Oświadczenie złożone
przez senatorów Adama Bielę i Krzysztofa Szydłowskiego
Oświadczenie skierowane do ministra sprawiedliwości Marka Sadowskiego
Oświadczenie dotyczy wysokości taksy notarialnej oraz opłat sądowych związanych z przekształceniem spółdzielczego prawa do mieszkania w prawo odrębnej własności.
W naszym przekonaniu sytuację prawną w tym zakresie regulują jako lex specialis przepisy art. 1714 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw - DzU nr 240 poz. 2058. Zgodnie z tymi przepisami obowiązuje taksa notarialna, rozumiana jako koszt zawarcia umowy cywilnoprawnej w postaci aktu notarialnego. Przepis ten stanowi, że opłata notarialna jest ustalona w wysokości 1/3 najniższego wynagrodzenia ogłoszonego przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie kodeksu pracy. Ustalenia zawarte w tym przepisie stanowią samodzielny przepis i jako lex specialis wymagają literalnego stosowania.
Tymczasem niektórzy notariusze, sporządzając akt notarialny w przedmiotowej sprawie, pobierają dodatkowe kwoty opłat, powołując się na §16 i 17 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 12 kwietnia 1991 r. w sprawie taksy notarialnej. Przepisy art. 1714 ust. 3 wymienionej ustawy jako przepisy wyższego rzędu, bo ustawowe, nie mogą przecież być ani podporządkowane przepisom rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie taksy notarialnej, ani nawet traktowane jako komplementarne w stosunku do nich.
Wolą ustawodawcy było wprowadzenie ze względów społecznych, czyli zubożenie polskiego społeczeństwa, przepisów o charakterze lex specialis, które ułatwiają i upraszczają procedurę ustalania kosztów opłaty notarialnej oraz obniżają te koszty, zachęcając w ten sposób do ustanowienia prawa odrębnej własności mieszkań dla członków spółdzielni.
W nadchodzącej korespondencji od członków spółdzielni pojawiają się również sygnały, że pobierana jest od nich opłata sądowa z tytułu wpisu wieczystego współużytkowania lub współwłasności działki związanej z prawem odrębnej własności mieszkania spółdzielczego. Pobierający takie opłaty powołują się na §1, 2 i 3 pkt 1 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości opłat za wpisy w sprawach cywilnych - DzU nr 154 poz. 753, z późniejszymi zmianami.
Tymczasem odnośny przepis art. 1714 ust. 3 wymienionej ustawy, dotyczący kosztu założenia i wpisu do księgi wieczystej, mówi tylko i wyłącznie o opłacie sądowej w wysokości 1/3 najniższego wynagrodzenia miesięcznego.
Należy ponadto nadmienić, że w toku prac legislacyjnych nad tą ustawą w Senacie proponowałem wprowadzenie nowego przepisu uściślającego zwolnienie od opłat z innych tytułów, jak czynności cywilnoprawne czy sądowe. Przedstawiciele resortów sprawiedliwości i finansów, obecni na posiedzeniu senackiej komisji, zapewniali wówczas, że nie ma potrzeby wprowadzania takich uściśleń, gdyż sformułowany w tym artykule przepis dotyczący opłat za założenie i wpis do księgi wieczystej nie będzie mógł, jako lex specialis, być interpretowany inaczej niż literalnie.
W tym więc kontekście stawiamy pytanie: czy uprawnione jest pobieranie innych dodatkowych kwot, niż przewidziane w ustawie z dnia 15 grudnia o spółdzielniach mieszkaniowych - DzU nr 4 poz. 27, z późniejszymi zmianami - z tytułu opłaty notarialnej oraz opłaty sądowej w wydziale ksiąg wieczystych, w związku z przeniesieniem przez spółdzielnię prawa odrębnej własności mieszkań na członków spółdzielni?
Na marginesie tego oświadczenia należy poczynić uwagę, że Polska jest jedynym wśród państw, które weszły do UE, krajem, w którym członkowie spółdzielni funkcjonują w ramach własności kolektywnej i nie mają prawa odrębnej własności swoich mieszkań spółdzielczych.
Adam Biela
Krzysztof Szydłowski