujednolicenia praw i obowiązków funkcjonariuszy CBA z prawami i obowiązkami przysługującymi funkcjonariuszom istniejących już służb specjalnych.

Rozdział 9 zawiera przepisy przejściowe i końcowe.

Ustawa wejdzie w życie w trzydzieści dni po jej ogłoszeniu.

Przepisy określają jednocześnie, że dotyczące korupcji sprawy prowadzone przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego będą w ciągu najbliższych osiemnastu miesięcy prowadzone dalej przez ABW, ale na podstawie poprzednich regulacji.

Ustawa określa także, iż prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia, w terminie siedmiu dni od dnia wejścia w życie tego przepisu, jest zobowiązany do powołania pełnomocnika do spraw tworzenia CBA.

Przedstawiając przebieg dyskusji na forum komisji, senator sprawozdawca J. Szmit poinformował, że w tej sprawie komisja zbierała się dwukrotnie. Na pierwszym posiedzeniu zadano przedstawicielom resortu wiele pytań dotyczących struktury CBA, powoływania struktur poza centralą, tego, co będzie określał statut CBA. Pytano także o sposób naboru do służby, o liczebność CBA, proszono o informacje o zakresie danych, które będzie gromadzić CBA, o okres trwania kontroli w firmach, o cykle szkoleń i rekrutację.

Odbyła się też dyskusja na temat zbierania danych wrażliwych, tj. dotyczących osobowości, przekonań politycznych, preferencji seksualnych czy chorób, stanu zdrowia, a także możliwości korzystania z danych objętych tajemnicą bankową. W tych wszystkich wypadkach uprawnienia, którymi będzie dysponowało Centralne Biuro Antykorupcyjne, są wprost przeniesione z ustaw regulujących działanie Agencji Wywiadu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub ustawy o Policji, a więc tych wszystkich służb, które funkcjonują obecnie. Nie przewiduje się żadnych dodatkowych uprawnień, niczego, co byłoby nowe w porównaniu z dotychczasowymi.

Na drugim posiedzeniu komisji senatorowie przeanalizowali propozycje Biura Legislacyjnego, które przedstawiło szereg poprawek, dotyczących przede wszystkim spraw legislacyjnych, językowych, stylistycznych. Dyskutowano także nad bardzo poważnym defektem, a mianowicie nad tym, że w ustawie nie przewidziano obowiązku przedstawiania Senatowi sprawozdania z prac CBA. Członkowie komisji przyjęli do wiadomości zapewnienie ministra, że ta poprawka zostanie wprowadzona najszybciej, jak to będzie możliwe. W związku z tym został złożony i zaakceptowany w głosowaniu wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

W imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej senator J. Szmit rekomendował Izbie przyjęcie ustawy o powołaniu Centralnego Biura Antykorupcyjnego bez poprawek.

Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka i Praworządności przedstawił senator Zbigniew Romaszewski. Senator podkreślił, że rozpatrywana ustawa buduje nową służbę specjalną. Zaznaczył jednak, że uprawnienia CBA nie wprowadzają niczego nowego poza uprawnieniami, które obecnie funkcjonują w innych służbach specjalnych, a więc ABW, AW czy w dawnych WSI. W tym zakresie nie pojawiło się nic nowego. Czymś rzeczywiście nowym, co ustawa wprowadza, jest natomiast likwidacja uprawnień operacyjnych służby śledczej.

Podczas dyskusji na forum komisji poruszano problem "pożywki", na której funkcjonuje korupcja, czyli chaosu legislacyjnego panującego w naszym kraju. Jak stwierdził senator sprawozdawca, "tu musimy się po prostu uderzyć w piersi i powiedzieć, że rzeczywiście jest niesamowity chaos legislacyjny i że on niezwykle ułatwia funkcjonowanie korupcyjne. Jeżeli mamy już tak gęstą sieć przepisów, a w roku 2004, jak pamiętam, wydaliśmy Dziennik Ustaw liczący dwadzieścia tysięcy stron, to już nad tym nikt nie panuje. I mamy do czynienia z sytuacją, kiedy są dwa przepisy opisujące ten sam stan faktyczny, przy czym jeden mówi, traktując rozszerzająco, że można zezwolić, a drugi mówi, traktując rozszerzająco, że można zakazać. Muszę powiedzieć, że idealniejszej sytuacji do budowania korupcji nie ma. I mnie się wydaje, że w tej chwili jedną z istotnych spraw, którymi powinien się zająć parlament, jest jednak uporządkowanie systemu prawa. My w tej chwili nie mamy systemu prawa, jak się mówi, tylko mamy szum prawny, i ten szum się właściwie pogłębia".

