Warszawa, 2002-05-15

Pan Senator w swoim oświadczeniu wnosi o zmianę obowiązujących przepisów regulujących problematykę realizacji ekwiwalentów za nieruchomości pozostawione poza granicami kraju w związku z wojną rozpoczętą 1 września 1939 r., gdyż obecnie zawierają one szereg ograniczeń nie pozwalających w pełni skorzystać osobom uprawnionym do ekwiwalentu ze swoich uprawnień. Zasadnicza zmiana miałaby dotyczyć art. 212 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 43, poz. 543 z późn. zm.) stanowiącego w obowiązującym prawodawstwie podstawę prawną do ubiegania się o ekwiwalent za nieruchomości pozostawione poza granicami kraju. Zaproponowana zmiana polegałby na dopisaniu w ust. 1 art. 212 po wyrazach "lub lokali" wyrazów "oraz nieruchomości rolnych". Oznaczałoby to umożliwienie zabużanom nabywanie w ramach ekwiwalentu nieruchomości rolnych znajdujących się w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa, którym gospodaruje Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Pragnę w tym miejscu przypomnieć, że Agencja realizując swoje zadania ustawowe ponosi z tego tytułu różne koszty - między innymi jest zobowiązana wpłacić w ratach na rachunek budżetu Państwa równowartość części sumy kwot odsetek i rat kapitałowych obligacji restrukturyzacyjnych w celu zwiększenia funduszy własnych i rezerw BGŻ S.A., z przeznaczeniem na restrukturyzacje zadłużenia Agencji. Coroczna wielkość wpłat wynosi 30% wpływów pieniężnych Agencji. Ponadto Agencja jest obowiązana ponosić coroczne wydatki na swoje funkcjonowanie oraz przekazywać na rachunek bankowy Funduszu Pracy środki na wypłatę świadczeń przedemerytalnych.

- tworzeniu miejsc pracy w związku z restrukturyzacją państwowej gospodarki rolnej.

Ponadto przygotowywane są inicjatywy legislacyjne, które warunkują realizację projektów o fundamentalnym znaczeniu dla państwa, w tym rządowy projekt ustawy o rekompensatach z tytułu utraty własności nieruchomości, który przewiduje realizację roszczeń dawnych właścicieli znacjonalizowanych nieruchomości, poprzez wypłatę rekompensat w postaci przyznania bonów. Osoby uprawnione będą mogły realizować swoje prawa z bonów poprzez nabywanie nieruchomości pochodzących z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. W związku z tym niezbędne jest tworzenie tzw. "rezerwy reprywatyzacyjnej" w postaci nieruchomości Skarbu Państwa, przeznaczonych na ten cel.

Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa jest obecnie jedynym dostępnym i dyspozycyjnym majątkiem rzeczowym pozostającym w dyspozycji Skarbu Państwa, który można przeznaczyć na realizację celów określonych w przygotowywanym projekcie ustawy o rekompensatach z tytułu utraty własności nieruchomości. Projekt ustawy utrzymuje instytucję "katalogu nieruchomości" dostępnych do nabycia za bony rekompensacyjne. Ponadto projekt ten przewiduje zachowanie zasady pierwszeństwa w nabyciu za bony utraconej nieruchomości dla dawnych właścicieli lub ich spadkobierców, co stwarza konieczność utrzymania w Zasobie WRSP nieruchomości, do których zgłosili roszczenia dawni właściciele.

Na koniec 2001 r. w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa było 3.300 tys. ha gruntów i wielkość ta zmniejsza się systematycznie z każdym rokiem. Wstępne symulacje pozwalają stwierdzić, że aktualny stan zasobu umożliwi realizację przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa zadań wynikających z funkcji operatora reprywatyzacji, jak również pełnienie dotychczasowej roli związanej z przekształceniem struktury agrarnej w rolnictwie.

Zgodnie ze stwierdzeniami zawartymi w oświadczeniu Pana Senatora projektowana ustawa reprywatyzacyjna nie przewiduje rozwiązania problemu realizacji roszczeń zabużańskich, zajmuje się bowiem roszczeniami postnacjonalizacyjnymi. Natomiast roszczenia zabużańskie wydają się być co do istoty odmienne od roszczeń odszkodowawczych - ich charakter wynika bowiem z umów międzynarodowych zawartych przez Państwo Polskie regulujących wzajemnie sprawy wymogów i ekwiwalentu dla osób, które w związku z wojną rozpoczętą w 1939 r. pozostawiły majątek nieruchomy na terenach nie wchodzących w skład obecnego obszaru państwa i które odpowiadają wymogom tych umów (wyrok NSA z 5 marca 1999 r. Nr U ISA 1758/98).

Obok projektu ustawy reprywatyzacyjnej powstał też projekt ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego Państwa, który przewiduje przeznaczenie całości Zasobu Agencji Rolnej Skarbu Państwa na cele określone w tej ustawie.

Odnosząc się do propozycji skreślenia art. 31 ust. 4 ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego (Dz. U. Nr 90, poz. 405 z późn. zm.), który to przepis wyłącza możliwość realizacji ekwiwalentów z nieruchomości znajdujących się we władaniu Agencji Mienia Wojskowego, należy przypomnieć, że powyższy przepis został wprowadzony już przez Parlament obecnej kadencji, i nie wydaje się aby od dnia uchwalenia aktu wprowadzającego powyższy przepis zaszły nowe okoliczności umożliwiające jego skreślenie.

Należy też podkreślić, że realizacja ekwiwalentów za mienie zabużańskie ciągle się odbywa pomimo wprowadzania - zdaniem pana Senatora niekorzystnych dla zabużan regulacji prawnych. Wręcz przeciwnie, ostatnio dokonane zmiany aktu wykonawczego do ustawy o gospodarce nieruchomościami - wprowadzone rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 2001 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie sposobu zaliczania wartości nieruchomości pozostawionych za granicą na pokrycie ceny sprzedaży nieruchomości lub opłat za użytkowanie wieczyste oraz sposobu ustalania wartości tych nieruchomości (Dz. U. Nr 90, poz. 990) regulacje działają na korzyść osób ubiegających się o ekwiwalent. Rozporządzenie wprowadziło możliwość realizacji ekwiwalentów w trybie bezprzetargowym, dzięki czemu mogą z tego skorzystać np. najemnicy lokali. Równocześnie zrezygnowano z obowiązującego poprzednio wymogu przedstawiania operatów szacunkowych o wartości nieruchomości pozostawionych za granicą. Wymóg ten dotyczy jedynie przypadków, kiedy wartość nieruchomości pozostawionych za granicą przewyższać będzie 100 tys. zł. W pozostałych przypadkach wystarczające jest złożenie przez osobę uprawnioną do otrzymania ekwiwalentu oświadczenia o wartości pozostawionych nieruchomości.

Z wyrazami szacunku

Marek Pol