Minister Finansów przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Grzegorza Niskiego, złożone na 41. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 39):
Warszawa, 2003-07-03
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypo
Szanowny Panie Marszałku,
Odpowiadając na oświadczenie senatora Pana Grzegorza Niskiego złożone na 41 posiedzeniu Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 29 maja 2003 r. dotyczące interpretacji przepisu art. 16 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (j.t. Dz.U. z 1997 r. Nr 16 poz. 89 ze zm.), przekazane przy piśmie Pana Marszałka z dnia 4 czerwca 2003 r. Nr BPS/DSK-043-235/03, uprzejmie wyjaśniam.
W przepisach art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn określone zostały warunki skorzystania z ulgi podatkowej z tytułu nabycia budynku lub lokalu mieszkalnego w drodze dziedziczenia bądź darowizny. Jednym z tych warunków jest wymóg zamieszkiwania w nabytym budynku lub lokalu przez okres co najmniej pięciu lat.
Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn posługując się pojęciem "zamieszkiwanie" nie definiują go. Uzasadnione jest zatem odwołanie się do znaczenia ustalonego w przepisach Kodeksu cywilnego i orzecznictwie Sądów w tym zakresie.
Stosownie do dyspozycji art. 25 Kodeksu cywilnego miejscem zamieszkania osoby fizycznej miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.
Zgodnie z sentencją orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 maja 2001 r. sygn. akt V S.A. 1496/00 "Pobyt stały w danym lokalu oznacza zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego lub długotrwałego przebywania, z wolą koncentracji w danym miejscu swoich spraw życiowych, w tym założenia ośrodka osobistych i majątkowych interesów... Zamiar stałego pobytu musi być określony na podstawie obiektywnych, możliwych do stwierdzenia okoliczności".
W wyroku z dnia 7 września 1994 r. sygn. akt III SA 29/94 Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jednakże, że "jednym z warunków korzystania z ulgi z art. 16 ust. 1 (ustawy o podatku od spadków i darowizn) jest fakt zamieszkiwania w nabytym budynku - to jest przebywania w nim z zamiarem stałego pobytu, co nie musi łączyć się z zameldowaniem. Zameldowanie jest tylko materialno - techniczną rejestracją pobytu osoby fizycznej w określonej miejscowości.
Podobne stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 5 kwietnia 1996 r. sygn. akt III SA 386/95, w którym stwierdził, że "zameldowanie się w miejscu stałego lub czasowego pobytu jest tylko dowodem, że dana osoba dopełniła obowiązku meldunkowego, wynikającego z ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. z 1984 r. Nr 32, poz. 174 ze zm.). Natomiast o zastosowaniu ulgi, o której mowa w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, decyduje faktyczne zamieszkiwanie w nabytym lokalu budynku przez okres co najmniej 5 lat od dnia powstania obowiązku podatkowego".
Celem przepisu art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest umożliwienie osobom nabywającym spadek lub osobom obdarowanym bezpośrednie i niezwłoczne zaspokojenie ich potrzeb mieszkaniowych. Zaspokojenie tych potrzeb powinno nastąpić poprzez wyrażenie woli spadkobiercy lub obdarowanego w ten sposób, że będzie on zamieszkiwać w nabytym lokalu przez 5 lat.
Należy jednakże stwierdzić, iż o stałości pobytu w danym miejscu decyduje przede wszystkim przebywanie, które ma cechy założenia tam ośrodka swoich osobistych i majątkowych interesów.
Biorąc pod uwagę powyższe, uprzejmie wyjaśniam iż organy podatkowe badając spełnienie przez nabywcę lokalu warunku zamieszkiwania w nim, czynią to uwzględniając okoliczności konkretnego przypadku.
W żadnym razie ocena ta nie może się ograniczać do stwierdzenia zameldowania nabywcy w lokalu, podobnie jak a contrario brak zameldowania nie świadczy o niespełnieniu przez nabywcę warunków do skorzystania z ulgi podatkowej.
Odnosząc się do przykładu wskazanego w wystąpieniu Pana Senatora uprzejmie informuję, iż w przedmiotowej sprawie toczy się postępowanie odwoławcze, które zakończone zostanie wydaniem decyzji ostatecznej. Zgodnie z przepisami ustawy - ordynacja podatkowa Minister Finansów nie posiada uprawnień do podejmowania w przedmiotowej sprawie jakichkolwiek rozstrzygnięć. Decyzja ostateczna podlegać będzie kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego, do którego podatnik może wnieść skargę.
Jednocześnie pragnę zauważyć, iż wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe stanowią wyjątek od zasady powszechności i równości opodatkowania, w związku z czym przepisy określające te ulgi powinny być interpretowane ściśle, zgodnie z ich literą.
Z poważaniem
Z upoważnienia Ministra Finansów
PODSEKRETARZ STANU
Jan Czekaj