Senator Z. Romaszewski poinformował, że na posiedzeniu komisji szczególną uwagę poświęcono kwestii nieuwzględnienia Senatu wśród instytucji, którym szef CBA składa coroczne sprawozdanie z działalności biura. I właśnie sprawa pominięcia Senatu w ustawie przesądziła, że komisja zdecydowała się wnieść poprawki.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że jest to problem wykraczający poza ustawę o CBA, w gruncie rzeczy jest to problem ustrojowy, dotyczący uprawnień Senatu jako izby wyższej parlamentu.

Komisja zdecydowała, że będzie się domagać, aby szef CBA składał odpowiednie sprawozdania i przekazywał odpowiednie informacje również Senatowi. Postanowiono również zaproponować wprowadzenie pozostałych poprawek, o mniejszym znaczeniu - stylistycznych, wyjaśniających, usuwających pewne sprzeczności czy niejasności w ustawie.

Kończąc swoją wypowiedź, senator Z. Romaszewski wniósł o przyjęcie przedłożonych przez komisję poprawek.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji. Senatorowie Włodzimierz Łyczywek i Robert Smoktunowicz wnieśli o odrzucenie ustawy w całości.

Wszystkie propozycje rozpatrzyły dwie komisje senackie. Połączone komisje poparły 19 spośród 59 zgłoszonych ogółem poprawek i wniosków.

W pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie ustawy (Izba 56 głosami, przy 19 za i 10 wstrzymujących się, odrzuciła ten wniosek) oraz wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek (Izba 84 głosami, przy 1 wstrzymującym się, odrzuciła ten wniosek). Następnie przegłosowano poszczególne poprawki, po czym Izba 61 głosami, przy 7 przeciw i 21 wstrzymujących się, powzięła uchwałę:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 17. posiedzeniu, 12 maja 2006 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek 16 maja, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz do Komisji Kultury i Środków Przekazu. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdawca Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej senator Przemysław Alexandrowicz przypomniał, że ustawa jest wynikiem inicjatywy ustawodawczej Senatu. Senat podjął ją po interwencjach ze strony samorządów wojewódzkich, które prosiły o umożliwienie im tych samych działań, do których mają prawo samorządy gminne i powiatowe, to znaczy dotowania prac konserwatorskich, restauratorskich bądź innych robót budowlanych przy budynkach wpisanych do rejestru zabytków.

Inicjatywa ustawodawcza Senatu polegała na dopisaniu do wymienionych w ustawie samorządu powiatowego i samorządu gminnego także samorządu województwa jako uprawnionego do dotowania prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych. Zmiana ta została przez Sejm uzupełniona o zmianę w ustawie z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, w art. 14, w którym w ust. 1, mówiącym o tym, że "samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie...", doprecyzowano pkt 3 w brzmieniu: "kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami".

Sama inicjatywa senacka mówiła jedynie o zmianie w art. 81 i 82 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami właśnie poprzez to uzupełnienie w brzmieniu: "dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa".

Senator sprawozdawca poinformował, że ustawa nie budziła żadnej kontrowersji - była zresztą inicjatywą senacką - dlatego Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej postanowiła wnieść o uchwalenie tej ustawy bez poprawek.

Sprawozdawca Komisji Kultury i Środków Przekazu senator Piotr Boroń poinformował, że komisja wydała jednomyślnie opinię pozytywną w przedmiotowej sprawie. Jak stwierdził, dobiega końca procedura nowelizacji prawa, w krótkim zapisie, ale o symbolicznym znaczeniu - samorząd wojewódzki będzie mógł być mecenasem opieki nad zabytkami. Chce tego. Wszystkie głosowania w procedurze nowelizacji ustawy wykazały też godną odnotowania zgodność parlamentarzystów.

Senat w głosowaniu podzielił stanowisko komisji i jednomyślnie, 89 głosami, podjął uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 17. posiedzeniu, 12 maja 2006 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek 16 maja, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca senator Janusz Kubiak poinformował, że komisja postanowiła wnieść o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Senator zaznaczył, że rozpatrywana nowela dotyczy zwolnienia z kosztów z mocy ustawy wprowadzonej 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W art. 96 wymieniono enumeratywnie, kto nie ma obowiązku uiszczania tych kosztów. Dodane są pkt 11 i 12 mówiące, że nie ma tego obowiązku powiatowy - miejski - rzecznik konsumentów w sprawach dotyczących ochrony indywidualnych interesów konsumenta, a także strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, o których mowa w dziale V ustawy z 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze.

