Minister Finansów przekazał informację w związku z oświadczeniem senatora Henryka Stokłosy, złożonym na 2. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 1):
Warszawa, 2001.12.03
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Szanowny Panie Marszałku
W związku z pismem Pana Marszałka z dnia 31 października 2001 r. Nr LP/043/1/01/V i oświadczeniem złożonym przez senatora Henryka Stokłosę w sprawie sytuacji finansowej gminy Okonek uprzejmie informuję Pana Marszałka, że zgodnie z art. 3 pkt 3a ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2001 (Dz.U. Nr 150, poz. 983 z późn. zm.), dochodem budżetu gminy jest udział w podatku dochodowym od osób fiz
ycznych, w wysokości 27,6% wpływów z tego podatku od osób zamieszkałych na terenie gminy.Minister Finansów każdego roku przekazuje gminom informację o planowanej kwocie ich udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych. Informacja ta nie ma charakteru dyrektywnego, a jedynie informacyjno-szacunkowy, ponieważ dochody podatkowe planowane są w budżecie państwa na podstawie szacunków i prognoz. Natomiast realizacja dochodów może być większa lub mniejsza, w porównaniu z planem, z powodów, na któr
e Minister Finansów nie ma bezpośredniego wpływu. Faktyczne dochody gmin z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych mogą być zatem także większe lub mniejsze od tych wielkości, które wynikają z informacji podanej przez Ministra Finansów. Wysokość kolejnych rat udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych uzależniona jest od wielkości wpływów z tego podatku za dany miesiąc w skali całego kraju. Dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego z tytułu udziału we wpływach z ww. podatku za poszczególne miesiące są bowiem realizowane w analogicznym stopniu, jak dochody budżetu państwa z tego tytułu.W przypadku, gdy wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych są niższe od zaplanowanych w ustawie budżetowej, zarówno budżet państwa jak i gminy, uzyskują niższe dochody niż planowano.
W części dotyczącej wydatków poniesionych na wprowadzenie w roku 2000 nowych zasad wynagradzania nauczycieli w oparciu o znowelizowaną ustawę - Karta Nauczyciela, uprzejmie informuję, że Ministerstwo Edukacji Narodowej wyliczyło dla Miasta i Gminy Okonek należne środki na pokrycie w 2000 r. skutków znowelizowanej ustawy - Karta Nauczyciela dla 100,23 etatów nauczycielskich w kwocie 406.352 zł. Z tego w części oświatowej subwencji ogólnej Gmina otrzymała środki w wysokości 134.512 zł (rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego Dz.U. Nr 111, poz. 1284 oraz z roku 2000 Nr 6, poz. 74). W
formie dotacji przekazanej z budżetu wojewody wielkopolskiego Miasto i Gmina Okonek otrzymało kwotę 26.744 zł. Pozostałą kwotę, tj. 245.096 zł otrzymało z dodatkowych środków części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, w celu sfinansowania skutków wdrożenia zmian w wykazie stanowisk nauczycielskich w wyniku nowelizacji ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jednolity - Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 z późn. zm.). Jak więc wynika z powyższych wyjaśnień, Miasto i Gmina Okonek otrzymało w roku 2000 całą należną kwotę, którą wyliczyło Ministerstwo Edukacji Narodowej.W dniu 12 kwietnia br. na rachunek bankowy Miasta i Gminy Okonek przekazano kwotę 15.045 zł, tj. ustawowe odsetki od nie przekazanej w ustawowym terminie, tj. do dnia 6 października 2000 r. całej - wyliczonej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej - kwoty środków na pokrycie skutków znowelizowanej w roku 2000 ustawy - Karta Nauczyciela.
Odnośnie obniżenia wysokości dotacji celowych na zadania własne i zadania z zakresu administracji rządowej realizowane przez gminę Okonek, uprzejmie informuję, że w ustawie budżetowej na rok 2001 dla województwa wielkopolskiego zostały zaplanowane w dziale 853 - Opieka społeczna dotacje celowe na finansowanie zadań z
zakresu administracji rządowej zleconych gminom w wysokości 196.091 tys. zł.Dotacje te zostały przeznaczone na wypłaty zasiłków z pomocy społecznej oraz opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej a także na opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne za osoby rezygnujące z pracy w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad ciężko chorym członkiem rodziny, ponadto na finansowanie działalności ośrodków w
sparcia, ośrodków pomocy społecznej oraz usług opiekuńczych świadczonych dla osób z zaburzeniami psychicznymi.Podziału dotacji na poszczególne gminy dokonuje samodzielnie Wojewoda Wielkopolski.
