Warszawa, dnia 30 lipca 2004 r.

Na wstępie należy zauważyć, że rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 kwietnia 1991 r. w sprawie taksy notarialnej (Dz.U. Nr 33, poz. 146 ze zm.) utraciło moc prawną z dniem 29 czerwca 2004 r. Obecnie od dnia 30 czerwca 2004 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz.U. Nr 148, poz. 1564), w związku z czym stanowisko odnosić się będzie do treści nowego rozporządzenia.

Przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.) regulują instytucję przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność lokalu (art. 12) oraz przekształcenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w odrębną własność lokalu (art. 17¹⁴).

Zgodnie z art. 12 ust. 5 i art. 17¹⁴ ust. 3 powołanej ustawy ustala się opłatę w wysokości 1/3 najniższego wynagrodzenia ogłaszanego przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie Kodeksu pracy jako koszt zawarcia umowy notarialnej oraz opłatę w wysokości 1/3 najniższego wynagrodzenia jako koszt założenia i wpisu do księgi wieczystej.

Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych, jako lex specialis, wyłącza możliwość pobierania opłat sądowych i notarialnych wynikających z innych przepisów, a w szczególności przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 154, poz. 753 ze zm.) oraz obowiązującego od dnia 30 czerwca 2004 r. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz.U. nr 148, poz. 1564).

Wyrażam pogląd, iż za dokonanie czynności notarialnej, o której mowa w art. 12 ust. 1 art. 17¹⁴ ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, notariusz może pobierać jako koszt zawarcia umowy tylko jedną opłatę w wysokości określonej szczególnymi przepisami art. 12 ust. 5 i art. 17¹⁴ ust. 3 powołanej ustawy. W kontekście powyższego stanowiska za nieprawidłową należy uznać praktykę notariuszy, którzy pobierają opłatę sądową i wynagrodzenie w innej wysokości niż wynika to z wyżej cytowanej ustawy.

Zamieszczona w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych regulacja budzi jednak poważne wątpliwości. W przepisach art. 12 ust. 5 i art. 17(14( ust. 3 (a także art. 48 ust. 4 dotyczącego tej samej kwestii), należałoby wyraźnie posługiwać się tożsamym z Prawem o notariacie pojęciem "wynagrodzenie notariusza". Warto ewentualnie rozważyć, czy jego wysokość nie powinna zostać określona poprzez określenie stawki stałej. Przyjęcie stawki w postaci 1/3 najniższego wynagrodzenia nie wydaje się prawidłową praktyką, jest ona bowiem uciążliwa zarówno dla notariuszy, jak również stron czynności cywilnoprawnej.

Odnosząc się do kwestii pobierania opłat sądowych od wpisu udziału nieruchomości wspólnej, należy zauważyć, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) udział w nieruchomości wspólnej stanowi prawo związane z własnością lokalu, czyli jest jednym prawem odrębnej własności lokalu. Z tych względów jest nieprawidłowością pobieranie odrębnej opłaty od wpisu udziału w częściach wspólnych gruntu i budynku. Należy wówczas pobierać jedną opłatę od prawa głównego, którym jest odrębna własność lokalu.

Marek Sadowski