Również w dotychczasowej ustawie obowiązku uiszczania kosztów sądowych nie mieli rzecznicy - powiatowy lub miejski, ale tylko w sprawach zbiorowych. W nowelizacji zapis dotyczący zwolnień uzupełnia się o indywidualne interesy konsumenta. Dotychczas istniała możliwość zwolnienia, ale wyłącznie na wniosek konsumenta - wtedy mógł to uczynić sąd. Obecnie będzie to zapis ustawowy.

Druga sprawa to przywrócenie stanu sprzed wejścia w życie ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Prawo geologiczne przewidywało, że strona wnosząca i dochodząca szkód nie ponosi kosztów sądowych wpisu, ponosi je natomiast przedsiębiorca. Obecnie będzie to pełne zwolnienie na mocy ustawy.

Ustawa zawiera jeszcze przepis przejściowy, który reguluje, że w wypadku tych osób i procesów, które się toczą, w odniesieniu do rzecznika konsumentów oraz ubiegania się o naprawienie szkód geologicznych i górniczych, sądy mają obowiązek z urzędu zwrócić uiszczone koszty.

Senat w głosowaniu przychylił się do stanowiska komisji i jednomyślnie, 89 głosami, podjął uchwałę o przyjęciu ustawy bez poprawek.

Ustawa została uchwalona przez Sejm na 17. posiedzeniu, 12 maja 2006 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek 16 maja, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdawca Komisji Spraw Zagranicznych senator Andrzej Jaroch podkreślił, że ustawa jest krótka, dwuartykułowa, i jest wyrazem zgody na dokonanie przez prezydenta Rzeczypospolitej ratyfikacji konwencji.

Strony konwencji, państwa, które 10 grudnia 2003 r. ją podpisały, w tym Polska, uznają powagę problemu i zagrożeń, jakie niesie korupcja. Strony konwencji uznają powagę tego zagrożenia, jakie stanowi korupcja, dla stabilności i bezpieczeństwa społeczeństw, dla wartości demokratycznych i etycznych, dla rozwoju rządów prawa. Uznając, że korupcja jest nie kwestią lokalną, lecz zjawiskiem międzynarodowym i wymaga międzynarodowej współpracy, wzywają do przyjęcia rozwiązań prawnych oraz instytucjonalnych umożliwiających zapobieganie i zwalczanie korupcji.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, tę konwencję można uznać między innymi za źródło rozwiązań ustawowych wprowadzających Centralne Biuro Antykorupcyjne.

Konwencja w ośmiu rozdziałach, siedemdziesięciu jeden artykułach reguluje całość spraw związanych z polityką antykorupcyjną, kryminalizacją czynów korupcyjnych, współpracą międzynarodową w zakresie odzyskiwania korzyści z korupcji czy pomocą techniczną udzielaną wzajemnie przez państwa strony tej konwencji.

Senator A. Jaroch poinformował, że w dyskusji na posiedzeniu komisji słuszność ratyfikacji tej konwencji uznano jednomyślnie, stwierdzając tym samym, że polskie prawo, jego instytucje, a także dostępne środki umożliwiające zapobieganie i zwalczanie korupcji są wystarczające do tego, aby sprostać wyzwaniom konwencji.

Dyskutowano ponadto kwestię skuteczności działań na gruncie polskiego prawa i jego instytucji w zakresie kryminalizacji nielegalnego wzbogacenia czy też zwrotu korzyści uzyskanych w wyniku czynów korupcyjnych. Stwierdzono, że są podstawy prawne do tego, żeby zgodnie z podpisaną konwencją rozwiązywać te problemy.

W imieniu komisji senator A. Jaroch wniósł o przyjęcie rozpatrywanej ustawy.

Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka i Praworządności przedstawił senator Zbigniew Romaszewski, który poinformował, że komisja przyjęła ustawę bez poprawek.

