Warszawa, dnia listopada 2003 r.

Pan
Kazimierz Kutz
Wicemarszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Problematyka likwidacji gospodarstw pomocniczych przywołana została w kontekście informacji o planach gruntownej reformy finansów publicznych. Odniesiono się przede wszystkim do propozycji zgłoszonych przez Ministra Finansów, które zawierały w swej treści likwidację środków specjalnych oraz podmiotów prawnych zorganizowanych w formie gospodarstw pomocniczych. Z tego też względu wzbudziły one uzasadniony niepokój autorów opracowania. Realizacja tych zamierzeń oznaczałaby bowiem konieczność uszczuplenia i tak już bardzo ograniczonej bazy produkcyjnej więziennictwa, gwarantującej jednocześnie miejsca zatrudnienia dla skazanych.

Niewątpliwie teza zawarta w oświadczeniu o niesatysfakcjonujących wynikach ekonomicznych niektórych przedsiębiorstw jest słuszna. Należy jednak mieć na uwadze fakt, iż są to specyficzne podmioty gospodarcze, a ich statutowym zadaniem, oprócz realizacji celów ekonomicznych, jest wypełnianie ważnej funkcji społecznej, jaką jest zapewnienie zatrudnienia dla jak największej liczby osób pozbawionych wolności.

Realizacja powyższego celu powoduje, że funkcjonują one w znacznie trudniejszych warunkach, niż inne firmy niezwiązane z więziennictwem. Z jednej bowiem strony muszą konkurować na rynku, z drugiej zaś ponoszą dodatkowe koszty związane z prowadzeniem działalności penitencjarnej. Należy zaznaczyć, że w ostatnich latach przedsiębiorstwa przywięzienne zostały pozbawione wielu ulg przysługujących z tytułu zatrudniania osób pozbawionych wolności, co w praktyce spowodowało niemalże ich zrównanie z podmiotami rynkowymi.

Ustawodawca dostrzegając specyfikę funkcjonowania przedsiębiorstw tego typu, ich ważną rolę w systemie penitencjarnym oraz nałożone na nie zadania publiczne, przyznał im pewne zwolnienia i preferencje finansowe, które zawarte są w art. 6 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o zatrudnieniu osób pozbawionych wolności (Dz.U. Nr 123, poz. 777 z 1997 r.). Dodatkową preferencją jest możliwość bezprzetargowego pozyskiwania zamówień publicznych na towary, usługi i roboty budowlane. Nadmienić jednak należy, że przygotowywane zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, także w ustawie o zamówieniach publicznych zrównają prawnie przedsiębiorstwa przywięzienne z firmami kierującymi się jedynie rachunkiem ekonomicznym.

Kierunek zmian legislacyjnych budzi więc uzasadniony niepokój, co zostało zawarte w przedmiotowej informacji o problemach więziennictwa. Zdaniem Centralnego Zarządu służby Więziennej preferencje dla tego typu gospodarstw pomocniczych winny stanowić trwały element polityki penitencjarnej państwa, a ich zakres i wysokość powinny być skorelowane z wielkością zatrudnienia skazanych. Rozwiązania polegające na dofinansowywaniu kosztów tworzenia i utrzymania miejsc pracy dla skazanych funkcjonują w wielu krajach Unii Europejskiej.

Jerzy Lankiewicz

PODSEKRETARZ STANU