Ponadto, w toku wykonywania budżetu, decyzjami Ministra Finansów, na wnioski Ministra Pracy i Polityki Społecznej, uzgodnionymi z wojewodą - budżet województwa wielkopolskiego został zwiększony z następujących rezerw:
- na zasiłki z pomocy społecznej, dotacje dla samorządu województwa na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej oraz dotacje na wspieranie programów ponadregionalnych, regionalnych i lokalnych służących realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej - o kwotę 12.000 tys. zł,
- na uzupełnienie środków na składki na ubezpieczenie zdrowotne za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej oraz za bezrobotnych bez prawa do zasiłku - o kwotę 2.780 tys. zł.
Ponadto informuję, że zgodnie z art. 18 ust. 3 i ust. 3a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 z późn. zm.), wydatki związane z finansowaniem oświetlenia dróg publicznych, dla których gmina nie jest zarządcą oraz oświetlenia dróg publicznych krajowych, wojewódzkich i powiatowych w granicach miast na prawach powiatu pokrywane są z budżetu państwa. Szczeg
ółowe zasady i tryb przekazywania tych środków z budżetu państwa do poszczególnych gmin określone zostały w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 7 kwietnia 1999 r. w sprawie zasad i terminów przekazywania z budżetu państwa środków na finansowanie oświetlenia dróg publicznych, dla których gmina nie jest zarządcą, oraz na finansowanie oświetlenia dróg publicznych krajowych, wojewódzkich i powiatowych w granicach miast na prawach powiatu (Dz.U. Nr 35, poz. 326). W rozporządzeniu przyjęto zasadę refundacji poniesionych wydatków na podstawie przedłożonych rachunków oraz dowodów uiszczonej należności.W ustawie budżetowej na 2001 r. na finansowanie oświetlenia zaplanowane zostały środki w wysokości 384.904 tys. zł, w tym na wydatki bieżące 335.860 tys. zł - na finansowanie kosztów energii elektrycznej pobranej przez punkty świetlne oraz koszty ich utrzymania, oraz na wydatki inwestycyjne 49.044 tys. zł - na finansowanie budowy nowych punktów świetlnych.
Dysponentami środków na finansowanie oświetlenia drób publicznych są poszczególni wojewodowie, a więc w przypadku gminy Okonek jest to Wojewoda Wielkopolski. W budżecie Wojewody Wielkopolskiego na ten cel zapisana została kwota 29.290 tys. zł, z tego na wydatki bieżące 26.823 tys. zł i na wydatki inwestycyjne 2.46
7 tys. zł.Wykorzystanie środków na oświetlenie w województwie wielkopolskim za I półrocze 2001 r. wynosiło 51,7% zaś za trzy kwartały (01.01-30.09.2001 r.) 58,7%, a więc jest stosunkowo niskie.
Pragnę również dodać, że w przygotowywanej obecnie nowelizacji budżetu 2001 r. zaplanowano dodatkowe środki na finansowanie oświetlenia dróg w 2001 r. w wysokości 53.017 tys. zł, w tym dla województwa wielkopolskiego 2.129 tys. zł.
Kwestia dofinansowania gmin dotacją celową z budżetu państwa w zakresie realizowania przez gminy zadania własnego, jakim jest wypłata dodatków mieszkaniowych, uregulowana jest w rozdziale 6 art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 3 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 1998 r. Nr 20, poz. 787 z późn. zm.). Zgo
dnie z tym przepisem "gminy otrzymują dotacje celowe z budżetu państwa na dofinansowanie zadania, o którym mowa w ust. 1, w granicach kwot określonych na ten cel w ustawie budżetowej".Należy również zauważyć, że zgodnie z zasadami ogólnymi finansów publicznych, zawartymi w Dziale I, rozdział 4 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r., o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1014 z późn. zm.), "wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokości ustalonych w ustawie budżetowej (...)", o czym stanowi ar
t. 28 ust. 1 tej ustawy.W ustawie budżetowej na 2001 r. na dotacje celowe dla gmin na dofinansowanie wypłat dodatków mieszkaniowych zaplanowana została kwota 550.000.000 zł. Środki te zostały już w całości rozdysponowane.
W okresie dwóch kwartałów bieżącego roku - na podstawie decyzji Ministra Finansów - budżety wojewodów zwiększone zostały o kwotę 358.894.249 zł, tj. w wysokości wnioskowanej przez wojewodów.
W III kwartale br. - w związku z koniecznością ograniczenia limitów wydatków zaplanowanych w ustawie budżetowej ze względu na wyjątkowo trudną sytuację budżetu państwa - budżety wojewodów zwiększone zostały o kwotę 92.679.939 zł, stanowiącą ok. 50% kwoty wnioskowanej.