Senator podkreślił aktywność Polski na arenie międzynarodowej w dziedzinie walki z korupcją. Przypomniał, że w ubiegłym roku w Komisji Praw Człowieka w ramach prac nad prawem do dobrego zarządzania, z inicjatywy Polski i grupy państw - były wśród nich i Wyspy Fidżi, i Afryka Południowa, odbył się panel poświęcony problemom korupcyjnym. Przyjęto wówczas uchwałę o powierzeniu Polsce zorganizowania w Warszawie konferencji na ten temat. Konferencja ta miała się odbyć jesienią, termin ten zapewne będzie przesunięty, niemniej jednak zorganizowanie tej konferencji zostało powierzone Polsce, co świadczy o aktywności naszych służb zagranicznych.

Jednobrzmiące projekty uchwał przedstawione przez obie komisje senackie poddano pod głosowanie. W jego wyniku Senat jednomyślnie, 89 głosami, powziął uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 17. posiedzeniu, 12 maja 2006 r., i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek 16 maja, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdawca Komisji Spraw Zagranicznych senator Andrzej Jaroch zaznaczył, że umowa, która ma być ratyfikowana, dotyczy wolności, praw i obowiązków obywatelskich określonych w ustawie zasadniczej, a zatem podlega ratyfikacji przez prezydenta za zgodą wyrażoną w ustawie. Jest to umowa międzynarodowa, ale nie z państwem, lecz ze Specjalnym Regionem Administracyjnym Chińskiej Republiki Ludowej Hongkongiem, który ma w tym zakresie zdolność traktatową, po akceptacji przez Chińską Republikę Ludową. Celem tej umowy jest ustanowienie i określenie zakresu współpracy w sprawach karnych na etapie działań prewencyjnych, postępowania przygotowawczego i sądowego. Jak stwierdził senator sprawozdawca, umowa wypełnia istotną lukę w systemie pomocy prawnej obywatelom Polski, gdyż na wnioski oparte na umowie z Chińską Republiką Ludową Hongkong nie reagował. Umowę stosuje się bezpośrednio. Nie ma konieczności zmian w polskim prawie. Koszty ponosi strona wezwana, z pewnymi wyjątkami, wymienionymi w tej umowie.

Senator A. Jaroch poinformował, że podczas dyskusji na posiedzeniu komisji panowała jednomyślność co do tego, że należy ustawę zaakceptować. W związku z tym, w imieniu komisji, senator sprawozdawca wniósł o przyjęcie rozpatrywanej ustawy.

Sprawozdawca Komisji Praw Człowieka i Praworządności senator Zbigniew Romaszewski poinformował, że komisja po rozpatrzeniu przedłożonej umowy zajęła stanowisko identyczne jak Komisja Spraw Zagranicznych i przyjęła ustawę ratyfikacyjną bez poprawek. W imieniu komisji senator sprawozdawca zwrócił się o zaakceptowanie tego stanowiska.

Senat w głosowaniu podzielił stanowisko obu komisji i jednomyślnie, 88 głosami, podjął uchwałę o przyjęciu ustawy bez poprawek.

Projekt ten został wniesiony przez Komisję Ustawodawczą. Marszałek 20 kwietnia 2006 r., zgodnie z art. 79 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował go do rozpatrzenia w pierwszym czytaniu do Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Pierwsze czytanie projektu ustawy przeprowadzono, zgodnie z art. 80 ust. 1, 2, 3 Regulaminu Senatu, na wspólnym posiedzeniu komisji 17 maja. Komisje po rozpatrzeniu projektu ustawy przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie.

Wspólne sprawozdanie komisji przedstawił senator Jarosław Chmielewski. Senator przypomniał, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 13 grudnia 2005 r. orzekł o niezgodności art. 19 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w zakresie, w jakim artykuł ogranicza przesłankę wyłączenia sędziego jedynie do stosunku osobistego, pomijając inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na ocenę bezstronności sędziego, ze znanym powszechnie art. 45 konstytucji. Względna przesłanka wyłączenia sędziego przewidziana w ustawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - to jest stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego - ogranicza wyraźnie zakres sytuacji, które mogą być uwzględnione jako podstawa wyłączenia sędziego.

Senator poinformował, że w związku z tym została podjęta inicjatywa ustawodawcza w kierunku wskazanym przez Trybunał Konstytucyjny. W projekcie nowelizacji przewidziano, iż względną przesłanką wyłączenia sędziego będzie istnienie okoliczności tego rodzaju, że mogłaby ona wywoływać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie. Przesłanka ta będzie na tyle szeroka, że swym zakresem pojęciowym obejmie także dotychczasową, względną przesłankę wyłączenia sędziego.