Wojewodowie, zgodnie z przepisem zawartym w rozdziale 6, art. 45 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 1998 r. nr 120, poz. 787 z późn. zm.), są zobowiązani do przekazania decyzji gminom proporcjonalnie do kwot zapotrzebowania na dotację wynikającą z wniosków gmin o jej przyznanie, a zatem wojewodowie dokonali zwiększenia budżetów gmin o kwoty odpowiednio niższe w stosunku do kwot przez nie wnioskowanych.
Decyzją Ministra Finansów z dnia 5.10.2001 r., budżety wojewodów zwiększone zostały o kwotę 98.425.812 zł, z przeznaczeniem na dotacje celowe dla gmin na dofinansowanie wypłat omawianego świadczenia w IV kwartale 2001 r. Kwota ta pokrywa zgłoszone przez wojewodów zapotrzebowanie na dotację na IV kwartał br. w ok. 47%. Oznacza to, iż wojewodowie - analogicznie jak w III kwartale br. - dokonali podziału kwoty dotacji na poszczególne gminy w sposób określony w artykule 45 ust. 3 ustawy, o której mowa wyżej.
W związku z wyczerpaniem limitu wydatków zaplanowanych w ustawie budżetowej na 2001 r. na omawiany cel, należy stwierdzić, iż brak jest możliwości zwiększenia budżetów wojewodów o dodatkowe środki, które mogłyby być przeznaczone w br. na dofinansowanie przez gminy wypłat dodatków mieszkaniowych.
Odnośnie realizacji wpływów z tytułu opłaty skarbowej informuję, że do dnia 31 grudnia 2000 r. wpływy z opłaty skarbowej od umów sprzedaży (zamiany) nieruchomości przekazywane były na rachunek budżetu gminy, na obszarze, której położona była nieruchomość. We wszystkich innych przypadkach czynności cywilnoprawnych dokonywanych przed notariuszem, pobraną przez płatnika opłatę skarbową przekazywano na rachunek gminy, na terenie której znajdowała się kancelaria notarialna.
Stan ten uległ zmianie z dniem 1 stycznia 2001 r., kiedy znowelizowano ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2001 przez dodanie art. 16 a) określającego nowe zasady dystrybucji podatku od czynności cywilnoprawnych, niezależnie od tego, czy pobierany jest przez płatnika - notariusza, czy wpłacany bezpośrednio do urzędu skarbowego. Zgodnie z jego brzmieniem wpływy z podatku od czynności cywilnoprawnych są odprowadzane:
1) od czynności cywilnoprawnych, których przedmiotem jest nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz wynikające z przepisów prawa spółdzielczego: prawo do domu jednorodzinnego i prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym - na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na położenie nieruchomości,
2) od umowy spółki - na rachunek budżetu gminy, na obszarze której spółka ma siedzibę,
3) od umów sprzedaży rzeczy i pozostałych praw majątkowych - na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę nabywcy, a jeżeli jedynie zbywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w kraju - na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zbywcy, jeżeli zaś żadna ze stron nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w kraju - według miejsca dokonania czynności,
4) od umowy sprzedaży przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części - na rachunek budżetu gminy, na obszarze której znajduje się siedziba tego przedsiębiorstwa albo jego zorganizowana część,
5) od pozostałych czynności cywilnoprawnych - na rachunek budżetu gminy, na obszarze której położony jest właściwy miejscowo urząd skarbowy.
W konsekwencji nastąpiła racjonalizacja zasad dotyczących dystrybucji wpływów z podatku od czynności cywilnoprawnych, która przyniosła także realny wzrost dochodów gmin wiejskich, do tej pory w znacznej mierze ich pozbawionych. Dodatkowo wyeliminowana została niekorzystna praktyka uznaniowego, a czasem wręcz dowolnego przekazywania wpływów dla poszczególnych gmin.
Gorsza, w stosunku do ubiegłego roku, realizacja wpływów z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych oraz opłaty skarbowej w ocenie Ministerstwa Finansów w głównej mierze jest pochodną sytuacji gospodarczej kraju, skutkującą mniejszą liczbą dokonywanych transakcji podlegających opodatkowaniu.
Poziom wskaźnika wzrostu dochodów z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych oraz opłaty skarbowej w latach 2000-2001 w poszczególnych gminach może być bardzo zróżnicowany. Fakt, iż w niektórych gminach wystąpi w 2001 r. wzrost, a w innych spadek wpływów w stosunku do roku poprzedniego jest zakładanym efektem dokonanych zmian, których celem była dywersyfikacja wpływów.
Niezależnie od tego, ostateczne wnioski dotyczące ewentualnego wzrostu lub spadku wpływów z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych, można będzie przedstawić dopiero po uzyskaniu danych za cały 2001 r.
Z poważaniem
Z upoważnienia
MINISTRA FINANSÓW
Jacek Uczkiewicz
Podsekretarz Stanu