Senator J. Chmielewski podkreślił, że proponowany zapis jest zdecydowanie korzystniejszy, także w stosunku do sędziego, który dzięki niemu ma większe możliwości skorzystania z prawa wyłączenia się ze sprawy, czego nie zawsze mógł dokonać na podstawie dotychczasowego zapisu.

Senator sprawozdawca, w imieniu komisji, wniósł o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Ponieważ podczas dyskusji nikt nie zgłosił wniosku przeciwnego do przedstawionego we wniosku połączonych komisji, Izba przystąpiła do trzeciego czytania projektu ustawy, obejmującego jedynie głosowanie. W jego wyniku Senat jednomyślnie, 90 głosami, przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu tego projektu ustawy:

Uchwała

Punkty 7., 8., i 9. porządku dziennego posiedzenia Senat rozpatrywał łącznie.

Rozpatrywane łącznie ustawy zostały uchwalone przez Sejm na 18. posiedzeniu, 24 maja 2006 r. Do Senatu przekazano je 29 maja. Tego samego dnia, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, marszałek skierował je do Komisji Obrony Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustaw przygotowała swoje sprawozdania w tych sprawach.

Przedstawił je senator Czesław Rybka. Senator zaznaczył, że trzy rozpatrywane łącznie akty ustawodawcze, jeśli Izba je przyjmie, zniosą z dniem 30 września bieżącego roku działalność Wojskowych Służb Informacyjnych. Senator wskazał, że pierwsza ustawa, o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, określa organizację tych służb, uprawnienia funkcjonariuszy oraz wprowadza możliwość cywilnej kontroli tych służb. Ustawa druga, o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego, zawiera przepisy regulujące przebieg służby funkcjonariuszy, korpusy i stopnie występujące w służbach, służbowe prawa i obowiązki funkcjonariuszy, a także przepisy dotyczące realizacji uprawnień przysługujących funkcjonariuszom w sferze socjalnej, w tym regulacje związane z uposażeniem funkcjonariuszy oraz przepisy normujące ich wyróżnienia i kary. Trzeci akt ustawodawczy, czyli ustawa - Przepisy wprowadzające ustawę o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego oraz ustawę o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego zawiera przepisy zespalające istniejące przepisy ustaw z regulacją tworzącą nowe służby specjalne. Ustawa ta określa zasady i tryb dokonywania niezbędnych przekształceń organizacyjno-kadrowych tak, by możliwe było płynne przejęcie dotychczasowych kompetencji i zadań Wojskowych Służb Informacyjnych przez nowe służby.

Senator C. Rybka podkreślił, że wymienione ustawy mogą być uchwalone jedynie łącznie, zatem każda ewentualna zmiana dokonana w jednym z tych aktów prawnych musi być oceniana w aspekcie jej wpływu na dwa pozostałe.

Senator poinformował, że Komisja Obrony Narodowej podczas swego posiedzenia 5 czerwca rozpatrzyła przesłane przez Sejm trzy wymienione ustawy. W trakcie prac komisji senatorowie zaproponowali łącznie czterdzieści dwie poprawki do tych ustaw. Prawie wszystkie miały charakter językowy, redakcyjny bądź legislacyjny, oprócz dwóch - dwudziestej czwartej i dwudziestej piątej, które dotyczyły ustawy rozpatrywanej jako trzecia w kolejności.

Senator sprawozdawca wyjaśnił, że jeśli chodzi o poprawkę dwudziestą czwartą do tej ustawy, to zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy komisja weryfikacyjna składa się z dwudziestu czterech członków. Poprawka zaś polegała na doprecyzowaniu sposobu działania komisji weryfikacyjnej poprzez określenie, że komisja zajmuje stanowisko w czteroosobowych zespołach, które będą tworzone przez przewodniczącego komisji, po dwóch spośród członków powołanych przez prezydenta Rzeczypospolitej oraz prezesa Rady Ministrów. Senator C. Rybka podkreślił, że zaproponowany tryb działania komisji weryfikacyjnej pozwoli na usprawnienie i przyspieszenie procesu badania prawdziwości oświadczeń, przy zachowaniu parytetu składu poszczególnych zespołów, odpowiadającego mechanizmowi powoływania członków komisji. Ponadto, zdaniem wnioskodawcy, procedowanie w składzie czteroosobowym wzmocni gwarancję ochrony danych sensytywnych, do których członkowie komisji będą mogli mieć dostęp w toku badania prawdziwości oświadczeń. Zgodnie z treścią poprawki każdy zespół będzie mógł przedstawić całej komisji weryfikacyjnej projekt stanowiska do rozstrzygnięcia, na przykład w razie równowagi głosów członków zespołu co do prawdziwości oświadczenia. W art. 63 ust. 6 przewiduje się określenie przez prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia między innymi szczegółowego trybu działania komisji weryfikacyjnej, niemniej jednak, w opinii wnioskodawcy, regulacja proponowana w poprawce powinna zostać zawarta w normie ustawowej, ponieważ co do istoty dotyczy określenia podmiotu właściwego do badania prawdziwości oświadczeń.

Poprawka dwudziesta piąta do tej ustawy polegała na skreśleniu wyrazów "przeniesieni do rezerwy kadrowej". Projekt ustawy przewidywał początkowo, że żołnierzy Wojskowych Służb Informacyjnych, którzy nie złożyli wniosku o przyjęcie do Służby Kontrwywiadu Wojskowego czy Służby Wywiadu Wojskowego albo nie zostali wyznaczeni na stanowiska służbowe w SKW albo SWW bądź mianowani na funkcjonariuszy tych służb oraz zatrudnieni w tych służbach, zwalnia się z zajmowania stanowisk służbowych i przenosi do rezerwy kadrowej. W toku prac nad ustawą w art. 65 ust. 2 przewidziano, że takie osoby można również wyznaczyć na inne stanowisko służbowe albo wypowiedzieć im stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej. W art. 65 ust. 3 wprowadza się zakaz wyznaczania na niektóre stanowiska żołnierzy Wojskowych Służb Informacyjnych, którzy nie złożyli wniosku albo nie zostali przyjęci do tych służb - chodzi o Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego. Treść tego zakazu należy dostosować do zmienionego art. 65 ust. 2, przewidującego w stosunku do tych żołnierzy inne mechanizmy niż tylko przeniesienie do rezerwy kadrowej.

Kończąc swe wystąpienie, senator sprawozdawca, w imieniu Komisji Obrony Narodowej, wniósł o przyjęcie trzech rozpatrywanych łącznie ustaw wraz z przedstawionymi poprawkami.

Po dyskusji Senat przystąpił do głosowania nad rozpatrzonymi łącznie ustawami.

Najpierw przegłosowano poprawki do ustawy o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, po czym 85 głosami, przy braku głosów sprzeciwu i wstrzymujących się, Izba podjęła uchwałę:

Uchwała

Następnie poddano pod głosowanie poprawki do ustawy o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego, po czym Izba jednomyślnie, 86 głosami, powzięła uchwałę:

Uchwała

Poprawki do ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego oraz ustawę o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego poddano pod głosowanie, po czym Izba jednomyślnie, 87 głosami, podjęła uchwałę:

Uchwała

Zgodnie z art. 4 ustawy z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym pierwszy prezes Sądu Najwyższego składa corocznie Senatowi informację o działalności sądu oraz wynikających z niej istotnych problemach. Nad informacją tą nie przeprowadza się głosowania.

Marszałek Senatu otrzymał od pierwszego prezesa Sądu Najwyższego informację, którą zgodnie z art. 8 pkt 10 Regulaminu Senatu skierował do Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisja ta 6 czerwca zapoznała się z przekazaną przez prezesa informacją i poinformowała o tym marszałka.

Na posiedzeniu plenarnym Izby informację przedstawił pierwszy prezes Sądu Najwyższego Lech Gardocki. Prezes odpowiadał także na pytania zadawane przez senatorów.

Po dyskusji przewodniczący posiedzeniu wicemarszałek Krzysztof Putra stwierdził, że Senat zapoznał się z przedstawioną informacją.

Sprawozdawca Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich senator Dariusz Górecki przedstawił projekt uchwały w sprawie zmian w składach komisji senackich. Jak poinformował, projekt ten jest konsekwencją wystąpienia senatora Andrzeja Kaweckiego z wnioskiem o odwołanie go ze składu Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz powołanie go do składu Komisji Spraw Zagranicznych. Komisja regulaminowa 6 czerwca br. rozpatrzyła ten wniosek i przychyliła się do niego.

W tym stanie rzeczy senator sprawozdawca wniósł o podjęcie stosownej uchwały w sprawie zmian w składach komisji senackich.

Senat jednomyślnie, 84 głosami, zaakceptował ten wniosek i podjął uchwałę:

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment